|
2000
|
|
|
80ko hamarkadatik aurrera, espezie enblematikoen presentzia, iraungipen arriskuan dauden animalien presentzia (ia beti ornodunak), biodibertsitatea eta horrelako irizpideak maneiatzen ziren ingurune naturalak legez babesterakoan. Azken urteotan, pixkanaka bada ere, hau guztia utzi eta ekosistemak babestera jo da, hau da, lurralde
|
jakin
batean gertatzen diren prozesu natural nahiz ekologikoak babestera, ez da animalia edo landare bat babesten, natur gertaera edo prozesuak baizik. Izan ere, ekodibertsitatea babestuz, biodibertsitatea ere babesten da, eta ondorioz, ingurune horretako animalia nahiz landare guztiak.
|
|
|
Gure botoa jaso eta segidan alde egiten dute bat, bi, lau urterako beren eserlekuetara, momentuan momentuko erabakiak hartu eta indarrean jartzera, behin baino gehiagotan partidu bati botoa eman dion pertsona hori ezin harrituago uzteko bada ere. Izan ere, hauteskunde kanpainetan politikariek esan ohi dituzten gauzak maila
|
jakin
batean kokatu beharrekoak baitira ia beti: beste partidu politikoen deskalifikazioa, lau ideia orokor bezain sinple eta, hori bai," Guk geurean jarraituko dugu bide onetik baikoaz", beti ere goi maila batean, oso altutik doan mailan, oso urrun ikusten diren helburu batzuen atzetik beti...
|
|
|
Horra hor, Roge Blascoren" La casa de la palabra" irratsaioa, zeharka halako aferak ukitzen dituena. Halaxe, dozena bat gizarte talde eta Gobernuz Kanpoko Erakundeen partaidetza dutela, halako kontuak emankizun ezberdinetan banatzea hobetsi dute Radio Euskadin, saio
|
jakin
batean baino oihartzun handiagoa izango dutelakoan.
|
|
|
Mundua borobila, txikia eta erabat ezberdina dela adierazten dugu, eta gure arazoek larriak ematen badute ere, munduak bere bidea segiko duela. Zu pozik baldin bazaude panpin
|
jakin
batekin, ziurtzat jo umeek ere maitatuko dutela, hori berehala helarazten da haurrengana. Oso zaila da alderantziz gertatzea.
|
|
|
Orain ez dut zertan proiektua gauzaturik. Epe
|
jakin
batean eta baldintza batzuen pean behintzat ez. Aldatzeko aukera dut eta bestelako istorioak sortuko ditut.
|
|
|
Ipuin bat idaztean tonu
|
jakin
bat ematea bilatzen dut eta liburuari kohesio bat ematearren umore beltz tonu hori zutenak aukeratu genituen. Argitaletxeari beste ipuin bat ere proposatu nion libururako.
|
|
|
Ez baduzu nondik irten, ez bazara talde literario bateko kide eta inork ez bazaitu ezagutzen, lehiaketa irabaztea zure burua ezagutzera emateko bide bat da. Eta hori une
|
jakin
batean, adin batean, garrantzitsua da. Beste alde ona ekonomikoa da.
|
|
|
Elizabidek bere burua gaullistatzat zeukan eta" Le Miroir" bere jarrera eta karrera politikoen zerbitzurako asmatu zuen. Egun, politikari
|
jakin
baten eskuko ez bada ere," Le Miroir" ek hasierako ildoari jarraitzen dio, itxuraz eta edukiz.
|
|
|
Salerosketarako kontratuan edo beste nolabaiteko agiri batean etxebizitza eskuratzeko data
|
jakin
baten konpromisoa ezartzen bada, sustatzaileari telegrama bat helarazi zaio, mezua jaso izana ziurtatzeko eran, etxebizitza hitzartutako epean emateko eskatuz eta atzerapenak eragiten dituen benetako kalte eta galerak adieraziz. Orduan, konpromisoa hartzen den agirian atzerapenaren ondoriozko nolabaiteko zigorren bat ezartzen bada, dagokion kalte ordaina eskatuko da klausula horretan oinarriturik.
|
|
|
Horrelakorik ezean, nolabaiteko adostasun batera iris daiteke eraikitzaile sustatzailearekin. Atzeratzen den hilabete bakoitzeko hainbesteko diru kopuru
|
jakin
baten truke, etxebizitza emateko epea luzatzea ere adostu daiteke.
|
|
|
Toki
|
jakin
batean ez. Ez dut literatur sail zehatz batean kokaturik ikusten.
|
|
|
Beraz, ETArena tregoa izan zen. Ez zen gertatu bi parteen aldeko adostasun bat epe
|
jakin
batean gatazka konponbidean jartzeko. Estatuak indar eta baliabide guztiekin jarraitu zuen, egin ziren atxiloketak lekuko:
|
|
|
Zera nahiko nuke: norbabitek dirua jartzea, leku
|
jakin
bateko orkestra sinfonikoarekin grabatzea edota beste norbait nahasketa lanetaz arduratzea.
|
|
|
Ez dakit aldaketak estrategikoak diren edo momentu batek eskatzen dituen beharretara egokituak. Politikaren mundua oso aldakorra da, lau urte irauten ditu politika
|
jakin
batek eta gero hurrengoak norabidez aldatzen du. Argi dagoena da 90eko hamarkada hasieran administrazioarekin genuena baino askoz harreman hobea dela gaur duguna.
|
|
|
92 urtearen inguruan mozorro bolada izan zen. Momentu
|
jakin
batean mozorro batek eman dezake bertsotarako gaia, gero eman duelako jartzen duzu telebistan eta bolada batean denak mozorrotu nahian ibiltzen dira, eta ariketekin berdin. Epe luzerako bista falta da askotan.
|
|
|
albaniera, armeniera, assyriera, bulgariera, errumaniera, errusiera, esloveniera, farsia, flamenkoa, galegoa, georgiera, grekoa, hindia, hungariera, japoniera, katalana, koreera, kurduera, luxemburgera, mazedoniera, norvegiera, poloniera, portugesa, serbokroaziera, suediera, tamilera, thai a, txekiera, txinera, urdua, eta Etxepareren hizkuntza, jakina. Kanalen jatorriari begiratzen badiogu, batzuk transnazionalak dira, nahiz hizkuntza ezberdinetan aritu (MTV adibidez), beste batzuk nazioartekoak (Euronews, hizkuntza ezberdinetan), edo herrialde
|
jakin
batekoak baina nazioarteko edizioan (BBC World), estatu nazio batekoak (RAI), eta beste zenbait estaturik gabeko herrietakoak (Kurdistan TV). Generoak ere ugariak dira:
|
|
|
Honengatik guztiagatik (bai eta herrialde pobreetatik aberatsetara dauden migrazio jarioengatik ere) gero eta gehiago dira transnazionalismoaz hitz egiten dutenak. Alegia, lurralde
|
jakin
baten eremuan agortu barik munduan zehar sakabanatzen den nazio nortasunaz. Ikuspuntu honen muturrean, kultura eta nortasuna jadanik espazio jakin bati loturik ez daudela defendatzen dute batzuek.
|
|
|
Alegia, lurralde jakin baten eremuan agortu barik munduan zehar sakabanatzen den nazio nortasunaz. Ikuspuntu honen muturrean, kultura eta nortasuna jadanik espazio
|
jakin
bati loturik ez daudela defendatzen dute batzuek. Hauen iritziz, orain arte kultura eta nortasuna (salbuespenak salbuespen) lurraldeari atxikirik egon badira, gaur egungo teknologiari esker askatu egin da erlazio hori, posiblea izanik, adibidez, ia erabat txinar izatea Londresen bizi izanik:
|
|
|
Gaiak guztiz ezberdinak dira, lehena literatura fantastikoa da, ipuin bilduma modura egituraturik. Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta
|
jakin
baten azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean. Izenburua kartzela aldi horretan eskuartean darabilen Shakespeareren Hamleten esaera baten zatia da:
|
|
|
(Nuyi illa, 153 or). Garrantzitsuena da ordea 1995ean baduela xede heldu eta
|
jakin
bat: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.)
|
|
|
Gorrindok bere bigarren eleberri honetan berriro ere errealismoaren ildotik aritzea hautatu badu ere, ez du inguruko giroa xehetasunez azalduko. Izan ere, bere lehen eleberrian giroak eta inguruak bideratuko dituzte pertsonaien sentimendu eta bilakaerak; oraingo honetan, ordea, gertaera
|
jakin
batek sortaraziko du bereziki amaren oinazea. Gainera, Ni naizen hori eleberrian pertsonaien garapena zehazki irudikatzen du, bilakaera nabarmena izanik.
|
|
|
batetik, Alvaroren izaera ezagutarazteko lekukotasunak eskaintzen dizkigute: " izan ere, protagonista eta bere koadrilaren artean bada horrelako inkomunikazioa galarazten duen murrurik, Alvaro hainbat alditan bakardadearen bila ihes egitera behartzen dutenak."; bestetik, belaunaldi
|
jakin
baten lekukotza eskaintzen digu, horretarako beste pertsonaia batzuk gehituz:
|
|
|
Erzillaren lana zehazteko datu bat jakitea komeni da: Federiko Krutwigek sortu eta gidatzen zuen Jakintza Baitha taldeko kidea dela (edo zela; ez dakit sortzailea hilez geroztik taldeak jarraitzen duen); horrek gutxienez hizkuntza modu
|
jakin
bat hautatzera eraman du: hizkuntza kultua, periodo luzeetakoa, mailegu anitz darabiltzana, zehaztasun lexikal eta sintaktikoaren onetan, euskara batuaren arauak betez nolanahi ere.
|
|
|
Hau guztia kronotopo zehaztu batean txertatu du: izan ere, W.n eta Donostian kokatzen ditu gertaera nagusiak, eta garai
|
jakin
batean. Giroari dagokionez, egileak berak aipatu bezala," nobelan badaude aipu batzuk gure belaunaldiaren autobiografikoak:
|
|
|
batetik, ipuin guztiak Izurkiz herrian kokatzen dira; bestetik, pertsonaiek ipuin batetik bestera salto egiten dute. Javier Rojok dioen bezala," narrazio hauek elkarrekiko erreferentziaz beterik daudelarik, elkar osatzen dute, azkenean ia ia nobela bat burutuz." (El Correo IV) Etengabeko erreferentzia hauez gain, giro
|
jakin
batek harilkatzen ditu liburu honetako narrazioak: " hegoaldea, trenbidea, ibaia, basamortua... dira giro horren osagarriak." (Argia 1561) Bada narrazioak uztartzen dituen beste elementu bat ere:
|
|
|
Liburu hau osatzen duten sei ipuinetan zazpi animalia ezberdin topa ditzakegu. Ipuin bakoitzeko animalia
|
jakin
baten inguruko ohiturak aurkezten badizkigu ere, bada ipuin guztietan ageri den animalia bat: putre txuria.
|
|
|
Gainera, bi liburu hauetako ipuinak kokapen geografiko
|
jakin
batean gertatzen dira: Euskal Herrian eta Irlandan kokaturik daude, bere esperientzian oinarritu baita liburuak idazteko.
|
|
|
Bestalde, istorio guztiak leku
|
jakin
batean kokatzen dira; Ezterenzubiko mendien altzoan. Halere, pertsonaiak aldatu egiten dira ipuin batetik bestera.
|
|
|
batzuk, ipuin oso laburrak dira flash baten modura eraikiak; beste batzuk, ordea, garapen luzeagodun narrazioak dira. Haatik, gehienak ipuin oso laburrak dira, egoera
|
jakin
bat edo sentsazio jakin bat irudikatzen dutenak. Bi orrialde edo orrialde bakarreko ipuin hauek gaur egun hedatzen ari den ipuin laburren ildoari jarraitzen diote.
|
|
|
batzuk, ipuin oso laburrak dira flash baten modura eraikiak; beste batzuk, ordea, garapen luzeagodun narrazioak dira. Haatik, gehienak ipuin oso laburrak dira, egoera jakin bat edo sentsazio
|
jakin
bat irudikatzen dutenak. Bi orrialde edo orrialde bakarreko ipuin hauek gaur egun hedatzen ari den ipuin laburren ildoari jarraitzen diote.
|
|
|
Narratzaileak berak irakurlearekin hitz egiten du askotan, narratzearen ekintzari buruz mintzatzen delarik. Izan ere, bilduma honen lehen ipuinean narratzailea irakurle
|
jakin
bati zuzentzen zaio, narratario jakin bati: katedradun bati.
|
|
|
Narratzaileak berak irakurlearekin hitz egiten du askotan, narratzearen ekintzari buruz mintzatzen delarik. Izan ere, bilduma honen lehen ipuinean narratzailea irakurle jakin bati zuzentzen zaio, narratario
|
jakin
bati: katedradun bati.
|
|
|
Desioen hiri honek, bestalde, ez du kokaleku finkorik. Hau da, bi narrazio hauek ez dira leku
|
jakin
batean kokatzen. Hiri edo herri konkretu batzuen izenak aipatzen diren arren (Bartzelona,...), desiraren inguruko gorabehera nagusienak non gertatzen diren ez da zehazten.
|
|
|
Argazkien bidez errealitatearen zati baten berri izaten dugu. Honela, soilik errealitatearen zati
|
jakin
bati begiratuz dakartzan gorabeherak aurkeztuko dizkigu idazle honek. Gainera, askotan argazkia bera da pertsonaiak harremanetan jartzeko modu bakarra.
|
|
|
Polaroid deituriko atalean, bestalde, bat batekotasuna gailentzen da, irudi azkarren modura eraturik baitaude ipuinak. Ipuin oso laburrak dira, eta hauetan argazkiak berak ipuinotan ageri ez diren arren, ipuin hauen bidez egoera
|
jakin
bateko argazki txiki bat eskaintzen zaigu, sentsazio ezberdinak iradokitzen zaizkigula. Hortaz, oso ipuin eskematikoak dira, topikoz beterik daudenak eta gehienetan galtzaileen mistifikazioa ere ikus daiteke.
|
|
|
Orain arte, elementu bateratzaile gisa gaia duten bildumak aipatu ditugu. Ondoren, batasuna narrazioek denbora nahiz espazio
|
jakin
batean girotuz bilatu dutenak bilduko ditugu.
|
|
|
Nahiz eta liburuen izenburuan asteko egun
|
jakin
bat agertu, ez dira ipuinak asteko egun horretan bakarrik kokatzen. Ostegunak deituriko bilduman, unibertsitateko ikasleen xelebrekeriak kontatzen dizkiguten bost ipuin eskaintzen dizkigu, eta Ostiralak liburuan, ordea, karrera amaitu ondoren lan munduan sartzear dauden ikasle ohiak aurkezten dizkigu sei ipuinetan:
|
|
|
Montoiak eleberri honetan garai historiko
|
jakin
batera garamatza. Izan ere, I. Mundu Gerrako lubakietako egoera irudikatzen zaigu.
|
|
|
Nahiz eta une historiko
|
jakin
bat hizpide izan, xede nagusia bertako giroa deskribatzea denez, oso aipamen historiko gutxi egiten ditu. Antza denez, historia osatu duten eta ahaztuak izan diren gizakiak azaleratu nahi izan ditu, historiaren beste aldearen berri emanez.
|
|
|
Hala ere, aipu hauek guztiek narrazioa girotzeko baliagarriak diren arren, ez dute istorioaren nondik norakoa bideratzen, izan ere, istorio bera beste lekuren batean ere irudika baikenezake. Ondorioz, istorioa idazteko garaian, errealismoa aukeratu duen arren, ez du istorioa herri
|
jakin
batean kokatzen, kronotopo indeterminatua baitarabil. Egiten dituen aipamenen arabera, Donostiatik gertu dagoen herri bat izan daitekeela iradoki egiten zaigu.
|
|
|
besteak beste, Tokio, Frankfurt, Zurich, Paris, Londres eta New York. Modu honetan, ez da giro
|
jakin
bateko deskribapen zehatzik egiten.
|
|
|
Garai
|
jakin
batean kokaturiko ipuinarekin topo egin dugu. 1994ko abenduan hasten da kontakizuna eta amaiera 1995 urteko hasieran (urtarrila edo otsailean) koka dezakegu.
|
|
|
Kontatzen dena garai hartako Donostian kokatzen da. Beraz, kokaleku eta denbora
|
jakin
batean irudikaturiko istorioa dugu, jarraikortasunaren bidez kontatua. Horretarako, kronotopo determinatua darabil, noski.
|
|
|
Arestian esandakoa kontuan hartuz, beraz, lehenengo pertsonako narratzailea dugula garbi dago, are gehiago, narratzaile autodiegetikoa. Gainera, narratario intradiegetiko
|
jakin
bati zuzentzen zaio: Gretari.
|
|
|
2.3 Garai historiko
|
jakin
bat oinarritzat duten eleberriak
|
|
|
Atal honetan sailkatu ditugun eleberri guztietan argumentua garai historiko
|
jakin
batean zehaztasun handiz kokatua izan da. Gainera, garai konkretu horretan kokatu izanak baldintzatzen ditu eleberri hauen gainerako ezaugarriak.
|
|
|
Edorta Jimenezen eleberri honetan intrigazko istorio bat kontatzen bazaigu ere, une historiko
|
jakin
bati etengabeko erreferentzia egiteagatik eleberri historikoen artean kokatzea erabaki dugu. Izan ere, XVI. mendean kokaturiko thriller historikotzat hartua izan da.
|
|
|
Trilogia osatzen duten eleberrietan antzekotasun ugari aurki daitezke. Tramari dagokionez, hiruretan gertaerak une historiko
|
jakin
batean harilkatuz garai jakin batzuk islatu nahi izan ditu; hezkuntza erlijiosoak eta mundu erruralak garrantzia handia dute bere eleberrietan; plano ezberdinak erabiltzeko joera erakusten du; eta munduak bitan banatu ohi ditu, mundu manikeoak eraikiz.
|
|
|
Bestalde, nahiz eta denbora tarte
|
jakin
bat kontatzen zaigun, diakronia puskatzen du, linealtasun eza nagusituz. Honela, herri batetik bestera salto egingo du atal batetik bestera, baina, denboraren jarraipenari begiratu gabe:
|
|
|
Giroari bagagozkio, garai
|
jakin
batean girotu ditu gertaerak: Primo de Riveraren diktadura garaian:
|
|
|
Biografia honi sinesgarritasuna emateko, noski, kronotopo determinatua darabil. Batetik, istorioak garai
|
jakin
batean kokatu ditu: pertsonaiak berak bere jaiotze data eta urte kopurua ezagutarazten dizkigu eleberriaren hasieran:
|
|
|
Harkaitz Cano, Ur Apalategi, Jasone Osoro eta Unai Iturriaga. Are gehiago, hauetatik batek bakarrik zedarritu du norabide
|
jakin
bat (Harkaitz Canok), besteek oraingoz liburu bakarra argitaratu baitute. Bestalde, idazle berri gehienak 60ko hamarkadan jaio dira:
|
|
|
Hortaz, honek nagusia den korrontearen eraginaren berri ematen digu. Errealismoari dagokionez, garai historiko
|
jakin
baten inguruko narrazioek leku garrantzitsua bete dute. Haatik, badira hiria oinarri izanik errealismo zikinera jo dutenak ere.
|
|
|
. BARNE FOKALIZAZIO: fokalizazio (ik.) mota honen bidez, narratzaileak pertsonaia batzuen edo pertsonaia
|
jakin
baten barne munduari, honen kontzientziari arreta eskaintzen dio. Hortaz, egoera aurkezteko ikusmenaz gaindiko beste zentzuez ere baliatuko da.
|
|
|
Izan ere, fokalizazioaren bidez, narratzaileak narrazioaren eremuan murriztapenak egingo ditu. Honela, fokoa leku
|
jakin
batera bideratuz, kontakizunari norabide konkretu bat ematen zaio. Hiru fokalizazio mota ditugu:
|
|
|
Argi dezagun, bidenabar, honako datu hau: artikulu batek eremu
|
jakin
batekin zerikusia duen alaez zehazteko, honako irizpidea erabili genuen: ukitzen zen gaiak eremu horrekin zerikusi espezifikoabazuen, edo eremu horretan izan lezakeen eragin zuzena artikuluan bertan aipatzen bazen, edo, iritzi artikuluen kasuan?
|
|
|
Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean gertatzen da, baina eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da: izanere, gertaerak leku
|
jakin
batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira.
|
|
|
Maila: albistegia herrialde
|
jakin
bati buruzkoa ala Euskal Herri osoari buruzkoa den adieraztendu.
|
|
|
ituna sinatu ez zutenek ere, aurka joan arren, Euskal Herriaren osotasunari egin izan diote erreferentzia sarritan (esaterako, Frantziako Barne MinistroakEuskal Departamenduaren aurkako jarrera Hegoaldeko politikagintzarekin lotuduenean). Lizarra Garaziko itunetik abiatutako paradigma politiko berriak datuak bildugenituen garaian (1999ko udaberrian hain zuzen) eragindako irudia, koiunturalegia oteden galdetuko dute askok (hots, hau ote den egunkariek islatzen duten benetako irudia, ala une
|
jakin
batean gertatutakoa). Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa:
|
|
|
Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa: gure asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une
|
jakin
batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez.
|
|
|
programatzaileen ikuspegitik eta audientziako ikus entzuleen kopuruaren eta soslaiaren arabera, ordu guztiak ez dira berdinak; eta, bestetik, programa genero batzuk sarriago errepikatzen dira eta maizago erabiltzen dituzte, desorduetan? betegarri gisa (fikzioa, erreportajeak eta, oro har, denbora
|
jakin
bati lotuta ez daudenak).
|
|
|
Ondorio moduan, eragiketa ekonomikoak moneta ordainketenbitartez egitearen hainbat ondorio formal eta praktiko azaldu ditu. Horrela, monetazentralizatua beharrezkoa da, Galarza-ren arabera, biztanleria
|
jakin
baten baliabideekonomiko ezberdinak formalki alderagarriak eta batugarriak izan daitezen; eta areoinarrizkoagoa, baliabide horien esleipena kudeatu ahal izateko.
|
|
|
Aitzpea Leizaola antropologo gazteak jardun du horretaz. Nolakoa behar du izan norbanakoaren eta egitura politiko
|
jakin
baten artekoloturak. Nortasun agiri ofizialek betetzen duten funtzio soziala hartuko du hizpideLeizaola k, beti ere, atze oihal gisa identitate formalek gizarte mailan sor ditzaketen gatazkak izango dituelarik.
|
|
|
Eguneroko ekintzetan zehar (adibidez, kreditu txartelakerabiltzean) datu anitz gordetzen dira. Datu horiek elkartzen eta tratatzen direnean, oso informazio zehatza eman dezakete pertsona
|
jakin
bati buruz: mugimenduak, gustuak, interesak, joerak, eros-ahalmena, eta abar.
|
|
|
Ez dira baina beti elkarrenbaliokide. Hain zuzen ere, norbanakoaren eta egitura politiko
|
jakin
baten artekoloturaren inguruan jardutea izango da lan honen xedea. Horretarako nortasunareneraikitze prozesuak baino, nortasunaren adierazle diren elementu zenbait hartukoditut kontuan, batik bat, agiri ofizialak eta haien inguruan sortutako eztabaidak etaproposamenak.
|
|
|
Ikerketa akademikoaren interes falta salatzearekin batera, egoera horren zergatia azalduko luketen bi argudio aurreratzen ditu egile horrek: batetik, eta soziologia politikoari dagokionez, gizarte nazional
|
jakin
bat aintzakotzat hartu izana.Kritika beste kontzeptu eta disziplina eremuetara zabal daiteke, ordea. Antzeko ibilbidea ezagutu dute berriki arte estatu kontzeptuak eta honen inguruan dauden bestehainbat kontzeptuk, zeren erabat aintzakotzat hartu edota ikerketatik at izan baitira, askotan aintzakotzat hartu izanagatik, hain zuzen ere?, antropologiaren eremuanbatik bat disziplinaren bilakaera izanik egoera honen errudun.
|
|
|
erregistroa, jaiotza, heriotza eta ezkontzen berri jasotzen zuten liburukiak gordez. Lasterasko baina, estatuaren eskumen eta betebehar bilakatu zen biztanlegoaren nondiknorakoen berri sistematikoki jasotzea, eta informazio
|
jakin
bat emango zuten dokumentuak jaulki eta zabaltzea, eta, azkenik, horiek egitera derrigortzea: besteak beste, aipatutako jaiotza agiria eta pasaportea, nortasun agiria, familia liburua eta abar.Ordutik aurrera, eginkizun hori estatuaren esku egon da, dokumentuak estatuek bermatu dituztelarik, baita nazioarte mailan onetsi ere, baliokide kontsideratuz.
|
|
|
Oso zabaldua izan arren, nortasun agiria ez da inondik inora ere unibertsala, eta estatu askok ez dute antzekorikerabiltzen. Pasaportearen kasuan, nazioarte mailan estatuek onartu eta zenbait kasutan balekotzat jotzen duten dokumentu bakarra izanik, estatu bakoitzak bere usadioeta konbentzioak mantendu arren, azkar asko eredu
|
jakin
baten arabera finkatutakodokumentua da. Jatorriz, bidaiatzeko bermea ematen zuen dokumentua zen; izan ere, toki batetik bestera joateko, Erdi Aroko jauntxo feudalen eta Elizaren lurraldearengaineko kontrola ziurtatzen zuen zergaren ondorengo omen zen, iragabide eskubide?
|
|
|
Jatorriazuzenbide erromatarrean kokatzen den arren, frantses iraultzak finkatutako hiritartasun kontzeptuarekin nahastu eta identifikatzeko joera handia dago, hiritartasunanazionalitatearekin parekatuz. Hiritartasuna egitura politiko
|
jakin
batek norbanakobatekin bermatzen duen estatus juridiko politikoa dugu, norbanakoari betebehar etaeskubide jakin batzuk esleituz eta bermatuz. Gaur egungo panorama politiko modernoan ezinbesteko ezaugarri unibertsala dela esan beharra dago (Brubaker, 1992: 21), estatu modernoaren bilakaerarekin lotura estua duena, nazionalitatearekin gertatzenden antzera.
|
|
|
Azken boladan inoiz baino gehiago erabiltzen den kontzeptua dirudi, batetik euskal herritarra Euskal Herriko biztanleriaizendatzeko zabaldu den esamoldea delako (orain artean gehientsuenetan euskalduna erabili izan da; zenbaitetan, baskoa), eta bestetik politikagintzan agerpen nabarmena egin duelako. Gogora dezagun talde politiko
|
jakin
batek izenean bere eginduela ere: Euskal Herritarrok.
|
|
|
Arestianaipatu dugun bezala, estatuaren bilakaeran, nazio estatu izateko bidean berebizikogarrantzia dute bai gailentzen den naziotasunak eta baita honi dagokion eta unehorretatik aurrera bere adierazle agerikoa izango den nazionalitateak ere. Naziotasuna onartuz gero, nazionalitate
|
jakin
bat esleituko zaio estatu horri, nazioarteanbermatua izatean onetsia izango dena. Prozesu hori oraindik ere bilakaera horretarako borrokan diharduten hainbat nazioren eredua da.
|
|
|
Iraultza frantsesaren eskutik hedatu zen sistema zentsitarioa (gutxieneko zerga kopuru
|
jakin
batetik gora ordaintzen zuten gizonezkoek soilki eman zezaketenbotoa) oso adierazgarria da. Jabetza ekonomikoa eta aginte politiko zentralizatuaaldi berean sendotzen ari ziren:
|
|
|
Nazio gisa ez digute geure buruaren jabe izaten uzten8 Izan ere, magrebiarrenegoera Parisen arazo etnikoa bada, Argeliako borroka antikolonialista gatazkanazionala izan zen, herri
|
jakin
batek lurraldearen burujabetasuna aldarrikatu zuenetik. Era berean, Espainian ijitoekiko arazo etniko kulturalak egon daitezke; bainaeuskaldunekin, berriz, gatazka nazionala dago, eta ez besterik.
|
|
|
Bi lan horiek paraleloan joango lirateke, eta definizio lanaosatuko lukete. Definizio lan horrek, noizbait, testu
|
jakin
bat luke. Noski, horretaz denek ez lukete bide berdina jarraituko, eta alderdi politikoek, abertzaledirenek bederen, testu jakin bat egin lukete, testu artikulatua, lege proposamenen forma edo lege logika izango zuena.
|
|
|
Definizio lan horrek, noizbait, testu jakin bat luke. Noski, horretaz denek ez lukete bide berdina jarraituko, eta alderdi politikoek, abertzaledirenek bederen, testu
|
jakin
bat egin lukete, testu artikulatua, lege proposamenen forma edo lege logika izango zuena. Eta lege izanik, momentu honetanLegebiltzar modura daudenek landua izan luke; hau da, Nafarroako Legebiltzarrak zein Gasteizkoak landu lukete.
|
|
|
Beraz, antsiatsuak diren atxikimendu motak ere (anbibalentea eta ekidin zalea) adaptatiboak dira, testuinguruaren eta atxikimendu irudiaren ezaugarri zehatzeiegokituak baitira. Arazoa da (Holmes, 1996), une
|
jakin
batean adaptatiboa dena ezdela, derrigorrez, bizitzaren beste edozeinetan adaptatiboa izango.
|
|
|
Pertsonaiak antzezten dituzten pertsonek interpretatutako rol jokoak elkarreragina sortzen du. Elkarreragin hori, maximo edo korapilo
|
jakin
bateraino aurrerakorra den eszenaren tentsio dramatikoarekin dago lotuta. Korapilo hau da irudimenezko eszenaren lotunea.
|
|
|
Gure ikuspegitik, Martinez Bouquet ek deskribatutako irudimenezko pertsonaiak badu Klein-en barne objektuarekin zerikusirik,, fisikoki niaren barruankokatutako objektu
|
jakin
baten fantasia inkontzientea, bere arrazoi eta asmoak niraeta beste objektuetara zuzenduak dituelarik. Barne objektuaren esperientziafuntsean kanpo objektuaren bizipenaren menpe dago; orduan, barne objektuakhorrela esateagatik, errealitatearen ispilu dira.
|
|
|
Ikus dezagun lehenik transferentzia zer den. Definizioa Diccionario dePsicoanalisis delakotik hartuz, transferentzia kontzeptuak, ezarritako harreman mota
|
jakin
baten barruan eta bereziki harreman analitikoaren barnean desirainkontzienteak zenbait objekturen gainean eguneratzen direneko prozesua, adierazten du psikoanalisian.
|
|
|
Zer izan da existentzialismoa? Filosofia
|
jakin
bat baino gehiago, galdeketafilosofikoari ekiteko modu arrunt bat, erdigunean gizakiaren existentzia begiestenduena beti, gogoeta ororen oinarrizko datu konkretu artekogabea, inmediatoa, bezala.Abiapuntua gizon emakume konkretua da. Singularra.
|
|
|
handik aurrera elizbarrutiak etaapaiz erlijiosoek bazekiten beren Diozesi agintariaren arauak zeintzuk ziren, etahoriei, eta ez besteri, zor zieten beren menpekotasuna. Zalantzarik gabe, Gobernukosektore
|
jakin
baten eta militarren agindupetik at, eliz barneko burujabetasuna berreskuratu nahi izan zuen Lauzurikak, frankismoaren barnean hurbilen zituen indarpolitikoen babesa segurtatuz, pentsa daitekeenez. Lehen Gobernu hartako Justizia Ministroaren laguntzarik izan ote zuen?
|
|
|
Serrano Suñer en kontsulta gutunean ondoko puntuok dauzkagu. Euskara nahizkatalana, baldintza soziolinguistiko
|
jakin
bat bera betez gero, hiru unetan izan zitekeenonargarria, ordu eta lekuagatik gehienak euskaldunak ziren kasuetan: igande mezetakosermoietan, katekesian eta Arrosarioa errezatzeko:
|
|
|
Kontzertu bat, iaberdina da musikaren nolakotasuna? erritoa da, eta bertan eragiten den eta elkarrekinkonpartitzen den sentimen nagusia komunitate sozial
|
jakin
batekiko kide izatearenada; horrez gain esperimentatzen diren hunkipen, zirrara eta bestelako sentimenduak, nagusia den sentimendu horren pean daude. Hau dela eta, une eta toki batean hunkitzen gaituen adierazpen musikal batek inguru sozial arrotz, erasokor edo etsaiarenerdian ez luke gugan sentiera berdina eragingo.
|
|
|
Beraz, egia bada musika tresna edo mota
|
jakin
bateko adierazpen musikalahemengotarra, horkotarra edo hangotarra dela, egia da musika tresna edo adierazpenmusikal guztiak, oro har, inongotarrak edo nonbaitekoak direla. Kasu batean alabestean proposamen hau egiesten ez bada, orduan proposamenaren oinarritzat jo izandiren jarduera komunikatiboaren baldintza orokorrak berrikusi eta berraztertu beharkodira, eta berriro abiatu da irizpide edo oinarri berriak dituzten proposamenakbirformulatuz.
|
|
|
Beraz, egia bada musika tresnak edo mota jakin bateko adierazpen musikalak, orokorrean, nonbaitekoak edo inongotarrak direla, orduan egia da musika tresna edomota
|
jakin
bateko adierazpen kulturala hemengotarra dela. Aurrekoan bezala, kasubatean ala bestean proposamen hau egiesten ez bada, orduan proposamenaren oinarritzat jo izan diren jarduera komunikatiboaren baldintza orokorrak berrikusi etaberraztertu dira, eta berriro abiatu da irizpide edo oinarri berriakdituzten proposamenak birformulatuz.
|
|
|
Kasu ezberdinak izan daitezke, zalantzarik gabe. Hala ere, alde batetikera honetako galderak testuinguru soziologiko
|
jakin
baten lekukoak dira (komunitatepolitiko baten zapalketa eta ukapenaren lekukoak, alegia); bestetik, ordea, kulturaz etakultura inguruan gertatzen diren komunikazio fenomeno eta errepresentazio motaezberdinen interpretazio okerren ondoriotzat jo ditzakegu.
|
|
|
Beraz, egia bada musika tresnak edo mota
|
jakin
bateko adierazpen musikalak, orokorrean, nonbaitekoak edo inongotarrak direla, orduan egia da musika tresna edomota jakin bateko adierazpen kulturala hemengotarra dela. Aurrekoan bezala, kasubatean ala bestean proposamen hau egiesten ez bada, orduan proposamenaren oinarritzat jo izan diren jarduera komunikatiboaren baldintza orokorrak berrikusi etaberraztertu dira, eta berriro abiatu da irizpide edo oinarri berriakdituzten proposamenak birformulatuz.
|
|
|
Baina ez edozeinhizkuntza, kasu honetan euskara izeneko informazio trasbaserako kodea erabili dugu.Kode idatzi hau kode paralelo batean oinarritzen da: ahozkoa; ala hobekiago esanda, fonatzaile deritzon aparatuaren bidez gizakiak sortzen duen soinu kode
|
jakin
batean duinspirazio iturri, euskaran. Eta hemen geldituko gara, kontzeptu asko erabili baitiraazalpentxo honetan.
|
|
|
Korrespontsala, leku
|
jakin
batean dagoen informatzailea da, berari dagokion eskualde zein herri zein nazioan sortzen diren albisteak jasotzeaz arduratzen dena. Behin albisteak jasoz gero, irrati emandegira bidaltzen ditu bere ahots propioaz.
|
|
|
Robert McLeish ek (1985, 39) dioen bezala, elkarrizketak helburu argia dauka: , elkarrizketatuaren beraren hitzen bidez gai
|
jakin
bati buruzko egintzak, arrazoiak eta iritziak azaltzea, entzuleak elkarrizketatua esaten ari denaz ondorioren bat irits dezan?.
|
|
|
Arturo Merayo k (1992, 150) audientzia kontzeptuari emandako definizio osatua aintzat hartzea merezi du: , irrati estazioko audientzia erlazio bat da, entzuketaren zenbatasunari dagokiona?, denbora
|
jakin
batez estazioak hedatzen duen irrati ekoizkin baten edo batzuen eta horrelako mezuak jasotzen dituzten jasotzaile kolektibo (etxekoak) zein indibidual, heterogeneo, sakabanatu, aldakor eta anonimoen artean gertatzen dena?.
|
|
|
Entzuleria espezifikoa: irratsaio edo irrati estazio
|
jakin
batetiko mezuak jaso edo jasotzen dituzten pertsona guztiak. Gogora dezagun espezifizitateak edo mezuen berezitzeak biltze faktorea areagotzen duela.
|
|
|
h) Auditorioa: une zehatz eta
|
jakin
batean irrati emanaldiari darraikion entzuleria efektiboa (edo egiazko entzuleriaren partea).
|
|
|
i) Entzuleria aktiboa: irratsaio
|
jakin
batean parte hartzen duten entzuleak, feed-back delakoa burutzen dutenak.
|
|
|
Gaur egun, teknikari esker ahalgarri da jakitea, irrati emandegi batek une
|
jakin
batean dituen entzuleak zenbat diren; horretarako detektagailu elektroniko sofistikatuak erabiltzen dira. Eta aparatu horien bitartez lortutako kopuruak direla-eta, irratia aztertzen dutenek honako ondorio hau atera dute:
|
|
|
Iturri pribilegiatu horiei Mar Fontcuberta k (1993) fuentes exclusivas deritze. Izaera desberdina dute, ordea, iturri konpartituek, hau da, irrati estazioari albiste kopuru
|
jakin
bat igortzen diotenak, informazio zerbitzuen eguneroko lana erraztearren.
|
|
|
Hurbiltasun sentsitiboa: entzule
|
jakin
bati mintzatzen zaio, ez audientziari. Mezua pertsonala eta ez publikoa izaten da gehienetan.
|
|
|
–Betiko biribilketa amaigabea da. Inoiz ez dugu jakingo zeinek egiten duen bere nahia arinago; ez dugu jakingo, entzuleriak zerbitzu
|
jakin
bat eskatzen dion irrati estazioari egiten ote dion, aurretik eragin diolako, edo estazioak zerbitzu hori ematen ote dion manipulatzeko inolako asmorik gabe, entzuleriak jaso nahi duena horixe dela uste duelako.
|
|
|
Irrati estazio bakoitzean, espezialista bakoitzak bere sekretuak ditu efektu bereziak sortzeko. Irratilariek hots mota hauek darabiltzate errealitate
|
jakin
bat zehazteko edo egoerak girotzeko. Irratian, alde batetik, errealitatetik zuzenean jasotako hotsak ditugu (hots diagetikoak), eta bestetik, irrati estazioetan sortutakoak eta errealitateari ez datxezkionak (hots extradiagetikoak).
|
|
|
Hauxe da irratitik komunikatzeak duen printzipioa. Irrati emisore batek frekuentzia
|
jakin
bateko erradiazio elektromagnetiko kontzentratua sortzen du. Horrela sorturiko uhinak antena batek jasoak dira.
|