|
2000
|
|
|
Bakarrik faltako litzateke, guztion arteanmesedea baino areago kaltea egitea, Txillar kritikoa eta polemikoa isilaraziz. Baina hauguztia
|
esateko
beharrik ere ez dagoela uste dut, oraindik ez baita heldu, zorionez, Txillarren alde kritikoa apalduko duen zerik.
|
|
2001
|
|
|
Baina, dena den, ez du ezer asko
|
esan
beharrik ere. Berehala konturatu da entzutearekin nahikoa duela.
|
|
2002
|
|
|
Hasteko, jende gehienentzat ezezagun gara euskaldun bezala. Euskaldunok beti gutxiengo bat izan gara Erriberan, hori
|
esan
beharrik ere ez dago, baina gainera gauzak asko politizatu dira azken urteotan eta nahasketa ekarri du horrek. Alde batetik ezagutzen naute pertsona bezala, ezagutzen gaituzte, eta naturaltasunez onartzen gaituzte; baina beste aldetik telebista eta komunikabideen eragina hor dago, eta gurekiko jendea nahastuta dagoela esango nuke:
|
|
|
Horrela, egungo egunean, milioika euro zor dizkio administrazio horrek Hobetuz erakundeari. Jaso beharrekoa,
|
esan
beharrik ere ez dago, langileek eta enpresek pagatutako kuotetatiko dirua da, eta, horrenbestez, eman dutenen jabetzakoa. Bada, katramila horretan, sindikatu abertzaleek Hobetuzen eskubideen defentsan ari diren bitartean, ez adituarena egiten duten sindikatu espainolek, hobeto baitatorkie Forcem dagoen dagoenean mantentzea.
|
|
|
13 Edozein kasutan, ez nuke atal hau amaitu nahi igoera kualitatiboaz mintzatu naizenean gehiegi nabarmendu ez dudan kontu bat aipatu gabe:
|
esan
beharrik ere ez dago kaleratu diren emakumezkoen lan guztien kalitatea ez dela, inondik ere, maila berekoa izan. Emakumezko guztiak zaku berean sartzen dituzten hurbilpen kritikoak kritikatzen ditugunok argi utzi behar dugu maila duineko lanen ondoan (Oñederraren nobela, Meaberen poema liburua, Rozasen narratiba, Urretabizkaiaren azken nobela....), hala moduzko lanak ere kaleratu direla (adibidez, Gutiziak [Txalaparta, 2000] liburuan barneratu ziren ipuinak, ez ziren, kalitate maila berekoak).
|
|
2004
|
|
|
musikan, arte plastikoetan (artista bati, bere ideia politikoekin ados ez egon arren, bakean utzi behar zaizkio bere lan artistikoak. Eta hau gaur egun
|
esan
beharra ere, negargarria da), euskararen erabileran... Enfin, donostiar idazlea Alemaniatik hona bizitzera inoiz itzuliko balitz, berehalaxe ikusiko luke frankismoaren garaiko praktika batzuk ez direla erabat eten oraindik.
|
|
|
Euskaldun izatea, jakina, ez da inoizko euskal esentzien bila ibiltzea, edo halako leinu garbitasunaren aztarnak gaurkotzea, edo halako izaera aldagaitz eta hilezkor bati bizirik eutsi nahi izatea. Hori, erantsiko nuke nik, ez zegoela
|
esan
beharrik ere, gure arteko kontzientzia kontuak eta joera ideologikoen gaitasun indarrak zertan diren ez bageneki.
|
|
2005
|
|
|
Hemen ere gogora ekartzekoa da, aldez aurretik eta orokorrean, haren ustetan hizkuntzak" paper garrantzitsuena" jokatzen duela pertsonen etengabeko humanizazio" prozesuan" eta, zehazki, bere bitartekaritza ezinbestekoa dela gizabanakoak bere" indibidualitatea" etengabe" unibertsalitatera" gerturatu ahal dezan113 Ideia nagusi hau xehatzerakoan esan beharra dago, lehenik, gizakiaren formazio prozesu hori neurri batean beronen ezagupenen zabaltzearen edo bere burua intelektualki garatzearen emaitza dela. Honen oinarrian," gizakiak" aurrera egiteko berez duen grina dago, hau da, honek ez du inoiz bere horretan geratzeko asmorik eta," barneko sakonenetik batasuna eta osotasuna" lortzeko helburua duelarik," bere indibidualitatearen mugak gainditu nahi ditu" 114 Apenas
|
esan
beharrik ere ez dago batasun eta osotasun hori lortzea" desideratum" baten moduko zerbait dela eta, egiaz, honetara zuzenduriko bilakaera intelektuala amaierarik gabeko prozesu bat bezala ulertu behar dela. Kontua da, eta hau azpimarratu nahi dugu orain," hizkuntzak era benetan itzel batean laguntzen duela" 115 hemen, are gehiago," hizkuntzak subjektibitatetik objektibitaterako igarotzea ematen deneko puntu nagusia osatzen duela" 116 Honi esker bakarrik ahal izango du gizabanakoak bere jatorrizko esparrua gainditu eta, aldi berean, printzipioz kanpotik datorrena barneratu eta berea egin.
|
|
2006
|
|
|
Behin bapo afalduta, drag queen hirukote batek ikuskizuna egin zuen jatetxean. Giro horrekin
|
esan
beharrik ere ez dago jaia gaueko ordu txikiak arte luzatu zela. Zapatuan, gainera, aurreko gauekoak gutxi balira, lagunekin afaria egin zuten Elgoibarko Belaustegi jatetxean.
|
|
|
Banekien txerrien bazka ere jateko gai zarela eta zenbat eta koipe gehiago gusturago irensten duzula (ez dut okelarik probatzen, esnea gaingabetua eta nahiago dut baraua McDonald’s eko patata frijituak baino). Banekien Londresera joateko asmoa aspaldiko zure ametsa zela eta etxeko bazkarietatik faltan botatzen duzun bakarra piper beteak direla (ez dago
|
esan
beharrik ere baina piperrek bihotzerrea eragiten didate). Banekien edozein lanbidetan molda zaitezkeela baina aktore ametsak izan ezik beste ezerk ez zaituela asebeteko (eta, jakina, aktore guztiak mamirik eta bururik gabeko harroputz eta tontolapikoak direla sinisten dut, beste ezeren gainetik).
|
|
2007
|
|
|
Espazio politiko geografiko batean gehiengoa osatzen duen iritzi moldea beste batean gutxiengoa nola bihurtzen den ikusteak beldur apur bat ere ematen dio, agian, Arteta demokratari5 Ur horietan sartu baino nahiago du Artetak lanbropean utzi gai ontologikoa. Komenientzia hutsez, jakina, eta unibertsitateko irakasle bati eskatu behar zaion gutxieneko zintzotasun akademikoaren galeran,
|
esan
beharrik ere ez dagoenez.
|
|
|
Idazlan honen helburua, orokorrean, euskal hezkuntzari buruzko gogoeta mamitu dezaketen hainbat elementuren azterketa plazaratzea da, berori batez ere teoria pedagogikotik —eta ez hainbeste irakaskuntzaren praxitik— abiatuko delarik. Euskal Herrian, kasik
|
esan
beharrik ere ez dago, hezkuntza gaiak politikoki oso korapilatsuak eta mediatikoki oihartzun handikoak dira, hain zuzen eredu linguistikoen eta euskal curriculumaren inguruko eztabaidek, adibidez, behin eta berriz erakusten diguten bezala. Gure nahia, baina, ez da galdegai horiek zuzenean jorratzea eta horiei berehalako erantzun bat ematea —beroriek idazlan honetan kontsideratuko baditugu ere—, baizik eta horren guztiaren atzean dagoen problematikaren nondik norako funtsezkoenak argitzen saiatzea.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde,
|
esan
beharrik ere ez dago, bizkaitarrek eraman ohi zutela Zuzendaritza, Zuzendari bakoitzak izan zezakeen berariazko gisa batean. Arduradun hauen zerrenda ere eman daiteke:
|
|
|
" Errealista" kontu horrek?
|
esan
beharrik ere ez daukat, ez dit sekula graziarik egin; bere izterlehengusua dirudien" posibilista" k, berriz, ez dit holako atzerakadarik ematen.
|
|
2009
|
|
|
Trankil egoteko esan zidan, berak egingo zituela-eta egin beharreko buelta guztiak; baina batzuetan berarekin joateko eskatu zidan, hala neuk ere entzun egingo nituela-eta erabakiak hartuko ziren lekuetan azalduko zizkigutenak. Niretzat,
|
esan
beharrik ere ez dago, erosoagoa izango zen Anderrek paper guztiak eginda ekartzea, nik ezertariko ardurarik hartu gabe. Eta horrela pentsatzen nuen semeei beste begi batzuekin begira hasi nintzen artean.
|
|
|
Asta saskitan, baserriko jeneroaz gainera, paper muttur batean zetorren ongi seinalatuta bueltan eman beharreko enkarguen berri. Izebak dena erosi, saskitan tentuz para, eta... mendiz berriro," arre"
|
esan
beharrik ere gabe, ixtant bat ere gelditu gabe, Largarateko baserriko ukuiluko atera. Hori bai bidaia puntuala.
|
|
2010
|
|
|
Gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarteerabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. duela soilik bi edo hiru belaunaldira arteko egoera hizkuntza continuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da. ...neurri batean beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara.
|
esan
beharrik ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltze... 2.650.000 pertsonako biztanleriatik 490.000 pertsona izango lirateke euskaldunak, gutxi gorabehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu nahi ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko bideari buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen, bere burua hizkuntza gutxitu baten erabilerei buruzko lege batez hornitzean, jada 1977an Quebecen (kanada) 101 legeak markatutako ildoari jarraituz. nafarroari dagokionez, jada aipatu dugu 1986ra arte ez zela hasi datu demolinguistikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datuak bost urte geroagokoak dira, nahiz eta badirudien 1981eko koloreak oso antzekoak izango zirela. nafarroaren atzerapen demolinguistikoa legearen eremura ere hedatzen da; izan ere, ez zen halako legerik onartu, harik eta 1986an bertan euskararen Foru lege polemikoa onartu zen arte. lege horren bidez, hizkuntza gutxitu bat ofiziala soilik zati batean zuen lehen autonomia erkidego bilakatu zen nafarroa.
|
|
|
ez amarenak, ordea, oztopo eta eragozpen bakoitzarentzat aurkitzen baitzuen neurriko pertika, oztopo eta garaipen ororen gainetik jauzi egiteko; nik ez nion, hala ere, ezer esan amari?
|
esan
beharrik ere ez, amak ikusi egiten baininduen, eta laster bai laster ohartu baitzen nire begiek ez zutela egun batzuk lehenagoko distirarik: –Gabino, biok espero genuèn iturria ez da, ez, ezerezetik sortu, baina badago beste iturri bat zeruan, eta iturri hartatik edaten dute bidenteek egunero, baita guk ere bidenteen bidez, eta hori da inportanteena.
|
|
|
Gauzak okertzekotan ez naiz ezertan hasiko. Hori ez dago
|
esan
beharrik ere. Beste gauza bat, Matilde:
|
|
|
Nolanahi ere, 1942ko maiatzean azken bilerak izan ondoren eta, ekainean COIren barne berregituraketaren ostean Office of Strategic Services etaOffice of War Information osatzean, hasi zen Jaurlaritzaren eta estatubatuar zerbitzuen arteko kolaborazioa Bigarren Mundu Gerraren testuinguruan.
|
Esan
behar ere, Jerome Doyle buru, New Yorken egoitza zuten britainiar Secret IntelligenceService erakundeko agenteek parte aktiboa hartu zutela akordioak gauzatzekoprozesuan, izan ere, Anton Irala Jaurlaritzako zerbitzu ezkutuetako buru izangozenaren arabera, britainiarrak izan ziren Jaurlaritza eta estatubatuar erakundeakkontaktuan jarri zituztenak. Ez da hau harrigarria kontuan izanik Euskadiko BatzarNagusiak Londresen bi urtez egindako lanari begira.
|
|
|
Hurrengo egunetan, hala ere, mirariaren etengabeko atzerapenarekin batera, atzera egin zuen nire sinesmenak ere... ez amarenak, ordea, oztopo eta eragozpen bakoitzarentzat aurkitzen baitzuen neurriko pertika, oztopo eta garaipen ororen gainetik jauzi egiteko; nik ez nion, hala ere, ezer esan amari...
|
esan
beharrik ere ez, amak ikusi egiten baininduen, eta laster bai laster ohartu baitzen nire begiek ez zutela egun batzuk lehenagoko distirarik: " Gabino, biok espero genuèn iturria ez da, ez, ezerezetik sortu, baina badago beste iturri bat zeruan, eta iturri hartatik edaten dute bidenteek egunero, baita guk ere bidenteen bidez, eta hori da inportanteena.
|
|
|
Baina, osabaren apaiz eskola beratsukoa izaki, nori jaso zion ez digu esaten. Ez eta
|
esan
beharrik ere. Osabaren eragin ongi interesatuari esker, esana baitzeukan Orixek denek ba omen genekiena, Denok bat poeman [40]:
|
|
|
Jakina, nik ez nuen negarrik egingo, zerbait fuerteago egingo nuen. Azken batean,
|
esan
beharrik ere ez dago, pertsona biolentoa naiz.
|
|
2011
|
|
|
Hain zirudien txunditua ze ez zuen hitzik erantzun. Ez dago
|
esan
beharrik ere jarraian egin genizkion txantxek ez ziotela batere graziarik egin eta are gutxiago Ninari.
|
|
|
Baina nik deklarazio hori egiteko beharra nuela sentitu nuen. Jendearen aurrean biluzterakoan izaten da egia bat
|
esatearen
beharra ere. Horrek, gainera, harreman estua du asko kezkatzen nauen beste gai batekin:
|
|
|
Beharbada hodien barruetatik zetorren zotina edo kexua izango zen. Ordurako,
|
esan
beharrik ere ez dago, ezin zoliago geratu nintzen laugarrenaren zain. Berriro ere, tarteka, pentsatu ahal izan nuen, tanta ote, hodiren bat ote, baina tarteka baino ez, zegoeneko antsietatearen mende bainengoen nabarmen.
|
|
2012
|
|
|
2003ko otsailaren 26ko gau hartan, Soto del Realgo espetxetik irten eta berehala hitz haiek esan zizkien Martxelo Otamendik sarreran itxaroten ari zitzaizkion senide, lagun eta lankideei. Ezer
|
esan
beharrik gabe ere, nabari zen lur jota zegoela. Beste kasu askotan antzeko eszenak errepikatu izan badira ere, egun hartan Martxelo Otamendik ETBko kameren aurrean kontatu ahal izan zuen bizitakoa, eta herritar askok zuzenean entzun zioten.
|
|
|
Zergatik utzi zenion jateari, horrela jarri arte... Begira non gauden, neska... dena
|
esan
beharra ere...
|
|
|
Alabaina, gehiena asaldatu ninduena nabarmen jaitsi zelako ideia zen. Konturatu nintzen, nolako izuaz
|
esan
beharrik ere ez dago, altzairu distiratsuzko batez osatua zela penduluaren behealdea, eta oin bat inguru luze zela mutur batetik besterako distantzia; muturrak goraka zeuden makurtuak, eta argi zegoen bizarra mozteko labana bezain zorrotza zela azpiko ertza.
|
|
2013
|
|
|
Azkenik, hizkuntza batez ere ekintza soziala bada, eta ekintza hori heterogeneotasun eta desberdintasun egituratuzko testuinguru batean gertatzen bada,
|
esan
beharrik ere ez dago hizkuntza gertakaria ulertzeko nahitaezkoa dela testuinguruan kokatzea. Alde horretatik, gehiegizkoa dirudi erabilera eremua erabilerarekin eta sistemarekin parekatu eta hizkuntza gertakariaren zatitzat hartzea, Silversteinek (1985) egiten duen moduan.
|
|
|
Bi autobus bete dira, eta hirugarrena antolatzekotan daude». Ez dago
|
esan
beharrik ere arazo handirik gabe banatu zituela enpresak emaniko 200 sarrerak. Ataunek 1.600 biztanle ditu? . Finala burutik aldentzeko, Lareoko zingiran aurkitzen du babeslekua.
|
|
|
Orduan, ia
|
esan
beharrik ere ez dago, ez ginen desertuan hil. Ibili eta ibili, gauerako lau etxoladun herrixka bat topatu genuen.
|
|
|
Irizpide horrek ez du inongo zerikusirik balioarekin, noski. Ebaluazioa berritasunaren mailakoa litzateke, eta
|
esan
beharrik ere ez dago: berria izateak ez ditu bere baitan barneratzen baliotsua edo ona ezaugarriak.
|
|
|
Pastoral edo trajeria bat bezala emana da, herri antzerki zahar zahar horren funtsezko arauak beteak direnetik... besterik gabe! Eta Ederlezi pastoral bat dela
|
esan
beharrik ere ez genuke... ezjakin batzuk ez balira pastoralaren ustezko aditu bihurtu edo behintzat bihurtzeko asmotan ez balira.
|
|
2014
|
|
|
Elkar hizketen formatua eta osatzen duten kideak direla eta, gizatalde bati elkartasuna adierazteko kodez aldatzen dutela ez da agertu, noski. Ez eta euskaraz esateko gai ez izan eta gazteleraz
|
esan
beharra ere.
|
|
|
Oso nekatuta nengoen. Libidoa lurrera erori zitzaidala
|
esan
beharrik ere ez dago. Ohean sartu nintzen.
|
|
2015
|
|
|
Yonathanek
|
esan
beharrik gabe ere banekien zaila neukala Haizearekin. Polita zen, azkarra, xarma zeukan.
|
|
|
...u ere; gehiago zerbitzatzea bai egin nezake, hain kaskarra ez banintz; baina, esaterako, orain ardura handiz hil nahi izaten saiatuko banintz, nuke, ez lehenago egiten nituen egintzak egin, ez Jainkoa iraintzen zelako nahigabeak izan, ezta engainatua ote nenbilen irudipenaz hainbat urtetan izan nituen hainbesteko beldurrak izan ere; horrela, bada, ez dut jakintsuekin ibili beharrik ezta inori ezer
|
esan
beharrik ere; bakarrik poztu egiten naiz orain ongi banoa eta zer edo zer egin ahal badut. Eta hau gainerako gauzak tratatu izan ditudan batzuekin tratatu dut, esaterako, frai Domingorekin eta Medina maisuarekin eta Jesusen Lagundiko batzuekin.
|
|
|
Bestalde, Gasteizko nire lankide diren Oihana García, Xabi Gainza eta Juankar Perez de Mendigureni neketsua den berrikusketa lanetan aritu izana eskertu nahi diet; zuen ekarpenek azken testua borobiltzen lagundu didate. Hala ere, ezta
|
esan
beharrik ere testuko edozein akats nire ardura dela, eta ez beste inorena.
|
|
|
Jendeak ezin zuen kalkulatu zenbat neke eta arazo zituen esklabo jabe gizajoak. Eta herri urrun ilunak gobernatzeko ardura hartzen zuen inperialistak,
|
esan
beharrik ere ez. ‘Gizon zuriaren zama’ deitzen zion horri Rudkyard Kipling poeta inperialak.
|
|
2016
|
|
|
Ez duzu
|
esan
behar ere?
|
|
|
Gorroto dut
|
esan
beharra ere.
|
|
2017
|
|
|
Ez dago
|
esan
beharrik ere erremedio miragarririk ez dagoela.
|
|
|
Guztiok hilko gara,
|
esan
beharrik ere ez dago, baina egun hori ahalik eta gehiena atzeratzeko eta egun horretara egoera onean iristeko, bizimodu osasungarria egin behar dugu eta, horren barrenean, dieta egokia.
|
|
2018
|
|
|
Joateko izan garenean, etxearen kanpokaldeko benetazko natura tropikal zoragarri paregabeaz talka egitean, ohartu naiz, nola zegoen berez eder izanik, egun argiz ihintza eder goxoz diz diz,
|
esan
beharrik ere ez dagoelarik, oraindik ere ederrago lorategia goizabarrean, ikuskai txukun liluragarrian.
|
|
|
Guri esaten ez zizkiguten kontuak, azken finean. Eta
|
esan
beharrik ere ez, ez genuen jakin gura zelan, zer baizik. Horretarako zeuzkaten soldata puztu haiek!
|
|
|
Ezta
|
esan
beharrik ere! Pazientziekin erosi nahi izan nauzue!
|
|
|
Fakirrak badaki hori dena. ...a batean dena kondenatzeko, liederraren eta kanta tradizional baten arteko bidegurutzean bizitza osoan zuri eta zutarrei lagunduko dizuen adiskide leial bat topatzeko, deus ez den zerbait, baina bere ezdeusean haragi eta odolbildu bihurtzen dena, koblakaria bera hezurretan edo hilik dagoenean ere berpizkundearen dohaina dakarren uhinen bidezko edabea denez kanta, antidotoa bere baitan duen pozoia;
|
esan
beharrik ere ez dago, goxoagoa beti pozoia antidotoa baino. Eta sugeez jakin lukeenez fakir onak, pozoiaz ere jakin luke zerbait.
|
|
2019
|
|
|
Malgukiak jauzi egin zueneko klakada entzun zen, hatzek atea bultzatu zuten, barruan argiak ezin indartsuago dirudi, eta ez da, baina Raimundo Silva erreferentziarik gabeko espazioan arraunean egingo balu bezala dago, naturaz gaindiko gauzei edo lurretik kanpoko izakien agerpenei buruzko filmetan boladan dagoen giro horietakoa da, argitasunak gainez egiten duen giro horietako bat, volten gehiegizko gastuarekin, espero izatekoa da telefonistak ikarazko garrasia egin dezan edo estasizko trantzean sar dadin, baldin eta, jada iraungitzen ari den une batez, bere sentikortasuna bilakatu den bibrazio kaleidoskopiko sentimenezko garroen ugaritze bat bezala edo edertasun gorenezko irradiazio baten moduan agertzen bada, gorputzaren kanpoko aldetik. ...ilva berezko egoerara itzuli da, edo kanpotik ezin zitekeen ikusi barrutik zer gertatzen zen, ez eta ohartuta ere, Maria Sara doktorearekin hitz egin nahi dut, esan zuen, eta telefonistak, bera ere Sara izena duenak, Mariarik gabe, eta kasualitate erdi horregatik oso harro dagoenak, erantzuten dio Maria Sara doktorea beste doktorearen bulegoan dagoela, beste doktorea zuzendari literarioa da, izena
|
esan
beharrik ere ez dauka, beti izan da zuzendari literarioa, gainerakoak, guztien zuzendariarengandik Costarenganaino, oinezkoak dira, Raimundo Silvak, ohi baino zakarrago, esaten dio telefonistari galdetzeko ea hartuko duen edo poesia liburuko probak hango mahai gainean bertan uztea nahi duen, besteak badakiela zertaz ari den. Sarak entzuten du Maria Sara doktoreak esaten diona, buruaz baiezkoa egiten du, elkarrizketa laburra da, baina ateaz beste aldean eduki duen berezi ikusteko ahalmenaren itzal zurbila den ikusmen hondar bat gelditzen zaiola, Raimundok behatzen du, hariz hari, telefonistaren ile horia, ahotz ehoaren kolorekoa, telefonistak burua apaldurik du, ezin igar dezake zer nolako basakeria dagoen begirada hartan, basakeria esatea gehiegikeria da, noski, gizonak ez baitu emakume harentzako txarrik nahi, begien kontua baizik ez da, gizonak zer egin behar duen esan diezaioten baizik ez du nahi, urrutitik etorri da, eta presaka, eta hantxe utzi ditu probak, sarrerako mahaian, erantzunik gabeko gutuna ekarri duen edozein mandatari bailitzan, Maria Sara doktoreak bere bulegoan itxaroteko esan du, telefonistak burua goratu du, irribarre egiten dio, Eskerrik asko, Sarita, Sarita deitzen dio betidanik, horrelaxe gelditu da, ezkondua eta ondoren alargundua den arren, zorte handiko jendea badago, gehienak emakumezkoak, bistan da, gizonek, orokorrean hitz eginda, haur izateko denbora laburra eduki baitute, eta batzuk ez dira sekula haur izan, jakina den bezala eta idatzita dagoen bezala, eta beste batzuk betiko haur gelditu dira, baina ez dira esatera ausartu.
|
|
|
Raimundo Silvak Lisboako Setioaren Historiaren egileari idatzi zion gutunak bazuen barkamenezko quantum satis beharrezkoa, baita igorlearen eta hartzailearen arteko harreman onek onartzen duten umore diskretuzko zertzelada arina ere, konfiantza gehiegikeriaz usatu gabe, hondarrean nahaste zintzo baten inpresioa eta zenbait ekintza absurdo egiteko tentazio eustezinari buruzko galdera doia nabarmen utzi behar ziren arren. Giza ahultasunari buruzko nolabaiteko gogoeta honek azken erresistentziak hautsiko lituzke, erresistentziarik gelditzen bazen bere jabetza intelektualaren atentatu zaurigarriaren berri izatean Ez da hil ala bizikoa erantzun zuen harengan, erantzunarekin zuzendari literarioa sor eta lor utzirik, bizitza arruntean ez da halako eroapenik nolanahi aurkitzen, baina gogoeta hau,
|
esan
beharrik ere ez zegoen, ez zuen historialariak egin, eta ez da, hortaz, esanahi bikoitzeko eranskina baizik, orain sartu den bezain egoki narrazio honetako beste edozein orritan sar zitekeena. Paperen saskia orri zimurrez, jarraitasunik gabeko saiakerez, alde guztietatik emendatutako zirriborroez beterik gelditu zen, egun oso bateko estilo eta gramatika ahaleginen hondakin baliogabeak, epistola osatzen zuten parteen oreka eskuratzeko harmonia milimetrikoa lortzeko saioez beterik gelditu zen, Raimundo Silva ozen lasaitzera ere iritsi zen, Errukarriak dira, gero, egileak, beti horrela sufritzen badute, eta proba zuzentzailea baizik ez izateak poz apur bat eman zion.
|
|
|
Topiko samar izan arren halakoa, ezin ahaztu euskalgintzan ari diren erakunde anitzekin zuzeneko harremanak behar ditugula, hitzarmen bidez nahiz beste formula batzuen bidez, elkarren berri jakin dezagun eta gure aldetik ere bestelako helburuak eskura ditzagun, besteak beste, gure arauak eta gomendioak zabaltzea, eta eragileok guregana ditzaketen iritzi, ohar, iradokizun eta abarrekoak jasotzea, gure lanaren ongarri eta akuilu izan daitezen horiek. Geroenean,
|
esan
beharrik ere ez dago, horiek izan daitezke baliabide egokiak, jardunaldien bidez nahiz gainerako molde batzuen bidez gure emaitzen fidagarritasuna frogatzeko.
|
|
2020
|
|
|
Horra, bada,
|
esan
beharrik ere ez dago, Huck eta biok gordeko dugu, basi, sekretua, baina zu isiltzen ez bazara, arrisku pixka bat izango da noski, eta... Asko ez, beharbada, baina pixka bat bai.
|
|
|
Liga irabazteko zorian izan ginen, baina azken partiduetan huts egin genuen. 30 neurketa ziren guztira eta,
|
esan
beharrik ere ez dago, orduan, garaipenak bi puntu balio zituela. Sei partiduren faltan, At. Madrilek baino hiru puntu gehiago genituen, baina Atotxan galdu egin genuen, epaileak Arieta eta Rojo I kanpora bota zituen norgehiagoka famatu hartan.
|
|
2021
|
|
|
Ba, kontrakoa egiteko motibo justifikaturik eta sinesgarririk ezean, gure liburuetako pertsonaiek zuka hitz egitea, jendeak hitz egiten duen moduan, alegia. Ez dago
|
esan
beharrik ere literaturan hitanoa erabil daitekeela –egin, norberak nahi duen guztia egin liteke, inoren baimen beharrik gabe– Are gehiago, idazle askok erakutsi digute gai direla, pertsonaiaren adinak, generoak eta jatorriak posible egiten dutenean, hitanoaren erabilera adierazkorra, plastikoa, interesgarria eta ederra egiteko. Nahita ere, nik neuk nukeela aitortu behar dizuet.
|
|
|
132 Ez dakit, adibidez, nola interpretatu Bernardo Atxagak Garan esan zuena, Espainiako Letren Sari Nazionala eskuratu ondoren, askatasunez idazten hasi nahi zuela adierazi zuenean. Nik Atxagaren liburu libreak irakurri nahi nituzkeela
|
esan
beharrik ere ez dago. Are gehiago:
|
|
|
Hortik etorri zaizkigun problemak itzelak izan direla ez dago
|
esan
beharrik ere. Baina horrek eman digun indarra ezin da sinetsi.
|
|
|
Moduren batean, mailaren batean, eraren batean, Raymond Chandler eta biok lagunak gara. Bera ni baino lagun hobea izan da, hori
|
esan
beharrik ere ez dago. Horrela funtzionatzen du literaturak.
|
|
|
Eta ez litzateke arraroa inork pentsatzea" jende honek ez dauka amarik?". Maite ditugunak badirela
|
esan
beharrik ere ez dago. Eta ezer gutxi esaten dute haiekin daukagun harremanari buruz gure liburuetako eskaintzek.
|
|
|
Kontakizun literarioak edonon gerta daitezkeela
|
esan
beharrik ere ez dago. Erabakia defenditu egin behar dela, ez dago beste araurik.
|
|
|
Bere indar harrigarriak lagundu dit honaino iristen, potentzia sobrenatural eta presente hori sentitu dut ondoan, bere arestitasun solemne hori. Asko zor dio liburu honek, hori
|
esan
beharrik ere ez dago, baina esan egin nahiko nuke.
|
|
|
Gupida galtzea da deshumanizaziorik bortitzena, iloba maitea, eta hemen maisu tonua hartzen ari naiz, ezpainetatik astairribarre ironikoa zeharo ezabatu gabe halere; gupida galduz gero, hortik aurrera, edozer. Halako gauza bat nik
|
esan
beharra ere!
|
|
|
â³ Bai: eta hartatik batzuen mertzi
|
esan
beharra ere, seguru asko; zuritasun hori arintzeagatik edo... ⣠Zuritasuna arintzea zer da?, belz  tea?, iluntzea?
|
|
|
Landerren erantzuna, alabaina, hauxe izan zen," Ilunak ez, beltzak dituk". Egia berdaderoa da poemak beltz xamarrak atera ohi zaizkidala, baina nire defentsan
|
esan
behar ere dut, oso gutxi idazten dudala, eta, idazten dudan aldi bakanetan, gaizki nagoelako idazten dudala. Jeneralean, bizitzak emandako astinduren batek eragindako ezintasunetik, haserretik, lehertu beharretik idazten dut, gero emaitzetan antzu gertatzen den behar batetik, alegia.
|
|
2022
|
|
|
«Pamplona!», oihukatuz hasi zuen uztailaren 6ko emanaldia Carlos Jeanek. Nazioarteko artistek ibili ohi dituzten euskarazko esaldi tipiko eta maiztuenak
|
esateko
beharrik ere ez zuen sentitu DJ, publizista eta abeslari espainiarrak. « ¡ Vamos, Pamplona, arriba!
|
|
|
Txantxa ona izanez gero,
|
esan
beharrik ere ez dago.
|