|
2000
|
|
|
(...) Euskararen izena zikindu ere bai, ez dakitenendako bereiztale gertatzen dela erranez. Kanpoko hizkuntz eta jendeekin parekatu nahi gaituzte, euskara
|
jakiteari
frantsesa edo ingelesa jakiteari hainbertzeko meritua ezagutu. (...) Kontziente izatea, hor dago koxka.
|
|
|
Eta ez al da, bertzalde, don Frantzisko ene aita spirituala eta ene lagun mina... eta konfiantzazko gizona, beraz? Eta egia da ez
|
dakiela
frantsesez eta ez dakiela bertze anitz gauza, arrazoin duzue, baina ni ere hemen nago, haren hutsen betetzeko... Ez.
|
|
|
Aitona Nikolas, komunzki eta eskuarki, euskaraz mintzatzen zitzaigun, baina baita frantsesez ere, batik bat don Frantzisko, herriko apeza, Mattin eta bion prezeptore izendatu zuenean —sasoin hartan, noiz eta aitona deliberatu baitzen, nekearen nekeaz, etxeko jaun gisa zituen arduren uzterat—, zeren don Frantziskok ez
|
baitzekien
frantsesez, eta aitonak biziki maite zuen frantsesa eta frantses kultura, eta nahi zuen, bertzalde, ahalik eta hizkuntza gehienetan treba gintezen, usa gintezen eta aitzina gintezen.
|
|
|
Hiru espainiarrek ez
|
zekiten
frantsesez, eta ez zuten deus ere ulertzen, baina ikusi zutenean ezen jantzien bila gindoazela, berehala elkartu zitzaizkigun eginkizun ezin beharrezkoago haietarat. Eta, arestian biluzik geundenok eta norat behatu ere ez genekienok, irri zabal bat egin genion elkarri, janztekoak jantzi bezain sarri duintasun galdua berreskuratu izan bagenu bezala.
|
|
2003
|
|
|
Zilegi izanen zait ere salatzea Batista Ehulatei, gure aitatxi zena, ni sortu aitzin zendua, bere bi anaia ehuleak aspaldian Buenos Airesera joanak zituelarik, 1870ean deitu zuela Frantziak, eta hango gerlan ikasi zuela berak
|
zekien
frantsesezko kantu bakarra:
|
|
2004
|
|
|
Gaztelania jende aberatsarena besterik ez zen. Iparraldean ere ez
|
zekiten
frantsesez garai horretan?. 91
|
|
|
Haurrek –hiru mutiko eta bi neskato– isil isil iraun zuten, Del Vallek, ahots goran eta imintzioka, bere ustezko arte dohainen berri ematen zien bitartean. Azalpen ameslariak bukatu arte ez zen ohartu haurrek ez
|
zekitela
frantsesez.
|
|
|
Beno, egia esan, ez dakit halakorik adierazi zion zehatz mehatz, nik ez
|
baitakit
frantsesez, baina, erantzunaren lehen zatiari dagokionez, nor zen eta zer zen behintzat esan zizkion, ohiko aurkezpenetan halakoak esaten direnez gero; bigarren zatiari dagokionez, berriz, zalantzarik ez dut" antomolog" entzun niola, eta hortaz...
|
|
2005
|
|
|
Bestela ere alemanen aldean filosofian, teologian, teknikan, musikan... atzeratuak daudela
|
badakite
frantsesek. Pinturan, ordea, alemanak baino gorago.
|
|
2006
|
|
|
Esan nion geldi egoteko. Txantxetan ari zinela, baina ez
|
daki
frantsesik, bihotzak. Ez du entzuten.
|
|
2007
|
|
|
Eric Hazanen La propagande du quotidien," Bosgarren Errepublikaren mintzaira ikertuz, erkatuz, zulatuz" idatzia. Oharra hartzen dut Hazanen liburuarena, ez bainuen ezagutzen, baina Klemperer i buruz, hori bai ongi ezagutzen baitut, esan behar dut haren LTI La lengua del Tercer Reich saioa ez
|
dakit
frantsesera itzulia dagoenez, baina Itxarok alemanez irakurri ahal du eta haren egunerokoa aspaldian irakurri ditudan libururik interesgarrienak direla joan den mendean Europa osoa hartu zuen erokeriarik handiena ulertzeko eta aztertzeko. Filologo baten lana da, eta hainbeste filologo daukagunez, ez legoke gaizki bi autore horien eredua aintzat hartzea," gure astoaren latina bailitzan, ETAren garaiko euskararen analisiaren egiten hasteko".
|
|
|
Ortziren lagunak ez daki euskeraz, eta gaztelaniaz be gitxi. Nik ez
|
dakit
frantsesez. Zatika jarduten dogu.
|
|
2008
|
|
|
101 legearen arrakasta argi ikus daiteke zenbait datutan. Adibidez, probintziako biztanleen %93, 6k
|
zekien
frantsesa 1991ko erroldan, eta 2006ko erroldan, berriz, ehuneko hori %95, 5era igo zen. Mundu osoko hizkuntza plangintzarako estandarrak jarraitzen baditugu, hori frantsesak Quebecen izan duen garaipen bat dela esan dezakegu.
|
|
|
–Batzuk bai, eta beste batzuk ez, horiek ez
|
zekiten
frantses askorik, baina askok gurago dute espainiera ikasi, turismorako baliagarriago zaie. Espainiar gehiago etortzen da hona, frantsesak ehizan baino ez dira pasatzen.
|
|
|
batzuek atzetik bultza eta besteak azeleragailua gogor sakatu eta lortu dugu irtetea, ondo urrundu dugu autoa eta bere bidea jarraitu du mutilak. Inora eroatea gura duen galdetu diogu; ez
|
daki
frantsesik, bere bideari lotu zaio beste barik.
|
|
|
Baina kazetaren kudeatzailea, kazeta egile nagusia eta legezko arduraduna Candau zuberotarra zen. Hark dioenez, 1870ko gerran mobilisatuen kapitain ohia izan zen eta euskaldun soldaduei armak erabiltzen euskaraz irakasten zien, ez
|
baitzekiten
frantsesik (RB 3, XII; 26,). Pauen bizi zen baina Barkoxe bere herrian eta Zuberoan ere ibiltzen zen Berdolyren laguntzaile, politika lanetan.
|
|
|
Berdolyk ez zekien euskaraz baina euskara behar zuen; horretarako zeukan Candau. Berdoly Barkoxen zelarik, herriko kontseilukoekin bildurik, ezin zuten elkar aditu, kontseilukoek ez
|
baitzekiten
frantsesik ezta Berdolyk euskararik (Irigoien 1888).
|
|
|
KAR: Pare batek
|
bazekitean
frantsesez eta moldatzen gintuan. Gaxte gaxteak zituan; buruzagia zaharrena, 30 bat urte izango zitian.
|
|
|
Batzuek frantsesa biziki ongi mintzo zuten, nahiz eta gero isilik egon ziren. Ez
|
dakigu
frantses polizia horiek zer modutan etorri diren: erabat asumitutako operazio batean ala, GALen garaian bezala, mertzenario gisa eta diruaren truke.
|
|
2009
|
|
|
Libanora joan nintzen gero, garai haietako" Ekialdeko Paris" era. Jende guztiak
|
zekien
frantsesez, antzerkiaz, nazioarteko musikaz… Huraxe izan zen europar kulturarekin nire lehen kontaktua eta orduan erabaki nuen Europara joatea.
|
|
|
Ordura arte
|
banekien
frantsesek ez zutela eskubiderik han segitzeko, baina banituen lagun" pied noirrak" eta ezagun aljeriarrak, baina" pied noir" rei ematen nien konfidantza gehiago. Han sortuak ziren, haien gurasoak ere bai, ez zuten beren buruak Frantziako frantses bezala ikusten, eta guk ere ez.
|
|
|
Mojek nirekin egin zuten lehenbiziko gauza izan zen frantsesa ontsa mintzatzea, frantses azentuarekin. Astero hogei bertso lerro eman behar nituen baina ez lehendik
|
nekien
frantsesarekin, frantses azentu onarekin baizik. Gainera igandeetan ez ateratzera nintzen zigortua.
|
|
|
Gero, bere iruzkinak egiten zituen, Adarekin batez ere: ba al
|
dakizu
frantses pilotu bat izan zela, Henri Ferman, abioi batean gauez lehen aldiz ibili zena, Ingalaterrako zeruan?, eta badakizu sare bat bota zuela, eta milaka izar harrapatu zituela, baita handik gutxira bitxi denda bat ireki ere, urrezko izarrak saltzeko?, eta badakizu??, harik eta Adak bere kexua erakusten zion arte:
|
|
|
–
|
Badakizu
frantsesak nolakoak diren beren hizkuntzarekin, haren keinuak salan zeuden bertze guztiak besarkatu zituen?. Munduan bertzerik ez dela iruditzen zaie.
|
|
|
SUSAN. (Harrituta, irribarrez) Vous parlez français! (
|
Badakizu
Frantsesa!)
|
|
|
Gero, bere iruzkinak egiten zituen, Adarekin batez ere: ba al
|
dakizu
frantses pilotu bat izan zela, Henri Ferman, abioi batean gauez lehen aldiz ibili zena, Ingalaterrako zeruan?, eta badakizu sare bat bota zuela, eta milaka izar harrapatu zituela, baita handik gutxira bitxi denda bat ireki ere, urrezko izarrak saltzeko?, eta badakizu...?, harik eta Adak bere kexua erakusten zion arte:
|
|
|
Ez
|
nekien
Frantsesa gaztelania jario hura ulertzeko gai zen, moldiztegiko enkargatuak mokadu bakarrean ziento bat silaba irentsiz hitz egiten baitzuen. Ez nekien ulertzen ez zuelako, edo enkargatuari hizketan egitearen plazera uzteagatik begiratzen zigun horrela, arrotz, urrundik, bekainik ere mugitu gabe, isilik.
|
|
|
Zeinek
|
jakin
Frantsesa Italiako bazter haietan ibiliko den.
|
|
|
Ikusten zen ez zela gure artekoa; beste kasta batekoa zela. Ez
|
dakit
Frantsesak nondik atera zuen oilo busti hura. Ez dakit zer ikusi zion aurpegi leun hari?
|
|
|
Apropos utzi duen isilunean" Zerorrek aukeratuko duzu, Mujika" entzun dut, garbi asko, nire barruan. Baina arraroena bestea da,
|
jakitea
Frantsesak ez gintuela saldu. Abandonatu egin gintuela, baina ez gintuela saldu, eltzagorrak.
|
|
2010
|
|
|
Zuek
|
badakizue
frantsesez, seguru!
|
|
|
Bai, Irenek ondo
|
daki
frantsesa eta laster egingo diogu bisita, Afrikako gauza asko ekarri dituztelako Bilbora eta ikusi nahi ditut.
|
|
|
Estatu osoko legeak berdintzea lehen urratsa baizik ez zen, hizkuntzen" arazoa" baitzuten ondoren. Garai honetan estatuko biztanleriaren ia erdiak ez
|
zekien
Frantsesez, beraz, hasieran, Iraultzaren ideiak zabaltzerakoan doktrina politiko berria herri mintzairetara itzultzeko beharrean egon ziren. Horrela, 1789tik 1793 bitartean, ahaleginak egin zituzten bide honetan, zituen" zailtasunen" aurrean etsi arte, askoz errazagoa izango baitzen estatu osoan hizkuntza bakarra mintzaraztea.
|
|
|
Ez nuen bertsio hori gezurtatu zuen inor aurkitu; batzuek erantzun ordez isilik egotea hautatu bazuten ere. Erantzun gabe begira begira geratzen zitzaizkidan horiek ez
|
dakit
frantsesa ulertzen ez zuten atzerritarrak ziren edota farmazi industriaren sasi paradisuko labirintoetan betirako galdutako gizagaixoak. Edonola ere, ez zitzaidan iruditu balizko zigor baten beldurrak mutututako ustezko lekukoak zirenik.
|
|
2011
|
|
|
Teorian, bi hizkuntzak berdinak dira legez, baina de facto, Bruselan adibidez, frantsesa nagusitu da. Flandrian, berriz, ez
|
dakite
frantsesez. Elebitasun orekatua jendea engainatzeko trikimailua da, eta Belgikan hala baldin bada, pentsa hemen, hizkuntz eskubide pertsonalik ez dago eta.
|
|
|
Dirudienez, eta aldeak alde, euskaldunon Idiakez afera (1934) Flandrian ere gertatu baitzen: . Bi flamendar heriotzara kondenatu zituzten Brabanteko tribunalek; akusatuetako inork ez
|
zekien
frantsesez, eta ezin zuten ulertu epaimahaiburuak, fiskalak eta defentsak ziotena. Exekutatu ondoren, egiazko errudunak bere krimena aitortu zuen eta haien errugabetasuna agerian utzi.
|
|
|
Kaixo. Zuek
|
badakizue
frantsesez?
|
|
|
L. M. Bai, oso bitxia izan zen. Garai hartan jada
|
banekien
frantsesez eta latinez. Gaztelaniaz ez, ordea.
|
|
|
Biharamunean errementari etxera etorri ziren ezpatak erosten eta, ezagutu nituenean, ea kanturen bat kantatuko ote zuten itaundu nien. Berba batzuk kenduta, ez
|
nekien
frantsesez, eta haiek ere ez euskaraz edo gaztelaniaz, baina aurreko egunean chanson berba ikasi nien eta, hori esanda, laster asmatu zuten zein zen ene eskabidea. Biolin bat atera eta berehala hasi ziren kantuan.
|
|
|
Senideekin eta haien lagunekin afaldu genuen gero, afalaurreko etxe atariko tertulian ardoa eta hain gustuko dituzten pattar gozoak dastatu ostean. Ingelesez aritu ginen Sophierekin, gaztelaniaz beste batzuekin (Francis eta Mari Joserekin batik bat, eta, zelan edo halan, baita Roger eta Ernestinerekin ere), eta besteekin keinuka edo
|
dakigun
frantses apurrean. Garrantzitsuena, ordea, ez ginela sekula arrotz sentitu (bada zerbait, bistan denez, hizkuntzen eta kulturen gainetik).
|
|
|
Nik esandako erdia ere ez nien ulertzen, hain azkar hitz egiten baitzuten. Gainera, nik
|
dakidan
frantses gutxiarekin ere, berehalaxe ohartu naiz Frantziako beste zonalde batekoak direla, ez zirela ingurukoak.
|
|
|
Ba, frantsesez esan dizutelako. Eta
|
badakizue
frantsesa dela" amodioaren hizkuntza".
|
|
|
Nessun dorma, lasciate ogni speranza, E lucevan le stelle... Frantses hiztun trebea bazen,
|
zekien
frantsesagatik baino areago, bere entzumen zorrotzagatik zen. Ahoarekin eta aurpegiarekin bakarrik ez, gorputz osoarekin hitz egiten zuen frantsesez, erabat aldatzen zitzaion taxua, beste pertsona bat emateraino.
|
|
2012
|
|
|
Nik ez
|
dakit
frantsesez hitz egiten, Peru.
|
|
|
Idazleak
|
bazekien
frantsesez mintzatzen, Frantziako gizartearen onespena zeukan, bertan integratua zegoen, baina hala ere, frantziar gobernuak nazionalitatea ukatu egin zion 1938an. Hurrengo urtean sendi osoa katoliko egin zen.
|
|
|
Maitemindu ziren biak, eta Sandek libreto bat idatzi zion opera baterako. Alemanak, ez
|
baitzekien
frantsesez, testu osoa musikatu zuen, akotazioak ere barne.
|
|
|
Barrezka eman dugu tartetxo bat. Ez, ez
|
dakite
frantsesez, metodoa eta hiztegia nire aurretik egon zenak eskatu zituela, baina liburuak iritsi aurretik eraman zutela beste norabait.
|
|
2013
|
|
|
–Ez dut ulertu. Ez
|
dakit
frantsesez.
|
|
|
–Ez, ez
|
dakizu
frantsesez zuk ere. Moldatuko naiz.
|
|
|
Frantses izaera indartzeko ahaleginak oro egin zituzten, eta bide horretan, herri guztietan frantsesa irakasteari lehentasuna eman zioten. XIX. mendearen bigarren erdian, oraino, Frantziako biztanleen kopuru handi batek ez
|
zekien
frantsesa. Hori zuzendu beharrez, eskolak eta armadak funtzio handia izan zuten.
|
|
|
Baina euskarazko astekari horren hedapena edota hiri handietako frantsesezko kazeten hedapen eza azaltzeko, 1909ko galdetegian apaizek eman erantzunei so egitea interesgarria da. Hizkuntzak muga handia markatzen zuen. apaiz horien arabera, leku anitzetan, herritarrek, laborariek bereziki, ez
|
zekiten
frantsesik, eta beraz euskaraz zegoen aldizkarira jotzen zuten. Horrela idatzi zuen Arrokiagako erretoreak:
|
|
|
Hor ageri da gerlara joan ziren euskaldunek ez
|
zekitela
frantsesa biziki ongi. Baina Zerbitzari kontent zen frantsesa ikasten ari zirelako, are gehiago, ikasketa hori doan ateratzen ari zitzaielako.
|
|
2014
|
|
|
Euskara aita amekin ikasi dut. Anaia eta biek eskola frantsesera sartu ginelarik, ez
|
genekien
frantsesik. Ahizpa elbarritua sortu zen.
|
|
|
bat duzu apika). Alsazian inork ez
|
daki
frantsesez eta bidaideok alemanez hitz egitera behartuak daude? –parler en allemand, une abominable langue? 2422 Alemana ongi dago, baina, mesedez!?
|
|
|
Prusiak gerra irabazi ondoan, Alemaniako inperioa sortu zen, Alemania osatu zuten erresuma eta dukerri guztiak estatu berean bilduta. Frantzia, ustez, estatu handi eta batu bat zen, baina XIX. mendeko bigarren zatian, bere lurraldearen baitako herritarren gehiengoak ez
|
zekien
frantsesik. Ez zegoen frantses nazio edota aberriarenganako kontzientziarik.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko herritarren nortasun kontzientzian erabakigarria izan zen Lehen Mundu Gerra, gerra izan baitzen frantses sentiarazteko prozesuan eragile garrantzitsuena, Eneko Bidegainen aburuz, eta horixe jasotzen du laugarren artikuluak. XIX. mendeko bigarren zatian, Frantzian bere lurraldearen baitako herritarren gehiengoak ez
|
zekien
frantsesik. Ez zegoen frantses nazio edota aberriarenganako kontzientziarik.
|
|
|
Zorigaitzez, anderea, ez zira jende gutirekin baizik mintzatzen: Hemengo jendeak ez
|
baitaki
frantsesik.
|
|
|
– Gotzonek eta Nagorek ez
|
dakite
frantsesa oraindik. Pittin bat aurreratuago daude, baina asko falta zaie.
|
|
|
" Ellande Arraiet, Hazparnekoa", aurkeztu du bere burua heldu berriak, gazta zati bat eskainiz. Lurori azaldu dio Txilen izan den urte horietan ahaztu zaiola lehendik
|
zekien
frantses doia, espainol pitta bat ikasi haren orde. Orai lanak, aitzindarien manuak ezin ulertuz hor baitabil Ellande gaizoa, eta azken buruan adiskidantza egin dute biek.
|
|
|
Suisako katolikoen %20 imigratuek egiten dute (gehienak Portugesak eta Españolak). Horiek ere beren mezak badituzte igande oroz, nahiz hirugarren belaunaldian diren eta denek
|
badakiten
frantsesa edo Alemana: " Bihotzez beren mintzairari atxikiak dira eta beren nortasuna egiteko bide bat dute hori" apez batek erran daukunaz.
|
|
|
Ez al
|
dakizu
frantsesez?
|
|
|
Ez al
|
dakizu
frantsesez?
|
|
|
Ez
|
zekien
frantsesik.
|
|
2015
|
|
|
Parisa iritsi berria da. Ez du inor ezagutzen eta tutik ere ez
|
daki
frantsesez.
|
|
|
Ikusten?
|
Badakit
frantsesez?
|
|
|
Ez
|
daki
frantsesez.
|
|
|
Ez
|
daki
frantses asko.
|
|
|
Makur ainitz beraz denetara.
|
Jakinez
frantses estatuak hor kapitalaren %87a duela, ez da alde hortarik ere berri onik gure zergentzat, zeren azkenean estatuak laguntza ekarri baitu hor ere eta ez nolanahikoa, erakunde hori zulotik ateratzeko! Alta AREVA hori famatua zaukaten denboran!
|
|
|
Nunbait sobera handi ikusia zutela afera hori ere! Ez da harritzeko Hollande eskuin eta ezker dabilala, bidenabar merkatu handiak ideki nahiz ari dela, dela Afrikan, dela Asian,
|
jakinez
frantses estatua azkarki emana dela oraino nulkearrari, jakinean ere alta beste herrialdeak gero ta gehiago sail berean direla orain, guziz Asian, India eta Txinarekin.
|
|
|
Denen artean hitzartuz ez ginukea indar gehixago, ohidura zaharrari jarraikiz, Bazkoz ospatzen den aberri egunean gure Herriko Etxe guzietan ikurriña dilindan emanarazteko?
|
Jakinez
frantses bandera urtean lau aldiz ezartzen dela, gurea den ikurriña behin bederen ikus ginezake. Beste modu bat ere baditaike, frantziar legeak debeka ez lezakeena:
|
|
2016
|
|
|
Bere gurariak zein diren jakiteko, lausenguak eta hitz lizunak nahasian jaurti dizkio ondoren belarrira, eta lepoan behera bularretara jaitsi ondoren biderik lauena aukeratu du sabel barreneraino iristeko. Nire adiskideak
|
badaki
frantsesak tradizioa aberatsa duela une bakoitzeko nahikunde gordinenak adierazteko. –J, ai envie que tu me broutes la chatte?
|
|
|
eta etorriko ziren! . Frantziako taldearen gida izan zaitezke zu, Marina, primeran
|
dakizu
frantsesez!?.
|
|
|
Ai, azken finean Ernestok zortea ere eduki zuen, unibertsitatea ez zuelako Italian egiterik izan. Grenobletik idazten zigun gosea pasatzen zuela, ez zuela askorik ulertzen Politeknikoko klaseetan, oso gutxi
|
zekielako
frantsesez. Baina, zorionekoa bera, gosea pasatu arren eta azterketak ez aprobatzeko beldurrez egonda ere.
|
|
|
–Bueno, ez dakit El bucle melancólicon, Sacra Némesisen ala beste liburu batean, baina Jon Juaristik kontatzen du behin batean bere aitonetako batek esan ziola gipuzkoarrak ez mespretxatzeko, kontuz ibiltzeko beraiekin, gehienek jotzen zutela pianoa eta ia denek
|
zekitela
frantsesez. Analfabetismo handia zegoen garaiko topikoa zela ez da ahaztu behar, noski?.
|
|
|
Apaiz baxenabartarra, ezizenez Sokorri (Baigorri, Nafarroa Beherea, 1926. Kanbo, Lapurdi, 2015), euskal idazlea, bertsolaria, euskaltzain osoa eta apaiza izan zen. Uztaritzen egin zituen erlijio ikasketak Belarrea baserriko seme zaharrenak, eskolan sartu arte ez
|
zekiela
frantsesik (euskara zuen ama hizkuntza). Laborantza maite zuen, baina apaiztea erabaki zuen azkenik.
|
|
|
Artetik erraiteko, jende horiek berak dira" identitaristak" girela diotenak. Nahi nuke azpimarratu, guk ez diogula nehori debekatzen frantsesez mintzatzea eta denek
|
badakigula
frantsesa haiek bezain ontsa. Joan den urtean ikastolako haurrek %100 egin dute baxoan, lehen kolpetik, batere ahozko beharrik izan gabe.
|
|
|
Frantziari so eginez,
|
badakigu
frantses politikarien kezka nagusia datorren urteko lehendakari bozkaldiari buruzkoa dela, egiten dituzten urrats guziak bozkaldi hori gogoan egiten dutela, halanola joanden asteko xaribaria, urgentzia egoera eta nazionalitate galtzea Lege Nagusian ezarri nahiz. Lege miserablea!
|
|
|
Administrazione batzutako arranoak barrandan dauzka, ausiki baten egiteko prest. Ez da harrigarri,
|
dakigularik
Frantses Estatua diru beharretan dela. Lantegi ertain arduradun batek kondatua daut beti beldur gorrian bizi dela.
|
|
2017
|
|
|
Thot sortzerakoan kasu egiteko aholkua eman ziguten anitzek. Baina azkenean, ez dugu kasik sekula erasorik ukan, betiko" frantsesa ez
|
dakiten
frantsesentzat zer egiten duzue?" esaldiaz aparte. Egia erran, baikorki harrituak izan gara, sekulako harrera ona jaso genuelako:
|
|
|
Giro horretan, Etnografia ikasi nahi nuen, baina, horretarako, gertuen, Parisera joan behar zen. Eta frantsesa ikasi, eta ez
|
nekien
frantsesik.
|
|
|
Atxiloketaren lehen uneak ziren, eta agenteek galdetu zieten ea
|
bazekiten
frantsesez. Atxilotuen ustez, poliziek bazuten, paniko pixka bat?.
|
|
|
Berriz sartu nintzen Olaeta taldean Oldarra izena zuen orduan, eta han bazen Zrauzko muti" Larresoron egon nintzen hilabete eta erdi, gero Ezpeletan eta Alduden, euskaran arras pulunpatua, baina ezin arrunt ikasiz!" ko bat, bakarrik bizi zena, desterratua, Bazterretxea deitua, eta tarteka erraten nion: " Zatoz etxera lo egitera", edo" Zatoz etxera jatera", eta ez
|
baitzekien
frantsesa harekin hasi nintzen euskaraz mintzatzen. Ikusten duzu, petites choses, grands effets.
|
|
|
Baina, zer esan behar zien bere gizonak arriskuan jarri gabe? Zer
|
zekiten
frantsesek egiatan. Zer esan behar zien kontraesanetan erori gabe edo gezurretan harrapa ez zezaten?
|
|
|
Intuizioz edo esperientziaz, Xabier Minak beharrizana bertute bihurtu behar izan zuelako, baina edozein kasutan prestakuntza militarrik izan gabe, bazekien ez zuela frantsesen kontra bataila handirik irabaziko; ezinezko, bestalde, txarto armatutako gerrillari gutxi batzuk baino ez ziren eta. Baina era berean,
|
bazekien
frantsesen erretagoardiari, mezulariei eta garraioei erasoz gero, armada frantsesaren mugimenduak erabat geldiarazi zitzakeela.
|
|
|
Alabainan, zergatik ez berehala lotu gaitzaren sendatzeari? Bereziki
|
jakinez
Frantses Estatuak zor digula erreparatze historiko bat. Bainan, partzuergoan bide berri bati lotu aitzin, ikerketa egitera ohitu da gaurko gizartea.
|
|
2018
|
|
|
Iduriz urrats on bat gehiago egin da holako zerbaiti buruz ezen zonbait egunez Bakersfield hiri hortako hautetsi eta kargudun batzu egon dira Donibanen. Aitzineko igandean, meza nagusian ere ziren eta heien ohoretan epistola inglesez irakurtua izan da, inglesik ez
|
dakitenentzat
frantsesez ezarria haatik parropiako paperean. Bestalde harreman asko ukan dute gaitzeko giro goxoan...
|
|
|
Azkenik, zein dugu helburua? Jendarte elebiduna edo Euskal Herri euskalduna eraikitzea, euskaldun euskaltzaleak edo euskara
|
dakiten
frantses herritarrak sortzea... Helburua ez da berdina.
|
|
|
Youth hostel berean zeundeten. Laguntzeko eskatu zizun larrialdietara joateko, han inork ez omen
|
zekielako
frantsesez. Arazoa?
|
|
|
Euskara soilik
|
jakitetik
frantsesa soilik jakitera pasatu zen Maite Andiazabal (Senpere, Lapurdi, 1952), Euskal Herriko gatazkak eta 1968ko mugimenduak begiak ireki zizkioten arte. Seaskan topatu zuen politikoki egingo zuen bidea.
|
|
|
–Gainera, nik
|
badakit
frantsesez.
|
|
|
Ez nintzela moldatuko, ez
|
nekiela
frantsesik eta ez nuela etiketarik ere erantzun nion, baina ez zion garrantzirik eman.
|
|
|
Zer egiten genuen Zeruko Argia n ere? Denok
|
bagenekien
frantsesa nolabait, eta hiztegiak hor zeuden, eta irakurtzen genituen bertako aldizkariak; horien bidez, zuzen zuzenean ez bazen ere, 68ko Maiatzaren oso hurbileko informazioa genuen. Eta, gainera, Euskal Herrian telebista frantsesa ikusten zen eta garai hartan oso irekiak ziren.
|
|
|
Euskal Herri penintsularrean frantsesa kendu zen ingelesa ezartzeko. 40 urtez beherakoek ez
|
dakite
frantsesik. Tutik ez.
|
|
|
Orduan, bitxikeria batzuk sortzen dira: lapurtar bat eta gipuzkoar bat elkarren artean ingelesez, lapurtarrak ez baitaki euskararik, ez eta ere espainolik, eta gipuzkoarrak ez
|
baitaki
frantsesik. Bi erdara ezberdin edukitzeak berak zenbateraino zatitzen duen gure herria!
|
|
|
Edith Piafen pose estatikoa imitatzen ari da Xuan, besoak gorputzaren alboan kokatuta, eskumuturrak estuturik. Ahoa neurriz gain zabalduz modulatzen ditu hitzak, lehenengo" nooon" luzea," rien de rien", baina ez
|
daki
frantsesez, eta errepikaz apartekoarekin itxurak baino ez ditu egiten. Xuanek jartzen du mimika, eta Martak eransten du hizkuntzaren zehaztasuna.
|
|
2019
|
|
|
" ez da behar harekin euskaraz behar mintzatzen haboro. Bestenaz ez da deus izanen... ez da nehor ere izanen... ez
|
badaki
frantsesez
|
|
|
Alemanak izan ziren indar armatuaren bidez bereganatu zutenak, eta gerora belgikarrak. Horregatik han mundu guztiak
|
daki
frantsesa. Gauzak hala, erraza da ulertzea abizena zelan datorkigun.
|
|
|
Zuk
|
badakizu
frantsesa, ezta?
|
|
|
Elkarrizketan zehar aipatu zuen bertako aeronautika enpresetan ingeniarien bila zebiltzala eta arren eskatzen zuela Hegoaldetik euskara eta frantsesa zekitenak joateko, modu horretan, euskara zabaltzen ere lagun zezaketelako. Baina nola joango dira Hegoaldetik ingeniariak Zuberora, ia inork ez
|
badaki
frantsesez. Eta nora doaz ingelesez dakiten gure ingeniariak?
|
|
|
Hizkuntza komunitate osoaren ikuspegitik, beraz,, justifikatuta? dago, esate baterako, EiTBn azpidatziak edo bikoizketa erabiltzea, denek ulertzeko moduko terminologia erabili beharra hedabide eta ekitaldi nazionaletan, etab. Hori ez da gertatzen Bretainian edo Galizian, non bretoi guztiek
|
dakiten
frantsesez edo gailego guztiek gaztelaniaz. Eta nago, egoera honetaz gehiago baliatu genukeela euskarak historikoki izan duen eta etorkizunean jokatu lukeen mugaren bi aldeetako herritarren arteko zubi funtzioaren garrantzia nabarmentzeko, ingelesak funtzio hori bereganatu baino lehen!
|