|
2000
|
|
|
garai berri hauetan eta gauzak zihoazen moduan, edo autoantolatzen gara mugimendu kultural moduan bertsoaren transmisioa eta hedapena ziurtatzeko, edo bestela ez diogu etorkizunari aurre egingo. Esan liteke bertso mundua nahi genuen lekura joan dela, ez
|
dakigu
ongi edo gaizki, baina azken 15 urtetan nahi genituen pausoak eman ditugu mugimendu bezala.
|
|
|
Nolabait esateko, informazio katean hedabideak gatibu geratzen dira sarri askotan albiste agentzia handien atzaparretan. Eta hau hirugarren munduko estatuek
|
dakite
ongi asko.
|
|
|
Bagoia akordeoi baten antzera ximurtu zen, eta leihatilan pausaturik zeuden euliek sexu jotzeari utzi zioten. Alarma urrunen batek jo zuen orduan, militarretik edo desegokitik zerbait bazuena, ez
|
dakit
ongi; begiak ireki nituen, ezbaikor, segur aski garunetatik azaleratzen zitzaidan izerdiaz blai, eta ikusi nuen, begiratu erdi hauskara erdi urdin batez, esku odolez beteetatik erori zitzaidan liburua, eta poztu ere egin nintzela egia da. Baina ez zuen luze iraun poz hark; nire solaskidea agure ile urdindu bat, sorbalda erorixe eta begiratu aratz garbikoa hilotz zen zoru grisean bi ilara harantzago.
|
|
|
Gozamen une berdingabeak arindu zion pixka bat murrina, eta txistua jotzen harrapatu zuen zuzendariak komunetik irteterakoan. ...rarik edo lekurik ezinezkoenetan batzuetan, eta Brown jaunak laster batean eginiko kalkuluen arabera, zazpikoitu egin zitzaion ahalmen masturbatzailea, edo zortzikoitu, eta gauza da inolako erru sentimendurik gabe jotzen zuela orain kanpaia, edonola eta edozein lekutan, eta gozatu egiten zuela gainera, eta joera itsu hura, bere patetikoan barregarria izanagatik, edo bere barregarrian patetikoa, ez
|
dakigu
ongi, bada Brown jaunari ez zi  tzaiola ez patetiko ez barregarri iruditzen, guztiz duin eta onuragarri baizik. Irudipen honen haritik, beste egiaztatze batera heltzeko ere balio izan zion jaidura berriak:
|
|
|
elbarria zen); hortik aurrerakoak Brown jaunaren guztiz gogoz kontrara gertatu ziren, barne indarrak kontrolatu balitu bezala: etxean gelditzea zen bere nahia, hausnarketan edo zain, ez
|
zekien
ongi, baina etxeko babesera bilduta beti ere; horren ordez, kalera bultzatzen zuten oinek, sekulako kalipuz, aspaldiko ohitura bati jarraikiz bezala... Hala, Brown jaunak ekintza guztiz ezezagunetan eta baita arbuiagarri zi  tzaizkionetan murgildurik aurkitu zuen bere burua, lehengo bizimodutik aztarren oro gal  tzeraino kasik.
|
|
|
Behar edo nahi, ez
|
dakit
ongi. Baina, bai, nolanahi ere, auto bat.
|
|
|
Itsas-ertz aldera alde egin zuen, eta ez
|
nekien
ongi jokatu nuen une hartan, bai edo ez. Nire amorruak ez zuen funtsik, eta gainera ni ere irrikaz nengoen itsas-ertzera joateko.
|
|
|
banpiro bat zen, manka ezkero andrea, hil egingo zena. Hori, aitatxik berak
|
bazekien
ongi aski; eta damu zen, horregatik, oraintxe; eta, bere azkeneko ordu zitekeen honetan, barkamena eskatu nahi zuen. Begian malko bat zeukan.
|
|
2001
|
|
|
Ez beza inork, mesedez, harrokeriatzat har erabili dudan hitza. Euskaraz
|
dakienak
ongi daki zerbaiti eragiten ari dena zerbait nahasten ari dela. Eragilek, beraz, bazter nahastaile edo esan nahi du hemen.
|
|
|
Hemen bildurik dauden paperak Bilbotik etorri zaidan adiskidezko eske bati eskerrak agertzen dira berriz argitara. Gogorik banuen ez nuen, ez
|
dakit
ongi, baina nork egingo dio uko, gure artean behintzat, Bilbotik datorren deiari?
|
|
|
Adiskide on batzuek eskatu didate, ez
|
dakit
ongi zergatik, Orixeren gorazarretan irten den liburu mardul honen atarian mintza nadin. Honenbeste euskal idazle garairen aldamenean, hobe litzateke, noski, ni azken aldean azaltzea, inon azaltzekotan.
|
|
|
8 Santoñan, aditz malkarretan barrena abiatu nintzenean (eta ez
|
nekien
ongi, gaixo honek, non sartzen nintzen), Felipe Lizaso adiskidea izan nuen gidari (K.M.O.).
|
|
|
12 Guipúzcoa, obra editada por la Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa, Donostian argitara emana, 1968an, dirudienez, ez baitio ez non eta ez noiz atera zuten; noren  tzat argitara zuten ere ez
|
dakigu
ongi. Dena den, 219 or. dator pasarte hori (K.M.O.).
|
|
|
Bistan daukagu euskarak erro sendoak zituela gure herrian landatuak, eta komeni genuke orain artekoak baino ikerlan sakonagoei ekingo bagenie zer nolakoak ziren jakiteko. Fergusonek ez
|
zekien
ongi zer gerta zitekeen hedatu zuen" diglosia" hitzarekin eta hitzak azaltzen edo estal  tzen duen gogoetarekin: ezin asma zezakeen, leherrenak eginik ere, hortik sortuko zela euskarak dituen eta izan dituen nolanahiko gaitzen argibidea.
|
|
|
Bere itxura eroriari kasu egitera, erraz sinesten ahal ziren bere esanak. Baina nik so egiten nion begietara, eta azerizko ninietan dantzan ari zen argi maleziazkoari erreparatzea nahikoa zen
|
jakiteko
ongi ikasitako posea baizik ez zela. Carbayo bezalako detektibeak ez du sekula erretreta hartzen; eraldatu, itxuraldatu eta mutatzen da, heriotzak azken erretreta harrarazten dion arte.
|
|
2002
|
|
|
Eta ez soluzioa zailaedo garestiegia dela uste dutelako, ezein plangintza orokorrek funtzionatuko duenkonfiantza galdu dutelako baizik. Laguntza pertsonala eskain lezake, noski, etakasu
|
jakinetan
ongia egin. Baina hori pobrezia behin betiko erauziko duen programa baten zati izan daitekeelako ideiak topo egiten du gizakiek berek sortutakoerrealitate sozialaren garapenean kontrol aski eskasa duteneko irudipenarekin».
|
|
|
Bere ustez ongi ezagutzen zituen bazter haiek. Berak ere ez
|
daki
ongi nola erori zen bost metroko zulo batean.
|
|
|
Egin dituen kalkuluen arabera, 400.000 ingurutik hurbilago gaude, eta horietatik realeuskaldunak, hau da, euskaraz 5 minutuz behintzat etengabe mintzatzeko gai direnak, 100.000 Gizona, 5 minutu hola, dena segidan, zalantzarik gabe hitz egitea, ez da hain erraza, etorri pixka bat ere behar duzulako, eta batzuk beste batzuk baino isilagoak garelako. Horregatik, ez
|
dakit
ongi egin dituen kontuak eta gehiketak. Nik ere nire burua talde horretan sartu nahi dut, eta horretaz uste dut ez garela 100.000, baina 100.001 realeuskaldun.
|
|
|
horregatik hitz egiten ote du Koldo Zuazok" Marteko" euskaraz? Ez, beste planeta batekoak direnak alde batera utzirik, horiek beren burutazioak planeta hartaz egin behar baitituzte nik ez
|
dakidanez
ongi zein den, uste dut sen ona duen edonork onartuko duela euskarak lehen baino anitzez ere presentzia handiagoa duela gure artean.
|
|
|
Orain modan jarri da, moda ez dakit moda den urte batzuetako kontua baita dagoeneko, baina modan jarri da, diot," Espainiako estatua" deitzea" Espainia" baizik ez dena. Ez
|
dakit
ongi zergatik den, eta kosta egiten zait hor bi izenen arteko desberdintasunik aurkitzea, baina oso argi dut gure kulturaren parte handi bat" Espainia" deitzen dugun hortik datorkigula, nola Baionan bizi den euskaldun eta euskaltzale bati bere kulturaren zati bat, txikia ez dena, Frantziatik heldu zaion. Hau ez da iritzi kontua bakarrik, zeren iritzi kontua balitz, eztabaidatzeko kontua izango bailitzateke aldi berean.
|
|
|
Atzo ez bezala, fisikaz mintza daiteke edonor (ez gaitezen gehiegikerietan erori, fisikaz dakien edonor esan nahi baitut) Axularren hizkera erabiliz, Suárez presidente ohiak halako hartan, zu jaio gabe zinela, esan zuena gainetik beheiti gezurtatuz. Polizia bera ere, Ertzaintzakoa izan edo izan beste segurtasun zerbitzuren batekoa, euskaraz irakurtzeko gai da, edo hala ematen du bederen, norbait atxilotu eta berehala itzultzen dituztelako, ez
|
dakit
ongi ordea zein hizkuntzatatik zeintara, han eskuratutako dokumentuak.
|
|
|
Garai ilunak ziren haiek gero! Orduan bai
|
bagenekien
ongi zer zen faxismoa, zer askatasun falta, hori baitzen orduan, hain zuzen ere, esan ezin zitekeen zerbait: askatasunik ez zela alegia.
|
|
|
Hori da erabiltzen den argumentazioa, nahiz, egia aitortu behar baldin badizut, nik ez dudan argi ikusten argumentazioaren funtsa, niretzat karniboro ere haragia jaten duen zerbait baita, berez, talde horretan zientzialariek hala esanik panda hartzen sartzeko inolako eragozpenik ez badut ere. Hori, eta etxean urteetan zehar ikusi izan ditudan behi guztiak ere, ez
|
baitakit
ongi aski ematen zitzaien pentsuan bazen haragi puskarik, beste herrialde batzuetan gertatu den gisa. Hori datorkit behintzat gogora.
|
|
|
Baina kontatzen hasten naizela, burura etorri zait lehenbiziko zalantza, ez
|
baitakit
ongi zer hizkuntza mota erabili eta gauzak, berez ilun diren gauzak, argi ikusi nahi ditudalako hasiera hasieratik: forma kontua baldin bada ere, ez dakit hika edo zuka egin behar dudan, gazte bati hika egitea eskatzen baitu hizkuntzak, edo guri bederen hala eskatzen zigun lehenago, baina hika hasiz gero ere ez dakit nik ez ote litzatekeen testu hau pixka bat ulergaitz gertatuko.
|
|
|
Aipatu horiek, eta bere zerrendan sartu liratekeen baina aipatu gabe uzten dituen beste zenbait ere: " eta sentimendu hain noble den hori" edo" etxe hori, zuk margotu baituzu" bezalako erlatiboez (aski arruntak autore klasiko askoren artean, eta eguneroko hizkeran ere, eta Rubioren tesiaren aldeko liratekeenak) ez dio hitz erdirik, ez
|
dakit
ongi zergatik, menturaz horietaz mintzatzeko nahiko lekurik izan ez duelako liburuan. Baina, esan bezala, orain arte ez da nobedaderik.
|
|
|
– Hoa poliki, nahastu egingo nauk bestela. –Mentxuk berriro bete zion edalontzia, eta berea mahaian utzi– Ez
|
zekiat
ongi ulertu dudan, ez zekiat zer ulertu behar dudan ere. Zuk ulertu duzu, Santos?
|
|
2003
|
|
|
Bai, behin esan nuen hori, baina ez
|
dakit
ongi ulertu zitzaidan. Asmatu edo ez asmatu, nire pareko irakurle batentzat idatzi dut azken nobela.
|
|
|
Banago hargatik gogoeta, Jérôme Carcopino gure jaun ministro berri latinzale jakintsuak
|
bazekielarik
ongi, Galietako Guda ren historia irakurri duen orok bezala, Zesarrek aipatzen zuen delako Gallia hura eta biziki berantago agertu zen Frantzia ez zirela batere gauza bera, nolaz ote, gezurrezko Gallia haren ordez, ez ziguten garbiki erranarazten: Domine salvum fac Philippum ducem,. Jauna, salba ezazu, otoi, Filipe gure aitzindari maitea!?.
|
|
|
Zentzu hertsiagoan, ordea, nork edo nork bere fedea eman diezaioke beste bati eta senar emazteek adibidez fedea ematen diote elkarri; sinesmenari baino gehiago maitasunari datxekio fede mota hori. Eta
|
badakigu
ongi maitasuna ez dugula orotara berduratzen, baina bakar soilari diogula eskaintzen eta eskatzen. Badakigu ere ez gabiltzala honetan adimenaren argi hotzaren ondotik baina bai bihotzeko su beroaren galdez, ez gaitzan bederen munduaren eta mendearen hotzak hil.
|
|
|
Ez da truku bat, beharkizun bat baizik, izan ere gezur bat beste baten ondorenja rtzeak errealitate bat baieztatzen du. Eta hori
|
badakite
ongi. Gezurtia hanka motz, ohi diotenez.
|
|
2004
|
|
|
–Hik
|
badakik
ongi aski, Aitor. Itsua ez haiz.
|
|
|
Osea, plasta hutsa, Aitor. Ez
|
dakizu
ongi. Ezagutuko duzu egunen batean.
|
|
|
–Erdara ere hemengoa da. . Ez
|
dakizu
ongi, maisu, ze laineza hartu duten zure esan horrekin, zerak... beste jende horrek, Etxape honetako Bestekoek. Harro harro eginda ez dabiltza ba!
|
|
|
–SDn
|
badakigu
ongi eginiko lana saritzen... hala nola zabarkeria zigortzen –erran zuen– Uste dut SD zorretan dagoela zurekin. Ea nolabait konpontzen dugun kontu hau.
|
|
|
Orain berriz entzuten da Diario de Noticias —berez Nafarroako proiektua zena— helduko dela Arabara. Entzuten da, esaten dute, zurrumurrua da... ez
|
baitakigu
ongi zein den jeltzaleen proiektu komunikatiboa.
|
|
2005
|
|
|
Ene gurasoek biek irakurtzen zuten. Ene aita teknikaria zen, baina bazuen literaturarako gustua, ez
|
dakit
ongi zergatik. Faulkner-en irakurle handia zen, ni ez bezala.
|
|
|
Horrela egin genuen eta, hasieran nirekin ere zurrun egon arren, konfiantza hartzen joan ginen eta, mozkor mozkor geundela kontatu zidan umetan bere aitarekin Mendarora joan zela behin, eta bertan eliza ondoan zegoen denda batean txokolate zuria eman ziotela; une hartan, sekula probatu zuen gauzarik gozoena iruditu zitzaion, eta geroztik beti itzuli nahi izan zuen bertara, txokolate zuri gehiagoren bila, baina, errepidean Mendaro aurretik mila aldiz igaro arren, ez zen sekula herri barnean sartu. Ez
|
zekien
ongi zergatik baina, joatekotan zegoela, beti egiten zuen atzera.
|
|
|
" Ez da inor etsiagoa denik sodomita zahar eta afrusa baino. Mundua soraio dakusa, haren berri
|
baitaki
ongienik. Sartzen bada mutil bat tabernara begiaz dio bidea bermatzen (ez ditzagun manera onak atzen!) eta berriz hartzen du te kikara.
|
|
|
Lehengoan hasi ginen oporrak kontatzen, eta Onintza hasi zen, berak dakielako ongi. Onintzaren gurasoek ere
|
badakite
ongi. Gero animatu ziren Mikel, Peru eta Andrea.
|
|
|
Ongi eutsiko diot eskuekin oholari. Hori da nire zeregina eta
|
badakit
ongi eutsiko diodala. Belaunek ematen didate beldur gehiago, belaunak minbera dauzkat gaur.
|
|
2006
|
|
|
Ez
|
baitakik
ongi zer den okerrago
|
|
|
Kontzeptu mehea da, indarrik gabea, lausoa eta irreala. Egon badagoen zerbait sailkatzeko balio izan digu, baina gerok ere ez
|
dakigu
ongi zer den. Pixkanaka, arian arian, hiztunen tipologien definizioak hobetu eta findu ditugu, ahal dela ongi ezagutzen ditugun eta aztertuta nahiz egiaztatuta ditugun errealitateak islatzen eta jasotzen saiatuz.
|
|
|
ez
|
dakigu
ongi ari garen hala bizi gara
|
|
2007
|
|
|
Edozein modutan ere, kontu berezia da hau. Inor ez da harritzen biologo bat beste zerbaitetan aritzen bada, baina mediku bat… Ematen du bitxikeria dela, ez
|
dakit
ongi zergatik. Eta bidenabar esanda, uste dut ona dela euskararen munduan, euskalgintzan, espezialitate guztietako jendea egotea, gure helburua euskara eremu guztietan txertatzea bada.
|
|
|
–Ez
|
dakit
ongi egin dudan, ama. Sekulako jipoia eman diot gizajoari.
|
|
|
Lehengoan esan nion eta geroztik ez du bururik altxatu. Ez
|
dakit
ongi egin dudan.
|
|
|
Beste bat ezagutu dut, bai. Baina ondorioak ikusita, ez
|
dakit
ongi egin dudan. Iker asko maite dut, baina ez da lehengo maitasun hura, txoramen hura.
|
|
|
Eta oso adierazgarritzat jo zuen Epaiketakoan akusatuak euskaraz mintzatzean ikusitakoa: . Epaileek ez zuten zipitzik ere ulertzen, baina
|
bazekiten
ongi asko non zegoen gakoa. Ikusten zuten Baskoniako nazioa Epaiketako aretoraino sartua zela.
|
|
|
Gaur egun balioen etengabeko politikoen errosarioaz alferrik estali gura dena, baliogabetza totalaren osin zuloa da, nolakoxearen gainean modernitatea etorrita dagoen bere burua dilindan ipinita edukitzera zientismoaren eta positibismoaren ondorioz: ekonomian, etab., zernahi publikoren epailea zientzia da; zientziak deus ez
|
daki
ongiaz eta gaizkiaz. XVIII. mendeko razionalismoaren mania moralizatzaile, hezitzailea (horregatik deritzo Ilustrazioa) nahiko negargarria zela, ez da dudarik.
|
|
|
Jeanne Salhak dioenez: osaba zuen ere pintatzailea, eta Eizagirre hori izan da izigarri ona hemen, eskuara
|
bazekien
ongi eta vedetta, gure vedetta, Jeanne Salharekin izandako elkarrizketa, Donibane Lohizune, 1997ko azaroaren 22a.
|
|
|
Urtero plan bat egiten dugu, lehentasunaekintza zehatz batzuei ematen diegu, eta ekintza horiek martxan jartzen ditugu.Puntu garrantzitsuenak zeintzuk diren aztertzen dugu eta indarra non egingoden erabaki. Idatzi bat egiten da eta idatzi horren helburuak eta datuak jartzendira; bestela ez
|
baitakigu
ongi ala gaizki ari garen. Zeren eta askotan, gauzakegiten ari zara, dirudienez ondo doa kontua, jendea ez da kexatzen, eta bat batean, espero gabeko kolpea datorkizu.
|
|
|
Zeren eta askotan, gauzakegiten ari zara, dirudienez ondo doa kontua, jendea ez da kexatzen, eta bat batean, espero gabeko kolpea datorkizu. Helburuak eta adierazleak jartzen badituzu, ordea,
|
badakizu
ongi ala gaizki zoazen.
|
|
|
Bihozberatzen?
|
Bazekin
ongi alta euskararen familiak ohoreak merke dituela, ezta?
|
|
2008
|
|
|
hizketakidearen edo taldearen hizkuntza; erreferentzia taldearen hizkuntza erabilerak; edo hizkuntza bat ala bestea aukeratuz gero aurreikus daitezkeen ondorioak. Horrenbestez, (a) gure solaskideak gure lagun taldeko euskal hiztunak badira eta ez badago osagai berririk, (b) ohikoa bada hizkuntza hori erabiltzea eta (c) baldin
|
badakigu
ongi ikusita dagoela euskaraz hitz egitea, euskara aukeratzeko probabilitatea gehienekoa izango da.
|
|
|
Elikagai freskoekin hainbat zalantza sortzen zaizkigu, denbora asko igarotzen baita uzta bildu eta gurera iritsi bitartean, eta ez
|
dakigu
ongi umotu diren, behar adina elikagai izango duten, zapore ona edukiko duten...
|
|
|
Ez egin [legez kanpoko kopiarik], nik ordainduko diat legezko kopiak balio duena.Badakizu zer erantzun zidan. Zer nahi duzu, eskolan nire lepotik barre egitea. Zineman, zer da artelan bat eta zer kultura industria baten produktua. Non dago muga. Zinema, hasieran, denbora pasa hutsa zen; gero jendeak gogotik lan egiteari ekin zion, eta Zazpigarren Artea sortu zen.Film guztiak ez dira artelan, baina denetan dago ahalegin bat.Nire iritziz, zinemak entretenitu behar luke, baina jendeari zen pentsatua ere eman behar lioke.Baina egun, gazte asko irri egitera soilik joaten dira zinemara, beldurra pasatzera... eta aretotik atera orduko, ahaztu zaie zer ikusi duten ere.Kalera irten eta minutu bat ere ez dute hartzen eztabaidatzeko, zer gertatu den, zer ez... Nik 18 urteko semea dut, zinema asko ikusi du eta gustatzen zaio, baina film bat ikusi ondoren, haren inguruan ez da sortzen guk garai batean izaten genuen moduko eztabaidarik.Jakina, leku askotan eta jende askorentzat, egun zinema ez da ekintza sozial bat, ezta kultur ekintza bat ere.Denbora pasa soila da, eta zerbait gehiago izan behar lukeZine klubak sustatu behar lirateke berriz ere. Zalantzarik gabe.Horretan hasiak dira zenbait unibertsitatetan, ikastetxetan... irudimena erabiltzen laguntzen dizulako, azalpenak egiten, interpretatzen... Zine klubetako eztabaidei esker, zinemarekin gozatzeko kultura eta jarraibideak gureganatu ditugu askok.Niri gustatzen zait filmak sentimenduak astindu diezazkidan, era guztietakoak, eta horretaz hitz egitea ere gustatzen zait.Hiri bateko alkatea konbentzitu behar duzu zinema jaialdi bat antola dezan.Zer argudio erabiliko zenituzke. Unibertsitatean ikasten ari nintzela, gogoan dut nola etortzen nintzen Valladolidera filmak ikustera, banekien-eta zerbait desberdina ikusi ahal izango nuela.Espiritu hori berreskuratu nahi nuke nik, eta hiria jende gaztez betea ikusi, bizkar zorro eta guzti filmak ikustera etorriak.Lagunduko genieke beste zinema mota bat ikusten, eskura jartzen dietena ez bezalakoa.Zinema ekintza sozial eta kulturala izan dadin, eta ez denbora pasa soila, gogor egin behar da borroka jendeak aretoetan ikus ditzan filmakEta badago modurik hori egiteko. Horrexetan ari naiz.Datorren urterako, plan estrategiko bat egiten ari gara, ea lortzen dugun prezioak merkatu eta gazte mordoska bati aitzakia on bat jartzea hona etortzeko: ...eiztu sormena ta industria.Espainiako zinemak behar du egiaz profesionalizatuta dagoen industria, ez da aski zinema egitea; zinema ongi egin behar da, sustapen lana eginez komunikabideetan, marketina... Uste dut oraindik ez dugula aurkitu eredu on bat, eta ez dugu asmatzen, adibidez, frantziarrek bezain ongi egiten.Haiek oso ongi lantzen dute alderdi hori, eta miresten ditut.Izan liteke, agian, ez
|
dakigula
ongi aukeratzen gure filmak, ongi saltzen, hobeto banatzen... eta zenbaitetan, agian, zorrotzagoak izan behar genuke zenbait filmekin, gidoia bera irakurtzea aski baita ohartzeko ez duela merezi film.127 film egitea industria asetzeagatik soilik, eta horietako 20 estreinatu ere ez egitea... hori baino hobe da telefilmak egitea, telemovie ak, eta telebistarako serie laburrak, hor bada lana industr... Ez egin, nik ordainduko diat legezko kopiak balio duena.Badakizu zer erantzun zidan. Zer nahi duzu, eskolan nire lepotik barre egitea?".
|
|
|
–Ez
|
dakit
ongi ulertu dizudan, ama?
|
|
|
Horrek ez du deus ere erran nahi, zientzia guzietan egiten baitira eraiketa teorikoak, denbo rarekin batera aldatu egiten direnak, noiz eta bigarren eraiketa aitzinekoa baino hobea den.
|
Badakigu
ongi aski Oñatiko eta Baztango euskara ez direla berdinak. Hori badakigu.
|
|
|
Non eta nola bada gure haurrek ikhasten dute laborantza? Aita amen ganik, haukiek ongi balin
|
badakite
ongi; gaizki ikhusten badute berritz gaizki; askotan gusturik gabe, ez dakitelarik eian hobekiago egin diteken. Guk nahi ginduke laborari haurrek eta bereziki laborantzatik beren bizia atheratu behar dutenek haur haurretik eta printzipioz eskoletan ikhas balezate laborantza.
|
|
|
Gero aziendez kestione zombat dire
|
dakitenak
ongi heien arthatzeko eta bazkatzeko manerarik hoberenak, heien garbitasuna atchikitzeko moldea. Sobera jakinak bere estatuan ez du nehor galdu.
|
|
|
Jendeak badaki zer topatu behar duen A.A. eko taldeetan? Aurreiritziak badaude. Jendeak badaki hemen gaudela, baina ez
|
daki
ongi zer topatuko duen. Aurreiritziak daude, askok pentsatzen dutelako talde tristea garela, sekta antzekoa, edan ezin dugulako ozpinduta gaudela, burumakur... eta ez da horrela inondik inora.
|
|
|
–Ez
|
dakit
ongi ulertu dizudan, ama...
|
|
|
A! Gorrail, izaki abila zira,
|
badakizu
ongi mintzatzen, eta ederki baliatzen zira besten zozokeriez. Zure kidetasuna uka lezakeena eroa liteke.
|
|
2009
|
|
|
Eta organismo mailako prozesuak nola artikulatzen diren kontrolatzea lortuko bagenu ere, ez genituzke organismoak osotasunean ulertuko harik eta organismoek osatzen dituzten sare ekologiko erraldoien dinamika konplexuez jabetu arte. Oso sistema konplexuekin ari gara lanean, eta hori da arriskua, ez
|
baitakigu
ongi zein diren gure ekintzen zehar ondorioak.
|
|
|
–Aurrerapausorik bai? , ez
|
nekien
ongi zer erantzun osagileari. Alde batetik nik ez nuen gaizki ikusten aitona, baina bestetik, bere burua leihotik behera botatzen ahalegindu zenean ere ez nion ezer berezirik barruntatu.
|
|
|
Oso gaixo ja, Bitorianok, bizia maite dut? behin eta berriro esaten zuen, ez
|
zenekien
ongi erdi protesta gisa zen, edo erdi hil beharraren uler eta onarkaitzak maitasun berri bat errebelatu dionaren bere buruarekiko harriduraz, lehen aldiz orain ohartu balu bezala bizia maite zuena, h. d., bere burua maitatzeko modu berri hau, beste zer izan liteke, izan ere, gaixoak bizia maitatzea.
|
|
|
39 urte ditut. Ez
|
dakit
ongi egin ote nuen New Yorkera etortzen. Kolonbian nengoelarik, ordea, hemen bizimodua ateratzeko aurrerapen handiagoak izango nituela uste nuen.
|
|
|
–Ez
|
dakit
ongi ulertzen dizudan, Zeberio irakaslea, eten zion berriro Oskarrek?. Salustianok ez zituen jende haiek lurperatu?
|
|
|
–Amodio istorio hori amaitua dago baina, hala ere, zerbait berezik jo nau hura irakurtzean. Joandako denbora berritu nahi banu bezala,
|
jakin
ongi jakinik ez dela horrenik gertatuko, Kelly ikusteko gogoz naiz. Ulertzen al duzu?
|
|
|
Eta herri urri hark, Espainiako txikienak, gizon handiak ematen zituen, izaera irmoa zutenak: hain irmoa, non jendeak ez
|
baitaki
ongi zer izan zen hura. Haiek ziren gizonak, haiek!
|
|
|
Eta isildu egin zen? ez baitzekien jada nola hasi nahi zuen,
|
jakin
ongi zekien arren zer esan behar zuen funtsean; huraxe zuen, ordea, auzia, funtsezkoa esateko funtsezko hitzak behar zituela: hitzik egokienak, alegia, bakoitza bere tokian, lehenengo hitza lehen eta atzetik besteak, hurrenez hurren; berehala etorri zitzaizkion bi lehenak, halako eran, non, mintzoaren aurreko arnasa hartzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
–Las plantas angiospermas se subdividen en monocotiledóneas y dicotiledóneas??. Alferrik arituko zarete, esaldi hori ez baitago euskarara itzultzerik, euskaraz
|
dakizuenok
ongi jabetuko zineten bezala, esan zuen hark behin batean klasean, hizkuntzei buruzko hitzaldian euskararen ajeak agerian agertzen ahalegintzen zela?, eta halaxe erantzun zion:
|
|
|
Beharbada hala izanen zen, ez dakit zuzen. Hartaz den bezainbatean, gauza bakarra
|
nekien
ongi, hots, hari esker ez nintzela Erromaren mirabe. Erresumari eta Fedeari fidel gertatua banintzen, hark erakutsitako bidetik ez okertzeko nahikunde fermuari zor nion.
|
|
|
Ziklo aldakuntza? Ez, behintzat, botoei dagokienez,
|
jakin
ongi dakien bezala Patxi Lopezek: hautesle gehiengoaren mesfidantza edota ukoari egin lioke aurre bere balizko agintaldian.
|
|
|
Gero baditun batzuk besteak baino puztuagoak direnak eta horiagoak edo zuriagoak? Ez
|
zekinat
ongi.
|
|
|
Herritarrak aurrerago doaz Interneten erabileran komunikabide handiak baino. Hedabide tradizional handi gehienek ez
|
dakite
ongi Interneten zer egin, batez ere ez dakitelako bertatik etekin ekonomikoak nola atera. Komunikabide digital txiki batzuek lortu dute errentagarri bilakatzea, baina handientzat zaila dirudi, oraingoz.
|
|
|
Espainiako Kopa lehiaketa polita da, eta talde guztiek amesten dute lehiaketa ona egin eta finalean sartzearekin.
|
Badakite
ongi arituz gero Europako lehiaketa bat jokatzeko edo tituluren bat lortzeko biderik laburrena eskain dezakeela Kopak, eta horregatik inork ez dio muzin egiten kanporaketak gainditzeari. Era berean, kanporaketak gainditu ahala hartzen du garrantzia lehiaketa honek, dena dela.
|
|
|
Ez, ez bestea ez zen izan seguru, eta gainera zuk ez zenuen elkarrizketa hori izan, hori beste hari gertatu zitzaiona da. Inork ez du gogoratzen argi nola gertatu ziren gauzak, inork ez
|
daki
ongi zer den norberarena. Nola josi zen telefono deien sare hura, ze bide egin zuen albisteak, ze forma hartu zuen hitz larrien mapa hark.
|
|
|
Eta isildu egin zen... ez baitzekien jada nola hasi nahi zuen,
|
jakin
ongi zekien arren zer esan behar zuen funtsean; huraxe zuen, ordea, auzia, funtsezkoa esateko funtsezko hitzak behar zituela: hitzik egokienak, alegia, bakoitza bere tokian, lehenengo hitza lehen eta atzetik besteak, hurrenez hurren; berehala etorri zitzaizkion bi lehenak, halako eran, non, mintzoaren aurreko arnasa hartzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
Damasok, baina, Madrilera joan aurretik ere bazuen euskarari buruzko iritzi bat, debozionisten ikastetxeko azken ikasturtean gramatikako irakaslearengandik jasoa –" Nola esango zenukete euskaraz: ‘Las plantas angiospermas se subdividen en monocotiledóneas y dicotiledóneas? ’ Alferrik arituko zarete, esaldi hori ez baitago euskarara itzultzerik, euskaraz
|
dakizuenok
ongi jabetuko zineten bezala" esan zuen hark behin batean klasean, hizkuntzei buruzko hitzaldian euskararen ajeak agerian agertzen ahalegintzen zela–, eta halaxe erantzun zion:
|
|
|
Eta herri urri hark, Espainiako txikienak, gizon handiak ematen zituen, izaera irmoa zutenak: hain irmoa, non jendeak ez
|
baitaki
ongi zer izan zen hura. Haiek ziren gizonak, haiek!
|
|
|
Malabarak egiteko zerabiltzan sagarretariko bat eskaini zidan, buruan zeraman bisera berde fosforitoa erantzita. Ez
|
dakit
ongi egin nuen: ez nion hartu.
|
|
|
2035 urtean, berrogeita hamar urte atzera begiratzen dutenean, errotiko hizkuntza aldaketaz hitz egin dute, nahitaez. Izan ere, ohartuko baitira, hamabost urtetik beherakoen artean, 1981ean, erdaldun elebakarrak %60 zirela, eta, 2006an, %75ek
|
bazekiela
ongi euskaraz eta erdaldun elebakarrak ez zirela %10era iristen. Irudi luke 2035ean ez dela izango erdaldun elebakarrik adin multzo horretan, eta oso gutxi 40 urtez azpikoetan.
|
|
|
Gutxi gorabehera zortziehun mila hiztun ditu, eta horietarik hirurehun mila dira euskara etxean ez baizik eta eskolan edo heldu aroan ikasi dutenak. EUSTAT Euskal Estatistika Erakundeak argitaraturiko datuen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoan gaur egun herritarren %37, 5ak
|
daki
ongi euskaraz; eta duela hogeita bost urte, %22k besterik ez. Duela hogeita bost urte herritarren bi heren ziren euskaraz tutik ere ez zekiten erdaldun elebakarrak; baina, gaur egun, erdia baino gutxiago dira, %45 besterik ez.
|
|
|
Gauzak puskaz lasaio dire, aitz libre. Ez
|
dakit
ongi zertako hala den, tartezka pentsatzen dut hori traba ez beharra bat dela, baino ez diot kupeta ematen ahal, ni baino azkarragoa da.
|
|
|
Baino ez zian nahi nere bizi guzian haren amodioaren mene ikusi.
|
Badakizuen
ongiz neskek hogei eta hamar urteetan bertze zerbait izagutua behar zutela. Bertzeala hura falta izaten zutela eta ez zela on.
|
|
2010
|
|
|
Gaiak, agian, azterketatxo bat luke. Noraino da egia ez
|
dakitela
ongi erdaraz. Zer da erdaraz ongi jakitea?
|
|
|
besteak beste, herritarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri dutelako, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako, hizkuntza politika eraginkor bat garatu delako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu dutelako, eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko batetik abiatu ginelako, nahiz eta —paradoxikoa dirudien arren— ez dugun kontsentsu hori behar beste zaindu edo hedatu elebitasunak aurrera egin ahala. ...egiten. euskarak ez du bere historian gaur egun adina hiztun eduki, eta inoiz bereak ez zituen esparru sozialak eta funtzionalak ditu bereganatuak gaur. gutxi gorabehera zortziehun mila hiztun ditu, eta horietarik hirurehun mila dira euskara etxean ez baizik eta eskolan edo heldu aroan ikasi dutenak. euStatek argitaraturiko datuen arabera, eaen gaur egun bi urte edo gehiagoko herritarren %37, 5ak
|
daki
ongi euskaraz; eta duela hogeita bost urte, %22k besterik ez. orduan herritarren bi heren ziren euskaraz ezer ere ez zekiten elebakarrak; baina, gaur egun, erdia baino gutxiago dira, %45.
|
|
|
XVi. mendeko herri hizkuntzazko honelako liburuetan funtsean nolako exegesi lana egin ohi zen
|
jakiteko
ongi etor daiteke, adibidetzat, frai luis leon goaren Kantarik Ederrena ren obra bikoitza begiratzea. 1561ean egindako gaztelaniazko itzulpenaren ondoren (orduan argitara gabe geratu zenaren ostean, alegia), nagusien aginduz latinez prestatu behar izan zuen testu berria, birmoldatuta eta zehatzagoa (1580).
|
|
|
bat ere bota nion, baina berak orduan: . Inori ez, Ernestina, inori ez!?; eta nik baietz esan nion, eta baiezko hari kateatuta bizi izan naiz, oraindik ez
|
dakit
ongi edo gaizki egin nuen?; gaur, ordea, arazoa azaldu didazunean, ezin izan dut gehiago: barkatuko ahal dit zure amak zerutik?!?.
|
|
|
eta orain galdera: posible ote da esentzia hori berreraikitzea, bizi izandako gertaera batzuk oinarri hartuta, asmamen eta irudimen neurritsuak lapsi memoriae en betegarri??; ni baiezkotan nago, eta horretan saiatu naiz,
|
jakin
ongi dakidan arren lan hori ezin zailagoa zela: hain zaila, non aldez aurretik onartzen baitut neure iruzurra:
|
|
|
–Gure proposamenean adostasuna lortuz gero, beste erraila ziztu bizian atera behar zen. Ez
|
dakit
ongi azaldu genuen hori. Formen aldetik nahiko eztabaidagarria izan zitekeen guk egindako jokaldia, zeren eta ematen zuen irentsarazi egin nahi geniela:
|
|
|
–Badakizu horrelako lekuak ez zaizkidala gustatzen. Gainera,
|
badakit
ongi dagoela. Zuk kontatu nola dagoen, eta horrekin aski dut.
|
|
|
Beste aldetik, eta hor dago immigrazioaren alde positiboa hizkunta normalkuntzarentzat, biharko elebidun edo eleanitz potentzialak dira egungo etorkinak eta, batez ere, beren seme alabak:
|
jakin
ongi dakigu etorkinen euskalduntzea ez dela ezinezko fenomenoa. Behin baino gehiagotan gertatu da hori lehen, gure historian, eta gero ere gertatu ezinik ez du.
|
|
|
Kexak bideratzeko, kontsumitzaileen elkarteak aipatu dituzte hogei lagunek; telebista bera, berrogeita hamarrek; Arartekoa, bostek; justizia administrazioa, seik; eta ikus entzuleen elkarteak, lauk9 Ez
|
dakite
ongi nola jokatu.
|
|
|
Zin egidazu, erotu egingo naiz-eta, bestela! ’; beste ‘baina’ bat ere bota nion, baina berak orduan: ‘Inori ez, Ernestina, inori ez! ’; eta nik baietz esan nion, eta baiezko hari kateatuta bizi izan naiz, oraindik ez
|
dakit
ongi edo gaizki egin nuen...; gaur, ordea, arazoa azaldu didazunean, ezin izan dut gehiago: barkatuko ahal dit zure amak zerutik...!".
|
|
|
hamaika edo hamabi urterekin egin ote nuen hau, hamahiru edo hamalaurekin hori, hamabost edo hamaseirekin hura...? —, baina, beste maila batean, iraganeko usain batzuk ere heltzen zaizkigu —arimaren gordelekuetan bildutako bizipen funtsezkoenen oihartzunak, bestela esanda—, eszenen esentzia laburbiltzen dutenak... eta orain galdera: posible ote da esentzia hori berreraikitzea, bizi izandako gertaera batzuk oinarri hartuta, asmamen eta irudimen neurritsuak lapsi memoriae en betegarri...?; ni baiezkotan nago, eta horretan saiatu naiz,
|
jakin
ongi dakidan arren lan hori ezin zailagoa zela: hain zaila, non aldez aurretik onartzen baitut neure iruzurra:
|
|
|
Kazetariak, beste edozein komunikabidetan bezala, erabaki behar du horiek onartu ala ez. Gero,
|
badaki
ongi nola jokatu behar duen bere lanean, egunero amorratuta ibili gabe. Inoiz aparteko zerbait gertatzen ez bada, behinik behin, badaki zer erabaki hartu, bere zuzendariei galdezka ibili gabe.
|
|
|
Etxera joanda, esan ziola Makuso neskatxari, eta hura etxetik atera zenean ohean sartu zela nekatuxea, eta handik berehalaxe Klarak esan ziola joateko atzetik iloba Klaratxoren bila, eta ezetz,
|
bazekiela
ongi bueltako bidea bai, eta etorriko zela. Eta atzenean Klara olandrea bera joan omen zela ilobaren bila zeloz josia, eta gero gauerdi aldera, berriz, joanda esnarazi zuela Juanetxe morroia, eta sukaldera eramanarazi, eta han ikusi zituela zorioneko gurutzearen disputarekin:
|
|
|
[1] Fco de Retegui 66 urteko oiartzuarra, sei urtez Elamako olajaun izan ondoren, zorpean sartu zela atzenean, eta harrapatu zion guzia enbargatu ziola Maria Klarak todo quanto tenia en ella, fierro, carbon y otras cosas eta berak hartu errentan ola, Fco Retegi aurrean bidali eta Joseph Minondo hartuz gabiarotz nagusi aurreneko urtean, eta ondokoetan, honen anaia Juan Bautista. Hargatik
|
dakiela
ongi urtean mila eta berrehun bat kintal ateratzen zirela Elamako oletan zuzenbidez: theniendo materiales y estando corriente y moliente dicha erreria, y segun quentas le esta deviendo dicha Clara quatro mil treszientos quintales de fierro que labro a ciento y siete reales de plata doble por cada cien quintales.
|