|
2000
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan
|
esaten
ez ziren gauza batzuk esango ziren tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez zen egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
|
esatea
ez; edo
|
|
|
Maltzurkeriaren lege nagusi hau gure gotzainarekin bete zela sentitu genuen: esan duenaren kontra ezer
|
esaterik
ez badago, esan ez duena esan duela esaten da. Eta badirudi ez duela asmatu hedabideekin konektatzen.
|
|
|
Maltzurkeriaren lege nagusi hau gure gotzainarekin bete zela sentitu genuen: esan duenaren kontra ezer esaterik ez badago,
|
esan
ez duena esan duela esaten da. Eta badirudi ez duela asmatu hedabideekin konektatzen.
|
|
|
EAJko talde parlamentarioa inozo samar izan ginen PPrekin. PPk Austriako Haiderrekin konparatzea eta Kosovoko Europa euroaren Europa baino nahiago dugula
|
esatea
ez dugu legealdi berrian ahantziko. ETA PPko zinegotziak hiltzen hasi zenean hauxe esan genion PPri:
|
|
|
Esan izan da sasoikako langile hauek asko irabazi dutela hemengo uztetan.
|
Esaten
ez dena eta jakin badakiguna da lanegun oso luzeak, 12 ordutarainokoak, egin izan dituztela, eta ukuilu, txabola eta barrakoietan bizi izan direla. Lanerako baino ez dute denborarik izan; apenas gastatu duten dirurik eta zerbait aurreztu ahal izan dute.
|
|
|
Kezkak sortarazteko, gai berriak plazaratzeko, gai horiei buruz ikertzeko eta irakurleari kontzientzia harrotzeko. Agian Mario Vargas Llosak
|
esandakoaren aurka
ez du literaturak mundu honetako problemak soluzionatzen lagunduko baina sikiera pertsonago egingo gaitu. Horregatik uste dut formalismo eta teknika hutsetik haratago joan beharrean gaudela.
|
|
|
Alderdi sozialistak ez du inolako konplexurik PPrekin bat etortzeko. Esaterako, euskal herritarron bizikidetzarako markoa estatutua eta autonomia dela esatean, edota etorkizunean bizikidetza ziurtatu dezakeen estatuaren marko juridiko politikoa gauzatzerakoan ere.Zer
|
esanik
ez, PPrekin ezberdintasun handiak ditugu; proiektu ezberdinak defenditzen ditugu. Aurrerantzean eztabaidatu behar dugun guztia eztabaidatuko dugu; bat ez etortzea gauza normala izango da baita ere.
|
|
|
Lehiara eta borrokara bultzatzen dituen gizartea ezin da ona izan. Umetan horrela hasten badira, zer
|
esanik
ez helduak direnean. Ez dakit non gauden, baina galbidetik gertu behintzat bai.
|
|
|
Baina gaurkoan santuhartuez ez baizik eta santuen bizitzaz arituko naiz, gogora etorri baitzait Santa Genobebaren bizitza (eta heriotza) taldean irakurriz nola negar malkotan hustutzen ginen. Gero, zer
|
esanik
ez, Santa Agedaren bizitzak baino gehiago heriotzak ere edozeini sortzen zion oilo ipurdia.
|
|
|
Nolakoak izan behar genuen jakinarazteko, oraindik, gure garaian, santuen bizitzak bazuen indar pixka bat. Zer
|
esanik
ez gure aurreagokoenetan. Orain, berriz, filologo eta oso eliztar ez diren zenbaiten artean ez dela, badirudi, santuen bizitzak (eta berriro diot, heriotzak...) zer erakutsi handiegirik ez digula ematen.
|
|
|
Txoriak lehengo xarma galdu duela
|
diotenak
ez dira falta. Itxura berria hain isilpean gorde ondoren, asko beldur ziren betiko txantxangorria desagertu egingo ote zen, baina ez.
|
|
|
Ufff, baina hori duela urte mordoa izan zen, historiaurrean ia ia. Baina bai, oso rol polita zen; bitxia da nola batzuetan jendea hobe gogoratzen den zutaz tutik ere
|
esaten
ez duzun rol batengatik pertsonaia hitzontzia izateagatik baino.
|
|
|
" Desperrados" en kritika soziala egiten bagenuen ere, umorearen bidez egiten zen ikusleak errazago jasoko zuelakoan. Eta" Manolito" rekin zer
|
esanik
ez, jendeak liburuen erreferentzia hain eskura edukita.
|
|
|
Nik genero horren garapena jendearen askatasunari lotuta ikusten dut. Gizarte honek gauza askotan murriztu eta hegoak moztu egiten dizkigu, eta zer
|
esanik
ez, sexu kontuetan. Zenbat eta lorpen gehiago eskuratu sexualitatea askatasunez bizitzeko, orduan eta askeagoak izango gara
|
|
|
Jarraitzen zuen, noski, baina ezin, bada, lana bere osotasunean hemen jaso. Hala ere, zuzenean euskara batuaren inguruan deus
|
esaten
ez zuen arren... uhmmm! Nago Gaztañaga jauna ezagutzen zuenak urrutitik hartuko ziola usaina sagardotegien laudorio haren atzean egon zitekeenari... izenburu berezi hura irakurri bezain laister, apika:
|
|
|
" Esan nahiarekin kezkatzen den jendea falta zaigu. Inor ez da berria eta ez du esango beste norbaitek
|
esan
ez duena, baina ahalegin bat egin behar da"
|
|
|
Aizu, historian dena da posible, eta herri batean zer
|
esanik
ez. UPNrekin beti izan dira harremanak zailak, baina UPN ere eroriko da.
|
|
|
Baiña guretasunean bat izan gaitezen, naiz eta guretasuna estilo ezberdiñetan ageri. Eta beste zenbait alderdiri bagagozkio, zer
|
esanik
ez. Euskaldun irakasle eta ikasleak, zenbait idazkaritzaren premia daukate, textoak eta liburuak argitaratzeko lanean bakarka jardun ez ditezen(...) Euskal alfabetatzeak, behar beharrezkoa du bateratze lan bat.
|
|
|
Frantzesak, inglesak, amerikanoak, danak etxezale amorratuak dira. Alemanak zer
|
esanik
ez." Oi, enetxook, hona hemen haren zauria: " Gu, euskaldunok, gera besterik ez bezalakoak.
|
|
|
Gure iritzi adoleszente murritzean, zerbait adierazteko hitz egin behar zen. Zer
|
esanik
ez bazegoen, horrelako berriketak denbora alferrik galtzea besterik ez ziren.
|
|
|
Jendearekin hitz egitea garrantzitsua dela, itxuraz zer
|
esanik
ez badago ere. Hitz egite soilak asko adierazten duelako:
|
|
|
Ez zurea ongi edo gaizki ateratzea. Ofizioak agintzen digu halako tolerantzia bat izatea, derrigorra da, eta derrigorra
|
esatean
ez da gauza gogor bat, da gauza polit, atsegin eta gratifikantea. Nahiz eta ados ez egon, egun hartan izango gara kontrario baina lagunak.
|
|
|
Espontaneidade hori kontrolaezina denez, bertsolaritzak nire ustez sekula ez du izango, hizlari espontaneoek izango ez duten bezala, goiko maila hori. Gaur egungo bertsolariei, esan nahi dutena
|
esateko
ez bada, ez zaie interesatzen bertsolaritza, eta jarrera horrekin dabilen bertsolariari goi mailako estrukturarik ez diote sekula eskura emango. Diseinu baten barruan bazoaz goraino jasoko zaituzte, baina han hizketan hasten bazara ez.
|
|
|
Nire ustetan bertsolaritzaren osagarri diren gai jartze eta epaitze lanetarako jendea prestatzearen zeregina da oraindik arautu gabe dagoena. Behar denean nonbaitetik sortu dira, behatzez izendatuak askotan eta izendapen horri ezetz
|
esaten
ez dakitenek egin izan dute lan hori ahal duten ondoen. Bertsolaritzaren egituran eginkizun garrantzitsu izan behar badute hori ere antolatu egin da.
|
|
|
Neurri horretan, hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena, eta nik hala ulertzen ditut Maria Zambranoren hitz horiek, eta horregatik gustatzen zaizkit hainbeste. Esaten dudana, eta
|
esaten
ez dudana ere esatea, alegia.
|
|
|
Ohiko saioan gaia argi esan behar bazaie bertsolari eta entzuleei, zeresanik ez txapelketan daukan gehigarria. Bertsolariak bestetan ez daukan nerbio puntu horri ezin dio gai jartzaileak beste bat gehitu, bere papera zein den argi
|
esaten
ez dion gaia emanez edo ziurtasunik gabe irakurriz.
|
|
|
Bertaratzen bazarete baieztapenaz jabetuko zarete. Eta zer
|
esanik
ez, urteko hilabete beroetan, eguzkia hartzeko eta bainatzeko ezin egokiagoak direnean... Orduan, inguru zabal hauetan leku bakartia topatzea ia ezinezkoa da.
|
|
|
Joan San Martinek (Egan, 1984, 3 alea, 156 or.)" metaforaz eta kontraesanez" egina dela diosku: " poesia absurdu horietakoa dirudi, ez itxura hutsez, baina egia garratza" (157 or.). Kalitate aldetik egileak berak hitzaurrean dioen moduan kalitate onekoa ez ote den sujeritzen du baina" gauza berriak esaten ditu Bordelek Donostiako gaztelutik eta Etxahunek galeretatik
|
esan
ez bezalakoak." (158 or.)
|
|
|
Havelock Ellis Krafft Ebing en antagonistatzat jo daiteke. Sexologia modernoaren aintzidaria dela
|
esatea
ez litzateke neurriz gainekoa izango. Sexualitatearekiko zuen jarrerak, garaiko beste autore batzuek baino modu objektiboagoansexologiara hurbiltzen lagundu zuen.
|
|
|
Zer
|
esanik
ez, hori ez da ezagutza teoriko edo intelektual soila, bizipenezkoabaizik, eta honek esan nahi duena da, bizitzan jasaten diren bezalaxe, amodioa, gorrotoa, bekaizkeria, atsegintasuna, poza eta tristurak direla talde egoeran.
|
|
|
Txillardegi adiskidearekiko lotura ez zen atzo goizean sortu nigan. iritsi baino lehentxoago izan genuen geure belaunaldikoek haren izenarenlehen erreferentzia, mitiko samarra zena, zer
|
esanik
ez, gure lagunak ordurako eginazuena nahikoa eta sobera baitzen bere izena betikotzeko, ez baitzuen alferrik parte hartuizan Euskal Herriaren historiako bidegurutze nagusienetakoan, ene ustez, nagusienaedo erabakiorrena izan dena?, alegia, XX. mendeko erdialdean abiatu zen euskalmugimendu askatzaile berriaren ekimen sortzailean. Ekintzaile gutxi batzuk izan zirenlurrikara hura eragin zutenak; han egon zen bera.
|
|
|
Orduan hasibainintzen Larresoro Txillardegi, bata zein bestea, erreferentziatzat hartzen, eta behineta berriro irakurri nituen berak idatzitako artikulu gozatsuak. Eta, zer
|
esanik
ez, liburuak. Nik bezala, garai hartako euskaltzale autodidakta guztiek, nor ez zenautodidakta, inolako euskal ikasketa arauturik ez zegoen garai hartan??
|
|
|
Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz. Zer
|
esanik
ez, horimingarri gertatzen zaie, teorian egoerarekin konforme egon ez arren praktikan egoerahorretan eroso bizi direnei, nola edo hala sisteman integraturik daudenei. Eta horrekekarri du bazterketa ofiziala; baina, aldi berean, horrek sortu du askorengan berelanagatiko eta ibilbide osoagatiko estimua.
|
|
|
Zer
|
esanik
ez, horrez gain, Txillardegiren beste hainbat euskarazko lan azter ditzakegu, ekimen positibo eta esnatzaileak, guztien begien bistan daudenak. Nork ezdaki arlo askotan bide urratzaile izan dela, hala nola nobelagintzan, gramatika gaietan, fonetikan, euskararen ahoskeraren problematikan, intonazioaren garrantziaren azterketan, linguistika eta matematikaren arteko erlazioan, soziolinguistikan (zenbat informazio ez ote digun eman, herri gutxiengotuen arazo linguistikoez, diglosiaz etaabarrez)...
|
|
|
Hauetako izendapen batzuk urriak badira ere (agerrera bakarrekoak edo herribatean baino
|
esaten
ez diren izenak), beste batzuek hedadura handiagoa hartzen dute.
|
|
|
Bihotzeko taupadak ere horrenarabera joak izaten dira betiko. Zer
|
esanik
ez, burumuineko egitura.
|
|
|
(. Gizakia berdin abererazionala? esaldiak ezer
|
esaten
ez diona). Hezur eta mamizko gizaki horren exibiziobat da (beraz, autorearena!) Unamuno-ren obra osoa.
|
|
|
Eta arrazoi du, pertzamundu zaharra bada. Txillardegik,. Aristotelesen kontrakoa naizela
|
esateak
ez dit lotsarik batere ematen?, eutsi dio bere erantzunean,. Gogaide ez, baina bai adiskide (Orixe Jaunari, begiramenduz eta adiskideantzera)?, Jakin 14, 1961, 53 Zuzen zuzen Orixeren kritikari, erantzun, osoago bat, edo aristotelismo etatomismoaren aurkako bere jarreraren azalpen arrazoituago bat, Fulton Sheen New York eko Gotzainfamatuaren Religion sin Dios liburuaren erreseina baten kariaz eman du Txillardegik, Egan 3/ 6, 1956,155 la ezezaguna baita, merezi du zati adierazkorrenak aipatzea:
|
|
|
Txillardegik berak Huntaz eta Hartaz liburuan6 ezin argiagozioen: . Ezkertarrek uste dute, beraz, ba dala garaia euskaldun herriak lehenengo aldizbere burua altxa dezan; eta hau
|
esatean
ez dugu milimetro bat ere atzera joan nahi,, lege zahar, bila, denbora, zoriontsu?
|
|
|
Orain arte argi
|
esan
ez badut ere, sumatuko zenuten dagoeneko, neronek Txillardegi ikusten dudala, historikoki eta hein handi batean, baina ez bera bakarrik, euskara eta askapen politika suturatzeko joeraren abiapuntuan. Baina, nire irudiko, ezkontza hori ezinbesteko bihurtzeak ez die, ez euskarari ez eta askapen politikari, onik ekarriko.
|
|
|
Politikaren eta artearenarteko suturatik sortutako, errealismo sozialista? delakoaz, zer
|
esanik
ez. Arana Goiriketa bere jarraitzaileek historiaren eta politikaren artean eginiko loturaren emaitzakbistan daude:
|
|
|
eta interes politiko alderdikoirikere ezagutu izan zuela, baina, itxura guztiz, Lauzurikarentzat azaleko eta pasaerakogorrina besterik ez zen hori; euskara bera, ostera, asmaziorik gabeko herritarrenjatorrizko izan modua. Hortaz, behar izanik, Altxamendu Nazionalaren ideia etaasmoak berak ere zabaltzeko balio zezakeen lanabesa, eta, zer
|
esanik
ez, elizkizun etakatekesian erabil zitekeena.
|
|
|
Zer
|
esanik
ez informazioan diren langileez. Euskaldunak daudeneko zerbitzuak edosailak identifikatu.
|
|
|
Bigarren ondorio bat atereaz, Euskal Herriko irratietan ikerkuntza kazetaritza eskasa egiten dela esan dezakegu. Irratilaria estu eta larri ibiltzen da denboraren mugak direla-eta, eta gogoa eta atsedena falta zaizkio informazio iturriekin harreman iraunkorra sortzeko; zer
|
esanik
ez, hori ikerkuntza kazetaritzaren garapen urrian islatzen da. Gainera, ez dirudi geroan kazetaritza mota honek arrakasta handirik edukitzeko aukerarik duenik.
|
|
|
Zer
|
esanik
ez, talde nortasunak (nortasun etnikoaren zentzuan) ez du zertan (ez behintzat nahitaez) nazio ideiarekin lotuta egon, nazioa Estatu moduan antolatuta dagoen edo antolatu nahi duen populazio taldea izan daitekeen aldetik. Baina badakigu kultur ezberdintasunak identitate/ nortasun ezberdintasuna ziurtatzen duen bezala, kultur uniformizazioak populazioaren homogeneizatzea sorrarazten duela.
|
|
|
Nazionalismoaren historiografiak, eta, esate baterako, euskal nazionalismoarenak zer
|
esanik
ez, bigarren mailan utzi izan du, baztertu ez duenean erabat, hezkuntza eremuko analisia (beharbada, fenomenoaren beste alderdi batzuei garrantzi handiagoa eman zaielako:
|
|
|
nazio zer den esateko momentuan eta, ondorioz, nazionalismoa definitzerakoan, nazioaren teorien artean dagoen ezadostasunaren aurrean. Zer
|
esanik
ez, mundua ulertzeko era guztiz ezberdinak, ideologia kontrajarriak, gurutzatzen dira bidean; eta analisien abiapuntuak eta premisak baldintzaturik aurkituko ditugu, zeren, guztiz logikoa denez, egoera honek baldintzatutako analisiak aurrez aurre jartzen baititu.
|
|
|
tartean izanik. Beharbada, Estatuaren funtzionamendura hurbiltzeak jarriko gaitu arazoa ulertzeko bidean (oraingoz Estaturik ez duten nazioen egoera ez dugu kontuan hartuko, baina, zer
|
esanik
ez, kasu hauetan ere Estatuak badu bere presentzia eta eragina, aldarrikapen gisa zein etsai moduan13). Estatuek eskuartean izan duten aparteko tresna dugu eskola, oinarrizko eskola?.
|
|
|
bihurtuz95, Guizot en hitzak erabiliz. Zer
|
esanik
ez, irakaslea Estatuaren begirada zorrotzaren pean eduki behar zen eta, ondorioz, ezarriko zen Estatuaren ikuskaritza mekanismo honen ardatz nagusienetariko bat suertatuko zen: –subreptice?
|
|
|
Estatu Nazio espainiarraren nortasun elementua dela esango genuke, eta espainiarrak (omen) diren horien talde identitatearen errepresentazio bilakatzen dela. Zer
|
esanik
ez, aurrez aurre dugun apustua Estatu espainiarraren mugen legitimitatea indartzearena da; Frantziaren kasuan gertatzen zen bezala, hemen Espainia bat eta zatiezinaren irudi, naturala, gorpuztu nahi zela esatera iritsiko ginateke.
|
|
|
Estatuko irakaskuntza sistema sortzeko nahiari egin zitzaion kritika. Zer
|
esanik
ez, horrek irakaskuntza Elizaren eskuetan uztea ekarri zuen, baina, hala eta guztiz, liberalek hasitako hezkuntza sistema nazionala sortzeko prozesuaren sugarra, ez zen itzali, nahiz etenak izan eta abiadura aldakorrekoa izan.
|
|
|
Oinarrizko maila hau herritar guztiek nahitanahiez egin behar izango zutela kontuan izanik, gaztelaniaren posizioa guztiz nagusia zela esatea begien bistakoa da. Zer
|
esanik
ez, gaztelaniaren garrantzia, modernizazio prozesuaren barruan eta Estatu Nazio espainiarraren eraikitzearen testuinguruan irakurri behar da; Gellner en271 ereduari jarraituz, eta eredu hori Estatu espainiarrari egokituz, liberalek duten gizarte modernoa eraikitzeko nahiak gizarte hori alfabetatzea hizkuntza batean eta eskolaren bidez kultura homogeneoa bultzatzea eskatzen dituela esango genuke, ... gaztelania.
|
|
|
Zer
|
esanik
ez, hizkuntza homogeneizazioaz hitz egiten dugunean, hizkuntzaren erabilpen osoaz ari gara, ahozko erabilpenera mugatu gabe. Aipaturiko alfabetatzeak begien bistako helburua zuen, eta horrela zehazten zen legean:
|
|
|
Eta kontua da zuoi ere ez dizuedala inoiz esan. Urtebete eskas pasatu da sekretu hori gordetzen dudanetik, eta inori
|
esan
ez badiot, epaiketa kontuetan ez hasteagatik izan da. Orain, berriz, ezezagun baten aurrean egiak aitortzen hasiak garenez, nire txanda heldu dela uste dut".
|
|
|
Baina berba gutxi egin zuen, eta bazirudien bere lana gehiago zela gure arteko hizketaldia kontrolatzea. Lehendik ere, mutil hauek ikusi nituen unetik, ez nituen oso gogoko izan; eta, zer
|
esanik
ez, Ralph haren portaera gorrotagarria egin zitzaidan.
|
|
|
Nirekin zinen, eta nik horrela maite zintudan, min egingo zidan egia ezagutu gabe, baina nirekin. Horregatik
|
diot
ez ninduzula sekula engainatu, nik ez baitut inoiz engainurik sumatu. Aldiz, neu izan naiz maitatua izatearen gogoari heldu eta itsu itsuan aurrerantz joan naizena.
|
|
|
Pittinka pittinka gure harreman hura hasierako komenientziatik urruntzen hasi zen, benetako bihurtzen, eta laster heldu zen momentua zeinetan egiaz disfrutatzen nuen Txemarekin. Jaietara joaten ginen; gustura herriko jaietan, baina askoz hobeto ingurukoetan edo urrunekoetan, eta zer
|
esanik
ez igande aspergarrietan supituan antolatzen ziren guateke ia anakroniko haietan (gure herrian mundu osoan baino hogei urte beranduago deskubritu ziren guatekeak). Ahoz aho hedatzen zen albistea, eta laster betetzen zen jendez eta edariz lonja txikia, atea irekitzeko giltzak nondik irten ziren inork ez zekien arren.
|
|
|
Guztia hain handia iruditzen zitzaidan, ezin bainintzen gauza txikienen aurrean ere harritu gabe geratu. Eta zer
|
esanik
ez gauez zeruko tapaki beltza ikustean: zenbat eta zenbat insomnioren testigu ez ote da izan nire ohea, imajinazioaren poderioz izarretaraino iristen nintzenean, eta izarraren paretik igarotzen nintzenean, eta izarra metro batzuk atzean uzten nuenean, eta... klik!
|
|
|
Nahiago dut horretaz ez pentsatu. Nahiago Dublin eta bere jendea gogoratu, Kilkennyko garagardoa eta Cashelen Rocío ezagutu nuenekoa, Killarneyn Rocíorekin edozer egiteko aske sentitu nintzenekoa, Dingleko leherketa, Connemara zer
|
esanik
ez, eta Ralphekin bizitako une zoragarriak.
|
|
|
" Iepa, potxola!" bota zidan ikusi bezain pronto. " Ez zaude oso beltzaran, e?", eta nik irribarre egin nion, alferrik baita
|
esatea
ez naizela hondartzan egon.
|
|
|
Ralphi deitu diot urte berri ona opatzeko. Egia esan, astean hirutan edo hitz egiten dugu, beraz Ralphi deitu diodala
|
esatea
ez da albistea, ez behintzat eguneroko honetan agertzeko modukoa.
|
|
|
Baina ez naiz oroitzen; ez dut istripua baino lehenagoko sentimenduen oroipen argiegirik. Azkarregi gertatu zen eta egia
|
esateko
ez dut Eiderren portaera gogoratzen. Momentuak, usainak, berbak eta antzekoak ondo; azken agurraz ere ondo akordatzen naiz, baina bere jarrera... horrela, orokorrean, ez dakit zelakoa izan zen.
|
|
|
genituen, eta zer
|
esanik
ez dago mendiak baino harago harro altxatzen ei ziren hiriak. Arratsero joaten ginen estaziora, eta arratsero bagoi bakarra hutsik etortzen zen, eta hori zen hiriak existitzen zirela adierazten zigun seinalerik onena.
|
|
|
Argazkiekin fidatzen naiz askotan, eta berorien bidez ikasi dut jendearen espresioa dela ikus daitekeen monumenturik benetakoena, Tibeten, Perun eta Sevillako Triana auzoan. Eta Dublin ere, inork ezer
|
esan
ez didan arren, aurpegi erraldoi bat da, hiri bat baino gehiago. Kalean eman ditudan ordu urriek erakutsi didatenez, hiri hau bere jendea da; milioika aurpegi txiki bizidunez osatutako aurpegi erraldoi oraindik bizidunagoa.
|
|
|
Zeren, kauenlaletxe, Eiderrek inoiz ez zion aipatu bidaia hura egin zuenik, eta hara non artxiboa ireki eta aurkitu zuen bere neskak jende ezezagunaren autoetan eman ziola bira Irlandari. Egia
|
esateko
ez zitzaion batere gustatu Eiderren jokaera, eta denbora luze samar batez egon zen muturtuta, harik eta berriro konturatu zen arte hildako batekin zegoela haserre.
|
|
|
" Izan ere, atsegin nuke neure eskubide horiek Timoteori saltzea, ez dilista plater baten truke, nola egin baitzion Esauk Jakobi, baina Italiarako bidaia horren truke, zeren berorrek baitaki ezen pintorea izan nahi dudala eta ez bertzerik". Eta aitak, muturra okertu zuen arren, ez
|
zioan
ez baietz ez ezetz erran, eta isilik geratu zuan. Eta aitaren isiltasuna Pedroren esperantza bihurtu zuan.
|
|
|
Pena bakarra nuen: SARAGUETA ALDAZ, EDUARDO JESUS izenburuko" karpetan" zer
|
zioen
ez jakitea.
|
|
|
Nago, bere haurrean ere, nire ezinaz ohartzen zela nolabait, eta erantzun nahi zidala. Eta horrela izan bazen buru tiki hori bere kasa erabiltzeko gauza zenetik, zer
|
esanik
ez, lau hilabete lehenago etxea utzi nuenez geroztik. Bi asteburutik behingo nire ahalegin guztiengatik ere.
|
|
|
Ez; ez nuke martxan jarria dena gelditzerik lortuko, ez nioke patuari saihesbiderik aurkituko. Hitz
|
esanak
ez du atzerabiderik. Eta, gainera, arriskuaz jabetuta ere, babesleku aproposean ote nago ni neu?
|
|
|
Baita Otso  tzarmendi jaunak ere. Eta Julen Deerek, zer
|
esanik
ez. " Hil dezatela!
|
|
|
Uste dut esana dagoela eta
|
esana
ez badago, birritan esana uztea ez da kalterako izango ni T. ko liburuzaina naizela, eta horrez gain baina betiere bigarren mailako jardun gisa, hainbat liburu argitaratzeko ausardia lotsagabea izan dudala, horrek, noski, nire buruari idazle izendatzeko eskubidea ematen ez didala badakidan arren. Banitatearen izana arintzearren, bat edo bat aipatzeari egoki deritzot:
|
|
|
Ezer
|
esan
ez balu bezala pasatzen zitzaigun beste gaietara, eta zalantzan gelditzen ginen, izan ere, hurrengoan, Espainiak jasan zuen Sodomarik gogorrenaren pareko azaltzen baitzigun Errepublika garaia. Kontraesan hauetan justifikatzen zuen bere bizitzaren kontraesana.
|
|
|
Betazalak jaitsirik izan ditudan arren, halako batean begiak zabaldu eta, guregandik gertu, Olga eta Xavier bistatu ditut, haiek ere suge eta enbor, eta berehala hotzikara batek buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino zeharkatu nau. Guztiarekin, Rubeni ezer
|
esan
ez eta are gehiago estutu dut nire kontra. Baina gutxien uste nuenean, norbaitek sorbalda ukitu dit eta, burua itzul  tzean, nor eta Patxi ikusi dut, aurpegian alderik alde zabaltzen zitzaion irribarre nabarmenegi batekin.
|
|
|
Luis Estherrekin elkar hartuta ei dabil, eta Rubenen denda libre izango zuela agindu zion, baina baliabide guztiak jarrita ere, kluk egin du. Hala ere, niri kosta egiten zait hori sinestea eta, Luisi ezer
|
esan
ez badiot ere, apustu egingo nuke Rakelekin txora txora eginda jarraitzen duela. Baina oraingoz lasai egon zaitezke.
|
|
|
Allô, Dabid? Hemen nauzu ostera ere eta, benetan, lehenago zer
|
esan
ez nekiela egon naiz, batik bat telefonoko ilaran Rakel zegoela ikusirik. Baina pozten naiz bigarren deiaren burutazio hau eduki izanaz, ze orain lasai esan ahal dizut furgonetan Luisekin berba egin dudala eta hark ziurtatu egin didala Rakelek eta Rubenek gaua elkarrekin igaro dutela.
|
|
|
Beldurrak hilik, komunean ezkutatu zen, eta han geratu zen harik eta lapurrek alde egin zutela ziurtatu zuen arte. Orduan niri deitu zidan, kirioak airean zituela, baina batez ere lotsaren lotsaz zer esan, nola
|
esan
ez zekiela. Nire aholkuen kontrara, gertakariak bere alde azaldu nahi hartan eta lana behar bezala egin zuela adieraztearren, nahitara zauri bat eragin zion bere buruari.
|
|
|
Orduan, zurekin jarraitu nahi du... xuxurlatu dit, eta nik, zer
|
esan
ez nekiela, eskutik heldu, eta estualdi bat eman diot.
|
|
|
Denok barrez aritu gara egundo ez baitugu hain goiz bazkaldu; urontziez ere topa egiten ibili gara helburura onik heldu garelako, baina kezka nagusi zen: alde batera, eguzkiak gero eta gogorrago jotzen zuen eta, nolabait esateko, orduantxe hasten zen mila eta bost ehun metro inguruko desnibela gainditzeko saioa, hain zuzen ere zatirik gogorrena; bestera, seguruenik gorakoan Xavier eta Olgarekin elkartuko ginen, eta ez genekien oso ongi zer
|
esan
ez nola jokatu.
|
|
|
Karmelo naiz eta hemen nauzu, zuen erantzungailu horrekin berba egin ezinik. Atzo ere deitu nizun, baina zer
|
esan
ez nekiela geratu nintzen, eta ez pentsa gaur hobeto nagoenik. Benetan, a zelako eginkizuna egokitu didazun.
|
|
|
Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada berria balitz bezala aurkeztuz. ...eria osoaren epaile bihurtzen zuten beren burua, beren kultura industrialetik beren hizkuntza propioak gehiegi goretsiz, munduko gainerako herrien kultur emaitza nabarmenak eta hizkuntz aberastasunak itsuki gutxiesten zituzten bitartean, zaku ilun horretan txinera, japoniera, arabiera, persiera, hindia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera, galesera, katalana, galegoa8, eta zer
|
esanik
ez, gure euskara ere sarturik.
|
|
|
/ zenburuak berak dioenez, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan natorkizue. Zer
|
esanik
ez, honi buruz lehen ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki etorriko zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
|
Eta hori horrela delako izan liteke testu bat esangura anitzekoa, eta are interpretazio kontrajarriak ere onartzen dituena. Eta, zer
|
esanik
ez, horregatik doa poeta bere ikuspuntua aldatuz (geometria osatzen du), ondorioz bere estiloa ere aldatzen duela: nork esango zukeen 1978 hartan, Atxagak honelakoak idatziko zituela?
|
|
|
euskal gaiei buruz idatzitako eta argitaratzen zen guzti guztia biltzea. Zer
|
esanik
ez dago asmo honetan oinarritutako bibliografia honek bere garaian izugarrizko laguntza suposatu zuela (eta oraindik suposatzen duela) ikerlarientzat eta beste edozein interesaturentzat. Beraz, lan honi jarraipena ematea luke.
|
|
|
Une honetan teknologia berrien eragina gehien pairatzen ari den langintza liburuzain, artxibozain eta dokumentalisten eguneroko zeregina dela
|
esatea
ez litzateke gehiegizkoa.
|
|
|
Seve Calleja, akaso? Edo bizitza osoa modernitatearen hainbat kontzeptu defendatuz pasatu eta Ezkerraldea Plastikaren aurrean txintik ere
|
esan
ez dutenak. Ikusiko dugu. j
|
|
|
Kode Zibila eta Zuzenbide idatzia, horra hor legelariok azken berrehun urteotan Europan zehar (Britainiako uharteak salbu) izan dugun lelo ezin baztertuzkoa. Lelo ezaguna, errepikatua, geureganatua, eta, zer
|
esanik
ez, Europatik kanpora ere zabaldua eta barreiatua.
|
|
|
Legegileak jurisprudentziaren kezka behar du izan; hortaz, jurisprudentziak harena ongi dezake eta, zer
|
esanik
ez, legegileak berak ere jurisprudentzia zuzendu.
|
|
|
Orobat, magistratuek eta juriskontsultoek ebatzi behar dituzten gaien bilakaerari so egiten bazaio. Zer
|
esanik
ez, gertaeren nondik norakoak eta gizarte harremanak sarritan aldatzen dituzten inguruabarrei jaramonik eginez gero. Azkenean ere, ikusgarri suertatzen da arestiko hori, grina eta interes guztien aldeko eta kontrakarreko bolada jarraituak begi bistan badira.
|
|
|
Legegileak jurisprudentziaren kezka behar du izan; hortaz, jurisprudentziak harena ongi dezake eta, zer
|
esanik
ez, legegileak berak ere jurisprudentzia zuzendu. Beharrezkoa da horretarako jurisprudentzia bat izatea.
|
|
|
Hobekien inspirazio nahasi lez deskriba dezakedanaren ezaugarri bat filosofiatik izan zen erbesteratua —berriro ez dela etorriko
|
esaten
ez naiz arriskatzen, baikorregia litzateke eta—, nahiz eta bizirik iraun eta berriro agertzen den oraindik, batik bat nire gaztaroko heroiei zor diegun zorroztasun mailako kritika bideratzeko behintzat.
|
|
|
Baina logikan dena ez da beti hain nabarmena. Logikaren proposizioek, analitikoek, esanahi faktualik ez daukatela
|
esateak
ez du nahi esan absurduak direnik, metafisikarenak diren bezala. Zer lortzen dugu haietatik, beraz?
|
|
|
Esanahi teoriko honi dagokionez, beraz, erlatibitatearen teoriak konbentzionalismoa indartu zuen. Higidurari buruz
|
dioena
ez da ez egiazkoa ezta faltsua ere zentzu absolutuan, baizik eta baliokideak diren sistema erreferentzialen artean aukeratzen dugun bati dagokionez bakarrik. Erlatibitatearen teoriaren garapen historikoak, hortaz, funtsezko lana bete zuen Vienako partaideek esanahiaren egiaztagarritasun irizpidea eratu zutenean, zerbaitek —enuntziatuek— zentzurik baduen edo burugabekeria absurduena den ikusteko.
|
|
|
Mundu propioa, mundu apartea da kartzela. Liburutxo batean kontatzeko baino historia txiki gehiago emango lituzke presondegiko edozein egonaldik, eta zer
|
esanik
ez egonaldi luze batek. Etxe modu hauetan urte batzuk daramatzagunok ere harritu egiten gara denbora gehiago daramatenen historiak entzunez.
|
|
|
Ordu t’erdi segituan joaten da solasean. Jokin izan ezik, gazteak iruditzen zaizkit besteak; Antxonen ondoan zer
|
esanik
ez. Antxon gazteekin ondo konpontzen dela ikusten dut.
|
|
|
Ziega batetik albokora aldarazten zaituztenean ere zapuztu egiten dizute ohiko martxa, zereginen erritmoa, eta kartzela batetik bestera aldatzean egonezinean ibiltzea ez da harritzekoa. Bidaian aste pare bat pasa badituzu, zer
|
esanik
ez.
|
|
|
Neure kontuko enkargu moduak ere izaten bainituen nik, beti bizikletan. Inork ezer
|
esaten
ez zidanez, iruditzen zitzaidan ez zirela nire faltaz ohartzen. Norbaitek nitaz galdegin eta falta banintzen, laster pentsatzen zuten, nonbait, bizikletarekin joana izango nintzela zerbaitera.
|
|
|
Egundoko bazkaria egin nuen, arkumea eta guzti. Jatun ona izan naiz beti, eta sasoi hartan zer
|
esanik
ez. Hala bazkalduta, Santa Klarara joan eta siesta egitea pentsatu nuen.
|
|
|
Zer
|
esan
ez dakidala geratu naiz. Antxonen historia entzuteko prest nengoela uste nuen hasieran.
|
|
|
Lantzean behin bizimoduz mudatzea, txaboloz sarri aldatzea, kartzela bereko lagunengandik bereizita edukitzea, suntsipenerako armak dira denak. Eta zer
|
esanik
ez kartzelaz kartzela aldatuz bazarabiltzate, adiskide batzuk erabili dituzten bezala. Ezertarako patxadarik ez dizute uzten...
|