|
2000
|
|
|
EHk
|
esana
du bere jarduna bide demokratiko eta politikoetatik abiatzen dela eta ez dela gaitzespen kontuetan sartuko. Irudi kontua da azken finean, EHk ez du gaitzespenik erabiliko, baina berba dontsu eta huts horretatik «bide demokratiko eta politikoetara» tarte handia dago.
|
|
|
EAJko burukide batzuek
|
esana
dute sozialistekin zerbait lortu litzatekeela, bai gobernu mailan, bai gatazkari irtenbide bat emateko. Nola doa ahalegin hori?
|
|
|
Ezetz asmatu nork
|
esan
zituen hitzok! " Torturak, hots, poliziak, norbait errudun dan ala ez, jakiteagatik erabiltzen dituan biotz gabeko eta abere maillako bideak nabarmen gaitzetsi behar dira".
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi batera esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua dagoela
|
esaten
du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Anjel Zelaietaren iruzkinak(" Euskal literatura eta gizartea edo Sarrionandiaren" Ni ez naiz hemengoa", Jakin, 1985, api eka, 35, 119 or.) azpimarratu egiten du liburuak duen egunkari egitura: " gau egunen erritmoan" egina dagoela
|
esaten
du, eta testuak autonomoak direla. Bestalde, saio bezala didaktikotasuna dariola esaten digu, beti entzule duen, edo ikasle duen" zu" bati zuzendua dagoela liburua, eta beharbada, kartzelako taldearen irakasle zereginaren testuinguruan ulertzen dela jarrera hau.
|
|
|
Maiz
|
esana
dudan bezala, gure Nikolas Ormaetxea. Orixe, zenak itzuli zuen Nazio Batuek 1948ko abenduaren 10ean azaldutako Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala, 1949an Alderdi aldizkarian argitaratzeko, Giza-es kubide guztien Aitorkizuna izenburuz.
|
|
|
Iparraldeari dagokionez, jadanik
|
esana
duguna errepikatzen zaigu kasu honetanere: ezer baino lehenago, egitate geografiko eta linguistiko gisa agertzen zaigu EuskalHerriaren barnean.
|
|
|
Lehenago
|
esana
dugu ETBko albistegiek gehienbat Euskal Herriaz jardutendutela. Datu horiekin ñabardura gehiago jartzeko moduan gaude.
|
|
|
Jadanik
|
esana
dugunez, Norvegiak garrantzi handia eman zion hasieratik burujabetza ekonomikoari.
|
|
|
Beste zenbaitetan berriz,, gutxienekin? dagoenak
|
esaten
du,. Zer esan dezaket, inork ez dit kasurik egiten eta...!. Nolanahi ere den, arazoa beste nonbait dago, gazteeibegira geure gaitasun bultzagilean, alegia.
|
|
|
Euskararen izaera objektiboak erantsi dio euskaldunari, gorago
|
esana
dugun moduan, euskaltasunaren ezin erantzizko nortasun ukaezina: euskaldun izate hutsa askiizango da, abertzalea ez bada ere, herri kidetasunaren sentimen lotura txertatua izateko.Hori erakusteko, honako adibide hau jarriko digu bere hausnarketan barrena:
|
|
|
Horra kakoa?. Nork
|
esan
du lehendabiziko aldizgurean botere politikoa botere linguistikoaren zerbitzuan jarri behar dela. Hortxe daukaesaldia, berriro irakurri nahi badu.
|
|
|
Hizkuntzaren estatus eta izaera politikoa aldatu da modernizazioaren joan etorrian dagoeneko
|
esana
dugun moduan. Kapitalismoaren garapenak hizkuntza bateratupublikoa ezarri du Estatuaren mugapeko herrialde zabalean, tartean dauden herrihizkuntzak irentsiz:
|
|
|
Rocío neska beltzarana da,
|
esana
dudan bezala. Ilea ere, eta ez naiz ari ezer berria deskubritzen, beltza eta luzea.
|
|
|
Jakin bagenekien (orri hauetan
|
esana
genuen) aurreko urteetako bonanza k ez zuela luze iraungo, eta halaxe konfirmatu da, urte honetan manifestuen inguruan sortu den iskanbilak agerian utzi duen bezala.
|
|
|
Klasikotasun horren izenean,
|
esana
dut eta berresango dut: ondo etorri, Frai Bartolome eta Frai Mateo Zabala horiek, XXI. mendeko euskal eremura.
|
|
|
Baina han hemenka ageri dituen aitorpen biluziengatik eta hasperen etsiengatik, merezia du Nemesio Etxanizek poeta handien ereinotza. Berak
|
esana
zuen" bihotzak agindu erara" ondu zituela poemak. Egia da tresneria handirik gabeko poeta dugula, baina halako gardentasunaz mintzo zaigu non lirika sentimental bat osatzen baitu nahiaren eta ezinaren, grinaren eta lotsaren arteko pultsuan.
|
|
|
Nolakotasuna dut bigarren azpigaldera.
|
Esana
dut, eta jada irakurtuetatik datorrenez, irizpide anitzak (eta zehatzak) erabiliko nituzkeela nik neuk halakoak moldatzean. Euskal Herriarekin zerikusirik duen oro, behinik behin, horra bildu, eta ahalik eta erosoen zabaldu (eta barreiatu) gero informazioa, euskarriak ere modu askotakoak onartuz.
|
|
|
erakusketa itxi, pornografikoa dela aitzakiatzat hartuz (eta zer? Nork
|
esan
du pornografia ez dela objektu artistikoa?), eta, ondoren, isil isilik gelditu mundu guztia. Ez da denbora gehiegi pasako izen handiko artistaren batek, gure mugetatik kanpo, polemika sutsuren bat sortzen duen arte.
|
|
|
Lege zibil berri horrek,
|
esana
dugu, aurreko estekadurak ebaki ditu. Eten du erlijioaren eta legearen uztardura luzea.
|
|
|
" Guztiak konparazio bikainak dira, adibidez, puzzle baten eta amets baten arteko konparazioa". (Lehenago
|
esana
zuen Estetikaren izaera" konparazio on bat ematea" dela.) Esan zuen zergatiaren eta arrazoiaren arteko nahaste honek Freuden ikasleak" lardaskeria higuingarria" egitera eraman zituela: izan ere, urdaileko minaren zergatiak zein diren esateko erregelek ez bezala, Freudek ez zuela eman metodorik ametsak aztertzeko; dohain berezi bat zuela eta, beraz, batzuetan psikoanalisiaren bidez amets baten arrazoia aurki zezakeela, baina harengandik gehien harritzen duena" ordenatzen duen gertakari fisikoen eremu itzela" dela.
|
|
|
" Hark?", galdetu zuen Xanek. " Henrik", esan zuen aitatxik; beraz Lazarok haren bila etorri zela kontatu zien; ez zen komeni, agian, berria hala hala heda zedin; hotsa behar ez ziren belarrietara heldu zitekeen; alta, bazitekeen zaharrak datu berriren bat ematea; bazirudien zerbait
|
esatekoa
zuela; izan ere, antiojoak jarri eta, eskuaz apurtxo bat hurbiltzekoa eginez: " ixilpeko obra batzuk egin zituen", esan zuen; sekretuka, hurrean zen etsairen batek adi balezake lez; ordea beraiekin Ivan txikia besterik ez zen; esan zituen hitz haiek Xanengan sortzen zuten efektua ikustearren pixka batean isilik egon eta gero:
|
|
|
" Ez jakin eta ez jakin nahi ere", esan zuen konkorrak; gero, boza apalduz: " orain", esan zuen," askok
|
esana
duk, hirian ote den..."; eta, boz ozenarekin: " nik ez nikek baietz karraturik esango!"; bekainak goititu, sorbaldak jaso zituen, kanutoa egiteari lotu zitzaion; Xanek basoa kup batez hustu eta, usu bete zuen atzera;" guk ez diagu behinik behin ikusi", esan zuen konkorrak, papera listuaz hezetuz;" nik azkenekoan", esan zuen eta, korkotxak permititzen zion hartaraino bista gora emanik, kixkortuta begiak, segundo batzuk pentsakor eman zituen, gero:
|
|
2001
|
|
|
Joxe Azurmendi filosofoak
|
esana
duenez, Irigoienek XVII. mendearen berreskuratze linguistiko eta historikoa egin du, baina egoera horiek gaurko kezketatik sortuak dira.
|
|
|
Egungo egoera tamalgarria bere estrategia baten ondorioa da. Guk odol isurketatik ezer positiborik ez datorrela
|
esaten
dugu. ETAk herri honi aurrera egin dezan bide emango dion erabakia hartu behar duela mantentzen dugu, herri honek politika egin dezan, alegia.
|
|
|
Bigarren txanda irabazita ere, badago banderarik gabe geratzea Jose Ramonek gogoratu bezala: «Balizek asko
|
esateko
dute, barnetik edo kanpotik joatea ezberdina da, baina eragin gehiago dute txandek. Faboritoak txanda ezberdinetan aritzen dira lehen egunean, eta aldeek erabakitzen dute ohorezko txandan.
|
|
|
Legebiltzarreko PSNko bozeramaile izan zinen, eta PSOEko Batzorde Federaleko kide ere bai; gaur egun ez, ordea. «Galduaz irabaztea espero dut»
|
zenioen
duela zortzi urte. Alderdian, aldiz, ordezkaritza kontuetan atzera egin duzu.
|
|
|
Izan ere, bat gainerakoetatik nabarmentzen badut, norbait mindu daiteke.
|
Esatea
dudana da, den denek asmatu dutela igartzerakoan zer zen nik esan nahi nuena, eta denek egin didatela zerbaiten ekarpena.
|
|
|
Bigarren ezaugarria azken kolpeaz Holan ek egiten duen erabilpena litzateke. Asko atsegin du poemaren ondorio gisa
|
esateko
duena azkenean eta ahapaldi solte gisa esatea. Adibidez," Babeleko Dorrea eraikitzen" deituriko poema honela bukatzen du:
|
|
|
Zortzi laginetatik bitan, azterketak egiaztatu zuen bezala, arrainaren agerpena fabrikatzaileak adierazitakoa baino txikiagoa da: Eurofrits markak bere produktuak legatzaren %40a daukala
|
esaten
duen bitartean, laboratorioan %34a bakarrik agertu zen.
|
|
|
a)
|
Esana
dugu, hitz txandak, oro har, nahiko motzak direla. Debateak elkarrizketa itxura du askotan.
|
|
|
–Sarri
|
esana
dut hizkerak oinetakoaren lana bete behar duela: oinetakoak oinarenneurriko behar du izan, testuarena hizkerak.
|
|
|
Azkenikerketen arabera, adina faktore erabakigarria da hizkuntza ikasteko ahalmenarenfosilizazioan. Ondorioz
|
esatea
dugu, bigarren hizkuntza ezin dela ikasi lehenengoabezain ondo, batez ere ahoskeraren aldetik, neurona zirkuituek malgutasuna galtzen dute eta. Hizkuntza baten sostengu diren neurona zirkuituak (umetan sendotuak) beste hizkuntzara egokitu beharra, horra hor, segur aski, arazoen jatorria.
|
|
|
Horregatik, maiz
|
esana
dut: euskaldunok, zer?
|
|
|
Esan beharra dago, beste inon ere
|
esana
dudan bezala, gaztelaniaz egindakoliteratura fueristak sukarra kutsatu ziola euskarazkoari. Tradizio batek eragin nabarmena izan zuen bestean, eta euskararen munduan zizelkatu ez zen erromantikoatzerakoien klixe horrek kalte handia egiten dio, oraindik ere, euskarari:
|
|
|
Emakumeak goitik behera irakurri zituen, benetan interesa izango balu bezala. Baina hamabost minutura biek
|
esana
zuten esateko guztia. Latinezko entziklopediari zegokionean behintzat.
|
|
|
Arangondar jota askoz arabiarrago omen da. Nafarrari euskal doinu pixka bat erantsi zaiola
|
esaten
dute.
|
|
|
Eta pentsatua
|
esana
balu bezala erantzun diot:
|
|
|
|
Esana
dut noski horrenbestez, begi onez ikusten dudala, behin batean Euskaltzaindiak beste zerbait ikusi zuen bezala, Sarasolaren hiztegi hau, sarreran aditzera ematen dituen iritzi eta jokabideengatik eta are gehiago horien erakusgarri azaltzen duen lanagatik. Bada hor, ez dut dudarik egiten, onik eta ez hain onik, zuzenik eta makurrik, baina, bere bidetik dabilela, ez zaio inori larregi kostako nondik nora dabilen ikustea, ez igartzea bakarrik.
|
|
|
Baina ez da alferrik esana izango, gure arteko gor asko kontura daitezen, eginbeharra ez dela sarritan nolanahi betetzen, heroismo hutsa eskatzen digula. Zerbait
|
esateko
duena euskaraz mintzatzea, mintzabeharra jatorra badu, ez da erraz eta alaikiro hartu eta burutuko den erabakia. Ez dago hemen egiari uko egiterik.
|
|
|
Euskararen batasunaz edo batasunik ezaz mintzatu dut azkenik, gogo gaiztoz bada ere. Behin eta berriz
|
esana
dut ez nintzela neure gogoz sartu saltsa horretan, besteren eskez eta bestek bortxaturik baizik. Ongi baino hobekiago bainekien, batere atsegin ez zitzaidan erantzunbeharra biz  karreratzeaz gainera, nolako lokatzetan sartzen nuen neure burua.
|
|
|
Esanak
|
esan
baditut, ez da xuberotarraren oroitzapena belzteko asmotan izan, ongi baitakit bide berri ugari ireki eta zabaldu zituela, asmakizunak nahaste, euskal kulturan. Besterik erakutsi nahi nuke, ezer erakustekotan.
|
|
|
Plan honek dakarren lanaren handia zaila da neurtzen, baina
|
diogun
duela hamar urteko Elkartearen aurrekontua 6 bider handitu dela orain arte, eta aurton eskuartean darabiltzagun perspektibekin, aurrekontu hori hamar bider handiago bihur daitekeela duela 10 urte geneukan hura baino. Adibide bi baino ez jartzeko, eskola programa(" Idazleak ikastetxean") eta solasaldiekin(" Idazleekin solasean") bakarrik gure aurrekontua izugarri handitu da, batetik eta bestetik joan den urtean guztira 430 bat ekitaldi egin baitziren Euskal Herri osoan zehar.
|
|
|
Den dena debaldean. Eta garrantzitsuago oraindik, nork
|
esan
zukeen orain dela 10 urte Eusko Alderdi Jeltzaleak egin dituenak egitera helduko zela. Noiz konturatuko gara inongo eraginik eduki gura bada demokrazia beharrezkoa dela?
|
|
|
Kontzeptu horren erabilera okerra salatzen dute Katalunian Forum Babel-eko bi partaidek. Forum Babel,
|
esana
dugu, Kataluniako Generalitat ek daraman hizkuntz politikari aurre egiteko antolaturiko taldeetariko bat da.
|
|
|
|
Esana
dute ihes egitea
|
|
|
" Labur mintzatuko naiz –esan nuen, ekin nionean– Ni kultura motz bateko ordezkari erudizio laburrekoa naiz, eta, segurutik, sinplekeriak irudituko zaizkizue
|
esateko
ditudanak. Oximoron Leibnizbarrutiaren lanak irakurtzeak sorrarazten dizkidan kezkak, inpresioak, iradokizunak eta galderak aletu nitzake neke askorik gabe:
|
|
2002
|
|
|
Dena den, lan egiteko moduari beha, gu ere bertsolarien moduan ibili gara ia beti; zerbait idazteko edo
|
esateko
genuenean bat batean egin behar izan dugu, azken hauxe bezala. Eta zer esan edo idatzi ez genekienean, zerbait bota beharra zegoen eta hauxe atera zaigu.
|
|
|
Nago ez ote den hemen gertatu behiala Atxagarekin gertatu zena: saria eman ziotenerako bagenekien, eta
|
esana
genuen, zer zen eta zer zekarren Atxagak. " Obabakoak" mugarritzat jo behar dela?
|
|
|
Ezker abertzalean, pixkanaka alboratzen ari da' ezker abertzalea ni naiz' diskurtso hori. Patxi Zabaletarekin bat nator
|
esaten
duenean ezker abertzalearen espazioa bakarra dela, eta talde eta indar desberdinak egituratu eta koordinatzeko gai garen neurrian, epe ertainera logikoena litzateke ezker abertzalea bat izatea.
|
|
|
Hala ere, oroitzen du errepide oso eskasak zeuden garaia zela hura. Motorrak gazteen eskuetara heltzen hasi zirenean, norbere auzoko bileretatik urrunagokoetara joateko bolada hasi zitzaiela
|
esaten
du. " Eta ondoren dantzalekuak eta beste moda batzuk etorri ziren".
|
|
|
PP egiten ari den Alderdien Legeak ikuspegi juridikotik ez du heldulekurik eta ekimen politiko hutsa besterik ez da. Herri honek
|
esana
du konponbide bakarra elkarrizketa dela, eta bai alde baten bai bestearen erasoak elkarrizketa horren aurkakoak direla. Egoera politiko latza datorrela uste dut, eta gure zeregina da hoztasunean eta gure printzipioei eutsiz, halako jarrerak salatu eta agerian uztea.
|
|
|
Benetan maitemindua utzi ninduen. Gauzak
|
esateko
zituen erak txunditu egin ninduen. Beti zorrotza zen komentarioetan.
|
|
|
Arrinda' tar Anesen" Ondarreta' ko fusilatuak" lanean, berriz, bere lekukotza eskaintzen du gizon honek, Gerra hasi eta gero Gipuzkoan gertatutakoa azaltzerakoan eta, besteak beste, Donostiako espetxe horretan lanean ari zen «guardia de asalto» baten ahotik entzundakoa kontatzen du: " Este mes (1936ko azaroa) hemos fusilado a dos mil" esan omen zuen hark, gaur euritsu dago
|
esango
balu bezala.
|
|
|
Bilakaeraren zergatiak momentuz behintzat hipotesiak besterik ez izan arren, Gorka Elordietaren ustez," Hualde zuzen dabil
|
esaten
duenean bilakaera hori alde batetik euskararen barne eboluzioak eragin duela eta beste alde batetik gaztelaniaren eragina ere izan dela. Badirudi momentu batean azentuaren kokagunea hitzaren ezkerretik kontatzen hasita berrinterpretatu zela".
|
|
|
Halako likido bat botatzen saiatzen naiz askatasun bat emateko eta askatasun horretatik literatura egiteko. Literaturaz hitz egitean, sarritan, euskara herdoildua dagoela
|
esaten
dugu. Agian, ez dugu erreparatzen jendeak nola hitz egiten duen, esate baterako, baserrian bizi den pertsona batek izan dezake guk bilatzen dugun formula, eta guk, berriz, Axularrengan edo Leizarragarengan bilatzen dugu, baina, ziur aski, hurbilagoa daukagu erabili behar dugun hizkuntza.
|
|
|
Horri gaineratzen badiogu hariaren sinpletasuna edo kausalitate falta, K. Mitxelenak aipatu bezala, ezin ukatuko dugu oraindik ohiturazko poetikaren alorrean sartzen dela. Rojoren aburuz, Joanak joanek ez du zerikusi handirik aurreko eleberri historikoekin, eta, hori delaeta, ohiturazko eleberrigintzatik gertuago dagoela
|
esaten
du eta Domingo Agirreri egindako omenaldi gisara kontsideratzen.
|
|
|
Behin eta berriro
|
esana
dugu aurrez ere: lurraldearen antolaketak globala, sistemikoa eta diziplinartekoa behar du izan, eta hori guztia bideratzeko ezinbestekoadu izaera demokratikoa.
|
|
|
ez da lehendabiziko erantzuna, erantzun landua baizik, hizkuntza zainduaeta antolatua. Hizkuntza idatzia alfabetizazioarekin lotu izan dugun kontzeptua da; zentzu horretan, Wells ek (1987) alfabetizazio maila ezberdinak daudela
|
esaten
du, oinarrizko mailatik hasi eta metakognitibo deitzen duen mailara arte.
|
|
|
Kazeta diskurtsoaren estiloa ikusten ari garen honetan, jar dezagun arreta albisteen erretorika ereduetan. Erretorikak zerikusi zuzena du gauzak
|
esateko
dugun moduagaz. Erretorikaren beharra testuinguruaren arabera ikusi ohi da.
|
|
|
|
Esana
dugu: oro har, minoriak hedabideetan arazo sozial moduan azaltzen dira.
|
|
|
Pertsonek berba egiten dutenean, elkar laztantzen dutenean, gutunak idazten dituztenean... informazioa helarazten diote elkarri. Muntaia katea batean, ordenagailu sare batean, aireportu batean... makinek elkarri
|
esateko
dutena da informazioa. Erakundeek, publikoek eta pribatuek?
|
|
|
Joseba Sarrionaindia idazlek
|
esana
du biribil: «albistegietako errealitatea, mundu guztiak dakienez, errealitatea bera baino errealistagoa da».
|
|
|
Jada beldur da ur ta lur medarra gure besoaz, ta albandar aizkoraz, eskitar arro ta indok zur?
|
esanak
dituzte eskatzen.
|
|
|
Microsoft ek
|
dio
duela hiru egun gertatutako akatsak sistema eragileari eragiten diola, eta ez nabigatzaileari.
|
|
|
Hasieran ez zegoen ezer. Eta Jainkoak
|
esan
zuen: " izan bedi argia!".
|
|
|
–Ez dakit nork
|
esan
zuen, baina arrazoi zuen esan zuenean gizon guztien ametsa dela haren bat edukitzea.
|
|
|
–Ez zekinat nork
|
esan
zuen, baina droga benetan dun bizitzeko era bat eta estilo bat, drogatik kanpo ezin uler daitekeena...
|
|
|
Oraingoz
|
badiozue
zuen belaunaldian, hori pentsatu nahi dut behintzat, begikotasuna eta agian maitasuna ere, baina gehienentzat, oroz gain, etxean eta ikastetxeetan ikasteko esaten dizueten zerbait dateke, geletatik atera bezain laster erdarara jotzeko joera handia erakusten baituzue. Ez dut esango zuek guk gure garaian latina nola hartzen genuen, orduan bezalatsu hartzen duzuenik, orduan ez baikenuen, esaterako, telebista katerik latinez, eta goenkalekoen abenturak ikustea Zesarrek idatzirik utzi zizkigunak irakurtzea baino jostagarriago delako, baina ez dakit benetan oso urrun zaudeten, batzuk bederen.
|
|
|
Lehenik gutxieneko ziurtasuna du izan zuzendu behar duen horretan, zuzendu behar duela konturatzeko gai bada, jakina, normalena baita ez konturatzea ere. Umeak hartu mobila, perdida bat dago
|
esaten
duenean zer hartu behar duela esango diogu, zuzentzen hastekotan?: telefono ibiltaria, mobila, sakelakoa, mugikorra, eramangarria, eskukoa, erabilgarria (mahaiko telefonoak ez baitira erabiltzen ahal, antza denez) edo Zuazok berak aipatzen duen?
|
|
|
Izan ere, euskaraz argitaratu den atzerriko umore beltzaren bilduma bakarra (Hamahiru ate, 1985) Joseba Sarrionandiak eta Mitxel Sarasketak itzuli eta aukeratu zuten... haiek biak kartzelan zeudela (ezin ironikoagoa dena, azken batean). Badago
|
esaten
duenik Kafka idazle umorista zela: izan ere, Sarrionandiak berak kontatzen  duenez, barrez lehertzen bide zen lagunei Metamorfosia edo Gaztelua bezalako lanak ozen irakurtzen zizkienean.
|
|
|
|
Esana
dut, ordea, ez zaiola garrantzi handiegirik eman irakasteko era horri. Alde batetik, oso urriak izan dira orain arte erabili diren baliabideak.
|
|
|
Euskal unibertsitaterik ez dugula
|
esateko
dugun adina arrazoi dugu unibertsitate hori gauzatzeko ahaleginak badirela esateko.
|
|
|
Walter Moore, Henry Chilton Ingalaterrako enbaxadorearen laguna, zegoen beraiekin. Aspaldi
|
esana
zuen Frente Popularren gobernu ahulegiak ateak zabaltzen zizkiola inboluzio bati. Ministerioetan inork jaramon pittin bat egin balio, ez ziratekeen egoera hartara helduko.
|
|
2003
|
|
|
Nork
|
esan
zuen Araban ez zegoela hondartzarik. Gasteiztik 10 bat kilometrora, Uribarri Ganboako urtegiaren inguruan kirol eta atsedenaldirako aukera zabala aurkituko dugu, hondartza barne.
|
|
|
Disko Festa irratia promozionatzeko bide bat ere badela
|
esana
duzu. Zer parte du bakoitzak?
|
|
|
begira, begira horiek nola doazen itsasoan igeri". Antonio Álvarez Solisek
|
esana
zuen Hernaniko hitzaldian.
|
|
|
L.M. ZULAIKA. Ados nago Iñakirekin hobetu beharra dagoela
|
esaten
duenean, baina ekimen bat (Irungo esperientzia) martxan jartzen denean, loreak bota eta animatu egin behar da.
|
|
|
Nolanahi ere, narrazioko protagonista nagusia Hernanikoa da, eta txikitatik somatzen zaio oso komenigarria izango ez zaion akats larri bat: gezur txikiena
|
esateko
duen ezgaitasuna. Bistan da, arazo latzak ekarriko dizkio horrek, batik bat Francoren aurkako borrokan hasten denean, eta ihes egin du Paris aldera.
|
|
|
Alderdi horretatik, ez datoz bat Euskal Herriko Iparra eta Hegoa. Azterketaren arabera, 1988 urtean, Iparraldeko laborarien %41ek
|
zioten
bazutela nori utzi ustialeku familiarra. Frantziako Estatu osoan, aldiz, %27 mintzo zen modu berean.
|
|
|
Nik ere, beraz, euskaraz idazten dut, ez' egunkariera' z. Audenek hitzak toxikatuta daudela
|
esaten
zuen, eta poesiak, eta literaturak, oro har, hitzen destoxikazioa egin behar duela. Baina oso zaila da, hitzak gero eta kutsatuagoak daude.
|
|
|
Ikerketa egiterakoan, aurretik egindako ahalegin guztiak izan zituzten kontuan hau da, ELAkoena, Mexikokoa eta Altaffayllakoena, haietan agertzen zena behar bezala aztertzeko. Gainera, Altaffayllakoek jarritako metodologia berarekin, epaitegi eta erregistro zibil guztietara jo zuten, gerra garaiko lekukoek
|
esateko
zutena arretaz entzun eta aztertu, eta herriz herri elizak eta kanposantuak arakatu zituzten.
|
|
|
Familian, bai Gernikan, eta gero askoz gehiago Gaztelerrian, giro erdalduna zuen. Amak, Nafarroako Erriberakoa izanik, erdara egiten zuen, eta bere hurrengo arreba biek, lehenago
|
esanik
dugunez, euskara gutxi baino ez zuten ikasi Gernikan bizi izan ziren denboran, eta anaia gaztea artean oso txikia zen Gernikatik Valladolid-era bizitzen joan zirenean. Madrilen bizi ziren denboran ere, gerra aurrean zein gerra ostean, pentsatzekoa da aitarekin euskara egingo zuela.
|
|
|
Autodidakta peto petoa, beraz. Atzerri hizkuntzak ere halaxe ikasi zituela
|
esana
dugu: ez frantsesa eta ingelesa bakarrik; maila apalagoan, irakurteko lain gutxienez, italianoa eta alemana ere ezagunak zituen.
|
|
|
Pelotarien aipuak GemItur elaberrian, EuskM elaberri honetan ere egiten dira, ia atal osoa eskaintzen diola Recoletos eko frontoian egiten den pelota partiduari. 22
|
Esana
dugu bere pinturagintzako motiboetariko bat ere euskal pilota dela.
|
|
|
Institutuko bere ingeles katedraren betebehar arrunten gainera, Nafarroako Unibertsitatean euskara irakasten jardungo du 1971tik 1983ra bitartean.
|
Esana
dugu, lehenagoko denboran ere izan zuela harremana unibertsitate horrekin.27 Baina bigarren txandan euskara izango du jardungai. Beraren aurretik Jose Migel Barandiaran-ek han euskal antropologia irakatsiaz bete zuen euskal kulturaren katedraren ardura hartu zuen, baina hizkuntzaren arlotik jorratuaz.
|
|
|
Batrazio berria, kolore morekoa eta zazpi zentimetroko luzera duena, “Nasikabatrachus sahyadrensis” izenekoa da, eta, aurkitzaileen arabera, igelen zuhaitz genealogikoan oso antzinakoa den adar batetik dator, bere anatomiak emandako datuek eta bere DNAren duten bezala. “Nature” k
|
dio
duela 65 milioi urte dinosauroen garaian bizi ziren bata espezieen azken ordezkaria dela. Hain zuzen ere, “Nasikabatrachus sahyadrensis” beste igel mota baten, “Sooglosisidae”, hurbileko ahaidea da, eta oraindik Seychelles uharteetan bizi dira, Indiatik 3.000 kilometrora.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak uste du ondasun edo produktuen joan etorri askean eragina duen neurri oro ez dela nahitaez Konstituzioaren aurkakoa, baizik eta askatasunez zirkulatzea oztopatzeko xedea nahita lortu nahi duenean edo, bestela, elkarrekin loturarik ez duten eta Konstituzioak ezarritako xedearekin bat ez datozen oztopoak sortzen dituzten ondorio objektiboak sortzen dituenean. Konstituzio Auzitegiak, 1981ean eman zituen lehen ebazpenetatik,
|
esana
zuen: «Konstituzioak berme absolutuak aitortzen dituen eskubideak izanik, jasan daitezkeen murrizketak jasangarriak dira, baldin eta proportzionatuak badira, eta, beraz, egokiak badira, proposatzen duten konstituzioak zilegitasunez ezarritako helburua lortzen laguntzen badute, eta, ezinbestekoak badira, sakrifizio eremu txikiagoa izan behar badute».
|
|
|
Kolore bereko bragak eta bularretakoa erori ziren lurrera, prenda ñimiñoegiak ziren ordu batzuk lehenago neure eskuz neurtu eta oraindik gogoan nituen bere bular eta ipurmasailen neurrirako. Horiek tolestatzen asmatu ezinik ari nintzen berriro" nora joan zara?" esan zuenean, baina ahopeka ari zen, eldarnio batean bezala, iratzartzeko ahaleginik egin gabe behinik behin edo, hobeto esanda, berariaz lozorroan jarraitzeko borondatearekin, gero kontatu zuenez, ez baitzuen maindirerik egurastu nahi, nire izerdi usaina gorde nahi zuelako, bere gorputzean itsatsirik zeramala
|
esaten
zuen lehen egunetan, nahiz birritan dutxatu ez zitzaiola ezabatzen, eta lurrin garesti bat balitz bezala usaintzen zuen beso batean edo eskuetan.
|
|
|
Dotorea, lerdena, zaildua omen zegoen, baina inolaz ere ez gizon gordina. Ez zekitela
|
esaten
zuten nire adiskideek zer ikusi zion Monikak ilea urdindutako gizaseme horri baina, hala ere, neskak zoriontsu omen zirudien.
|
|
|
Ni ez naiz horretan sartzen. Baina atzera eragiten zidan, ez eskuineko eskua dantzatzeko zuen joerak, baina bai gizasemeoi besotik heltzeko zuen era belaxka eta bigunak eta, batez ere,
|
esana
dut lehen, aitorpenak egiterakoan aurpegia hurbiltzeko zuen ohitura nardagarriak, ez baititut soportatzen hitz egiteko horrenbeste hurbiltzen diren ez gizaseme eta ez emakumeak.
|
|
|
Lehertu beharrean zegoen Joxeperen burua!
|
Esana
baitzuen apaizak irudi lizun bat ontzat hartzea, segundo bakarrean bazen ere, edo segundo hamarrenean, bekatu handia zela, seigarren aginduaren kontra zihoazen bekatu guztiak bezala. Eta horrela orain, eta horrela gero:
|
|
|
Soroetako Permin, Pazko eguna pasatuta gero, Azpila itzuli zen eta, Pello Oilarra hil zela jakin zuenean, don Esteberen Jainkoaren mendekutzat hartu zuen hura. Don Estebek
|
esana
zuen igande hartan zerbait ikaragarria gertatuko zela, eta ba al zen hura baino gauza ikaragarriagorik?
|
|
|
Familiako norbaitek esan zion liburua legezkoa zela, eta utzi egin zuen.
|
Esana
dut ez nuela inolako erabakirik hartu, baina agian bai: halako liburuez interesatzea, Bertold Brecht edo Garcia Lorca bezalako autoreak irakurtzea, adibidez, hautu bat ere bazen.
|
|
|
Isiltasuna. Mila bider pasa zaizkit burutik Oskarri
|
esateko
nituen guztiak. Bi mila aldiz idatzi ditut buruan gure arteko dialogoak.
|
|
|
" Euskaraz edozein txorrada esan zitekean", pentsatu duk," xuxen eta jator âbatez ere jatorâ esaten bazen". Ina garai hartan euskara ikasten ari zuan, eta bahago
|
esaten
huenarekin baino areago, hire euskara simaur esklerotikoarekin zegoela txora txora eginda. Nahikoa huen haren aurrean baserritar kaletartu berriarena egitearekin ânik usteet, nik usteet, nik usteet... â oso kontuan har hintzan.
|
|
|
Orain barre egiten diate. Eta dena honi bagagozkio
|
esateko
duan mania ergel horrengatik. Egon seguru zenbatu eta guzti egiten dizkiatela.
|
|
|
Norbait bahintzela erakutsi nahi hien, ezta, Sartre jauna? Zer
|
esanik
bahuela intelektualillo haien aurrean, eta zer eta" barruan badiat konfiantzazkorik" bota huen, bai, eta seriotan hartu zitean. Lehentasuna zuan hirian azpiegitura sendo bat izatea.
|
|
|
Azterketa  tripakada ederra izango duk datozen egunetan, ikasleei" ostiralerako" erantzun diek-eta, noizko egongo diren zuzenduta galdetu diatenean. " Astelehenerako"
|
esatea
bahuen, baina egoki ikusi duk langile itxurak egitea. Askotan irakasle saiatu langilearena egiteak laguntzen dik ikasleen aurrean hire maila eskasa zuritzen.
|
|
|
Iradoki ere, iradoki zuen handik nola edo hala alde egin behar zutela. Aterpea erreta zegoela
|
esaten
zuen, eta bertan geratuz gero erortzeko arrisku handia zegoela. Korreo bila atera nahi zuen kosta ahala kosta.
|