|
2000
|
|
|
Eibarko merkatarien erdiak
|
daki
euskara, baina laurdenak baino ez du hitz egiten. Eibarko Udalak Siadeco enpresarekin batera egin duen azterketatik ateratako datuak dira horiek.
|
|
|
Eibarko Udalak Siadeco enpresarekin batera egin duen azterketatik ateratako datuak dira horiek. Hala ere herritar guztien batez bestekoa(% 49,5ek
|
daki
euskaraz) baino altuagoa da merkatarien euskara ezagutza, eta sektore hau da euskara gehien erabiltzen duena. 650 saltoki, lokal eta bulegok dute azterketa lan honetan.
|
|
|
BA AL
|
DAKITE
EUSKARAZ?
|
|
|
Hirugarrenik, Rabanerak eta Alonsok jakin
|
badakite
euskara edo kultura guretzat diren bezain gai garrantzitsuetan PNVren politika erraz gaindi dezaketela eta horrela izaten ari da emandako dirulaguntzekin, inbertsioekin, eta abar. Gasteizen aurrekontuaren inguruan gertatutakoa barne, zeinean soilik PPri euskaraz akats potoloak sartzea gerta dakiokeen, Cuerdak beti erdera hutsez egiten baitzuen.
|
|
|
Lehengo ikastetxeetatik ez genekien, noski, baina gaurko haur eta gazteen artean ere, zenbatek ikasten du Nafarroari Gaztelako armadak kendu ziola bere burujabetza? (...) Zenbatek
|
daki
euskara nafar gehienena izatetik gutienena izatera agintari espainiar eta espainiarzaleen bortxatze eta zanpatzetik etorri dela? (...) Lotsatu egin luke zenbait gaurko jauntxo agintedunak, gaur euskaldunak lau garela eta euskaragatik lan egitea eta sosa gastatzea baliogabekoa dela erraten duenean.
|
|
|
Udaltzainari autopistara nola joan behar dugun galdetu diogu. Honek ere ez
|
daki
euskaraz.
|
|
|
Gizarteak ez du elebidun funtzionatzen, gizarteak ez
|
dakizki
euskara eta gaztelania edo euskara eta frantsesa; horixe da errealitate gordina. Hego Euskal Herriko erakunde publikoak (Jaurlaritza, Gobernua, Aldundiak, Unibertsitateak) ozta ozta heltzendira eredu elebidunetara, publikoari eskaintzen dizkieten eduki idatziak kontuanhartuta; eredu mintzatuetan eta abarretan, ostera, ez.
|
|
|
Horrela, ordena publikoko arazo bilakatu zen euskararen eliz erabilpen mintzatua, predikua. Agindu hori gorabehera, ez zen hori bakarrik izan, zeren beste hainbatlekukotasun eta paperetatik
|
dakigu
euskarazko katekesia eta otoitzak ere debekatu izanzirela.
|
|
|
Ez du euskara maite. Ez
|
daki
euskaraz, ezta jakin nahi ere.
|
|
|
Migelek
|
zekien
euskara dialekto askotan zatituriko hizkuntza zen, literatur eredu bakarrik gabea. Garai hartan pil pilean ari ziren oraindik ortografiari buruzko eztabaidak, eta orduko idazleen artean nagusi azaltzen zen garbizalekeriak gure hizkuntza antzutasunaren irteera gabeko zulora zeraman noraezean.
|
|
|
Gutuna jasotze hutsa harrigarria zen, Margaren berririk ez nuela 23 urte zirelako eta ez nuelako uste gehiago sekula izango nuenik ere. Biziki harritu ninduen gutuna euskaraz idatzia zegoela ikusteak ere, ezagutu nuenean Margak ez
|
baitzekien
euskaraz. Marga Lanestosakoa zen baina, nik bezala, oporrak Zeanurin ematen zituen, gurasoekin.
|
|
|
Bestalde Lazaro lagun haietako bati espainolez ari zitzaion. Bazitekeen hark ez
|
jakitea
euskaraz. Ez zen, hala ere, probablea, haren kolorea, haren sudurra ikusirik.
|
|
2001
|
|
|
Gaur egun, Argantzuneko biztanleriaren% 20 inguruk
|
daki
euskaraz mintzatzen edo gutxienez ulertu egiten du. Euskaldun asko gazteak dira gainera.
|
|
|
Guretzat liberazioa izan zen, aldaketa, inork ez zizun ukatzen euskalduna zinenik. Gure lagun denek
|
bazekiten
euskaraz, eta elkarren artean hala hitz egiten zuten. Eta keinua egiten genion elkarri, konplizitatea zegoen gure artean, elkartuta sentitzen ginen.
|
|
|
Oraingoan, beraz, oinarri horretatikabiaturik, ingurukoekin euskaraz komunikatzen hasteko gaitasuna lortzea izangodugu helburua. Hau da,, ez
|
dakit
euskaraz, esatetik, apurtxo bat badakit?
|
|
|
Goiok ordura arte ez
|
zekien
euskaraz Frantzia bezain urrun egin zitekeenik.
|
|
|
¡ Como hay Dios!? Ez
|
dakitelako
euskarazkoa noiz eta nola erabiltzen den; euskarazkoak zer esan nahi duen hitzez hitz.
|
|
|
Erdaraz adierazi nuen. Euskaldunek, nik uste, horrelako gauzak irakurtzeko gogoa duten euskaldunek?, erdaraz badakite; irakurtzea nahi nukeen zenbait erdaldunek, berriz, ez
|
dakite
euskaraz.
|
|
|
Nire betiko kezka da euskararen ezagupenaren eta erabilpenaren kontua eta alde honetatik egoerak ez duela hobera egiten hauteman daiteke. Ligi Athereiko maskaradakari gazteen artean oso gutxik
|
zekiten
euskaraz, Amen tsak Dantza n arizaleetan are gutxiagok.
|
|
|
Lur Entziklopediaren arduraduna den Josu Zabaletaren erantzun minduaren ardatz nagusienetako bat historialari euskaldunen gaitasun eza izango litzateke. Historialariok eta, oro har, unibertsitateko irakasle euskaldunok ez
|
dakigu
euskara nahikoa, eta horrek behartu du Lur hartu duen bidea hartzera: azken finean," itzultzaile prestamenik ez duenak, oro har, egin behar diren salbuespen guztiak(...) eginda, itzuli egiten du, gaizki itzuli ordea, eta antz ematen zaio.
|
|
|
Printzipiozkoa da, goitik beherakoa, euskalgintzaren antipodetan asmatua. Iritzi emaileetako inork ez
|
daki
euskaraz, oker ez banago.
|
|
|
Orain ez dute horrenbeste aipatzen euskarak ez duela balio goi mailako irakaskuntzarako, edo maitasuna adierazteko eta antzeko zozokeriak, garai batean zioten moduan. Badakite
|
jakin
euskarak erroak bota dituela Euskal Herriko jendarteko esparru esanguratsuetan eta goi mailako hizkuntz funtzioetarako balioa baduela eduki. Zalantzan daude, gu gauden modu berean, euskararen normalkuntza atzera itzuli ezineko prozesuan sartu ote den.
|
|
|
1.Urte askotako lanari esker, jarreraz bederen, euskal gizartea euskararen aldeko dinamikan kokatu da. Guztiok
|
dakigu
euskararen ezagutza eta erabilera ez direla handitu nahiko genukeen neurrian, berreuskalduntze prozesua motelegi doala, baina, era berean, kontziente gara gehiengoa ren jarrera ez dela euskararen kontrakoa izan: gurasoek beren seme alabak eredu euskaldunetan matrikulatzen dituzte; gizarte eragile ugari dira beren burua euskalduntzen hasteko oinarriak jartzeari ekin diotenak...
|
|
2002
|
|
|
Horrez gain, esparru
|
jakinetan
euskararen aldeko araua jartzeko ordua da, hau da," hemen normala da euskaraz egitea" finkatzea" hemen normala da erdaraz egitea" ren partez. Horri buelta ematea ikaragarri zaila da eta horretarako estrategiak bultzatu behar ditugu.
|
|
|
Beno, horiexek eta bibotean sei bizar luze dituen jaguarra eta belarritako bat zintzilik daraman Maisuluis orojakilea. Urruti urrutitik etorria da hona Horazio, eta hasieran ez
|
daki
euskaraz, horregatik dago hain isilik. Gero, ordea, Aitziberren adiskide min egingo da, eta Maisuluisen irakaspenak batetik, eta hark emandako marrazki liburu batean Aitziberren laguntzaz ikasi ahal izango dituen izenak bestetik, euskaraz askatzen hasiko da.
|
|
|
Hala ere, kopuru hori igo egin liteke, badirelako gaztelaniazko lerroan matrikulatzen diren ikasle euskaldunak, aurretik
|
badakitelako
euskarazko eskaintzaeskasa dela, hain zuzen.
|
|
|
Horixe da aldatu behar den grina txarra. Zipotza, unibertsitatearen ateetanezarri dute, ongi
|
baitakite
euskarari bideak irekitzekotan, bere berekoak di tueneskubideak onartzekotan, egoera eskuetatik joanen litzaiekeela, unibertsitatea erabat euskaldundu eta Nafarroa bera den baino oraindik euskaldunago bilakatukozela; eta zipotza ezarri behar izan zuten. Nonbait jarri behar eta guri egokitu zaigu.Baina holako ziria ez da nahikoa euskararen upelaren zuloa behar den moduanixteko.
|
|
|
Gure Unibertsitatearen ingurune geografikoan, euskarabizirik dago: 1996an EUSTATek egindako udal datuen arabera, adibidez, Arrasateko gazteen %85ek
|
daki
euskaraz. Honenbestez, Unibertsitateakbeheko mailetan egindako lanari jarraipena eman besterik ez du egiten.
|
|
|
Unibertsitario euskaldunok antzekb problemak dauzkagu unibertsitate guztietan; gabeziak, gehienetan.Gabeziak irakasleriaren prestakuntzan eta ikasmaterialetan; euskaraz ikasten dutenikasleek ez dute gainerakoek adina aukera, eta, neurri batean, behin behinekoegoeran ikasten dute. Oro har,
|
badakite
euskaraz ikasteko hautuak gabezia egoeranjarriko dituela, zenbaitzuetan irakaslerik izango ez dutela, bestetzuetan irakaslehasi berriak izango dituztela, euskaraz testulibururik edukiko ez dutela, hautazkoirakasgaietan eskaintza murritzago izango dutela, eta abar. Euskaraz ikasteak, gainera, ez dakarkie inolako ekarpen bereizgarririk titulazioa eskuratzerakoan; egoera berdinean, edo hobean?, egon liteke Salamancan lizentziatura lortu duenEGA tituludunak euskaraz ikasi duenak baino. EGA titulua izan ala ez?.
|
|
|
Aldiz, Nafarroan ere euskal irakaskuntzaren beharrak geroago eta handiagoakdira. Gaur egun, ikasleen artean, %25ek ondo
|
dakite
euskaraz, ikasketak hizkuntza horretan jarraitzeko moduan, alegia, eta beste %13k badute euskararenezagupen mailaren bat.
|
|
|
Hasiera batean Lekunberriko kontzejuan zalantzan aritu ziren ea dena euskaraz izan behar ote zen edo ez. Izan ere, Lekunberrin esate baterako, gazte gehienek ez
|
dakite
euskaraz. Azkenean garbi ikusi zen eguneroko programazioa euskaldun batek egin behar zuela eta dena euskaraz egitea.
|
|
|
Donostian badut adiskide jator bat, Jose Antonio Azpiroz, mesede handiak egiten dizkidana. Filologia ikasketak egina da eta maisuki
|
daki
euskaraz, euskalki guztietan. Baita beste bat hizkuntza ere.
|
|
|
Jakina, euskarazko eredua bultzatzen duten ikastetxeetara, toki anitzetan segurik hau da kasua, ume erdaldunak joaten dira batez ere, etxean gurasoek ez
|
baitakite
euskaraz deusik. Etxeko mintzoa erdara da, eta ikastolakoa, eskola orduetan (gure betiko lan ordu, eskola ordu eta holakoei ordutegi esaten zaie orain darabilgun hizkera landu honetan), euskara.
|
|
|
" Baina berehala esan beharra dago, Espainiako Konstituzioan plasmatu den bikameralismoa ez dela bikameralismo perfektua; eta bai aitzitik, bikameralismo asimetriko eta desiguala", hala dio testuak. " Joan banadi" eta" joaten banaiz" adizkien arteko desberdintasunaz jabetzen ez denak ez omen
|
daki
euskaraz, hala zioen serio serio (zenbat gauza ez ote diren esan herri honetan serio serio!) euskara gaztelaniaren ondotik ikasi duen batek. Hori, edo zerbait aski antzekoa, irakurri izan dut berriki nonbait.
|
|
|
Hori, edo zerbait aski antzekoa, irakurri izan dut berriki nonbait. Gure aita zenak ez zuen halako bereizketarik egiten eta hola ikasi ahal izan dut ez
|
zekiela
euskaraz. Ez zen euskalduna.
|
|
|
Amurizarekin batera: "... ez al
|
dakizu
euskara dela euskaldun egiten gaituena?".
|
|
|
Euskal Herriak badu ikasle nahikorik. Gero eta ikasle gehiagok
|
daki
euskaraz. Ikastoletan ez ezik, institutuetan eta beste ikastetxeetanDereduan neska mutil askok ikasten du.
|
|
2003
|
|
|
Irudipen horixe dut. Zenbakietara jo eta hainbat eta hainbat jendek
|
daki
euskaraz, behin ere baino gehiagok. Bestalde, gatazka handiagoa da zenbait alderditan.
|
|
|
behatoki enpresak inkesta bat egin du diasporako 12.870 lagunen artean eta, besteak beste, euskaraz gero eta pertsona gutxiagok dakitela ikusi dute. Hala ere, alde handiak omen daude inmigratu duten garaiaren arabera, eta lehenengo belaunaldikoen artean %66ak baldin
|
badaki
euskaraz, laugarren belaunaldikoen artean %0, 8ak baino ez du euskara erabiltzen. Bere aldetik, North American Basque Organization euskal etxeen elkarteak ere ikerketa bat abiatu du eta ikerketa horren orain arteko ondorioak (ez dute amaitu) ere antzekoak dira:
|
|
|
Bere aldetik, North American Basque Organization euskal etxeen elkarteak ere ikerketa bat abiatu du eta ikerketa horren orain arteko ondorioak (ez dute amaitu) ere antzekoak dira: euskal estatubatuar gehienak euskaldun sentitzen dira, baina %7ak bakarrik
|
daki
euskaraz.
|
|
|
2001ean, Biztanleen %55, 4ak euskaraz zekien, eta horietatik %70ak etxean erabiltzen zuen. Nabarmena da Gasteizen euskarak izan duen igoera, 1996eko datuekin alderatuz, biztanleen %11 gehiagok
|
baitaki
euskaraz. Bilbon ordea, 3.000 euskal hiztun gutxiago ziren 2001ean.
|
|
|
Mariek aspaldiko ametsa du euskara ikastea (hobeto esanda, berreskuratzea, txikitan bai
|
baitzekien
euskaraz). Aipatu elkarrizketan, zera esaten zuen, besteak beste:
|
|
|
Juan antonio lotina behin baizik ez da Euskal Herrian egon, 1953 urtean, ez
|
daki
euskaraz, aitari entzundako edo Lemoizen pasatutako urte hartan etxean ikasitako hitz batzuk izan ezik. Hala ere, ez ditu galdutzat euskal erroak.
|
|
|
|
Bazekien
euskaraz, baina aukera gutxi zuen hitz egiteko. Manzanillon burdindegiko ugazabekin hitz egiten zuen, gure lehengusuak ziren.
|
|
|
Joxemiel Bidadorren aitonak zerbait ba omen
|
zekien
euskaraz. Baina, gerrak, urteek, diktadurak, belaunaldiek...
|
|
|
Ama, Pilar Matoni Parra, Nafarroako Corella-n jaioa zen, lehen abizena italiarra zuela. Hala bada," Oskillaso" k aita euskalduna zuen baina ama ez, ez
|
baitzekien
euskara.
|
|
|
Astun, gogor, ulergaitz egin zitzaidan. Banekian
|
jakin
euskaraz, nire herriko euskaraz; baina hitz, aditz eta esakera asko ez nituen konprenitzen, eta gaia ilundu, haria galdu, nekagarri ta aspergarri egiten zitzaidan Kresala zoragarria irakurtzea. Hala ere, behinolako elkarrizketaren bultzadaz (Zuluetagaz izandakoa) eraberrituriko gogoa adoretsu nuen, ta Mendizabalen hiztegia erosi, hitz ezezagunen esanahia nobelako orrialde bakoitzaren barrenean jarri, ekin eta ekin, aurrerapide handiak egin nituen berehala, irakurgai hura pozgarri ta bultzagarri izateraino aurrerapideak" (Euskal Literatura, 1, 10 or.).
|
|
|
Gizadia arriskuan? Zergatik Euskadin, eta zelan
|
zekiten
euskaraz. Zergatik ekintza guztiak BBVAren inguruan...?
|
|
|
Dena den, gu orain hemen nazioaz ari gara,
|
jakinez
euskarazko, sorterria, besterik ez dela izaitez nazioa.
|
|
|
Eta Etxepareren kasuan, euskarazko aurreneko liburua argitaratzean, abiapuntu horretaz kontziente zela ematen du. Badirudi
|
bazekiela
euskaraz pentsaturiko narratibari, eta beraz inplizituki euskal ikuspegitik egindako historiari hasiera ematen ari zela. Euskalduna, erdarazko testuetako aktore pasibo paperetik atera, eta, bere testu propioen protagonista bihurtu nahi zuela.
|
|
|
Bide horretan, Ekonomia Sailekoek hiztegia finkatzeko bi hilabetean behin biltzeko ahalegina iragarri zuten, eta Hizkuntzalaritzan, euskara ikasteko metodo berri bat moldatzeko taldea osatu zen. Batzarrean agertu zen beste kontu bat hizkuntzarena izan zen, gauza interesgarriak azaltzeko zituzten adituak zeuden, hainbat aditu, baina ez
|
zekiten
euskararik. Eztabaida luze eta bizi baten ondoren, euskara hutsezko izaera mantentzea erabaki zen.
|
|
|
1976ko udaberri amaieran Leioako Zientzia Fakultateko ikasleen eta irakasleen euskararen ezagutza neurtzeko inkesta interesgarri bat plazaratu zen. Horren arabera ikasleen %4, 88k
|
zekien
euskaraz irakurtzen eta idazten eta beste %5, 66k zekien euskaraz mintzatzen; %13, 72k aitortzen zuen euskara apur bat bazekiela eta %17 ari zen euskara ikasten. Irakasleen artean, %6, 4 baino ez zen euskaraz zekiena eta %5, 5ek erdizka egiten zuen, %9 ikasten ari zen eta %88k ez zekien.
|
|
|
1976ko udaberri amaieran Leioako Zientzia Fakultateko ikasleen eta irakasleen euskararen ezagutza neurtzeko inkesta interesgarri bat plazaratu zen. Horren arabera ikasleen %4, 88k zekien euskaraz irakurtzen eta idazten eta beste %5, 66k
|
zekien
euskaraz mintzatzen; %13, 72k aitortzen zuen euskara apur bat bazekiela eta %17 ari zen euskara ikasten. Irakasleen artean, %6, 4 baino ez zen euskaraz zekiena eta %5, 5ek erdizka egiten zuen, %9 ikasten ari zen eta %88k ez zekien.
|
|
|
Aski nuen horrekin. Zuk ere ongi
|
zenekien
euskarazko klaseak ematen nituela, eta" zibilen" haurrei eta euskaraz egiteari utzitako familia bakarrekoei soilik egiten niela gaztelaniaz.
|
|
|
Tupik zoro horretan, horma latzaren kontra jotzen denean (era guztietako burokraziek entzungor egiten dutenean eta itxaroteko diotenean, beste borroken tempusarekin lotu ahal izateko), Amurizarekin batera galdetzen diet: " ez al
|
dakizu
euskara dela euskaldun egiten gaituena?". Sentimendu zabala da azken hori euskaldunen artean; ez dute agian den denek horrela sentituko, baina esango al zenidake zenbat diren erabat bestela pentsatzen dutenak, euskaradunen artean?
|
|
|
Diru kopuruak, banatzeko moduak eta baldintzak aldatu egin dira. Kritika batzuk ere entzun dira dagoeneko, antzerkiarensekto reak nagusiki, epaimahaiak aurreko irizpide berenarabera osatuta baitaude, epaimahaikide askok ez
|
baitakite
euskaraz, eta, gainera, lanak euskaraz sortzearen balorazioa hutsaren hurrengo gelditu delako. Goiz, ordea, laguntzak banatzeko politika berrien balorazio sakonetan hasteko.
|
|
|
Gatozen, labur beharrez, portzentaje soiletara: 1976 hogei irakasletik batek
|
zekien
euskaraz. Orain (2002ko datuez ari naiz), hirutik bik (%65, 3k) badu EGA edo HE2 Alfabetatzeedo euskalduntze bidean aurrera ari direnak (dagoeneko HE1 eskuratu dutenak, besteak beste) erantsi behar zaizkio, gainera, bi hereneko zifra biribil horri.
|
|
|
Sinetsi ezinik nago, baina eman diezaiogun aukera bat (ehun egunetako epea agortzear dauka) bizkaitarren hizkuntza zaharra menderatzen duen jakiteko ala ez. Juan Ramon Corpasek berriz, ez
|
daki
euskaraz, baina bere aurrekoak ere ez. Nafarroako BianakoPrintzea ren Erakundearen buru izatetik, Gobernuko kultura kontseilaritzara" igo" du Corpas Sanzek, eta lehen ehun egun famatu horietan, garai batean Nafarroako kulturaren zeinu izandako Bianako Printzearen Erakundea bera desegitea erabaki du, nahiz eta sortutako zalapartaikusi ondoren, pittin bat atzera egin.
|
|
|
Linguistika jorratu eta oriokoa izan arren, oteizak ez
|
zekien
euskaraz. Juan Ramon Corpas medikua da ikasketaz, eta Lizarrakoa.
|
|
|
Juan Ramon Corpas medikua da ikasketaz, eta Lizarrakoa. Nik dakidala, berak ere ez
|
daki
euskaraz. Baina Diario de Noticias en irakurri nuen bera ere harrituta gelditu zela Oteizaren hileta elizkizunetan euskaraz hitz bakar bat ere entzun ez zelako.
|
|
|
Pegenaute Nafarroako eskuin atzerakoienaren ordezkari sentitzen zen —" gauzak ordenanja rtzera" zetorrela adierazi zuen lehen agerraldi publikoan—, eta halako harrotasun mingarria adierazi zuen berehala. " Ez
|
dakit
euskaraz, eta ez dut ikasteko inolako asmorik. Nire inguruan daudenek aski ongi dakite espainolez".
|
|
|
Bada bat, orokorra eta Foru Komunitateko gizarte osoari dagokiona: gaur egun Nafarroan nor izan nahi duenak
|
badaki
euskara ahalik eta arrotzen izatea duela lehenbiziko egitekoetarik. Eta mezu hori jende arrunta —ez euskaldun, ez euskaltzale, ez abertzale den gehiengoa— barneratzen ari da.
|
|
|
Baina arazo nagusia euskarazko periodikoa izatea zuen. Jendeak ez
|
daki
euskaraz komunikatzen, tamalez. Eta ez du gainera horretarako beharrik ikusten.
|
|
2004
|
|
|
Errenterian eta beste hainbat herritan egoera bestelakoa da. Hemen, Azpeitian, euskaraz
|
dakitenek
euskaraz hitz egiten dute, besteetan ez, eta nire ustez hori da arazorik, larriena. Euskaraz ez dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea.
|
|
|
Hemen, Azpeitian, euskaraz dakitenek euskaraz hitz egiten dute, besteetan ez, eta nire ustez hori da arazorik, larriena. Euskaraz ez
|
dakitenek
euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea. Dakitenek hitz egiten ez badute, ez dakitenek ez dute euskara ikasteko motiborik.
|
|
|
Hegoaldearen eta Iparraldearen arteko 100 kilometroko muga hori pasatzen baduzu, sentsazio bera da Zuberoan, Garazin edo Sara aldean. Diferentzia batekin, Zuberoako Larrainetik pasatzean Otsagabian ez
|
dakitela
euskaraz. Etxeak eta paisaiak antzekoak dira baina hizkuntza galdu da.
|
|
|
Nik, adibidez, berrogeita hamabi urte ditut eta guri, haurrei, etxean ez zitzaizkigun sekula mintzatu euskaraz, nik ikasi dut gerora. Aitak eta amak
|
bazekiten
euskaraz, ontsa mintzatzen ziren, baina haien artean mintzatzen ziren, haurrei sekula ez.
|
|
|
Orduan, irakasle eskola hartan euskararik ez zen egiten, eta ordu bietatik aurrera, ez dakit nork ordainduta, Diputazioak agian, Milagros Bidegain etortzen zen euskara erakustera. Nik oraintxe urte gutxi jakin dut, gure promozioko 25 urteurrena ospatzeko egin genuen ekitaldian, nirekin magisteritza egindako zenbait jendek
|
bazekiela
euskaraz. Oraintsu jakin berri dut.
|
|
|
Oñatiko auzoa izan arren Arabatik oso gertu dago Arantzazuko Andre Maria Santutegia. Euskararekin lotura handia duen parajea da Arantzazu, Aita frantziskotarrek 1921ean sortutako hilabetekari erlijiosoak izen hori zeraman, 1956 urtean
|
Jakin
euskarazko aldizkariak ere han ikusi zuen argia, 1968 urtean Euskaltzaindiak egindako kongresuan euskara batuaren oinarriak han jarritakoak dira... izen propioak aipatzen hasita motz geratzeko arriskua dago: L.Villasante, B.Gandiaga, J. Intxausti, J.M Torrealdai, J. Azurmendi...
|
|
|
–Hausnarketa falta izugarria dago euskal gizartean, eta norbaitek geure totem ukiezinen aurka ahotsa goratzen badu, kritikak eta irainak eta mespretxua besterik ez ditu jasoko. (...) Nik ez
|
dakit
euskara desagertzeko zorian den, baina ez dago gaizki sartua akuilua. Hara:
|
|
|
–Orain ez da euskaraz pentsatzen. Basarri zenaren ustea dugu hau?. Lehen, berriz, mordoilo egingo zen, baina euskaraz pentsatzen zen, eta esan ere bai,
|
zekitena
euskaraz egiten zuten. Gaur oso alderantziz dago.
|
|
|
Uste dut, hemen bizita, euskara jakiteak normalena izan behar lukeela.
|
Badakit
euskarak zer eman didan (lagunak, lana, beste mundu bat), baina hala ere badakit ni beti erdalduna izango naizela, bihotzez. Elebitasuna existituko da, baina ez da nire kasua?. 671
|
|
|
643 Mikel Zalbide: Ikasleek ba al
|
dakite
euskaraz. Eta erabiltzen al dute?
|
|
|
Hemen esandakoa harrigarria gerta badaiteke ere, egia da. Euskaldun berriek
|
badakite
euskaraz egiten, badakite ulertzen eta baita idazten ere. Baina ez dute normalean espresabide bezala erabiltzen.
|
|
|
Sabino Aranaren saioak eta ekarpena hizkuntzari eta kulturari ez da osoki ezezkorra eta bera izan ez balitz ez
|
dakit
euskara oraingo mailan legokeenez ere.
|
|
|
gatik, ezinezkoa gertatzen da: a) bizkaitar askok ez
|
dakitelako
euskaraz, b) beste askok, jakinda, nahiago dutelako erdaraz irakurri, eta e) zailtasun mate rialak dauzkatelako (105). Hauek gainditu bezain! aster elebidun bilakatuko de la agintzen du. Zailtasunak, antza, ez zituen gainditu, euskaraz seiren bat titu lu besterik ez baitziren agertu.
|
|
|
Emen ere ez dago EZER asmatu bearrik. Alere, ez bide da erraza
|
jakiten
euskeraren joskera jatorra zein dan.
|
|
|
Aspaldiko euskal liburuak izkribatu zituztenak ederki baño ederkiago
|
zekiten
euskeraz, guk baño izkuntza biziago zuten, eta beren izkribuetan bereala agertzen da beren bertute ori.
|
|
2005
|
|
|
Jaime Altunak, Urtxintxa Eskolako arduradunak, euskararen kalitateari buruz hitz egiten dugunean, batez ere, gazteak aipatzen ditugula dio; gazteek ez omen
|
dakite
euskaraz ligatzen, haserretzen, adarra jotzen... Hondarribiko sei urteko neskatoa du gogoan Altunak.
|
|
|
1975 urtean 16.247 biztanle ziren, 1982an 15.404, 1990ean 14.377 eta 1999an 13.471 Azken mende honetan 10.000 bizilagun galdu ditu Zuberoak. Bere biztanleria ahularekin, 15 urtez beheitikoen %5ak baizik ez
|
daki
euskara. Datu kezkagarriak euskaldun guztiontzat.
|
|
|
Badirudi erabiltzea zailagoa dela. Euskal Autonomi Erkidegoan hezkuntzak ia haur denak euskalduntzen ditu, ia denek
|
dakite
euskaraz. Baina horixe, jakin bakarrik.
|
|
|
(...) Alde honetatik bederen gauza ageria zait Miranderi zordun gatzaizkiola euskaltzaleok; eta euskararen ezaguerari dagokionez zordun ere bai, urrun baikaude oraindik Mirandek euskara zerabilkien maisutzatik.
|
Bazekien
euskaraz Mirandek, alajainkoa!
|
|
|
Cociditon Madrilgo tertuliakideek euskarazko hitzekin zein barregarriak gertatzen diren jasotzen da askotan. Zuk zeuk
|
badakizu
euskaraz?
|
|
|
Sei hilabete eta erdi zituen Bartzelonara eraman zutenean. Gurasoek eta arrebak ez dute inoiz euskaraz egin eta aiton amonetako batzuek baino ez
|
dakite
euskara. Oporretan ordea, Bilbora joaten hasi zen Jon Mikel eta han entzuten zuen euskara.
|
|
|
Jone Usozek argitu digunez, eskolako umeak ari dira euskaraz eta 25 urtetik gorakoak euskaldun berriak dira. Kalean euskaraz nekez egiten dute zazpi eskualde horietan, bat ez bada besteak ez
|
baitaki
euskaraz.
|
|
|
Bereziki irakasleen prestakuntzan ahalegin handiak egiten jarraitu dugu. Bestetik, eskolaren funtzio nagusia euskara ona eta ondo erakustea izango da, baina
|
badakigu
euskararen erabilera ez badugu ziurtatzen, erabilpenik gabeko ezagutzak ez duela etorkizunik izango. Egia da erabilera sustatzeko badirela eskola baino eraginkorragoak diren beste eragile batzuk, baina eskolak berak ere egiten duena baino askoz gehiago egin beharra dauka bide horretatik.
|
|
|
Juan Ibarzabal, Migel Martinez Larraga, Perro Mendia, Jeronimo Souza, Juan Salaberria; Euskara, espainola, latina eta grekoa bestalde apez guziek bezala, heldu baita zazpi mintzaira orotara. Melkior Oianguren batek
|
bazekizkien
euskara, espainola, latina eta grekoa beraz eta gainera hebrearra, tagaloga, txinatarra, japonesa, anamita eta malaioa, 10 orotara. Bere lanak:
|
|
|
8 Hizkuntzalaritza mailan Zamanillo ren ekarpena ezereza izateaz gainera guztiz kritikagarria da. Hasteko, oraingoz
|
dakigunetik
euskara ez dago hizkuntza bizi zein hilekin genetikoki ahaidetuta (Trask, 1998: 82), beraz,
|
|
|
Alta, Herranek, Arabako Ateneoko gainerako kideek bezala ez
|
zekien
euskaraz. Horregatik aldizkarian euskarazko artikuluak argitaratuko baziren kanpotik jaso.
|
|
|
Fusioak euskararen galera itzela ekarriko luke Kutxen bizitzan, goitik beherako hedapenean.
|
Badakigu
euskara ikurrin bat dela politikari askorentzat: euskararen aldekoen —edo kontrakoen— botoak eskuratzeko.
|
|
|
" Guztira euskal giroan bizi ginen. Jakin ere, ofizialki giroa erdalduna bazen ere, guztiek
|
zekiten
euskaraz" genuen elkar eta kanpotar apurrak ere, bertakotuak zeuden. Guztira euskal giroan bizi ginen.
|
|
|
Guztira euskal giroan bizi ginen. Jakin ere, ofizialki giroa erdalduna bazen ere, guztiek
|
zekiten
euskaraz eta esnesaltzaileekin eta egunero merkatura zetozen baserritarrekin, ez genuen euskaraz baizik egiten.
|
|
|
.. Euskaraz egiten ez den hirietan. Gazte horiek ez
|
zekiten
euskaraz. Herri txikietako jende gutxi sartzen zen jesuita.
|
|
|
Euskara kontuan handik hona asko aldatu dira gauzak, onerako. Nik uste oraingo gurasoek
|
badakitela
euskara ez jakitea beren seme alabentzat kaltegarria dela. Orduan ezertarako ez zuela balio eta errazki uzten zen bazterrean.
|
|
|
Hire irri egiteko tirria zozoa hausten ditek halabiz batean. Beraien ilundurak ingurua setiatzen dik,
|
bazekitek
euskararen hiltzea, ohituren desagertzea, lurraren desjabetza eta horrelako mila gai...
|
|
2006
|
|
|
Abiapuntura itzulita, adibide hauekin, nor naizen, non nagoen gustura eta nortzuk izaten ditudan bidelagun
|
jakiteko
euskara erabiltzen dudala esan nahi nuen.
|
|
|
Bada, inspektore hura bera, erretiratu eta gero, askotan etortzen zen hona, euskal liburuak erostera. Ez
|
zekien
euskaraz, baina euskal liburuak maite zituen, benetan. Egunkari zaharrak, aldizkariak eta liburuxkak irakurtzea gustatzen zitzaion.
|
|
|
Baina esan nahi dudana da nik normaltasunez bizi izan ditudala bi kulturak, biak direlako neureak. Umetatik ikastolara joan naiz, ordutik
|
dakit
euskaraz; aldi berean nire familiaren kultura erdaldun hori ere neurea dela sentitu izan dut. Euskal gizartean bizi den banaketa hori ez dut inoiz bizi izan.
|
|
|
«Senarrak eta biok hezkuntza eredu honetan sinesten dugu, eta gure bi semeak ereduan eskolaratu ditugu. Gure semeek ikasketak euskaraz egitea nahi dugu, baina
|
badakigu
euskara manten dezaten etxean ere euskaraz egin behar diegula».
|
|
|
«Aita: hamahirutik hamarrek
|
badakigu
euskaraz, gidariak ere bai, eta hala ere, zergatik mintzo da gaztelaniaz?» diost alabak. Joxe Miguel Barandiaranek azterturiko harpea gidariarekin soilik bisita daiteke, eta hori erdaraz, nahitaez, Sarako herri euskaldunean.
|