|
2000
|
|
|
Eta kontua da zuoi ere ez dizuedala inoiz esan. Urtebete eskas pasatu da sekretu hori gordetzen dudanetik, eta inori
|
esan
ez badiot, epaiketa kontuetan ez hasteagatik izan da. Orain, berriz, ezezagun baten aurrean egiak aitortzen hasiak garenez, nire txanda heldu dela uste dut".
|
|
|
Luis Estherrekin elkar hartuta ei dabil, eta Rubenen denda libre izango zuela agindu zion, baina baliabide guztiak jarrita ere, kluk egin du. Hala ere, niri kosta egiten zait hori sinestea eta, Luisi ezer
|
esan
ez badiot ere, apustu egingo nuke Rakelekin txora txora eginda jarraitzen duela. Baina oraingoz lasai egon zaitezke.
|
|
2001
|
|
|
Ez da ordura arteFelixekin ibili diren neskak bezalakoa. Felixi inoiz ezetz
|
esan
ez dioten horietakoa.Adibidez, hauxe da Felixek nesken inguruan egiten duen gogoeta:
|
|
|
Kondaira hori, alde batetik, guk egin genuen, onerako edo gaitzerako; ez bestetik ibili ziren Artetxek eta Artetxeren lagunek7 Luzearrek eta Luzearren aldamenekoek egin zuten, nik ere hartan parte nuela, beste askoren artean. Eta ez dut sekula
|
esan
ez esango eraku  tsi zidaten bidea gogo gaiztoz hartu nuenik.
|
|
2002
|
|
|
Azterketa kritikoa partidista da: posizioa hartzen du (azterketa eredu guztiek hartzen dute,
|
esan
ez dioten arren), bere ikuspuntuak dauzka, bere ereduak ditu, bere helburu soziopolitikoak dauzka. Analisi kritikoak talde dominatzaileen jarduera informatiboa aztertu gura du; eta, hartara, honako hauek ikusi gura ditu:
|
|
|
–Haserre –zerbait
|
esan
ez esan egon zen, nabaria zen– Arazo bat izan genuen. Ez genion denboraldi batean elkarri hitzik egin.
|
|
|
Odolak eztanda egin zion masailetan Arantxari, lotsaturik eta suak harturik. Eta halaxe egon zen, noraezean bezala, zerbait
|
esan
ez esan, harik eta isilik gelditzera deliberatu zen arte.
|
|
|
Zeuk deus esaten ez baduzu... Inori
|
esaten
ez badiozu... Zeure esku dago, ez?
|
|
2003
|
|
|
Eta hurrengo esan nahi niona
|
esan
ez esan geratu nintzen.
|
|
2004
|
|
|
Emakumeak hasperen egin du. Isilik egon da pixka batez, buruan zerabilena
|
esan
ez esan balego bezala. Gero, bekain finak pixka bat jasorik, esan du:
|
|
|
Gaizki pasatu duala eta hori dena. Baina
|
esan
ezak esan beharrekoa, motel. Azkenean ni ere urduri jartzen ari nauk.
|
|
|
azken bolada hartan, izan ere, haren hitz jarioa buru galdu batena zen, buru arin batena baino gehiago, diskrezioaren muga eta hesi guztiak apurtu baitzituen aitak, alkoholaren eraginez, eta mugen bestaldean zulo beltz bat besterik ez baitzegoen, zeinetik ezin baikenezakeen ezer onik espero. Eta hala egon nintzen bizpahiru segundotan,
|
esan
ez esan, esan ez esan, gizon hark ematen zidàn konfiantzaren eta beldurraren artean, harik eta aitaren oihua entzun nuen arte:
|
|
|
azken bolada hartan, izan ere, haren hitz jarioa buru galdu batena zen, buru arin batena baino gehiago, diskrezioaren muga eta hesi guztiak apurtu baitzituen aitak, alkoholaren eraginez, eta mugen bestaldean zulo beltz bat besterik ez baitzegoen, zeinetik ezin baikenezakeen ezer onik espero. Eta hala egon nintzen bizpahiru segundotan, esan ez esan,
|
esan
ez esan, gizon hark ematen zidàn konfiantzaren eta beldurraren artean, harik eta aitaren oihua entzun nuen arte:
|
|
|
Jiraturik zegoen," Ba, Fermini
|
esaten
ez bazioagu ni ez nauk sartuko" entzun zuenean. Berean gelditu zen une batez, entzundakoa ulertzeko beta hartuz.
|
|
2005
|
|
|
Sartutakoan, dena dela, Ametsek imajinatu duena baino are txikiagoa dela onartu behar izan du, Madokari ezer
|
esan
ez badio ere. Neskak argitu dio unibertsitario asko bizi direla holakoetan edo are txikiagoetan, lagunekin ez bada, Tokion pisuak garestiegiak direlako.
|
|
2006
|
|
|
Etxe ederra duela esaten badiot, isekatzat har diezadake, goza ezazu geratzen zaizun tartetxoan, laster neurea izango da-eta, edo antzeko zerbait adierazi nahi izango banio bezala. Ezer
|
esaten
ez badiot ere, ez dakit, inozo  jarrera izango litzateke nirea. Nola asmatu?
|
|
|
Isilik egon zen denbora puska batean. Ematen zuen bere baitako borroka batean ari zela, zerbait
|
esan
ez esan:
|
|
|
Aitak kontu eske hasiko zitzaidala ematen zuen. Zerbait
|
esan
ez esan egon eta gero, jaiki eta, herren txikian, musika salara  erretiratu zen (jangela ondoko salatxo hartan beti egon omen zen piano bat, Gerra Handiak pianoa eta etxeko hainbat altzari saltzea ekarri zuen arte. Musika sala izaten jarraitu zuen gure jardunetan, agian amak sekula galdu ez zuelako beste piano bat izateko esperantza.
|
|
|
Oinazearen zantzu gogoilunak zeuzkan aurpegi tolesgabean. Egingo nuke borrokan ari zela barruan borborka zerabiltzan sentimenduei lehertzen utzi ez utzi, esan nahi zizkidanak
|
esan
ez esan. Ezpainak hozkatu zituen, neurritasunari eutsi zion.
|
|
|
nola esaten da centeno, edo tapa del delco, carro de combate, criadillas, soplagaitas, raya de perica, caldo de cultivo, directo de izquierda, halcón peregrino, boca succionadora... Galderari berehala erantzuten ez badio, eta deus
|
esaten
ez badiote ere, galderagilearen begiradan" hara, a ze teknikaria" pentsamendua irakur liteke, eta horrek hainbat euskara teknikari saiatu eta zintzori nolabaiteko estresa eragiten die. Auto-estimuaz larri antzean dabilenak lanak izanen ditu.
|
|
2007
|
|
|
Agureak beste tarte bat iraun zuen isilik. Bazirudien berriro arnasa bila ari zela, baina, Lisak ikusi zuenez, zalantzak lotzen zuen, hurrena
|
esan
ez esan:
|
|
|
Pausa bat egin zuen, zerbait
|
esan
ez esan balego bezala. Aurpegiko zimurdurak nabariagoak zituen eguzkiaren argitan.
|
|
|
Hil! Eta presa duela
|
esan
ez dio ba! Aita ere ez dio deitzen.
|
|
2008
|
|
|
Senarrak ez zion istantean erantzun, burua erdibitua zuen seinale, egia
|
esan
ez esan. Edo bi buru zituen une hartan, ausaz, bakoitzak bere aldera tiratzen zuena:
|
|
|
IKERNE: Bai, eta? (zalantzan dago
|
esan
ez esan)
|
|
|
RAKEL: (Zalantzaz,
|
esan
ez esan)?
|
|
|
GERMANek
|
esandakoak
ez dio graziarik egiten IMANOLi, baina disimulatzen saiatzen da.
|
|
|
Bai, baina nire istorioa zailagoa da. (Zalantza egiten du
|
esan
ez esan. Azkenean irribarre egiten du)?
|
|
|
Zur eta lur. Mukizuak zazpi urte besterik ez ditu eta, gosaltzen ari zirela, handitzean ama izan nahi duela
|
esan
ez dio ba! Beste askotan bezala, Ibonek txorakeriak alde batera uzteko eta gosaria azkar bukatzeko agindu dio, jakin baitaki semeak maiz erabiltzen dituela horrelako trikimailuak gosaria bukatu gabe uzteko.
|
|
|
Senarrak ez zion istantean erantzun, burua erdibitua zuen seinale, egia
|
esan
ez esan. Edo bi buru zituen une hartan, ausaz, bakoitzak bere aldera tiratzen zuena:
|
|
|
Rosak lasaitzeko esaten dio. Tomasi ezer
|
esan
ez badio, ezer ez dakielako dela:
|
|
2009
|
|
|
barne borroka baten isla baitziren, ezustearen aurrean ez baleki bezala zer egin: izebari esango diot, ez diot esango; esaten badiot, medikuari deituko dio, eta medikuak hortxe begiratuko dit;
|
esaten
ez badiot, berriz, zerbait gertatuko zait, beharbada, esango diot, ez diot esango.
|
|
|
zer hori? , eta orduan, Reginari zalantza etorri zitzaiolako edo, hurrengo hitza
|
esan
ez esan, isilune bat zabaldu zen, Reginak berak bizpahiru segundoren buruan hautsi zuena?: Zer hori etxeko sagar ustela da, eta beste sagarrak ustelduko ditu, neurririk hartu ezean.
|
|
|
Reginak bere asmoak zituen, eten puntu batzuetan isildu zituenak?. Horregatik???, Gabinoren aurkako lehian beste pauso bat ematera bultzatzen zutenak; aurrez aurre zituen, baina, Reginak, aldi berean, Gabinoren begi gardenak, ez hain gardenak, beharbada, amari arestian gezurra
|
esan
ez zioten, bada!?, pauso hura ez ematera zeramatenak, bere betebeharren eta bere sentimenduen artean betebeharren aldeko aukera egin zuen arte.
|
|
|
halako moduan, non, mihi puntara etortzen zitzaion bakoitzean Albertori jakinarazteko asmotan,, baina? ...gutxieneko mesfidantza batek diktatua, sentimendu hartaz lotsa ez zen arren kontatzeak lotsa emango balio bezala, hartzailearen ikuspuntua beste bat izan zitekeelako edo; zenbat eta sekretua gehiago gorde, alabaina, orduan eta handitzenago zitzaion kanpora ateratzeko gogoa, harik eta, beste egun haietako bateko jolas garaian, eskolako patioan Albertorekin zegoela, minutu luzeetan egon zen, halere,
|
esan
ez esan?, mihitik joan zen arte:
|
|
|
Apalduta eta minduta zegoen arren, izeba Ernestinaren hitzek babestuta sentitzen zen Domingo; izeba ondo ondoan zuen, gainera, urrats batera baino ez, halako moduan, non bere burua bi aldiz babestuta ikusi baitzuen, ausaz, izebaren hurbiltasuna beste babes mota bat balu bezala; eta hitz batzuk zituen ezpainetan,
|
esan
ez esan, susmoa baitzuen munduko babes guztiak ez zirela aski izango aitaren balizko erreakzioa, Domingoren beraren aurkakoa, eragozteko edo hari aurre egiteko; baina Domingok, bere baitaren baitan, errabia handi bat zuen, aldi berean, haren begiei bertatik bertara so eginda, edonork aitortuko zuen halako su berezi bat zeriela, ezin izan zitekeena amorruaren adierazpena baizik?, errealitatearen p... Eta urradura bat zuen bere urguiluan, gainera, anai arrebek barre egin ziotelako, aitaren kontsentimenduarekin, hori bai; eta patinik gabe gelditu zen, hori okerrena, ez ezkerrekorik ez eskuinekorik?
|
|
|
Zentzuzko zentzuak, ordea, ezetz esaten zion, inoren bizitzan muturra sartzea bizikidetasunaren oinarrizko arauen aurkakoa zela, eta oso edukazio txarrekoa, beraz; zentzu zentzugabeak, berriz, baietz esaten zion, arima bat infernuko garretatik salbatzeagatik zentzu guztiak galtzea merezi zuela: barne borroka hartan sartua zegoen, beraz, Maria Bibiana. Maria Bibianak berak halaxe aitortuko zion izeba Ernestinari berandu gabe?,
|
esan
ez esan, esan ez esan, motorraren hotsek are estuagotzen zituzten Maria Bibianaren pentsamendu estuak, itolarrian uzterainoko aldartean?, pilotuak kabinarako bidea hartu, kaskoa jantzi, barruan sartu eta motorra abian jarri zuenean; jarraian, baina, pilotuari esan beharrekoa ez esan izanaz damu, bere burua erruduntzat hartuta, barrutik hausteko puntuan zegoenean, beraz?, bizi senak edo eraginda, ... lekua galdu dut, burua galdu dut, baina Zu ez zaitut galdu nahi eta erruki zaitez nitaz, erruki zaitez pilotuaz?; gero, begiak ireki, hegazkina hegan ikusi, eta galdutako konfiantza apurka apurka berreskuratu zuen, harik eta, pilotua lurreratu zenean, halako arintze bat nabaritu zuen arte, ez arintze erabatekoa baina, artean ere gaizki eginaren kontzientziak eztenkatzen baitzuen, antza, orain zizt eta geroago sast; Maria Bibiana ez zegoen, baina, hegaldia hasi aurreko egoera berean, zuloan erortzeko zorian egon ondoren indarberritua sentitzen baitzen, maila batean bai bederen; are gehiago:
|
|
|
Zentzuzko zentzuak, ordea, ezetz esaten zion, inoren bizitzan muturra sartzea bizikidetasunaren oinarrizko arauen aurkakoa zela, eta oso edukazio txarrekoa, beraz; zentzu zentzugabeak, berriz, baietz esaten zion, arima bat infernuko garretatik salbatzeagatik zentzu guztiak galtzea merezi zuela: barne borroka hartan sartua zegoen, beraz, Maria Bibiana. Maria Bibianak berak halaxe aitortuko zion izeba Ernestinari berandu gabe?, esan ez esan,
|
esan
ez esan, motorraren hotsek are estuagotzen zituzten Maria Bibianaren pentsamendu estuak, itolarrian uzterainoko aldartean?, pilotuak kabinarako bidea hartu, kaskoa jantzi, barruan sartu eta motorra abian jarri zuenean; jarraian, baina, pilotuari esan beharrekoa ez esan izanaz damu, bere burua erruduntzat hartuta, barrutik hausteko puntuan zegoenean, beraz?, bizi senak edo eraginda, amari besotik ... lekua galdu dut, burua galdu dut, baina Zu ez zaitut galdu nahi eta erruki zaitez nitaz, erruki zaitez pilotuaz?; gero, begiak ireki, hegazkina hegan ikusi, eta galdutako konfiantza apurka apurka berreskuratu zuen, harik eta, pilotua lurreratu zenean, halako arintze bat nabaritu zuen arte, ez arintze erabatekoa baina, artean ere gaizki eginaren kontzientziak eztenkatzen baitzuen, antza, orain zizt eta geroago sast; Maria Bibiana ez zegoen, baina, hegaldia hasi aurreko egoera berean, zuloan erortzeko zorian egon ondoren indarberritua sentitzen baitzen, maila batean bai bederen; are gehiago:
|
|
|
Maria Bibianak, orduan, barrua hustu zion, airedromoan gertatua kontagai: nola, iritsi orduko, zalantza batean ibili zen, pilotuari
|
esan
ez esan, bekatu mortalean egon zitekeelakoan; nola ez zion ezer esan, nahiz eta, azkenean, barne borroka latz baten ondotik, esan egin zion, pilotua lurreratuta gero; nola berak egindako iruzkinari?. Pilotua banintz, aldamenean nuke beti apaiza, harekin konfesatzeko??, pilotuak erantzun zion:
|
|
|
Bleulerrek zalantza egin du une batez, izena
|
esan
ez esan. Ikazkinak kendu dio zalantza:
|
|
|
–Zer da
|
esan
ez diozuna?
|
|
|
Apalduta eta minduta zegoen arren, izeba Ernestinaren hitzek babestuta sentitzen zen Domingo; izeba ondo ondoan zuen, gainera, urrats batera baino ez, halako moduan, non bere burua bi aldiz babestuta ikusi baitzuen, ausaz, izebaren hurbiltasuna beste babes mota bat balu bezala; eta hitz batzuk zituen ezpainetan,
|
esan
ez esan, susmoa baitzuen munduko babes guztiak ez zirela aski izango aitaren balizko erreakzioa, Domingoren beraren aurkakoa, eragozteko edo hari aurre egiteko; baina Domingok, bere baitaren baitan, errabia handi bat zuen, aldi berean –haren begiei bertatik bertara so eginda, edonork aitortuko zuen halako su berezi bat zeriela, ezin izan zitekeena amorruaren adierazpena baizik–, erreali... Eta urradura bat zuen bere urguiluan, gainera, anai arrebek barre egin ziotelako, aitaren kontsentimenduarekin, hori bai; eta patinik gabe gelditu zen, hori okerrena, ez ezkerrekorik ez eskuinekorik... ez halabeharrez, beharbada, orduantxe piztu baitzitzaizkion, menturaz, irudizko patin batzuk irudimenean, ezkerrekoa eta eskuinekoa, biek ala biek Domingori agindu bera ematen ziotela:
|
|
|
Zentzuzko zentzuak, ordea, ezetz esaten zion, inoren bizitzan muturra sartzea bizikidetasunaren oinarrizko arauen aurkakoa zela, eta oso edukazio txarrekoa, beraz; zentzu zentzugabeak, berriz, baietz esaten zion, arima bat infernuko garretatik salbatzeagatik zentzu guztiak galtzea merezi zuela: barne borroka hartan sartua zegoen, beraz, Maria Bibiana –Maria Bibianak berak halaxe aitortuko zion izeba Ernestinari berandu gabe–,
|
esan
ez esan, esan ez esan –motorraren hotsek are estuagotzen zituzten Maria Bibianaren pentsamendu estuak, itolarrian uzterainoko aldartean–, pilotuak kabinarako bidea hartu, kaskoa jantzi, barruan sartu eta motorra abian jarri zuenean; jarraian, baina, pilotuari esan beharrekoa ez esan izanaz damu, bere burua erruduntzat hartuta –barrutik hausteko puntuan zegoenean, beraz–, bizi ... lekua galdu dut, burua galdu dut, baina Zu ez zaitut galdu nahi eta erruki zaitez nitaz, erruki zaitez pilotuaz...; gero, begiak ireki, hegazkina hegan ikusi, eta galdutako konfiantza apurka apurka berreskuratu zuen, harik eta, pilotua lurreratu zenean, halako arintze bat nabaritu zuen arte, ez arintze erabatekoa baina, artean ere gaizki eginaren kontzientziak eztenkatzen baitzuen, antza, orain zizt eta geroago sast; Maria Bibiana ez zegoen, baina, hegaldia hasi aurreko egoera berean, zuloan erortzeko zorian egon ondoren indarberritua sentitzen baitzen, maila batean bai bederen; are gehiago:
|
|
|
Zentzuzko zentzuak, ordea, ezetz esaten zion, inoren bizitzan muturra sartzea bizikidetasunaren oinarrizko arauen aurkakoa zela, eta oso edukazio txarrekoa, beraz; zentzu zentzugabeak, berriz, baietz esaten zion, arima bat infernuko garretatik salbatzeagatik zentzu guztiak galtzea merezi zuela: barne borroka hartan sartua zegoen, beraz, Maria Bibiana –Maria Bibianak berak halaxe aitortuko zion izeba Ernestinari berandu gabe–, esan ez esan,
|
esan
ez esan –motorraren hotsek are estuagotzen zituzten Maria Bibianaren pentsamendu estuak, itolarrian uzterainoko aldartean–, pilotuak kabinarako bidea hartu, kaskoa jantzi, barruan sartu eta motorra abian jarri zuenean; jarraian, baina, pilotuari esan beharrekoa ez esan izanaz damu, bere burua erruduntzat hartuta –barrutik hausteko puntuan zegoenean, beraz–, bizi senak edo erag... lekua galdu dut, burua galdu dut, baina Zu ez zaitut galdu nahi eta erruki zaitez nitaz, erruki zaitez pilotuaz...; gero, begiak ireki, hegazkina hegan ikusi, eta galdutako konfiantza apurka apurka berreskuratu zuen, harik eta, pilotua lurreratu zenean, halako arintze bat nabaritu zuen arte, ez arintze erabatekoa baina, artean ere gaizki eginaren kontzientziak eztenkatzen baitzuen, antza, orain zizt eta geroago sast; Maria Bibiana ez zegoen, baina, hegaldia hasi aurreko egoera berean, zuloan erortzeko zorian egon ondoren indarberritua sentitzen baitzen, maila batean bai bederen; are gehiago:
|
|
|
Maria Bibianak, orduan, barrua hustu zion, airedromoan gertatua kontagai: nola, iritsi orduko, zalantza batean ibili zen, pilotuari
|
esan
ez esan, bekatu mortalean egon zitekeelakoan; nola ez zion ezer esan, nahiz eta, azkenean, barne borroka latz baten ondotik, esan egin zion, pilotua lurreratuta gero; nola berak egindako iruzkinari –" Pilotua banintz, aldamenean nuke beti apaiza, harekin konfesatzeko..." – pilotuak erantzun zion: " Eta ni neu apaiza banintz, zer...?
|
|
|
Eta, halere, beldur zen arren, Maria Bibiana ez zegoen erabat beldurraren mende, haren begi mugimenduak –orain zauriari so egiten zion, eta orain aurrez aurre zuèn hormaren puntu bati edo beste bati, begiradaren kemen guztia puntu hartara bildu nahi balu bezala– barne borroka baten isla baitziren, ezustearen aurrean ez baleki bezala zer egin: izebari esango diot, ez diot esango; esaten badiot, medikuari deituko dio, eta medikuak hortxe begiratuko dit;
|
esaten
ez badiot, berriz, zerbait gertatuko zait, beharbada... esango diot, ez diot esango.
|
|
|
Reginak bere asmoak zituen, eten puntu batzuetan isildu zituenak –" Horregatik..." –, Gabinoren aurkako lehian beste pauso bat ematera bultzatzen zutenak; aurrez aurre zituen, baina, Reginak, aldi berean, Gabinoren begi gardenak –ez hain gardenak, beharbada, amari arestian gezurra
|
esan
ez zioten, bada! –, pauso hura ez ematera zeramatenak, bere betebeharren eta bere sentimenduen artean betebeharren aldeko aukera egin zuen arte.
|
|
|
zer hori... –eta orduan, Reginari zalantza etorri zitzaiolako edo, hurrengo hitza
|
esan
ez esan, isilune bat zabaldu zen, Reginak berak bizpahiru segundoren buruan hautsi zuena–: Zer hori etxeko sagar ustela da, eta beste sagarrak ustelduko ditu, neurririk hartu ezean.
|
|
|
Luzeegia zela. Interes gutxiko pasarte dezente zituela ere erantsi zuen, azkeneko hura
|
esan
ez esan egon eta gero:
|
|
2010
|
|
|
Nik uste dut oso jarrera posmodernoa dela nork bere obra saltzearena hain modu lotsagabean, eta lotsagabean
|
diodanean
ez diot zentzu peioratiboz. Gure artean nahiko berria zen jarrera hori.
|
|
|
1999an, ELAk orain esan daiteke: Sabin gaztetan lanean hasi zenetik sindikatu horren afiliatua zen, nahiz eta
|
esan
ez ziotela batere kasurik egiten 35 orduko lan astearen aldeko greba deitu zuenean, Intxaurraga, Lan sailburu orduan, grebaren alde agertu zen. Patronalekoek eta beste batzuek ez zioten hori sekula ez ahaztu eta ez barkatu.
|
|
|
–Hurrengo urtean esango diot, esango diot, esango diot?
|
esango
ez diot, bada?!?.
|
|
|
–Zer moduz aurkitu duzu?? galdetu zidaten Adak eta izeba Ernestinak etxeratu eta handik gutxira, berdin Maria Bibianak; zalantzan egon nintzen
|
esan
ez esan, esan egin nien arte: –Orain esango dizuedana ez esan, mesedez, ez aitari ez amari, disgustuarekin hilko lirateke-eta?:
|
|
|
Estibalitzek esandakoa ongi interpretatu badut, liburuak esan gehiago egiten badu erakutsi baino, irakurketa zapuztu egiten du. Telling gehiago eskaintzen badu showing baino, istorioak ezer berririk
|
esan
ez dion irudipena uzten dio.
|
|
|
GERMAN apur bat moztuta geratzen da, egia
|
esan
ez esan.
|
|
|
GERMAN isilik geratzen da
|
esan
ez esan erabakitzen.
|
|
|
" Zer moduz aurkitu duzu?" galdetu zidaten Adak eta izeba Ernestinak etxeratu eta handik gutxira, berdin Maria Bibianak; zalantzan egon nintzen
|
esan
ez esan, esan egin nien arte: " Orain esango dizuedana ez esan, mesedez, ez aitari ez amari, disgustuarekin hilko lirateke-eta":
|
|
|
Baina ez nintzen gustura gelditu; eta zapore mikatz bat geratu zitzaidan, ahotik ezin ezabatu izan nuena, harik eta trenera igo, eseri eta, tren hotsen erritmoan, hitzak ahoan hausnarka bezala sentitu nituen arte, neure buruari behin eta berriro esaten niola: " Hurrengo urtean esango diot, esango diot, esango diot...
|
esango
ez diot, bada...!".
|
|
|
Hurrengo urteetan literatur itzulpen bikainak egingo zituen beste lan batzuez gain. Harrezkero ez dut maiz ikusi, baina topo egiten dugun bakoitzean beti esaten dit zenbat gustatzen zaizkion nire artikuluak eta liburuak, eta bihotzez eskertzen diot,
|
esaten
ez badiot ere. Idazlea ez da inoiz seguru egoten berak idatzitakoaz eta gutxi dira laudorio oparoak jasotzen dituztenak.
|
|
|
–Gure ezezkoaren funtsa arrazoituko duen idatzi bat. Ez dut nahi inork
|
esatea
ez diodala arretarik eskaini, gai hau alkatearenganaino iristen bada. Gaia hurrengo kultur batzordean pasatuko dugu eta ordurako txostenak bukatua egon behar du.
|
|
|
Baina, aizu, Santio tokatu da ilbehera. Eta horrek gazte bati kontu askorik
|
esaten
ez badio ere, aiton amona bati askotxo esaten dio:
|
|
2011
|
|
|
LURDES begira geratzen zaio,
|
esan
ez esan.
|
|
|
IBON NEKANEri begira geratzen da, egia
|
esan
ez esan. Hortxe uzten dugu, airean.
|
|
|
Agustin trebuka hasi da,
|
esan
ez esan, beldur balitz bezala adierazi nahi didanak zer eragingo didan. Harritu nauen ahots samur epel bat atera zaio:
|
|
|
arrisku handikoa omen zen etxean genituen liburuetako hitzak eta esaldiak nabarmentzea, orri ertzak tolestatzea, irakurketen seinaleak han hemen uztea, eta nik mugatu egin nuen azpimarrak egitea eta oharrak idaztea. Doi doiak markatzen hasi nintzen, oker tipografikoak eta horrelakoak, poliziari ezer apartekorik
|
esango
ez ziotenak, eta orain Böllen orrietan neukan hartutako neurriaren ondorio inozoa: kronikarako behar nituen puntu aipagarrienen euskarria falta.
|
|
2012
|
|
|
Zenbaki hori esan egin zioten teknikariari gehienetan (askotan argi
|
esan
ez bazioten ere).
|
|
|
Psikologoarengana joaten jarraitu luke; amak konbentzitu zuen ez joateko, behin eta berriro errepikatu digu ez dugula horrelakorik behar, ez gara-eta eroak? Nik han terapia egiten dut, hemengo inori
|
esan
ez badiot ere. Segi horrela, ama, igande gauetan zure frantseseko klaseak prestatzen, zure zerrenda amaigabeak betetzen, liburutegiko tertulietako nobelatxoak komentatzen, lagunekiko harreman gazi gozoekin, haserrealdi txoroekin, ezertaz konturatu gabe, bizimodu inozo horrekin, bai, segi, hobe horrela.
|
|
|
Baina oso sakona zirudien kontuak, gogoratu Arestiren Chica, ya nunca me llames veleta, me he hecho del frente de liberación del Vietnam. Hain sakona non, ez zitzaigun bururatu bada,
|
esan
ez esan joko horretan, askoz ere egokiagoa zela Independentzia eta sozialismoa baino (erdaraz biak) liberazio nazionala eta liberazio soziala. Kontua da onenean ere talde militarreko jendeak trantsizioaldian pelikula pornoak metrailetaz asaltatu eta mozten bukatu zuela eta talde politikoak Euskadiko Ezkerra osatzen.
|
|
|
Barreari eusten ikastea zuen helburu. Behin eta berriro ikusten zituen filmok, harik eta eszena barregarrienek ezer
|
esaten
ez zioten arte.
|
|
|
Eta uretara bidean ikusten duenean, bere artean egin du, ibileran duen xarmagatik eta aurpegiaren argiagatik, agerikoa dela emakume hori Eta, justu orduantxe, zerbitzariak ailegatu dira printzea dagoen tokira, eta iragarri diote uharteko aitoren semeek dirurik bat ere ez ematea erabaki dutela. Hori dela-eta, printzeak ontzia tresnatzeko agindu du, eta Mallorca aldera abiatu da, eta noizbehinka itsasoa begiztatzen du emakumea berriz ere ikusten ote duen Bartzelonako hitzordua baino lehen, ongi baino hobeki baitaki zer esan nahi duen horrek, zeren, emakumeari deus
|
esan
ez badio ere, aski daki Historiaz, eta ongi daki, beraz, Durazzoko itsas bazterrean hil zela On Luis, hots, Albania desatsegineko hiriburuan. Eta haren zorionaren bekaitz da, hain emakume bereziaren besoetan hil bazen.
|
|
2013
|
|
|
Gizakia da biologikoki abere bat Naturaren ordenatik hautsia bezala: galduta dagoena, bere habitat jakina ez daukana, instintoek
|
esaten
ez diotena zer egin," libre" dena, biologikoki espirituala hortaz; babesik gabe sortu dena, bere existentzia osoa berak asmatu beharra duena eta existentzia hori asmatzen bizi guztia eman duena. Askatasunak esan nahi du, gizakia ez dena gehiago dela, dena baino (gehiago dela proiektu bat, asmoak, eta identitatea osatzen duen iragan bat, memoria:
|
|
2014
|
|
|
Patchwork erraldoiaren josturak etenda daude. Krisiaren kudeaketak erakutsi du Europako Batzordea elite ekonomiko eta finantzarioen mesedetan aritu dela, haien
|
esanetara
ez esateagatik. Horrexen guztiaren adibide bat baino ez da Jean Claude Junckerren kasua.
|
|
|
Aitak normalean baino luzeago begiratu dio amari, tontakeria bat esan, etxera ekarri nahi du... Sumatu du bulegoan dagoela oraindik, itzuli gabe, baina
|
esandakoak
ez dio ezertarako balio izan, lotsagarri geratu da. Hurbildu ere hurbildu da amarengana, musua saiatu du ilean, zikin dauka, berdin dio.
|
|
|
Manolo Mariak Joaquini baietz
|
esan
ez badio orduan ezetz esan dio.
|
|
2015
|
|
|
–esan zuen Lilyk, agudo, jator, Ramsay andreak begien bidez esan baitzion «Itotzen ari naiz, maitea, suzko itsasotan. Non eta oinaze hau ukendu batez igurzten ez duzun, eta gizon gazte horri zerbait atsegina
|
esaten
ez diozun, haitzen kontra joko du biziak... karraska eta burrunba aditzen dut. Biolin sokak bezain tenk dauzkat nerbioak.
|
|
|
Pentsamenduak ezin kateaturik, bizitza anabasa hutsa bilakatu zaion sentsazio gogaikarria dauka. Eta bitartean, aitak, bere egoskorrean, Jon Gissurarsonekin ezkontzeko asmoari eusten dio eta, ezer
|
esan
ez badio ere, amaren bidez jakin ditu ezkontzari buruzko berri guztiak: prest dagoela jadanik eztei jantzia; hiru dozena familia gonbidatu dituztela, haietako batzuk Reykjavikeko goi mailako leinukoak; Ogurko eliza txiki gera daitekeela etorriko diren guztiei harrera egiteko...
|
|
|
Euskaldunok jende isilaren fama dugu. Inor sakon ezagutu arte hari txintik
|
esaten
ez diogun horietakoak garela. Gauzak barrenean gordetzen ditugula, benetako konfiantzarik ez dagoen artean.
|
|
|
2 Eta, batetik, arimaren barruan ziurtasun handia duela badirudi ere, batez ere Jainkoarekin bakarrean dagoenean, bestetik oso nahigabeturik dabil; izan ere, berak bihotz bihotzez maite duena iraintzeko deabruak engainatuko ote duen beldur da, gaizki
|
esateek
ez baitiote nahigabe handirik ematen, gehiago egin ahal balu bezala aitor entzuleak estutzen duenean izan ezik. Guztiei bere alde otoitz egin dezatela eske eta eske ari da eta Haren Maiestateari beste bide batetik eraman dezala erreguka, bide hori oso arriskutsua dela eta hala egiteko esaten diotelako; hala ere, bide horretan on handia aurkitu duenez gero, eta zerura daraman bidez hauxe dela irakurri, entzun eta Jainkoaren aginduetatik dakienez gero, nahita ere, ezin du alde batera utzi desira hori, eta Jainkoaren eskuetan uzten du bere burua.
|
|
|
Nik esan nion neure aitor entzuleari nire izen onari ez begiratzeko, eta egin zedila berak uste zuena; baina esan ziezaiola bere lagunari, ni neu, garesti nahiz merke izan, eskasa nahiz ona izan, Andre Mariarenekoa erostera nengoela. Berak argitasun bizi bizia du, eta ezer
|
esan
ez bazioten ere, bat bateko aldaketa ikustean, uste dut igarri egin zuela, eta horrela, ez ninduen gehiago estutu horretan.
|
|
|
Menturaz aita Medina maisua hortik ager baledi, eman biezaio nire gutun hori, berarekin haserre naizela uste baitu, aita probintzialak esan zidanez, berak idatzi zidan gutun batengatik, haserre izateko baino eskerrak emateko gehiago den gutunagatik, hain zuzen. Besteari esan ziona ere gogoan izango du, nik ezer
|
esan
ez badiot ere. Gure aita bisitariak esan zidan dagoeneko moja dela, eta mila dukateko dotea baizik ez zeramala.
|
|
|
Eder zaio guri lana arintzea. Ordubetean behin baino gehiagotan
|
esaten
ez badiogu ere, Berarekin gaudela eta eskatzen diogunaz eta Hark guri emateko duen gogoaz eta zein pozik egoten den gurekin konturatzen bagara, ez du nahi izaten hitz asko eginez burua hausten ari gaitezen.
|
|
2016
|
|
|
Nik uste, nire gisan, bertsoak, berez, ez zitzaizkiola gehiegi interesatzen, baina bai bertsolariak, kasik fenomeno antropologiko gisan. Gauza bat aitortu behar baitut, inoiz inori
|
esan
ez diodana (luzea da Euskal Herrian esan ezin litekeen gauzen zerrenda), orain lanposturik jokoan ez dudala: bertsoak ez zaizkit zipitzik ere gustatzen.
|
|
|
hiria, eta ni ere tankera horretako hiri batean nengoen: ez errusiarra, baina hain ezezaguna, ezen izenak inori ezer
|
esango
ez dion. Itsas aldamenean bai, mendietatik urrun halaber; tren geltoki handi batekin, antzokiarekin lotzen zena etorbide luze, zabal eta zuhaiztsu bati esker.
|
|
|
Baina ez hori bakarrik. Felinoekin bizi diren hamar pertsonatik seik onartzen dute katuari gauzak esatea, beste inori
|
esango
ez ziotenak. Eta zer kostu hautematen dute felidoak merezi duten bezala zaintzeagatik?
|
|
|
Ezta inori ere. Inori
|
esaten
ez badiozu detektibe on ona izango zara laster.
|
|
2017
|
|
|
Garbitxot niri otu zaidan izena da, Gartxot eta garbi hitza elkartuta. Badakit ez dela oso originala eta hobe nire barrurako gorde eta Antoniori ezer
|
esaten
ez badiot.
|
|
|
Dena den, ez zekinat nola jakin dunan, baina jakin dun, ez zegon dudarik. Eta hori dun garrantzizko kontua, Hori eta beste inori
|
esango
ez dionala segurtatzea.
|
|
|
Polita zara eta kito. Hori
|
esateak
ez dio
|
|
|
Biharamunean adarra jo zion lankideak. Senarraren mezuarena
|
esan
ez esan egon zen, txantxa giroan, baina irudipena izan zuen ez zekiela ezer. Jakin izan balu aipatuko zion zerbait seguru, eta argitu ere bai zertarako elkartu nahi zuen.
|
|
2018
|
|
|
Gizonak
|
esan
ez esan begiratu zion neskari, eskuetan zeukan liburuari gero, eta azkenean buruan bueltaka zeukana proposatu zion:
|
|
|
9.888 presoa zalantzatan bezala geratu zen 10.872 presoaren hitzak entzunda, zerbait
|
esan
ez esan. Azkenean, hitz egitea erabaki zuen, baina kostata atera zituen soinuak, hortzek oztopo egingo baliete bezala.
|
|
|
Baina hori ez zen larriena izan. Beste zerbait gertatu zitzaion, ordura arteko laidogarriena, eta lagunekin haserretu ere egin zen, horretaz ezer
|
esan
ez ziotelako. Haserrealdiak, dena dela, laidoak baino askoz gutxiago iraun zuen.
|
|
|
Eta kriston kuadrilla osatu dugu! Ni poz pozik nago lagunekin, eta berari ezer
|
esan
ez badiot ere, baita nire arreba Izarorekin ere.
|
|
|
Hire buruko garun horiek ez zaudek batere fin... . Buruan nerabilena
|
esan
ez esan egon nintzaion istant labur batez, baina pentsatzen nuena esatera ausartu nintzaion azkenean?: Patarrak erre ditik.
|
|
|
—Zuk
|
esan
ez badiozu, ez.
|
|
|
Imanolek zalantza egin du une batez,
|
esan
ez esan.
|
|
|
Eta
|
esan
Ez esan ezer.
|
|
2019
|
|
|
Etxeko katemearen zurrua akordarazi dio Sabinari alabaren arnasotsak; hantxe dakusa, txokoko besaulkian, burua sorbalda gainera jausita, lozorroan:
|
esan
ez diot, ba, gauez ez dudala inor behar! Eta atzera begiak bildu dituenean, soineko grisez jantzitako andrazko baten espektroak zeharkatu du:
|
|
|
Mutila zalantzan egon zen,
|
esan
ez esan, baina neska hark, jakin ez zergatik, konfiantza ematen zion, eta egia esatera deliberatu zen.
|
|
|
Baiezko keinua egin dute Hodeik eta Leixurik. Aize, aldiz,
|
esan
ez esan ibili da, mihiari kosk egitea ezinezkoa gertatu zaion arte.
|