|
2003
|
|
|
Ameriketarajoanda, baina, azkartuegingoda, Reclus enarabera, hondar herrihorrengalera: Europanbainolehenagourtuetadesagertukodaarraza.Arrazaesan du, berriroikusdezakezunez.Jakina, berbahorierabili arren, ÉliséeReclusezdaarrazista,
|
badakigularik
ereez duenaegungo, zuzentasun politikoa, betetzen. Alde horretatik, deigarriasuertatzenda, Arbelbidekarrazari buruzbarikhizkuntzareninguruanharilduduelabere eztabaida, etahortaz, politikokizuzenalitzateke, bere hitzakbeharbezainzorrotzaztertzenbaditugubehintzat.
|
|
|
Hauda, Ameriketanerrepublika (edodena delakoa) euskaldunikez, eta EuskalHerriaakabo: horixedaArbelbideren begienaurreanitxuratuden etorkizungoibela.Etahemorragia,
|
badakigunez
, ezzengelditu.Gorago aipatubezala, Etxepareanaiakodol tanta batzukizanziren, huts hutsean. Isuri etengabehorretan, halaber, topoegingoduguAldudekomedikuaren amarekin, aitakeginzuenbezala.Izanere, EuskalHerrirafuntserostera egindakobisitaldilaburbatetikbueltan, JeanEtxepareren aita beharrak GratianneBidegorrigaztea() aurkituzuenArgentinarakoitsasontzian.Gratiannek Bidarrainutzizituengurasomaizterraketaahizpa, eta FrançoisnebarekinbaterazihoanAmeriketarantz.
|
|
|
Aitazerabainogogorragoaizanarren, badirudiezzuelasemeaastintzen:, haurzotz izanagatik, joitenotheninduenez... baditeke, bainanezdut gogoan?. Denadela, aitarenirudizakarhoriareetazakarragobihurdezake
|
jakiteak
, sakelatiktximistabezalaerrebolberra atereaztirobatezhilzuela Garibaldi, umearenartzain txakurrik maiteena, sabelazulaturik:, biziaordu bereannihaukgaltzennuelaidurituzitzautan?. Izanere, Etxeparekoroitzapenenlehenagokolerroetankontatuadiguzelakounegoxoakbiziizan zituenGaribaldirekinbateraehiztarietarajolasten.Edozelanere, Ameriketakoorhoitzapenakirakurketaren amaieranberriroegingoduzutopoarmen e...
|
|
|
Darwinbestelakoazalpenenbilazebilen, zeresanikez.Baztertuegin zuentenperatura aldaketabatenideia, ze, megafaunarensuntsipena, berak
|
bazekienez
, ezzensoilikmugatupanpetara: fenomeno askozglobalagoa izanzen, etaberaz, ezinpentsazitekeentenperatura aldaketa batekgarbitukozituenikaldibereanlatitudetropikaletako, epeletakoetaartikoetako biztanleak.Etabat bateangogoetahauluzatzendigugalderagisa:. Iradoki izandenez, gizonakdeseginoteditumegaterioitzelaetagainerakoedentatuak, behinetaHegoAmerikaraino sartuetagero??. Berehalakoanalboratuzuenazal...
|
|
|
|
Badakigunez
, Aldudekomedikuadagurelehen EtxepareJean, eta1877 1935arteanbizi izazenn.Batzuetan, amarendeituraetaguztiJeanEtxepareBidegorriesatenzaio, JeanEtxepare. Gaztearekin, eznahasteko, behinbainogehiagotangertatudenbezala.
|
|
|
Argiikustendaaipuhonetan, euskarazaritukodengoikasgubatbegietaratzenduela, ametsetan badaereonartuetaederrestenduela.Hauda, Etxeparerenlumatiketorri zenlehenaldizeuskalunibertsitateeuskaldunarenasmoa, baina,
|
badakigunez
, ideiahoriezzenaskozberanduago arte zabalduetaorokorbihurtueuskalgizartean. Bestalde, ezdagoesanbeharrik aurrekoaipuanbezalahorutzidigubestebehineuskalunibertsitatearen kokapenariburuzkobetikoiritzia: hirihandibatean.
|
|
|
AlbertConstantinmedikua (Izpura, 1873; Atharratze, 1957) .?Constantin...euskaldunlerdenginarria... adimenduzximixtabezainzalu, etaelegutizerasiabatenbehardenguziezmamitikhausten
|
dakiena
–Etxepare, 1929: 162?.. Constantin, Euskaltzaleen Biltzarrakaguramultsuagoriketzezakenadizureabaino: aspaldikourteakditu, zureaitaonbetigogoan oroitzapenadaukagunarenurratserjarraikiz, gutartekoazirela, guregizona, gureburuzagietarikbat.Duelahogoi tabaturte ikustenzinintudan, zureherritardantzarienaitzinekoBaigorrikoplazan.Geroztikhunat, EuskalHerriabetineurribereanohoratuizanduzu, ezbakarrikohi...
|
|
|
Orai delako bi etxek badute ura ausarki, beherean bezala estai guzietan?. Antza, Baigorri eta Donibane Garaziko laborari etxe anitzek ezarri zuten. Etxepareren lerroetan
|
jakin
dugu, halaber, lehen irratiak 1926an entzun zirela, eta urte berean iritsi behar zela argindarra Alduderaino, baina, hitzarturiko epeak bete ziren arren, enpresak ez zuela argirik eman, eta, okerrago, etxeetaraino heltzeko sariak itsuski emendatu zituela.
|
|
|
Ezdakititsututazebilenedozer, baina, Saint Pierrerenazalpenaerabat senikgabekoairuditzenzait.Alegia, uneriklarrienetan frantsesjeneralek soldadu hoberenakhautatzen zituztela, hauda, euskaldunak.Baizera!
|
Badakigu
, jakin, euskaldunakzelakogizonizukaitzakdiren, burdinazkoak edo, etagorringobikopareazedertohornituak.Baina, zertaradatoreuskaldunen ingurukoespantumerkehori, hainbesteetahainbestehilotzdaudenean eskuartean.NorengainatunahiduSaint Pierrek. Alakontsolagarriagoada gurepertsonamaiteenheriotza, baldinetaepikoaedotaheroikoaizanbada?
|
|
|
Ezdakititsututazebilenedozer, baina, Saint Pierrerenazalpenaerabat senikgabekoairuditzenzait.Alegia, uneriklarrienetan frantsesjeneralek soldadu hoberenakhautatzen zituztela, hauda, euskaldunak.Baizera! Badakigu,
|
jakin
, euskaldunakzelakogizonizukaitzakdiren, burdinazkoak edo, etagorringobikopareazedertohornituak.Baina, zertaradatoreuskaldunen ingurukoespantumerkehori, hainbesteetahainbestehilotzdaudenean eskuartean.NorengainatunahiduSaint Pierrek. Alakontsolagarriagoada gurepertsonamaiteenheriotza, baldinetaepikoaedotaheroikoaizanbada?
|
|
|
BainanorotakoaipagarrienaizandaKanbokotrinketean, buruilaren20an, bakarbatzuekbaizik zorigaitzezikusiahalizanezdutena.Uztailaren hamaseitik hunat,
|
bazakiten
Euskaldunguziek, Légiond. Honneur delakoaren kurutzea, emanazitzakolaChiquitori.Hanitzekordea, etzuten sinesten, zonbaiti, soberakinazitzeien.Altaba, Chiquitokukanduohorezkokurutzea; Ybarnegaraydeputatuakberak, dakoezarri maipulis hegian, Chiquitogaizoari, begietaratnigarrajauztenzitzakolarik.Frantziako buruzagieknahiizandakoteaipatusariaeman, Euskal Herrikoxisterazkaribesohandienekoaizandelakot... Bazuenfamahau:
|
|
|
Horrelabegiratuta, pentsagenezakelerrook ezdutelaezerapartekorik, salbu etateknikotzat jodezakegungaibateningurukoakdirela, eta,
|
badakigu
, horrelakoakoso osonekezaurkitzen diraeuskalletretan.Baina, dirudienez, lerro gutxihorietanostenduta, lehenbegiratuanikus daitekeenabaino nahikotxogehiagoadierazi zigunJeanEtxeparek, edo, behintzat, horrelaxe ulertuzuenPiarresLafittekalonjeak, etabai gaitzetsiere, Lafittekbirritanargitaratuzituenetapasartehorrennolabaiteko, erantzunak?.
|
|
|
Horiekhorrelaere, JeanEtxepare guztizezezagunaizanda (etada, ziurrenez) hegoaldekoeuskalherrietan, etaBidasoazharantz, iparraldekoetan, ez zuenarrakastahandiriklortuidazlegisa:
|
badakizuenez
, lehenago, Buruxkakbahitubeharizanzuen, etageroago, kritikaonakgorabehera, Beribilez ezzenbatereondosaldu.PiarresLafitteriondokoaadierazizioneskutitz batean:. Lasserrenetchekomutchurdinakaldiz, etzaundanhalakobegitarterikegin: garajatikezomendahanbatigituBeribilez.Irrieginnuengogotik, baitakitaspaldianeskualzaleenbihotzeko eta, erranbehardutere, sakelakoberri.. Gutunekolerro horienazkenaldean ikustendenez, ordurakoEtxeparek, ozarkiesateko,, zurituta, zeukanipurdia.
|
|
|
zoriona, Etxeparek Abadiaaditzekozorionaukanzuengaztetasuneratheltzearekinbatera.Abadiak, batetik, jakitateguztietanederrenairakatsizien, bai, bainabestalde, irakastenberebizikoa zen, hoberena edo: harenburu gaitza, harenahoederra, harenantzearenhedadura! Urtebetezesnemamitan biziizanzenEtxeparegaztearengogoa, eta, dioskunez, gizakiaren sorreraereaztertuzuten, besteakbeste, bainaezduziliportarenaagerian aipatu, tarteandagoelaulerbadezakeguere.Zoritxarrez, urtebetekoleinu ruaizanzensoilik, etaEtxepareklaburregiiritzizionikasturtehorri, haren ustezbospaseiurtebeharkozirelarik, gaimamitsuhoriekosokiazaltzeko. Hala ere, etabeharbadajoandakourteekopetsitakoperspektibatik,
|
badaki
kritikoaizaten, etaitzalgarrantzitsubiaipatudizkigufilosofia irakaslearen aldetxarrean.Lehenengo etabehin, Abadiarenirakaspenenfuntsaetaoinarria erlijio sinestean zeutzan,, etzitakenbertzelaapezbatenganik?. Konturagaitezen, behinetaberriroegindugutopoideiahorrekinEtxepareren pentsakeranharenbizitzakoedozeinunetan, Buruxkakliburuanhasieta Lafitteriigorritakoeskutitzetaraino.Bigarrenkritikan, jatorrizkotestuetan oinarriturikoirakaspenakbarikbigarren eskukoakematenzituelasalatudu Etxeparek, esannahibaita, Abadiakezzituelaklasikoakirakurri.Kritikak kritika, hareneskolekbideratuzuten, etazizelkatu, Etxeparegaztearenadimendua, gauzakendelegatzekomanera.
|
|
|
Denadela, PiarresLafittekeskainidigunkronikahorretan, beharbada, deigarriensuertatuzaidana, Etxepareriberarisuertatuzitzaionlegez, fedekrisiagainditzekoaholkatuziotenerremedioaizanda:, jakitateanezzela barnegisartubehar, alegia.. Liburuerisoberaemanazela, dioskuLafittek, eta,
|
badakigunez
, horixedaburuazoratzekobiderikerrazenetarikobat. Konturatuzarenez, Etxeparehaluzinatuta edogeratu zen, deabruarententaldiagaraitzekoaholkatuziotenasinetsiezinik.Ezdaharritzekoa, Lafitte beraerelotsarenlotsazgorrituta sumatudugu, egungoegunean, esaten hasidenean, eta, girixtinoari, ezdioguerraitenitsudadin, erantsiduenean.
|
|
|
...ik abiatutalehenbizidunareneraketaazaltzeko.Haeckel ek berakdioskunez, gutxigorabeherahamarurtelehenagotik hasitahainbatahalegineginziren berezkosorkuntzahorilaborategianerrepikatzeko, baina egindakoesperimentuhoriek guztiekezzuteninolakoemaitzapositiboriklortu.Jakina, emaitzanegatibohoriek, Haeckel ek dioskunez, ezdutegenerazioespontaneoarenezinezkotasunafrogatzen, baizik etaesperimentu baldintza
|
jakin
horietanez dela gertatu.Areago, bazegoengalderabatguztizargitugabea, alegia, zeintzukizanzirenlurprimigeniohartakobenetakobaldintzak, biziaribertaneklosionatzekohabiaegokiaeskaini ziotenak?
|
|
|
...dela.Adibidez, erahonetakoarrazoiketakaurkizitezkeen:. Baldinetaasumituegiten bada dinosauroakendotermikoak zirela, edotaerradiazio ultramorea handituzzihoalaKretazeoanzehar, edotatximeletenbeldarrakdinosaurolandare jaleekinlehiatuzirela, etaabar?, orduanzerarenzeraondorioztatzen da.Horrezgainera, baitaasumitzenbada klimahotzagobihurtuzela, edo beroago, edolehorrago, edohezeago, etaabar?, horrekez
|
dakit
zerhalabehartzenbidedu?. Benton ekdioskunez, bibliografiahorretanzailada topatzeadatuetafrogenhaztapenarretatsua.
|
|
|
Hauda, Etxeparek, hibridismodialektalera, jozuen.Terminohori, nik
|
dakidala
, GeorgesLacombedialektologoakerabilizuenfrantsesez1916an, MartinLanderretxeribidalitakoeskutitzbatean, Hiriart Urrutiktxiteanpiteandarabilen euskaranahasiakritikatzeko.Etxeparekerebazekienbere irakasleaklaberasartzenzuenoreajatorridesberdinekoirinezeginazela: –Hiriart Urrutiklapurtarrazerabilan, benabartarrekinapurbatnahasteka, noizetiknoizeraaditzarenjogia bederenmaileatzenzuelarikziberotarrari?.
|
|
|
...Kanbokoalkateibarnegaraizale nabariakJeanEtxeparerenideietan. Izanere, 1914kohauteskundeakdirela eta Aldudetik bidalitakokronikabatean, guremedikuamiretsitaagertzenzaigu,, herrikoetxeaitzinean, jendegaitza[...] denabegietabeharri. Ibarnegaraidiputatu gaiakegin mintzaldiaz,, hainbaitajaunhoriaditzekogoxoa, beremintzoozen, ahopaldiederetaeuskaragarbiarekin?. Ustedutosointeresgarriaizangolitzatekeela
|
jakitea
Ibarnegarairenganako hasierako lilurahorizelan bilakatuzen gureidazlearenkolkoanGerlaHandiarenondoren, kontuanhartuzpolitikarigaraztarrarenostekojitoazeinizanzen, etabaitaEtxepare norenarrimurahurbilduzen, Aldudetikjoanda.Nikuste, bidehorretatikulertubeharrekoakdiraEtxeparerenidazlanetan agertzendirenaipamenaskopolitika orokorrariburuzkoak, etaberezikisozialistenetakomunisten gainekoak, mailuberr...
|
|
|
Buffalo Bill egon zen Baionan1905ekourriaren3an.Bai, ondoirakurri duzuBuffal: oBill.
|
Badakizu
, ezizenhoriemanziotenWilliam F.Cody() MendebaldeUrrunekopertsonaia ospetsuari: bufaloehiztarikontratatuzuten1865ean, itsasotikitsasoraburdinbidea eraikitzenarizirenlangileakharagizhornitzeko, etahamazazpihilabetetan4280bisontehilzituen.Handiklasterrera, 1870ean, OthnielC.Marshpaleontologoamerikarrarenlehenespedizioarengidariaizanzen, Nebraskakosiouxenlurretatikdinosaurobila.
|
|
|
Etchepare, nolakoeskualduna, nolakoeskualzaleaizanaden, guhaurek
|
badakigu
: ikusidugulakotzgurebilkuretan, bethihan, berdinlaño, bere jakitateparegabeakbertzeakoroargitzen zituela, berebihotzonakbertzen hutsakedoeskasakestaltzenzituela, beregogohazkarrakbethieginbideari etamaitezuensailarihertchikijarraikaraztenzuela.
|
|
2006
|
|
|
Ederra poema.Baina, ezinotelitekeederragotu?
|
Badakik
zeindennire gaitza: adiskidetasuna fintzeko egiattikien bila segitzea.
|
|
|
Denok
|
dakigu
, alaxezala, Berdabiorenzaldia
|
|
|
Hori ere aspaldiko formula literarioa da. Inork deus ez
|
dakigunean
, denok dakigulaesatea.Ikusten, geroetaapainagotzendoakizunBerdabioren
|
|
|
Bestedeusenlokarririkgabe, MigelAntonio Zugarramurdi1810eanElamanjaioazelabadakigulako? Ezgeundenaskoren beharrean, alajainkoa,, etxekopatenteberria, plazaratzeko, ezgeundenez askorenbeharrean! DonBixentekberakesana
|
baitakit
, pasartehorrenberri jakitean:
|
|
|
Bestedeusenlokarririkgabe, MigelAntonio Zugarramurdi1810eanElamanjaioazelabadakigulako? Ezgeundenaskoren beharrean, alajainkoa,, etxekopatenteberria, plazaratzeko, ezgeundenez askorenbeharrean! DonBixentekberakesana baitakit, pasartehorrenberri
|
jakitean
:
|
|
|
Familian (amarengandik) ikasietaburuz
|
dakiguna
, JuanMarike. SarobErrekakoa, bezalabataiatuzuenada.Bestea, osabaMartinek (Lekuona) OkilleginBenitoAlduntzinBordakoarijasotakoa.
|
|
2007
|
|
|
Elkarrizketa horien bidez lekukoek 20, 30 eta 40 hamarkadetan bizi zituzten gertaeren ardatz nagusiak ezagutu nahi izan ditugu, elkarrizketetan subjetibitatea nagusituko zela
|
jakinik
ere. Era berean, metologikoki elkarrizketak amaiera irekikoak izan zitezen ahalegindu ginen eta, jorratu nahi genuen gaiarekin elkarrizketen zirriborroa prestatu bagenuen ere, erantzulearen berbaldia bera izaten zen galderak eragiten zituena.
|
|
|
Azkenez, ez bereziki, mila esker Piarres Xarrittoni, tesi honen gaiaren ezagutza handienetarikoa duenari, eskerrik asko eskainitako informazio baliotsuagatik. Eskertzekoa da eskaini didan harrera ona ere berarengana jo dudan guztietan, eta ez da gutxitan izan, pazientzia handiz galderei erantzun izana eta
|
zekien
hainbat datu eskuratu izana. Eskerrik asko, bene benetan.
|
|
|
Zortzi urterekin aita eta Marie Viela ama galdu ostean, Eugène Viela osabarekin bizi zen Piarres La, tte. Lehengusu eta lehengusina eskola librera joaten ziren bitartean, Piarres eta Alfred La, tte anaiek eskola laikora joan behar izan zuten, jasotzen zuten diru laguntza o, ziala ez galtzearren37 Osabak biarnesa baino ez
|
zekien
; La, ttek, beraz, euskara ia ahaztu zuen eta biarnesa mintzatzeari ekin zion.
|
|
|
Ipartarren pentsamolde politiko soziala aurkezturik, ikus dezagun orain garaiko giro intelektuala. Horretarako urte horietan argitaratu ziren aldizkarietara jo dugu, argitalpenetan nortzuk idazten zuten
|
jakiteko
, baita orduko jarduera intelektualean nortzuk parte hartu zuten ezagutzeko ere.
|
|
|
Jean Goyhenetchek azaltzen duenez, Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonneren sorketa bat dator Europan hedatu ziren sociétés> savantes> edo jakitun elkarteen produkzio historiogra, koaren boomarekin94; konkretuki, Baionako Sociétéren jakitunen
|
jakin
minak garatu ziren liées à limpulsion de Paris95 XIX. mendearen bigarren erdian bilakatu ziren elkarte horiek, aurreko garaiko pentsamoldearekiko haustura bat suposatu zuten:
|
|
|
Erantzunean Broussainek adierazi zion Azkueri Georges Lacombe zela ezagutzen zuen Iparraldeko, lologo eta linguista bakarra281 (Lacombe Broussainen ordezko euskaltzain izan zen 1920an hil zenean). Dena dela,
|
bazekien
Broussainek oztopoak izango zirela Lacombe euskaltzain izendatzeko, ez baitzuen Akademiaren baldintza betetzen: basque de race et de langue izatea282, Julien Vinsonek, E. S. Dodgsonek eta Lévyk eragozpenak izan zituzten era berean283 Beste aldetik, Broussainek Albert Constantin proposatu zuen zuberera ordezkatzeko. Jean Baptiste Daranatz lanpetuta legokelakoan?
|
|
|
behar dautzuet berehala aitortu ez naizela hoinbertze goretsia izaiteko. Ezen, zuen lanetan deus onik egitekotz, lagun bakochak behar lituzke
|
jakin
gure Euskal herriko mintzaira mota guziak. Eta nik erranen dautzuet lañoki ez dakizkatala batere ez Bizkaiako ez Gipuzkoako eskuara bereziak.
|
|
|
1921, 1922 eta 1923 urteetan Ikerle gazte, P. Ithurralde, Aztapar eta Piarres izengoitiak erabili zituen; Jean Haritschelhari esker
|
jakin
dugu izengoiti horien atzean Piarres La, tte zegoela, Haritschelhar, J.: Hommage à Pierre La, tte, Bulletin> du> Musée> Basque,
|
|
|
Jules Moulierek ere mirespenez aurkeztu zuen Y barnégay:
|
Badakizue
orok zoin ederki mintzo den Y barnegaray. Etauku iduritzen gure deputatuaren elhe sarkorrek egundaino bihotzik hunkitu dutela eta berotu eta sutan ezarri nola Gethari Kurutzeko bazkarian, Oxobi, Getariko eguna, Gure> Herria, 1924ko ekaina, 325 orr.
|
|
|
nehork ezagutzekotz eskuara, horrek
|
badaki
eta duen kharrarekin sinesten ahal duzue antze hobereneko irakurgaia izanen dugula. Ederki adiskidea, gure eskerrik beroenak zuri435.
|
|
|
Pierre Eyheramendy, Aldudeko bikaria,
|
jakin orduko
lanari lothua zela, bertze guziak iziturik gelditu omen dira... Egiaren erraiteko, bazen ere zertaz izi.
|
|
|
Angel Irigarai euskaltzainak derrigorrezko ikusi zuen intelektualek lor zezaten une, entente au sujet de quelques signes ortographiques458 eta, Euskaltzaindiaren oniritzia lortuz gero, testuetara hedatu gra, a estandar hori. Adibidez, Irigaraik proposatu zuen tx> erabiltzea, tch> eta x> alboratuz?, baita h> aspiratuaren eta dieresi gra, aren erabilpena murriztea ere459 Seguru asko, Irigaraik ez
|
zekien
Pierre Lhandek beranduago jakinarazi ziona:
|
|
|
oso lagun ona (Charles dElbéek); adimentsua, hala ere bere> rua> akatsekin> (Jean Etcheparek); dokumentatua, herri literatura tradiziozko erara idazten
|
dakiena
(Piarres La, ttek); neurtizlari nagusia, aditua euskal hizkuntzan (Jules Moulierek).
|
|
|
orai artinokoan jaun horieri ez dakotegu itzalño bat baizik ezagutzen: eskuara ez
|
dakite
Espainiako erregek baino gehiago eta eskuaraz idazterat lerratzen direlarik, huna bertsulako hitzalde saltsa eskaintzen daukuten jastatzeko: Atehan> asatzen> dubenak> bere> etchean> da540
|
|
|
Jeanne Salhak dioenez: osaba zuen ere pintatzailea, eta Eizagirre hori izan da izigarri ona hemen, eskuara
|
bazekien
ongi eta vedetta, gure vedetta, Jeanne Salharekin izandako elkarrizketa, Donibane Lohizune, 1997ko azaroaren 22a.
|
|
|
Barne bat alokatu zuen gazte batzuekin Uztaritzeko karrikan, Aintzina agerkariarentzat. Erran behar da barne hortarat jende frango agertzen zela, gizarteko gauzetan zituzketen dretxoen
|
jakiteko
. Jaun Merak zeukan, aldiz:
|
|
|
Jaun Merak zeukan, aldiz: ahal bezein guti behar zela Gobernuaren dirutik xahutu, eta ez zela jenderi
|
jakin
arazi behar zer eskubide zuten, zer diru unki zezaketen. Erraiten zuen ederki bizi zirela, zauzkatenekin.
|
|
|
Orduan Ybarnegary ek atakatu ninduan: Ces> jeunes> blancs> becs> qui> veulent> mettre> la> pagaille> dans> notre> ays! >/ Altxatu nintzen eta erran nion aseak ginela cacique horietaz eta hemendik goiti geronen buru izanen zirela gauzak, ez genuela haien iritziaren beharrik, ba
|
genekiela
geronek zer dugun egiteko eta bakea eman zezaten. Ai ai ai orduan, denak harrituak eta jin zitzaidan:
|
|
|
Puntu hau amaitzeko, esango dugu talde euskaltzaleak bakarrik hogei partaide eta 230 harpidedun izan zituela; bilerak burutu bazituen ere, ez dugu partidu politiko izatera heldu zelako berririk642; guk
|
dakigunez
, talde folkloriko bezala aritu zen soilik.
|
|
|
Horrela, 1936ko martxo eta maiatzeko hauteskunde legislatiboetarako Aintzinan gomendioa eman zuten botoa emateko Ybarnegarayri674 Beraz, euskaltzaleen Ybarnégarayrekiko gorrotoa begikotasun bihurtu zen. Ezin
|
jakin
, hala ere, Ybarnégarayri zuzenduriko laudorioak zintzotasunez adierazita zeudenentz; ezetz, euskalzaleen hasierako Ybarnégarayrekiko harreman txarrei begiratuz gero. Hala ere, euskaltzaleek Ybarnégarayrentzako botoak eskatu zituzten, aseguratu nahi baitzituzten eskuindarren botoak sozialismoari aurre egiteko.
|
|
|
Pierre Andiazabalek duen Aintzinaren bilduma La, tterena izan zen; izengoitiok La, tterenak zirela
|
jakin
dugu Piarres Xarrittonek La, te berak idatzitako artikuluak markatzen ikusi zuelako, Piarres Xarrittonekin izandako elkarrizketa, 1996ko uztailaren 6a.
|
|
|
Horrekin batera, Aintzinan idatzi zuten gehienak apaizgaiak ziren eta apaizgaiek debekaturik zeukaten egunkariak Apaizgaitegian sartzea, baita aldizkariak argitaratzea ere734 Beraz, isilpean aritu behar izan zuten Aintzina> argitaratzeko; irakasleetatik Narbaitz735 eta Larralde euskaldunek baino beste inork ez
|
zekien
eta zeukan aldizkariaren berri736 Marc Legassek, kanpoan zegoen eta, testuak eraman zizkion inprentatik Xarrittoni, zuzenketak egin zitza.
|
|
|
Narbaitzekin euskaltasunean konpondu ginen aski ongi, lan asko egin genuen elgarrekin, itzalean. Politikan ez, zeren Narbaitz karlista zen, amorratua, eta
|
bazekien
ni ez nintzela. Gero, Pétainen aldekoa hura eta ni kontrakoa, Murua, I., aipatu artikulua, 97 or.
|
|
|
Beste aldetik, Prefekturako baimena lortzeko zenbait oztopo gainditu behar izan zituen La, ttek, prefekturaren nagusiak
|
jakin
nahi baitzuen nortzuk ziren argitalpenaren diru emaileak, artikulu frantsesik bazutenentz, ea edonork idatzi ahal zuen aldizkarian, etab.:
|
|
|
1933ko apirilean euskaltzaleek batzar erdi publiko bat egin zuten, non Pierre Amoçain eta Eugène Goyhenechek Eskual> Herriaren> lde> taldearen egitaraua aurkeztu zuten836; Piarres La, ttek, taldearen sortzailea eta gidaria izan bazen ere, adierazi zuen baietza ematen ziola mugimendu euskaltzalea sortzeari baina, apaiza zenez gero, jendaurreko ekintzetatik bazterturik izango zela. Talderako kideak lortzeko, La, ttek ideia abertzaleak bota zituen Apaizgaitegi Txikiko bere ikasleen artean, argiegi adierazi barik,
|
jakinik
ideiok norbaitengana helduko zirela eta irakaslearengana hurbilduko zirelako jakin minaz. Horrela jaso zuten pentsamolde euskalzalearen berri Pierre Amoçain, Fabien Dargains, Michel eta Xabier Diharce, Jean Hastoy, Jacques Mestelan eta Piarres Xarrittonek.
|
|
|
1933ko apirilean euskaltzaleek batzar erdi publiko bat egin zuten, non Pierre Amoçain eta Eugène Goyhenechek Eskual> Herriaren> lde> taldearen egitaraua aurkeztu zuten836; Piarres La, ttek, taldearen sortzailea eta gidaria izan bazen ere, adierazi zuen baietza ematen ziola mugimendu euskaltzalea sortzeari baina, apaiza zenez gero, jendaurreko ekintzetatik bazterturik izango zela. Talderako kideak lortzeko, La, ttek ideia abertzaleak bota zituen Apaizgaitegi Txikiko bere ikasleen artean, argiegi adierazi barik, jakinik ideiok norbaitengana helduko zirela eta irakaslearengana hurbilduko zirelako
|
jakin
minaz. Horrela jaso zuten pentsamolde euskalzalearen berri Pierre Amoçain, Fabien Dargains, Michel eta Xabier Diharce, Jean Hastoy, Jacques Mestelan eta Piarres Xarrittonek.
|
|
|
1928ko maiatza ekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean. 1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierrek herri literatura tradiziozko erara idazten
|
bazekiela
. 1932ko martxoa apirilaren Gure> errian adierazi zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan.
|
|
|
1928ko maiatza ekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean. 1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierrek herri literatura tradiziozko erara idazten
|
bazekiela
. 1932ko martxoa apirilaren Gure> Herrian adierazi zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan.
|
|
|
1928ko maiatzaekainaren Gure Herrian La, ttek Georges Lacomberi eskertu zion eskainitako azalpenak Linguistika alorrean. 1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierek herri literatura tradiziozko erara idazten
|
bazekiela
. 1932ko martxoa apirilaren Gure> Herrian adierazi zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan.
|
|
|
Gure> Herria> aldizkarian Ikerle gazte, P. Ithurralde eta Piarres goitizenak agertzen dira 1921 eta 1923 urteen artean. Jean Haritschelhari esker
|
jakin
dugu ezizenok Piarres La, tterenak zirela, Haritschelhar, J.: Hommage à Pierre La, tte, Bulletin> du> Musée> Basque, 1986, 113 zkiak, 190 or. Aztapar ere erabili zuen (Enciclopedia.. > aipatu liburua, II. liburukia, 515 or.). Hala ere, P.L. z sinatu zuen gehienetan.
|
|
|
Horrela
|
jakin
ahal izan dugu La, ttek izengoiti mordoa erabili zuela Aintzinan: Piarres Ithurralde, Augusta Larralde, JEL, Zertako, Le Balai, Junior, Triki Traka, S.B., Zotil, Elgarkaria, Aintzina, A.L., Bettiri Uhartekoa, Léon Etoran, Lekukoa, N.A., S.V.P., Begirale Batek, Le Ráliste, Maddalen, I.M., Battita, Thomas Aguirre, J.E., R.V., Behingoa, A.R., Félix Am, J. Etchebeste, Mariaño, L.B., A.B., Ha la la, Thun Thun orde, Kasu Bada, B. Arroquy, Lamina, Lichta, na, Santsin, B.S., Mifasol, Etcheberry, Irakurlea, Pello Karkasa, L.G., J.A.B., Bidezaina, F. Hargaray, Manech, Pseudo Thunthun, Laborari Gaztea, Pettan, Bierarte, B.F., P.L., Irakurtzale Suharra, Pattin, A.B. Deuil, Begiak Idek, Demetrius, Ikusi Mikusi, Allande, J. Duhalde, Piarres.
|
|
|
La, ttek euskaratua). Zer
|
dakigu
Leizarragaz, 1972, 83 orr.
|
|
|
En écoutant le Maréchal Juin, Ba,
|
badakigu
zer nahi dugun?, Edouard Herriot hila da, Gauden hein batean,.
|
|
2008
|
|
|
Esan dugun bezala, markaketarako, gure intuizioak erabiliko ditugu, eta hala izaki, subjektibotasunari lotuta egongo dira ezinbestean. Horren alboan, corpusak objektibotasuna jartzen digu agerian; alegia, guk ontzat eman ditugun esaldietan age rian azaldu dena bederen,
|
badakigu
zilegi dela. Hori, hortaz, oso kontuan hartzekoa izango da gure eskuzko lanarekiko konparagarri.
|
|
|
...a tu, deitu, edan, egin, egon, egotzi, ekarri, elkartu, eman, entzun, erabili, eragin, eraman, erantzun, erein, erosi, erre, erreparatu, esan, eskaini, eskatu, eskiatu, etorri, eutsi, ezkon du, eztabaidatu, gelditu, gertatu, gogoratu, hartu, hasi, hautatu, hautsi, hazi, hil, hornitu, hozkatu, hustu, ibili, igo, ikasi, ikusi, irakurri, iraun, iritsi, isildu, isuri, izan, izendatu, izerditu, jaitsi,
|
jakin
, jan, jantzi, jarraitu, jarri, jaso, jo, joan, jokatu, josi, kezkatu, koka tu, konparatu, konturatu, korritu, loratu, lortu, lotu, marraztu, mintzatu, moztu, mugitu, musukatu, nahastu, nekatu, oroitu, otu, pasa (tu), poztu, saldu, saltatu, sartu, sinistu, topa tu, ukitu, ulertu, zamatu, zeharkatu, zutitu
|
|
|
– nor izuna denean (adib. amari> deitu> diot; >
|
jakin
minez> begiratu> dizu);
|
|
|
esaterako, 29.2 (Characterize> verbs) eta 29.3 (Dub>) azpisailak elkarren artean bereizten dira lehenengokoek as bidezko sintagma predikatiboa onartzen duelako eta bigarrenek ez. Beste batzuetan, berriz, ez
|
dakigu
zeren arabera bereizten dituen sailak; edota, hobeto esan, sailak zein alternantziak bereizten dituen; esaterako, 9.1 (Put>) eta 10.1 (Remove>) aditzek onartzen dituzten eta onartzen ez dituzten alternantziei begiratzen badiegu, bi aditz sailek alter nantzia berak erakusten dituzte; ordea, 9.1 sailekoek, put an entity at some location, adierazten dute, eta 10.1 sailekoek, berriz,, remove an entity from a location?.
|
|
|
Azpimarratu behar da, halere, Levinen lanean ez dela esplizituki ageri oinarriz ko egitura horiek zehazteko zehatz mehatz zertan oinarritzen den. Besterik gabe, oinarrizko egitura hauek zedarritutzat ematen ditu, eta sail bakoitza IS eta PS
|
jakinez
|
|
|
genuke.
|
Jakin
badakigu, aukera honen auzian, aldeko eta kontrako autoreak badirela (besteak beste, Halliday (1968), Fodor (1970), Cruse (1972, 1973)), baina gure jomugarik lehena aditz forma beraren balioak zehaztea denez, albo batera utzi ditugu horrelako aukerak.
|
|
|
Ahal duen neurrian diogu, izan ere, hizkuntzalaritza konputazionalak corpus> errealen> gainean> (hau da, gure eguneroko jardunean topatzen ditugun euskarazko testuen gainean) egiten du lan, eta corpus erreal hauek ezagutu eta analizatu ahal izateko beharrezkoa den sistematiza zioaren bila jotzen duenean, behin baino gehiagotan topatzen du agor hizkuntzalari tza orokorraren iturria, askotan baliabide automatikoen eskaerei erantzuteko nahikoa suertatzen ez delarik. Puntu honetan, automatizazio prozesua, hizkuntzalaritza oro korraren lagungarri bihurtzen da, eta fenomeno linguistiko
|
jakin
bat definitzerakoan beharrezko diren ezaugarri eta prozedurak, gizakiok gure kabuz beharbada errepara tuko ez genizkienak, argitan jartzen dizkigu. Hizkuntzalaritza orokorra, beraz, iturria da, baina automatizazioak bere garapenean laguntzen du askotan.
|
|
|
Jakina da ere, aditzek gehien gehienetan denborari erreferentzia egiten dioten osagai sintagmatikoak onar ditzaketela, eta zentzu hori hainbat kasuk eman dezake tela aditzera, hala nola, inesiboak, ablatiboak, adlatiboak, instrumentalak eta baita soziatiboak ere (gauean, > ra, > ratsaldez, > rekin?).
|
Jakin
badakigu denborazko erreferentzia hauek normalean ez dutela aditzari dagokion
|
|
|
teknolektoan oinarritutako mezuak kaleratzea; hau da, Administrazio barruko diskurtsoa, eta horrek askotan dakarren guztia (testu korapilatsuak, akastunak, uler gaitzak)? herritarrekiko komunikazioetan erabiltzea, kontuan izan gabe herritarrak ez
|
dakiela
kode hori deskodetzen, eta garrantzitsuena, ez duela zertan jakin.
|
|
|
teknolektoan oinarritutako mezuak kaleratzea; hau da, Administrazio barruko diskurtsoa, eta horrek askotan dakarren guztia (testu korapilatsuak, akastunak, uler gaitzak)? herritarrekiko komunikazioetan erabiltzea, kontuan izan gabe herritarrak ez dakiela kode hori deskodetzen, eta garrantzitsuena, ez duela zertan
|
jakin
.
|
|
|
Udalak elkarrekin aritzen dira sarritan, Foru aldundiekin, Erkidegoko sailekin, Estatuko eta Europako erakundeekin... Harreman horiei esker, informazioa trukatu egiten diote elkarri; administrazio bakoitzak
|
badaki
nola egiten duen lana
|
|
|
// nere iritziz/ mundu hontan dena sekretua da eo garrantzia duen/ dana o gehiena sekre tua da// eta
|
jakin
egin behar dugu sekretu horiyek geureganatzen da sekretu horiyek asmatzen// eta hoi erakusteko/ hain zuzen ere dena sekretua dela erakusteko nik orain hemen jarriko dizuet/ kanta oso txikiya// ba ezagutuko duzuena ez dakit ezagutzen duzuen kanta txiki bat// euskaraz
|
|
|
// nere iritziz/ mundu hontan dena sekretua da eo garrantzia duen/ dana o gehiena sekre tua da// eta jakin egin behar dugu sekretu horiyek geureganatzen da sekretu horiyek asmatzen// eta hoi erakusteko/ hain zuzen ere dena sekretua dela erakusteko nik orain hemen jarriko dizuet/ kanta oso txikiya// ba ezagutuko duzuena ez
|
dakit
ezagutzen duzuen kanta txiki bat// euskaraz
|
|
|
(/)
|
badakit
askotan galderekin hastea zuzenean ez dela izaten erraza; orduan, aurrena, gauza txiki bat esango dizuet, 10 minutuz edo gutxiagoz, eta ondoren halako ondorio edo moraleja bat aterako det. Gero zuei utziko dizuet hitza. Nere iritziz mundu honetan dena sekretua da, garrantzia duen/ dena da sekretua; halatan jakin egin behar dugu sekretu horiek asmatzen eta geurega natzen.
|
|
|
(/) badakit askotan galderekin hastea zuzenean ez dela izaten erraza; orduan, aurrena, gauza txiki bat esango dizuet, 10 minutuz edo gutxiagoz, eta ondoren halako ondorio edo moraleja bat aterako det. Gero zuei utziko dizuet hitza. Nere iritziz mundu honetan dena sekretua da, garrantzia duen/ dena da sekretua; halatan
|
jakin
egin behar dugu sekretu horiek asmatzen eta geurega natzen. Eta horretarako, hots, dena sekretua dela erakusteko nik orain kanta txiki bat jarri ko dizuet euskaraz; ez dakit ezagutzen duzuen, bai.
|
|
|
Nere iritziz mundu honetan dena sekretua da, garrantzia duen/ dena da sekretua; halatan jakin egin behar dugu sekretu horiek asmatzen eta geurega natzen. Eta horretarako, hots, dena sekretua dela erakusteko nik orain kanta txiki bat jarri ko dizuet euskaraz; ez
|
dakit
ezagutzen duzuen, bai. Gutxi gorabehera honela esaten du...
|
|
|
Kazetariek eta estilo zuzena erabiltzen dutenean ez dituzte normalean ahozko hizkeran erabilitako elementu asko eta asko jasotzen. Eta idazkeraren oinarriak menperatzen dituzten idazleek,
|
badakite
ezinbestekoa dela hiztunak esandakoa apaintzea edo hiztunak esan ez dituen elementuekin hornitzea, esan duen hori, beterik gabe, ondo ulertu ahal izateko. Bestalde, badakigu transkripziorik onenak ere nekez isla dezakeela informazioa komunikatzeko garrantzi handia daukaten hamaika gauza.
|
|
|
Eta idazkeraren oinarriak menperatzen dituzten idazleek, badakite ezinbestekoa dela hiztunak esandakoa apaintzea edo hiztunak esan ez dituen elementuekin hornitzea, esan duen hori, beterik gabe, ondo ulertu ahal izateko. Bestalde,
|
badakigu
transkripziorik onenak ere nekez isla dezakeela informazioa komunikatzeko garrantzi handia daukaten hamaika gauza.
|
|
|
Errepikapenak eta erredundantziak gertaera arruntak dira ahozko hizkeran. Elementu horiekin gehiegi kezkatzen ez den batek, eta hiztunak nola esan nahi duen
|
jakin
nahiko ez lukeen norbaitek, ziur asko nahiago luke errepikapen horiek kentzea (goiko adibidean, eskuineko zutabea, alegia), hau da, ezkerreko zutabea eskuineko moduko batera itzuliko luke, beti ere testuaren edukia, zer esan nahi izan duen edo eduki semantikoa, errazago uler eta aztertu ahal izateko. Eta arrazoi bat baino gehiago du horretarako, besteak beste, mezua antolatzeko modu propioa duela ahozko hizkuntzak nola idatzizkoak.
|
|
|
(4) <// ez
|
dakit
/ nik beti/ erizpidea galdetzen didatenean/ nik gomendatzen det// norberak gehien gustatzen zaiona aukeratzea/ I jakina/
|
|
|
baldin
|
badaki
/ zer gustatzen zaion/ norberak gehien gustatzen zaiona/ hartzea// > (GB.E)
|
|
|
(5) </ eta hor/ ba bueno/ teknikoak daude eta beti esaten daue jo ez bota ez
|
badakizue
lurra zelakoa den/ I ez bota ez dakit zer/ eta beti esaten dute A B
|
|
|
(5) </ eta hor/ ba bueno/ teknikoak daude eta beti esaten daue jo ez bota ez badakizue lurra zelakoa den/ I ez bota ez
|
dakit
zer/ eta beti esaten dute A B
|
|
|
(11) </
|
badakizue
nolakoa den ajedrezko zea? // I ba ajedrezko zean ere/ hau da e ajedreza/ > (B.A.) A B
|
|
|
(19)/ eta inoiz mendira joaten bazarete eta ikusten baduzue hola sasi artian/ sasi artian beti zerbait mugitzen dala/ eta/ ikusi eta da txori txiki bat eta ematen du gainera> lotsatuta> dagoela ematen du ba ez
|
dakit
/ zerbait/ platera bat puskatu duela edo zerbait holako egin duela... (B.A.)
|
|
|
Baina atzizkiak postbokalikotzat hartzea ez da europar hidronimia indoeuro partzat hartzearen arrazoi sendoena, indoeuropeistek
|
badakitelako
atzizki prebokali koak, edo euren modura deiturik' atematikoak', oso normalak zirela aitzin indoeuro peraren fase zaharrenetan: lat. hiems>(, negu?) hitzak* gh (e) i> erroa+ em > atzizkia+
|
|
|
euskaraz/ a/ bokalaren ugaritasuna ez da Vennemann ek aldarrikatzen duen adinakoa, batez ere/ e/ bokalari ateratzen dion aldea ikusten denean, eta ez ditu aitzin euskararen fonema sistema eta formen distribuzioa batere kontuan hartzen, aitzin euskarak/ p/,/ m/,/ w/, labiobelareak e.a. edo sC, sCR itxu rako hasierak inoiz euki izan balitu bezala. Azkenik, euskal artikuluari ematen dion horrenbesteko antzinatasuna ez du azaltzen, euskalari guztien iritzitan euskal artiku luak (ez a (k) soilik, baita au> > eta ok> ere) euskal deklinabide mugatua sortzearekin batera lehenagoko erakusleetatik datozela ederki
|
jakin arren
.
|
|
|
Mitxelenak berak oso ongi aztertu zituen aspirazioaren distribuzioa, euskalkietan erakutsitako aldaerak eta nolabaiteko sis tematasun eza edo aldakortasuna, eta saiatu zen aspirazioaren eta azentuaren arteko ezin ukatuzko loturak ahalik eta argien azaltzen. Haren ikerketaren ondoren
|
badakigu
jato rriz aspiraziorik ez zuten forma batzuk hasperendun bihurtu direna, latinezko pace> zuberierazko bákhe> edo zub. gaihérdi, > esaterako. Bigarren adibidean oraindik ere aspi razioa eta azentua silaba berdinean doaz, baina ez lehenengo adibidean, eta halakoak
|
|
|
Eze, beti kontuan izan behar duguna zera da, aintzinateko lekukotasuna ez dela gerokoa bezalakoa, zeharo alderantzizkoa baizik: antzinateko izenek, izen hutsak diren heinean, ez dute berez esanahirik eta ezin dira, beraz, neu rri
|
jakin
eta formal huts batean ez bada konparaketa lanetan erabili. Akitanierazko izenen eta geroko euskal hitzen arteko konparaketa batere arazorik gabe onartzen bada, ordea, (akitanierazko eta iberierazko izenen artean ez bezala) ekuazioaren esa nahia euskarak ziurtatzen duelako da.
|
|
|
Beraz azalpenak orokorra luke izan, eta ahal den neurrian bi muturretako datuak bide batez azaldu: antzinako formek euskararen historiaz
|
dakigunarekin
ados etorri behar dute, historia honen mugarri sendoak bihurtzen diren eran.
|
|
|
Baina gorago esan dudan beza la, seguru al gaude, esaterako, iberieraz nahiko hedatua den adin> izen osagaiak aki tanierazko Dannadinnis> izeneko bigarren zatiarekin eta, batez ere, euskarazko adin> hitzarekin zer ikusia duenik? Baliteke izen propioen kasuan elkarren ondoan hitz egi ten ziren hizkuntzetan erabil zitezkeen osagai
|
jakin
eta konkretuz osaturiko sare oro kor moduko bat egotea, baina ez da ahaztu behar izen osagai horien esanahia ez eza gutzeak uzten gaituela batez ere kontu honetan besteetan baino eskuzabalagoak izaten.
|
|
|
Baina Alemaniako zilarrezko xaflen aldean, Soriako lekuko hauek ondorio histo riko sakonagoak eduki ditzakete. Historiagileek ez
|
dakite
zergatik agertu diren Alemanian, bere sorterritik hain urrun, akitaniar xafla eta izen horiek, Akitaniako jen deak eramanak izan ziren edo germiniarrek hemen ostuta (noiz?) harantzako bidean galdu edo nahita uretako jainkoei eskaini zieten1, baina inork ez du uste han bertan egiten zen hizkuntzaren frogatzat har daitezkeenik. Soriako lekukoak, ostera, beste mota batekoak dira erabat:
|
|
|
Espinosa eta Userok esaten zuten bezala, bertako gizarte aren ekarpen bat. Segurutzat eman dezakegun arren gizarte horren zati batek behin tzat euskara zaharra ezagutzen zuela, ez da hain erraza euskaldun horien presentzia ren arrazoia
|
jakitea
. Izan daiteke euskara lurralde horretan zelberieraren indartzea baino lehenagoko hizkuntza propioa izatea, Errioxarako Merino Urrutiak aspaldi defenditu zuen bezala, edo abelzaintzara emana zegoen gizarteak Calagurris bestal deko jende euskaldunarekin mantentzen zituen harreman estuen isla izatea.
|
|
|
Ikerlari ezagun batzu horixe bera uste izan dute, euskalduntzearen abiapuntua Nafarroako Baskoien lurraldean edo Iparraldeko Akitanian jarriz.
|
Jakin
badakigu orain, zuzeneko lekukoei esker, lurralde bi horietan euskara egiten zela baina zeharkako lekukotasunak eduki ko bagenitu bakarrik, kostaldeko probintzietarako daukagun bezalaxe, ez litzaiguke hain erraza suertatuko lurralde horien erabateko euskalduntasuna frogatzea.
|
|
|
Hori guztia
|
jakinda
, bururatu zait niri antzinako Itinerarium> > delakoak Akize eta Bordele artean kokatzen dituen Segosa> eta Coequosa> leku izenak aipatu dugun atzizkiaz osaturik egon daitezkeela, baina, egia esan, konparazioa Tolosa, > eta antzeko/ o:/ luzedun osa> atzizkia duten hiriekin askoz ere erra zagoa izango litzateke.
|
|
|
Toponimoekin zer ikusia duen kontua da, latinetik edo ustezko zeltiberieratik mailegatutako leku izenek ematen duten zeharkako argibi dea, hain zuzen ere.
|
Jakin
badakigu euskarak latinezko hitzak garai ezberdin ba tzue tan mailegatu dituela eta jatorrizko forma latindarra kontuan harturik erabakitzeko gai gara mailegu goiztiarra edo berantiarra den. Euskal maileguetan egiten den soinu aldaketen hurrenkera ez da zoritxarrez irladeraz egiten denaren bezain zehatza eta aberatsa, baina aldaketa batzutan oinarriturik erraz bereizi daitezke hitz hasierako belarea mantendu dutenak (gela> bezala), batetik, eta palatalizatu dutenak (zeru> beza la), bestetik, edo eta latinezko/ i/ laburra mantendu dutenak (bike> < pice> bezalaxe) edo erromantzeetan bezala/ e/ bihurtu dutenak (fede> fide).
|
|
|
Horrek dakar mentalitateen ez ulertzea, itzultzai learen mirailak itxuraldatzea, hitzen pisua ez ezagutzea. Iparraldean ezagutzen ditut bertsolaritzaz arduratzen diren bi ikerle, euskararik ez
|
dakitenak
!!
|
|
|
Halaz ere badirudi erotismoa gauza serioa, sakona bihurtu dela, sexuaren debekutik sexuaren tiraniara joango ote gara, gai horretaz barre egin nahi dugunok baztertuz? Alta erotismoak obra ederrik eman lezake, gimnastika bat ez iza ten
|
dakianean
.
|
|
|
eta, batzuetan gazte batek edo gazteago batek zaharrak baino hobeki erantzun dit eta osoki eskola gabea ez zait orainarte sekulan baliatu, ez baitute ulertzen zer nahi duzun eta ez
|
baitakite
beren hiztegi hibridoan euskara eta erdara beti ongi bereizten. Gero aurkitu behar pazentziako berriemailea eta euskara ongi ahoskatzen duena.
|
|
|
hutsez egiteko ohitura txarra sartu zaigu, horregatik, Barandiaran eta Azkueren ondo tik euskaraz jarraitzen dut, edukiaren aldetikako jakintzen biltzen Herri> Sendakuntzazkoa> eman nuen, Ehizarena> izango da filologo frustratuen baimenik gabe. Filologoek eta mekanografoek, beren gipuzkoar mundutik ateratzen
|
jakin
behar lukete. Ez da bakarrik zuberera gaizki tratatua dena, Patxi Ondarrak badaki bere kostuz nola 11.orrialdeko zuzenketak egin behar izan zituela, asko Aita Iraizozek, Nafarroako lapurtarrean idatzia automatikoki, norbaitek gipuzkoartu zizkiolako.
|