|
2000
|
|
|
Euskal Herrian sortu eta bertako gune komertzialetan saltzen diren produktuek ere ez
|
diote
euskarari begirune handirik. Esaterako, Andoainen dagoen Krafft enpresaren produktu guztien ontzi eta etiketek gaztelania soilik erabiltzen dute.
|
|
|
Ikastola ez ezik, eliza, lantegi bat eta etxebizitzak ere eraiki zituen.Garai hartan euskara galerazia zegoen, hori dela eta, ikastolaelizaren ondoan zegoenez, bertan katekesia irakasten zela esaten zuten. Hiruzpalau urte pasatutakoan," Escuela Particular de Galmaka" izenarekin legeztatu zen, ez zuten
|
esan
euskaraz klaseak ematen zituztela," hizkuntza ofizialean" baizik eta astean euskara ordu bat. Hamabost bat ikaslez osatutako ikasgela bakarra zegoen, eta ez zegoen ordaindu beharrik han ikasteagatik.
|
|
|
ARRAZOI politikoetan aurkitu behar dugu erantzuna. Alderdi espainolistek benetako beldurra
|
diote
euskararen garapenari nazio kontzientziaren sortzailea izan daitekeelako, kolokan jarriz beren proiektua. Euskararen aldeko mugimenduari leporatzen diote politizazioa, beraiek direnean euskararen berezko garapena eragotzi nahi dutenak eta prest daudenak gure izaeraren adierazlerik garrantzitsuena den euskara behin betiko desagertarazteko arrazoi politiko hutsengatik.
|
|
2001
|
|
|
Gutxienez, inork du
|
esan
euskaraz kantatuz ezin dela inora atera. Gure belaunaldiko zenbait talde bat batean gaztelaniatik euskaraz kantatzera pasa zen:
|
|
|
Miguel Sanz lehendakaria eta Rafael Gurrea lehendakariordea izan dira dekretu berria defendatu duten aurpegi publikoak. Euskararen erabilera Nafarroako egungo errealitate soziolinguistikora egokitzearena izan da dekretua defendatzeko argudiorik nagusiena, lehengo dekretuaren bidez
|
diotenez
euskaraz ez dakiten nafarrek administrazioko lanpostuetara iristeko eskubideak babestearren, euskaraz ez dakiten herritarrak ez diskriminatzeko alegia.
|
|
|
‘Zer pasatu zaizu ba, Goio? ’
|
diot
euskaraz, eta urkatu begiekin begiratu dit.
|
|
|
Hona adibide bat. Euskaltzaindia bere hiztegi handia prestatzen ari zelarik, ez zuen inork txintik atera hiztegi hori  erdal euskal hiztegi bat zelako, hots, ez euskaraz mintzatzeko bidea, baizik eta erdaraz
|
esanak
euskaraz berresatekoa. Erdalkeriaren ihesi ote genbil  tzan ala erdalkeriaren bila?
|
|
|
Nik, egia esan, kale garbitzaile edo zatar biltzaile izatea nahiago nuke, baina ez naiz damurik ez kale garbitzaile ez zatar biltzaile: euskalaria naiz, edo hobeto
|
esan
euskara batez ere gogoan duen linguista. Hori da nire lanbidea eta hori nire irabazpidea.
|
|
|
Beharrezkoa da bi izen hauek beti elkarrekin agertzea. Nabari baita zenbat zor
|
dion
euskarak Orixeri Lizardiren bitartez ere. Eta ez du gutxiagorik merezi heriotzak eten ez duen adiskidetasun ederrak.
|
|
|
1 Kongresu honetan egotzi zaidan zeregina 1918ko lehenbiziko hartan Urkixo jaunak bere gain hartu zuenari dagokio nolabait ere, erdaraz aipatu berri dudanari. Egokitasuna, ez dago esan beharrik, gaiaren funtsari eta mamiari, bestela
|
esan
euskarari, dihoakio. Egokitasunaren aldamenean, ordea, ez dira desegokitasunak eskas eta ez dira, bestalde, axolarik gabeak.
|
|
2002
|
|
|
1 Euskararen erabilera ahozko komunikazioan: UPV EHUko euskal ikasleeta irakasleek, oro har, fideltasun handia
|
diote
euskarari unibertsitatekoeguneroko komunikazio horizontalean, alegia, beren artekoan. UPV EHUkoAZPko lankide euskaldunek oso gutxi hitz egiten dute euskaraz unibertsitatean, eguneroko lanean, bai komunikazio bertikalean (%13 inguru), bai komunikazio horizontalean (%27).
|
|
|
Historialariok arreta eskasa eskaini ohi
|
diogu
euskarari. Nabarmendu beharradago, beraz, gai horren inguruan kaleratu diren bi lan interesgarri.
|
|
|
Baina, euskararekin gora eta behera, ez dizut hasieran egin didazun oinarrizko galderari erantzun: zertako eutsi behar
|
diot
euskarari?
|
|
|
Edo hori dela sentitzen duguna. Zuri ere, irakurle gazte, gauza bera gertatzen zaizu, eta hori egiten duzu euskaraz ari zarelarik ere, esan nahi duzun zerbaiten ñabardura argiago uzteko erdal esamolde batekin egiten duzunean ateraldia lagunen aurrean, ez baitidazu
|
esango
euskara hutsean ari zarenean ere beti euskara, eta euskara bakarrik, erabiltzen duzula. No me raspes, esango nizuke, baina lekuz kanpo dago nire adinean.
|
|
2003
|
|
|
IZAN ere, urte batzuetan isilik eta lotsaturik egon ondoren, espainiar nazionalismoa berriro piztu da, eta euskal nazionalismoaren kontrako ofentsiba zabal bat ireki du, horretarako estatu baten euskarri osoa atzean duela. Horrela planteatuta, berdin
|
dio
euskara eta biolentzia bereizten ibiltzea, behin eta berriro errepikatuko baitute ideia hori, ezeztatzen edo gezurtatzen den aldi bakoitzari batere jaramonik egin barik, ez baitute egia bilatzen, euskal nazionalismoaren oinarri teorikoei erasotzea baizik. Hori dela eta, euskarari eraso egitea ETAri eraso egitea dela esaten dutenean, arrazoi dute, ETAren kontrako abertzalekeria sutan jarri arren, ETAren oinarrietako bat, abertzale guztiena bezala, euskara da-eta.
|
|
|
Ez al da erregistro arazoa ere? Gai izango al zinen erdaraz
|
esandakoak
euskaraz esateko?
|
|
|
Euskara hiztunak zokoraturik eta hiztun posibleak motibatu barik, esaidazue nola irtengo naizen kanpora. Ez zait iruditzen inor motibatzen denik
|
esanda
euskara barik ere baskoa izan daitekeela (batzuk euskaldun esatera ausartzen dira, gainera).
|
|
|
Salbuespena den bitartean, euskara ezer ez da izango  kioskoan. Ez dut
|
esango
euskararen uholdeak hartu behar duenik kioskoa, ez genuke asmatuko iturriarekin euskaldunok. Esango dudana da euskarak euskara behar duela bere inguruan, baita kioskoan ere.
|
|
|
Baina, gatozen geurera: kultura ahula bada, zer
|
esan
euskarari buruz. Boxeolari batek arerioa ren gibela aurkitzen badu, hara zuzenduko ditu bere kolpeak, aurrean duena lonara botatzeko.
|
|
|
Bide berriak urratzea izan zen garrantzi handiko euren merezimendu nagusia, herri hizkuntzaren zuzi ttipia eskuratu eta hiritar bihurtuz. Historian zehar galdutako prestigioa itzuli nahi
|
zioten
euskarari herritarren aurrean. Lur iraultze eta ereintza aurrerakoi bezala har daiteke aro zaharreko udazken gorrian euskararen arloan hasitako lana.
|
|
2004
|
|
|
Aukera ideologiko horren esanetara makurtuago ikusten dut Salaburu teoriazko jakite alorrean baino: nolabait esan, euskararen auzia erdararen morrontzatik libre ikusi ordez, morrontza horren testuinguru soziolinguistikoan opa
|
dio
euskarari hala moduzko biziraupena. Beste alde bate tik, erdara ere gurea baldin bada, zertara datoz elebitasunaren eta elebakartasunaren arteko auzi mauziok?
|
|
|
Mikel Ugalderen iritziari bagagozkio, berriz, legeak ez bide du akatsik, eta administrazioko langileen esku omen dago egitasmoaren arrakasta maila neurri handian: . Izan ere legeak argi eta garbi
|
dio
euskarak zerbitzu hizkuntza ez ezik lan hizkuntza ere behar duela izan Administrazio barruan. Egiazki zerbitzu hizkuntza izateak lanean erabiltzea behartuko du.
|
|
|
Alegia, hizkuntzarekin erlazionaturik ikusten dut euskal esparru komunikatiboa, eta ez lurraldetasunarekin. Eta
|
diot
euskaraz bizi dena eta ez euskaraz biziko litzatekeena baldin eta ez dakit ze baldintza emango balira eta abar. Niretzat euskal esparrukoa da euskaraz diharduen hedabidea.
|
|
|
Ingelesaren pareko gaitasun komunikatiboa opa
|
dio
euskarari Hezkuntzaren eremuan Hizkuntza Politikaren ardura daukan euskaltzale politikoak. Hau da, atzerriko hizkuntza nagusian eskura litekeen trebakuntza maila bera.
|
|
|
Nola ba merkatua izanik uler liteke jendea ez hurbiltzea euskaltegietara euskara ikastera? Sinestarazi ez
|
diogulako
euskara beharrezkoa dela. Eta lan hori ez dagokie euskaltegiei, jendarteari eta administrazioari baizik.
|
|
|
Denbora berean ikusiko dute idazle guztien joera kostunbrista bazen, hizkuntzan ez zutela denek Sabino Arana jarraitu. Jarraitu dutenek badute erru apur bat hogeita hamar urteez euskal literatura konformista egin bada, hoben handiagoa dute ezkerreko idazleek ez
|
baitzioten
euskarari eskerrik ez eta begirune txikienik.
|
|
|
b) Literaturako euskalkia aukeratzean bi irizpide artu bear ditugu kontuan. Alde batetik euskalkirik jatorrenari begiratu bear
|
diogula
euskeraren sena salbatzeko. Baña ori ala izanik ere, gure egoerak jasan dezakeanari begiratuz.
|
|
2005
|
|
|
Luis Mari Larringan eta Itziar Idiazabalek
|
diote
euskararen kalitateari buruz hitz egiteko kalitateak zer esan nahi duen zehaztu behar dela, euskara" ona" edo" txarra" esatea ez dela nahikoa. Zuretzako zer da kalitatezko euskara?
|
|
|
Badaude zailtasun asko topatu dituzten pertsonak eta batere topatu ez dutenak. Nik pertsonalki uste dut hizkuntza bakoitzak badituela bere zailtasunak, eta ez nuke
|
esango
euskara ikastea gaur Euskal Herriak daukan egoera soziolinguistikoan erraza denik. Baina ez nuke esango beste edozein hizkuntza ikastea baino zailagoa denik.
|
|
|
Euskara ez da ordea, eskolan tokia duen hizkuntza bakarra. Legeak
|
dio
euskara eta gaztelania menderatu behar dituela 16 urteko gazteak. Hirugarren hizkuntza eta laugarrena ere eskoletan dira.
|
|
|
José Luis Alvarez Enparantza Txillardegiren ohorez idatzi dugun lan honetan euskaltradizio gramatikalak
|
dioenaren aurka
euskarazko genitiboa
|
|
|
Gaur goizean eskoletako neska mutikoek zeramaten abiada kontutan hartuta, inork ez du
|
esango
euskarak etorkizunik ez daukanik, egiteko asko dagoen arren. Izan ere, hainbat egunetan, margoz eta paperez euren petoak kontu handiz egiten egon ostean, gaur atera dira kaleetara Uribe Kostako ikastola eta ikastetxeetako umeak, euskararen aldeko aldarrikapena egiteko.
|
|
|
Elkarrizketa erdaraz izan da, jakina; nahiz nik hemen hark
|
esandakoak
euskaraz kontatu.
|
|
|
–Agur, bai, betirako agur –erantzun
|
diot
euskaraz.
|
|
|
2000ko artikuluan
|
nioen
euskarazko kulturan nabarmena zela gipuzkoarren ekarri oparoa, bertsolaritzaren pisua, eta Eusko Jaurlaritzaren sos banatzaile funtzioa. Lehena eta hirugarrena, puntu batean behintzat, batu beharrean egonen gara, Kultura saileko buruak ere gipuzkoarrak baitira, aurreko urteetan izan diren legez.
|
|
2006
|
|
|
Dugun irakaslerik onena bizitza da,
|
dio
euskarazko poema batek.
|
|
|
Leucemia leuzemia da. Ez dakizula taquicardia paroxistico
|
esaten
euskaraz. Orduan, esan horrelaxe, baina euskaraz egiteari utzi gabe».
|
|
|
Maisuak Zamorakoak eta, asturianoak eta, ziren. Ez zuten ezer
|
esaten
euskararen kontra ez alde.
|
|
|
Dena den label guztiak ez dira guztion gustokoak,
|
esaterako
euskarak eta euskal kulturak ez dute labelik, horren dira sakratuak eta handiak non adjektiborik ez duten merezi ere. Beste hizkuntza eta kulturekin nahasian bizitzeko lehia gorrian jarrita dago euskara.
|
|
|
Datorren asteartean, hilak 7, goizeko 9:30ean Gernikako euskaltzale bat epaituko dute Bilboko Buenos Aires kaleko Zigor Arloko Epaitegian desobedientzia delitu bat leporatuta. Fiskalak zortzi hilabeteko espetxe zigorra jarri nahi
|
dio
euskara hutsez deklaratu nahi eta itzultzailea ukatzeagatik. Orain dela hilabete batzuk, Asier Basabe euskaltzale gernikarra istripu batean lekukoa izan zen eta ezbeharra argitzeko egin zen epaiketan deklaratzera deitu zuten, testigu gisa.
|
|
|
Azpeitiko EAJk ez omen
|
dio
euskararen ofizialtasunaren eta Osakidetzako euskara normalkuntzaren inguruko eztabaidari inongo beldurrik. Ez omen daki gauzak ondo egiten ari ote den, edo hobetzerik ba ote lukeen.
|
|
|
Jakina, inork ezin du
|
esan
euskara eta iberikoa, konparaziora, ahaideak ez direnik. Edota euskara eta georgiera, edota euskara eta hotentotea.
|
|
|
Basilika ixtera, egunkaria bezala? Ez al da zentzuzkoa eta egiazkoa
|
esatea
euskararen bihotza jotzea zutela helburu. Eta nola erreakzionatuko zuten orduan euskaldunek?
|
|
2007
|
|
|
Euskaldunon komunitatea gorpuzteko jaia lanean egiten digun proposamena onartu eta aurrera eraman behar dugu, bestela, desagertu egingo omen gara. Hori
|
dio
euskararen gaineko saiakera honen egileak behintzat. Galo Martinez Urtarani euskararen egungo egoera oso kezkagarria iruditzen zaio eta horregatik egiten du haren azterketa sakona.
|
|
|
Congostok
|
dio
euskarazko liburuen eskaera badagoela, baina txikia: «ONCEn, euskaraz irakurri nahi dutenen irakurle kopurua murritza da.
|
|
|
egileak idatzi zuenarekiko fideltasuna gordetzea, bai edukian, bai forman, xede hizkuntzan idatzitako testuak jatorrizko testuaren eduki eta musika bera izan ditzan. Jakina, bigarren helburua, gure kasuan, jatorrizko testuak
|
dioena
euskara onean ematea da, eta horrek ere testuan murgildu beharra eskatzen du: ikertu, kontsultak egin, informazio bila ibili eta, azkenik, zenbait zuzentzaileren eta irakurleren eskuetan utzi, beren ekarpen, iradokizun eta kritikak egin ditzaten.
|
|
|
Bestalde ere, bada alor honetan zer
|
esan
euskararen aldetik. Lurra sustatzen jakin dute euskaldunek, eta haren fruituak sortzeko kontratuak ere artez izendatu (erdirikue, gasaila...) Horiek ere, bazterrean ezin utzizkoak eta lagungarriak izan dira zeregin honetan, euskarari testu eguneratua eman nahian.
|
|
|
Euskaldun modernoa, bai politika arloan, bai pentsamendu arloanespainola edo frantsesa zen, vasco, navarro edo basque, ez euskaldun. Horrezgain, Unamunori zor
|
diogu
euskararen agoniaz egindako aldarri sutsuena, beraknahi kontrako ondorioa sortu bazuen ere. Oteizak esan legez:
|
|
|
Ene ustez, euskaldun begilaburrak erreferentzia okerrak erabiltzen ditu bereiritzia taxutzeko orduan. Hain zuzen ere, ez dizu
|
esango
euskararen normalizaziosoziala egungo egoera honetatik zenbat argi urtera dagoen, gauzek zenbat aldatubehar duten euskaldunok erdaldunak bizi diren egoeran bizi ahal izateko. Normalizazio kontzeptuak inplikatzen duen berdintasuna eta demokrazia egoera kontuanhartu ordez, orain dela hogei urte nola geunden esaten hasiko zaizu.
|
|
|
Ez dute denek edozertarako berdin balio: batzuek ez dute lexiko izpiritual edo abstrakturik (Unamunok, Ortegak, hala
|
zioten
euskarari buruz); Voltaire-rentzat, poesia egitea italieraz hamar aldiz errazagoa da frantsesez baino; frantsesa zientziarako egokiagoa da, Diderot-en gardiz, ingelesa baino; zer esanik ez Rivarol en ustez. Kaiser Karlos V.ari egotzi ohi zaion ateraldi beti erasiaren arabera:
|
|
|
Oraintsuago beste hizkuntzalari bik ere (tesi egileak galdegaiaren gainean) astindu ederra eman diote: Eusebio Osak
|
dio
euskarazko hiztunik onenak, baserritarrak, direla galdegaiaren hauslerik handienak; eta Bittor Hidalgok, idazle klasikoetan gehiagotan erabiltzen dela galdegaia aditz gibelean aitzinean baino.
|
|
|
Azpeitian biztanleen %90ek euskara erabiltzen dutela-eta ordenantzak
|
dio
euskara dela" herriko hizkuntza". Horren harira, epaiak zera galdetzen du:
|
|
|
gaur bertan egin bearreko lana daukagu, bestela gutxiena uste dugunean eskuartean ilko zaigu gure izkuntza. Orregatik, gizaldiek ezarri dioten lastrea kendu egin bear
|
diogula
euskerari uste dut. Bear bearrekoa duguna utzirik, jantzi zaar ta alperrikakoak kendu; nire ustez ez daukagu beste salbaziñorik.
|
|
|
" mi hija, si sabe perfectamente el euskera, lo que no entiendo es por que no le dan eso del EGA o como se llame". Hori
|
esatea
euskara jakin barik paradoxikoa da, baina tira...
|
|
|
Eta zer
|
esan
Euskararen Legeaz. Lehenik eta behin, Euskal Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen legea dela zehaztu behar, askotan, utzikeria zabarrez edo ahaztura harroz, Euskal Herri osoa Ibarretxeren pean balego bezala aritzen baitira (baikara?) batzuk, edo hiru probintziotatik kanpo beste Euskal Herririk ez balego bezala.
|
|
2008
|
|
|
Bertze batzuetan errana naiz, euskara hizpide, nekez eginen dugula ezer gure hizkuntza honen alde sinbologiarik gabe, baina ihes egin behar
|
diogula
euskara bertze gauza baten sinbolo bihurtzeari, dela ideologia batena, dela bizitza eredu zehatz batena.
|
|
|
Topagunean diogu soinujolea bezala belarriz jotzen ari garela. Ari gara
|
esaten
euskara elkarteek erabilera sustatu dutela, baina hori esaterakoan belarriz ari gara. Ez dago azterketarik esateko hori hala den ala ez den.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren IV. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzek
|
diote
euskararen ezagutzak gora egin duela.
|
|
|
1 Herritarrak gustura onar dezake hizkuntza bietan egiteko gonbita. 2 Ez hain gogoz, edo kontra, onar dezake, eta 3 Uko egin diezaioke gonbitari, eta
|
esan
euskaraz edo batere ez, edo alderantziz, erdaraz edo batere ez.
|
|
|
batetik, voces> del> lenguaje> vulgar> deitutakoak, eta, bestetik, voces> facultativas> izenekoak. Bigarren motako hitzei dagokienez, gure egileak
|
dio
euskara pobrea dela, baina aldi berean aberatsa.
|
|
|
Zuzenbidearen eremuan euskararen erabilera rik ez badago, orduan jakintza horretako hitzak ere ez dira izango, nora jo ez dugu izango. Larramendik berak HH an euskarazko liburuen falta aipatzen duenean, ildo bertsutik, beste hau
|
dio
euskararen erabilerari buruz: «No> hay> libros> manuscritos, > > ni> procesos> impresos».
|
|
|
a) 1922ko apirilaren 27an,, aurrerantzean erderazko gono>
|
esateko
euskeraz ertz> erabil bedi, ta edro> esateko, berriz egal, erabaki zuen Euskaltzaindiak b) 1926ko otsailaren 19an, berriz,, amerizar> edo amarar> erdaldunak darabilen hitzaren ikurpenez, uretaratu> euskaraz esan behar dala?
|
|
|
Aditzaren arloan harrigarri eta are miresgarri da, oraingo euskararen aldean, Lizarragarenak nolako aberastasuna duen, bai laguntzailedun adizkie tan eta bai trinkoetan. Autoreak berak
|
dio
euskara gaizkara> egiten duela, ez biziki euskara ona alegia, baina hau ez dator bat aditzetan eta hiztegian era kusten duen ugaritasunarekin. Hona adizki trinkoen etsenplu batzuk:
|
|
|
Zer diote erdal itzulpenek? Zer
|
dio
euskarazko erator pen morfologiak, Azkueren garaitik beretik hasita?
|
|
|
Aurreko orrietan ikusitako kasuez gain hona beste adibide bat, sabindarrek 1921ean disgustuz aipatu zutena: «Azkue abadiak Bilbao, ko «El Liberal» [egunkari errepublikar sozialista] ari idatzi dautso,
|
esaten
euzkera itza, z, gaz eztala idatzi biar, s, gaz baño. Izparringi maketo ta Jainkuaren kontrako orrek, ixi ixillik artzen dau Azkue, ren irakastia»216 Ikusten denez, sabindarrek ez bezala, Azkue, «euskaldun fededun zintzoei» ez ezik, «Jainko gabeko» liberal «maketo» beraiei ere zuzentzen zitzaien, modu horretara euskararentzat onuragarria izan zitekeen zerbait lor zitekeela uste bazuen.
|
|
|
zientziak erdarari utzi, arlo horretan terminologia greko latinoa ugariagoa baita, eta euskara ikasgai humanistikoetan erabili (zuzenbidea, filosofia eta letrak...). Edozein kasutan, aipatzekoa da Azkuek inon ez zuela
|
esaten
euskara zientzietan ez zela erabili behar, baizik «momentuz» («por ahora») ez zela posible. Zentzu horretan, ikusten da Azkuek, konplexu batzuk gora-behera, azken helburu gisa euskara arlo guztietan erabili nahi zuela, baita unibertsitatearen gorengo mailetan ere.
|
|
|
i, idazkiak, eta, olerkiak) 380 Oleagarekin batera egindako eskutitzak bere helburua ez lortzeaz gain orain militarrekin kolaboratzera behartu zuen Azkue. Edozein kasutan Azkuek uste izan bide zuen hobe zela militarrei laguntzea bi liburu «separatista» baztertzen, ezer ez
|
esateagatik
euskarazko publikazio guztiak (politiko zein apolitiko) galarazita ikustea baino. Gainera kolaboraziozko jarrera horrekin, bide batez, Euskaltzaindiaren jarduera babes zezakeen.
|
|
|
8 urterekin hasitakoek besteek esandakoa bereganatzeko markatzaile gehiago, diskurtsoera txertaketa handiagoa eta kausalitatea adierazteko markatzaile gehiago erabili dituzte. Orain arte
|
esandakoa
euskarazko zein gaztelaniazko lanetan errepikatzen da. Azken horien lanetan, halaber, erritmo eta kausazko aldatzaileak agertzen dira ingelesezko ariketan, 5 urterekin hasitakoenetan ez bezala.
|
|
|
Espekulatutako protoeuskara Gorrotxategi izan zen dudan jarri zuena Henrike Knörr jaunarekin, Iruña Okako 1.700 urteko ostraka euskaldunekin batera,
|
esanez
euskararen historia berriz aztertu behar zela. Iruña Oka ko eleak existitzen dira kazetetan direlako:
|
|
|
Frantziako Kongresuak hizkuntza gutxituak Frantziako ondarearen parte izendatzea onartu zuen astelehenean, eta Konstituzioko 75.1 artikuluan aipatu ditu. Aipamen horrek ez du neholako hizkuntza eskubiderik bermatzen, eta eragile gehienek
|
diote
euskara eta antzeko hizkuntza gutxituek duten aitzinamendu bakarra onarpena dela. Nolanahi ere, Frantziak lehen aldiz onartu du bertan hizkuntza gutxituak daudela.
|
|
|
Euskaldunok frantsesek dituzten hizkuntza eskubide berak behar ditugu eta aitortza hori zor digu Frantziak. Berdintasuna aldarrikatzen duen errepublikak, sinetsiko badu aldarrikatzen duena, bere hizkuntzari aitortzen dion hein eta babes bera onartu behar
|
dio
euskarari. Eusko Jaurlaritzak eta EEPk egindako inkesta soziolinguistikoaren emaitzek argi erakutsi dute euskararen gainbehera larria eta jarraikia dela.
|
|
|
Hala ere, ezin daiteke
|
esan
euskararen alorrean aurrerapausorik ez dugunik eman. Herritarren borroka luzearen eraginez, normalkuntzaren aldeko urrats txikiak ematera behartu izan dugu Udala.
|
|
|
Nire betebeharra da. Euskararen Legeak
|
dio
euskara hedabideetan sustatzen lagundu behar dugula, eta hori betetzen saiatu behar dugu.
|
|
|
Irakurri, oparitu eta gozatu egitasmoaren helburu nagusia irakurtzeko zaletasuna bulkatzea da, euskaraz irakurtzearen alde atsegina azpimarratu nahi izan da: ...oso garrantzitsuak diren bestelako helburuak ere lortu nahi dituzte ekimen horren bidez: •Batetik, Euskara Elkarteetako bazkide diren euskaltzaleak liburutegi publikoen erabiltzaile aktibo bihurtzea.• Bestetik, era askotako eragile publiko eta pribatuen elkarlana sustatzea, eta eragile horien guztien arteko harreman sarea euskaraz hedatzea.• Azkenik, ekimen horrek ekarpena egin nahi
|
dio
euskarazko liburugintzari, liburuen ekoizpena eta salmenta bultzatuz.Asteazkeneko aurkezpenean izan ziren euskalgintzako eragileek azpimarratu zutenez, iaz kanpaina iraun zuen bitartean euskaraz irakurri zuten irurtzundar eta altsasuarren kopurua handitu egin zen aurreko urtearekin alderatuta. Irakurle gehiago bai, baina guztiek ere ez zuten oparitzeko aukera baliatu.
|
|
|
" Nahi denik ez dago",
|
dio
euskarazko jendeak. Hola mintzatu izan da jende ezjakin jakintsua.
|
|
|
[Anabasatik II.] Inork ez dakiela edo ezin jakin daitekeela adierazteko" batek badaki!"
|
dio
euskereak. Hau da:
|
|
2009
|
|
|
Antzokiak berebiziko garrantzia du gure gizartean eta ez bakarrik euskaldunen mundu lausoan. Correo k aitorpen ederra egin dio; hura sortu zenetik, ekimen pribatuak ez
|
dio
euskararen normalizazioari tamaina horretako ekarpenik egin Bilbon agian liburu denden sektorea alde batera utzita; euskararekin arduraturik ez dagoen ekimen pribatuak ere ez du kultura proiektu zabal eta aberatsagorik ekarri.
|
|
|
Sortzen ek
|
dio
euskararen kaltean ari dela Hezkuntza
|
|
|
Lyongo presondegira bidali zituzten orduan atxilotutako andere batzuk. Presondegiko zuzendariak utzi idatziek
|
diotenez
euskaraz bakarrik mintzo ziren beren artean. Lekuko hizkuntza mintzatzeak erakusten du ez zirela arras aparte bizi.
|
|
|
Bai, hala
|
dio
Euskararen Plan Gidariak.
|
|
|
Eta, dirulaguntza bidez programa hori euskarara itzuliz gero, software pribatua den neurrian, itzulpen horren jabetza programan txertatzen da eta programaren jabea geratzen da itzulpen horren jabetzarekin. Eta horrek ez
|
dio
euskarari zabalkunderik ematen.Eta adibide bera software librean erabiliz gero. Software librean kodea elkar banatu egiten denez, programa horretan egiten diren hobekuntza edo itzulpenak atzetik datorrenak ere jasoko ditu, eta, neurri berean, itzulpen horiek erabilgarri izango dira beste software batean. Hala, lehen esan dugun arrazoi teknologikoari esker, software libreak sustatzen du elkarlana, elkarbanatzea, zabalkunde askoz ere azkarragoa, eta baita hobea ere.Software horien itzulpenak berrerabili egiten direla aipatu duzu.Hori da.
|
|
|
Pirritxek, Porrotxek eta Marimototsek esandakoa moldatzeko lizentzia hartu eta zera esan nahi dizuegu:
|
Esaguzue
euskaraz, tori musu bana!.
|
|
|
Hala ere, haren arabera, medikuak euskaraz jakitea baino garrantzitsuagoa da bere lana egiten ona izatea. Ez dut
|
esaten
euskararen balorazioa kenduko dudanik!. Herritarrek administrazioarekin euskaraz eta gaztelaniaz hitz egiteko aukera izango dutela azpimarratu du.
|
|
|
Eta egileak, ez dakit norainoko ezagutzarekin, estatuko, hizkuntza ofizial guztietan plazaratutako poesia gehiena? zaku berean sartzen duen arren, nik esango nuke euskal poesiak diagnostiko berezi bat eskatzen duela, Fernandez Mallorenak bezain ondorio zorrotz eta ezkorrak emango ez zituena, nahiz eta ezin den
|
esan
euskaraz postpoesia gehiegirik daudela. Bururatu zaidan izen egoki bakoitzerako, baina bat ere aurkitu diot.
|
|
|
Ezin
|
esan
euskarak eremu publikoan izan duen indarberritzeak bere neurriko aurrerabiderik izan duenik esparru afektiboan, ezta etxetik euskal hiztun direnen artean ere. Hori bada arreta berezia eskatzen duen kontu bat, nahi baldin badugu euskara eguneroko bizitzan naturaltasunez eta beregaintasunez erabilitako hizkuntza bizi eta indartsua izan dadin, euskara hizkuntza aproposa izango bada egunerokotasunean norbanakoak dituen beharrizan komunikatiboak asebetetzeko.
|
|
|
Katalanaren kasuan hori horrela baldin bada, zer
|
esan
euskarari dagokionez! Kataluniako biztanleen %95ek ulertzen du katalana, eta %78k badaki hitz egiten.
|
|
|
Ikasi beharra daukagu sarean jartzen ditugun kemenak administratzen. Ahalik eta etekin handiena atera behar
|
diogu
euskarak sarean duen eta izango duen presentziari, beti ere sarearen erabiltzaile edo kontsumitzaile direnak eta izango direnak aurrez aurre eta goiburu ditugula. Eta ez dugu ahantzi behar gainditu ditugula, zorionez gainditu ere?
|
|
|
Konstituzioak ez du esaten, ez argi eta ez ilun, zein den Kongresuan erabili behar den hizkuntza eta erabili ahal den hizkuntza bakarra. Konstituzioak ez du
|
esaten
euskara, katalana edo galegoa erabiltzerik ez dagoenik Kongresuan eta Senatuan. Konstituzioak ez du esaten, Kongresuak eta Senatuak hizkuntza horiek erabiltzeko aukera onartuko balute ere, debekatua legokeenik legebiltzarkideek biltzar legegileetako mintza jardunean euskara, katalana edo galegoa erabiltzea, hizkuntza horiek ulertzen ez dituztenei interpretazio zerbitzua bermatuz beti ere?, euren legebiltzarkide jardunean muga murriztailerik izan ez dezaten.
|
|
|
Krisia hitzak adierazten du seguruenik ondoen euskararen historian beti presente egon den etsipenezko sentipen hori. Gaur egun ere ezin
|
esan
euskararen krisia gainditua dugunik, ezta hurrik eman ere. Krisi horrek, ordea, zorionez, zerikusi gutxi dauka aurreko mendeetan nozitutakoarekin, eta puntu kritikotzat definituko genukeen krisiaren neurria eta ezaugarriak ezberdinak dira guztiz Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean.
|
|
|
Lazarragaren eskuizkribuaren berri izan eta berehala guztiz deigarria eta, utzidazue esaten, pertsonalki amorragarria zen gauza bat gertatu zen, sintomatikoki. Berehala atera zen norbait
|
esaten
euskara hori Oñatikoa zela. Garbi dago zein den mezu inplizitua:
|
|
2010
|
|
|
IAk
|
dio
euskara desagertzea duela xede hiru eleko ereduak
|
|
|
Hedabiderik txikienak ere behar ditugu, eta laguntzen jaitsierak kolokan jar dezake bat baino gehiago. Badakigu esango dela dagoena banatu behar dela, baina berriro
|
diogu
euskarazko hedabideena eremu estrategikoa dela, eta horrek inbertsioa eskatzen duela.
|
|
|
Esparru sozioekonomikoan, adibidez, ikuspegi nazionalik gabe landu daiteke Euskal Herriko sozioekonomia, baina helburua Euskal Herriko esparru sozioekonomikoa eraikitzea bada, hori nazio ikuspegirik gabe ezinezkoa da. Gauza bera
|
dio
euskararen alorrean, kirolean, folklorean... Dantza talde askok esaten digute ez dutela politika kontuetan sartu nahi.
|
|
|
Ondotik
|
diosku
euskara mundu zabalean dabilela, Unibertsitatean eta hedabideetan ere, ezintasun asko eta asko apurtu direla..., baina hara non, lehendakariaren beraren ezintasuna ez. Euskararen hedatze masibo horrek ez du lehendakaria harrapatu, ezta bere gobernuko kontseilari gehienak ere.
|
|
|
Ezin dugu hitz egin eleaniztasunaz eta gizarte eleanitz eta kulturanitzaz pentsamolde elebakarretik, dio Palouk. Pentsaera elebakarra dutenak lirateke, esate baterako,
|
diotenak
euskara eta katalana ikastea oso ondo dagoela, baina garrantzitsuena ingelesa ikastea dela. Eleaniztasunaren adibidetzat du hizkuntzalariak Bartzelona futbol taldeko entrenatzaile Pep Guardiolak Txapeldunen Liga irabazitakoan, Italian emandako prentsaurrekoa.
|
|
|
Greenpeacek planeta hilzorian dagoela transmititzen digu, baina, era berean, ekintza drastikoak burutzen ditu, aktibistek euren bizitza arriskuan jartzeraino. Euskalgintzak
|
dio
euskara hilzorian dagoela, baina ekintzak ez dira horren parekoak. Ez datoz bat esandakoa eta egindakoa.
|
|
|
" Pentsatu dugu zer egin azkeneko adibideetakoekin". Entzule bati errespetu falta iruditu zitzaion Auzmendi halako foroan gaztelaniaz aritzea," gaztelaniaz hitz egin du
|
esateko
euskara ez dela inposatu behar. Mingarria izan da bere jarrera.
|
|
|
• Ikasketa helburuen lorpen mailari dagokionez, pertzepzio baxuena euskarak du, %32k
|
dio
euskara hasi zenean uste zuena baino gutxiago ikasi duela. (8.2 atala, 96 or.)
|
|
|
%32k
|
dio
euskara hasi zenean uste zuena baino gutxiago ikasi duela.
|
|
|
hizkuntzen arteko elkarbizitzak denok behar baikaitu: elebakarrak gehiago inplikatu behar dira hizkuntza elkarbizitzan (euskal munduetara gehiago hurbilduz, euskara neurri batean edo bestean ikasiz, erabiltzeko aukerak zabalduz...); eta elebidunok ekarpenik bikainena eta mobilizaziorik eraginkorrena zor
|
diogu
euskarari: euskal hiztunago, euskara erabiltzaileago bihurtzea; hizkuntzari dagokionez euskaldun izatearen eta euskaldun jokatzearen artean leize zulorik ez uztea dagokigu. hizkuntza politika eraginkorra eta euskararen sustatzailea egiteak legitimitate politikoa, etikoa eta soziala ditu. legitimitate politikoa du herritarren ordezkaritza nagusi baten adostasunaz landutako legerian eta araubidean oinarritua dagoelako; erabat legitimoa da euskararen erabilera herri aginteek egiazki sustatzea eta gizarte elebiduna eraikitzeko bidean gehiegikeriarik gabe baina etenik gabe aurrera egitea, herritar guztiei euskara eta gaztelania ezagutu eta erabiltzeko eskubidea balia dezaten babesa emanez. legitimitate etikoa du ezinezkoa delako hizkuntzen eta, beraz, herritarren berdinkidetasuna lortu aukera berdintasuna bermatu gabe, hau da, egun dugun hizkuntza desoreka gainditu gabe eta, beraz, hartarako ezinbestekoak diren politika konpentsatorioak aplikatu gabe.
|