|
2017
|
|
|
Eta berriro ere, hitzok
|
esan ostean
, erregu keinua errepikatu zuen emazteak. Eta orduantxe ulertu nuen guztia:
|
|
|
berak nahi zuen nik ez nezala berehala bilduma ikusi, horrexegatik asmatu nuen hitzordu bat bazkaltzeko.
|
Esan
nuen plazer handia izango zela niretzat bere bilduma ikustea, baina ezinezkoa zitzaidala hirurak baino lehen egitea, eta hiruretan pozaren pozez agertuko nintzela.
|
|
|
Jostailu kuttunena kentzen zaion umea bezala haserretu zen agurea, eta hauxe
|
esan
zidan.
|
|
|
Ulertzen dut
|
esan
zuen marmarka, Berlingo handi mandiek sekula ez dute astirik ezertarako. Baina oraingoan denbora duzu, ez baitira hiruzpalau pieza, hogeita zazpi karpeta baino, bakoitza artista diferente batena eta bat ere ez erdi beteta.
|
|
|
Eta halaxe, ordubete geroago, bazkaria amaitu berritan Azoka Plazako hotelaren jangela txikian, urteetan aurrera zihoan andere bat sartu zen jangelan, dotore jantzia eta jakingurazko begiradaz. Berarengana hurbildu, nire burua aurkeztu eta prest nintzela berarekin batera bilduma ikusteko
|
esan
nion. Berak, ordea, erabat ahalke eta bere ama bezain aztoratuta, esan zidan nahiago zuela lehenago pare bat hitz egin nirekin.
|
|
|
Berarengana hurbildu, nire burua aurkeztu eta prest nintzela berarekin batera bilduma ikusteko esan nion. Berak, ordea, erabat ahalke eta bere ama bezain aztoratuta,
|
esan
zidan nahiago zuela lehenago pare bat hitz egin nirekin. Berehala jabetu nintzen kosta egiten zitzaiola hitz egitea.
|
|
|
Berehala jabetu nintzen kosta egiten zitzaiola hitz egitea. Zerbait
|
esaten
saiatzen zen aldi oro gorritu egiten zen goitik behera, eta eskua ere endredatu egiten zitzaion soinekoaren tolesturetan. Azkenean, baldar eta zalantzakor, esan zidan:
|
|
|
Zerbait esaten saiatzen zen aldi oro gorritu egiten zen goitik behera, eta eskua ere endredatu egiten zitzaion soinekoaren tolesturetan. Azkenean, baldar eta zalantzakor,
|
esan
zidan:
|
|
|
Amak bidali nau zu ikustera... gertatutakoa kontatu dit... eta mesede handi bat eskatu nahi dizuegu... gure aita ikusten joan baino lehen... azaldu nahi dizuegu... Aitak nahiko du, normala den moduan, bere bilduma erakutsi... baina, bilduma... bilduma... ez dago osorik... zenbait pieza falta dira... egia
|
esan
, pieza asko falta dira.
|
|
|
Airea hartu zuen berriro, eta arrapalada baten
|
esan
zidan:
|
|
|
Garbi hitz egin behar dizut... Jakitun zara garai gogorrak bizi ditugula, horrexegatik ulertuko duzu
|
esango
dizudana... Aitak ikusmena galdu zuen gerra hasi zenean.
|
|
|
Gaur egun, ordea, ezin du ibilaldirik egin, eta bere bildumak baino ez du asebetetzen. Egunero ikuskatzen du... hobeto
|
esanda
, ez du ikusten, dagoeneko ez baitu ezer ikusten, baina arratsero ateratzen ditu karpeta guztiak eta laminak ukitzen ditu, bata bestearen atzean eta beti ordena berean, buruz baitaki aspalditik zelan sailkatuta dauden... Hori besterik ez zaio axola gaur egun, eta nik egunkariek enkanteei buruz esaten dutena irakurri behar izaten diot, eta prezioek zenbat eta gorago egin, bera zoriontsuago da... zeren... hauxe da larriena, aitak ez daki ezer gure garaiko prezioez... ez daki dena galdu dugula eta bere pentsioaz hilean bi egun baino ezin gaitezkeela bizi...
|
|
|
Egunero ikuskatzen du... hobeto esanda, ez du ikusten, dagoeneko ez baitu ezer ikusten, baina arratsero ateratzen ditu karpeta guztiak eta laminak ukitzen ditu, bata bestearen atzean eta beti ordena berean, buruz baitaki aspalditik zelan sailkatuta dauden... Hori besterik ez zaio axola gaur egun, eta nik egunkariek enkanteei buruz
|
esaten
dutena irakurri behar izaten diot, eta prezioek zenbat eta gorago egin, bera zoriontsuago da... zeren... hauxe da larriena, aitak ez daki ezer gure garaiko prezioez... ez daki dena galdu dugula eta bere pentsioaz hilean bi egun baino ezin gaitezkeela bizi... Gainera, nire ahizparen senarra frontean hil zuten, eta ahizpak lau ume hazi behar ditu...
|
|
|
Aitak ez zigun egundo baimenik emango, baina berak ez daki gauzak zein gaizki dauden, ez daki zein zaila den merkatu beltzean jatekorik aurkitzea, eta gerra galdu dugula ere ez daki, Alsazia eta Lorena entregatu behar izan dugula ere ez... Egunkaria irakurtzen diogunean ez
|
diogu
holakorik aipatzen, kezkatu ez dadin.
|
|
|
Aita, ama, ni, eta ene ahizparen lau umezurtzak, grabatu batzuk baino garrantzitsuagoak dira... Gaur arte ez
|
diogu
bere plazera lapurtu; bera zoriontsu da arratsaldero bere karpetak hiru orduz darabiltzanean esku artean, pertsona batekin arituko balitz bezala hitz egiten dio pieza bakoitzari. Eta gaurkoa... gaurkoa bere bizitzako egunik zoriontsuena izango litzateke, aspaldiko urtez baitago zain bere piezarik kuttunenak aditu bati erakusteko.
|
|
|
Herwarth lo egin ezinik egon da bere altxorrak erakusteko gogoari ezin eutsiz
|
esan
zuen barrezka emazteak.
|
|
|
Zuk zeuk ikusi, esaterako, hemen dago zaldi handia!
|
esan
zuen karpetako lehen lamina erakutsiz.
|
|
|
Zer
|
diostazu
–esan zuen harro asko.
|
|
|
Zer diostazu?
|
esan
zuen harro asko. Ikusi al duzu inoiz estanpa ederragorik?
|
|
|
Ikaragarria zen ikustea azazkalarekin nola markatzen zituen, zehaztasun milimetrikoarekin, bere fantasian baino existitzen ez ziren bildumagileen zigilu ikusezinak. Eztarria ikaraz lotua nuen, ez nekien zer
|
esan
; baina nahasmen honetan murgildua nintzela, begirada jaso nuen emakumeengana eta, berriro ere, emazte zaharra ikusi nuen eskuak goian eta keinu ikarati eta aztoratua egiten zidala. Indarrak berreskuratu eta hitz egiten hasi nintzen.
|
|
|
Ikaragarria!
|
esan
nuen. Pieza ezin hobea da.
|
|
|
Hau ez da ezer
|
esan
zuen garaipen doinuz. Begira hauek," Malenkonia" edo" Pasioa", argiz beteta daude, gutxitan ikusiko duzu kalitate honekin.
|
|
|
animatuta eta hordituta zegoen, ardoa edan balu bezala. Azkenean, alde egin behar nuela esan nuenean, ikaratu egin zen, mainak egin zituen ume baten moduan eta, haserre bizi, kolpe bat eman zuen hankarekin zoruan, bildumaren erdia ere ez nuela ikusi
|
esanez
. Ama alabek eginahalak egin behar izan zituzten alde egiten utzi nezan, bestela, trena galduko bainuen.
|
|
|
Poz handia eman didazu zure bisitarekin
|
esan
zuen egundo ahaztuko ez dudan barren barreneko emozioaz. Pozaren pozez izan naiz, azkenean, aditu batekin begiratu ditudalako nire lamina maiteak.
|
|
|
Bidaia on, adiskide!
|
esan
zuen mutiko baten ahots alaiaz.
|
|
|
Izebak ezetz, umeek ea zergatik ez; hauexek ziren solasaren oinarriak. Mutilzaharrak ez zuen ezer
|
esaten
.
|
|
|
" Etorri nire ondora, ipuin bat kontatuko dizuet"
|
esan
zuen izebak mutilzaharrak zenbait begitu jaurti zituenean, bi izebari eta beste bat berriz, zerbitzua deitzeko sokari. Umeak izebaren aginduari jarraituz, izeba jarrita zegoen bagoiaren tokirantz abiatu ziren, ideia oso gogoko ez bazuten ere.
|
|
|
" noski"
|
esan
zuen izebak gogo txarrez," baina hain ona izan ez balitz, ez dut uste hain arin joango zirenik laguntza ematen"
|
|
|
" Hasiera baino ez dut entzun, oso tentelegia baita"
|
esan
zuen Cyril ek.
|
|
|
" Ez duzu arrakasta handirik kontalari gisa"
|
esan
zion bat batean mutilzaharrak bere zokotik.
|
|
|
" Ez nago ados"
|
esan
zuen mutilzaharrak.
|
|
|
" Agintzen zioten guztia egiten zuen, inoiz ez zuen gezurrik
|
esaten
, ezta jantzirik zikindu ere, pudinak mermeladazko pastelak legez jaten zituen, ikasgaiak bikain barneratzen zituen eta ondo hezita zegoen."
|
|
|
" Ez zuek bezain polita"
|
esan
zuen mutilzaharrak," baina nazkagarri ona zen".
|
|
|
" Oraindik bizirik dago, hortaz, ez dago jakiterik ametsa egia bilakatuko denentz"
|
esan
zuen axolarik gabe. " Hala ere, ardirik ez bazegoen ere, batetik bestera korrika zebiltzan txerri ugari zegoen"
|
|
|
" Txerriek guztiak jan zituztelako"
|
esan
zuen mutilzaharrak berehala. " Lorazainak zera esan zion, ezinezkoa zela aldi berean loreak eta txerriak izatea.
|
|
|
" Txerriek guztiak jan zituztelako" esan zuen mutilzaharrak berehala. " Lorazainak zera
|
esan
zion, ezinezkoa zela aldi berean loreak eta txerriak izatea. Orduan, Printzeak txerriak aukeratu zituen."
|
|
|
Otsoa sasitzaren inguruan usaintzen hasi zen, mihi beltz handi hura ahotik eskegita eta begi gris zurbilek amorru bizia erakusten zutelarik. Berthak beldur ikaragarria zuen eta bere buruari
|
esan
zion: " Hain ona izango ez banintz, orain herrian egongo nintzateke arriskutik kanpo".
|
|
|
" Ondo da"
|
esan
zion enarak. " Gaurkoagatik geratuko naiz.
|
|
|
" Printze maitea"
|
esan
zuen enarak" nik ezin dut holakorik egin", eta negarrez hasi zen.
|
|
|
" Enaratxo, egizu nik
|
esandakoa
"
|
|
|
" Azkenean norbaitek estimatu du nire lana. Miresleren bat izango da"
|
esan
zuen gazteak inoiz baino animosoago.
|
|
|
Enarak, enkargua egin ostean, portu aldera egin zuen. " Egiptora noa"
|
esan
zien portuko marinelei, baino inork ez zion jaramonik egin.
|
|
|
" Printze maitea"
|
esan
zuen enarak" nik ezin dut holakorik egin", eta negarrez hasi zen.
|
|
|
" Enaratxo, egizu nik
|
esandakoa
"
|
|
|
" Ez enaratxo"
|
esan
zuen printze koitaduak," Egiptora joan behar duzu".
|
|
|
" Enaratxo, maitea"
|
esan
zion Printzeak," benetan ederra da kontatzen didazuna, baina nahiago dut gizon emakumeek sufritzen dutena ezagutzea. Egintzazu hegaz herri gainetik eta kontaidazu ikusten duzuna".
|
|
|
" Pozten naiz azkenean Egiptora zoazela ikusteaz"
|
esan
zuen Printzeak. " Denbora luzez izan zara nirekin, horregatik, eskuan ez, ezpainetan emoidazu musua, nik ere maite zaitut eta".
|
|
|
Hurrengo goizean, egunero lez, Herriko Nagusien Kontseilua batu zen Plaza inguruan. Kontseilu-buruak, abesbatzako korifeoa bailitzan, estatuari begiratu eta hauxe
|
esan
zuen:
|
|
|
" Benetan negargarria"
|
esan
zuten korokoek.
|
|
|
" Negargarria baino okerrago, eskekoa ematen du"
|
esan
zuen korifeoak.
|
|
|
" Gainera"
|
esan
zuen nagusiak," txori bat dago hilda estatuaren oinetan. Bando bat atera dugu txoriak hona hiltzera etorri ez daitezen debekatuz".
|
|
|
Kasualki, inguruan zebilen Udaletxeko idazkariak, papertxo baten apuntatu zuen Herriko Nagusien kontseilu-buruak
|
esandakoa
.
|
|
|
" beste estatua bat egin dezakezu, esate baterako, nirea". " Edo nirea"
|
esaten
zuten aldi berean gainerako kontseilu kideek.
|
|
|
Eta halaxe jarraitzen dute oraindik ere, eztabaida hutsean. Bitartean," hau bai bitxia"
|
esan
zuen Fundizioko enkargatuak. " Berunezko bihotz honek ez du urtu nahi, zaborretara bota dugu".
|
|
|
" Ondo aukeratu duzu"
|
esan
zuen Jainkoak," enara paradisuko lorategian ibiliko da kantari, eta Printze Zoriontsuak nire laudorioak errepikatuko ditu".
|
|
|
Ez dut batere gogoko emakume horren hitz egiteko modua
|
esan
zion Clodoveok kazetari lagunari. Beti dabil esaka koadro batzuk" azaleraino sartzen direla", legena balira bezala.
|
|
|
Henri Deplis en historia gogorarazten dit
|
esan
zuen kazetariak. Ez al dizut inoiz kontatu?
|
|
|
Emakumea haserre bizi zegoen, ez horrenbeste, berak
|
esan
bezala, 170 libera gutxiago ordainduko zitzaizkiolako, baizik eta bere senar zenduaren maisu-lana gutxietsi egiten zelako. Astebeteko epean, Deplis jaunak 405 liberara jaitsi zuen bere eskaintza, eta are haserreago agertu zen alarguna.
|
|
|
Italiako arte aldizkari baten zuzendariak ezeztatu egin zituen aditu alemaniarrak
|
esandakoak
eta eginahalak egin zituen adituaren bizitza pribatua duintasunetik urrun zebilela frogatu nahian. Italiak eta Alemaniak piztu zuten suziria eta gutxira Europa osoa sartu zen eztabaidan.
|
|
|
Uste du, edo horixe da bere ilusioa behintzat, Miloko Venusek galdutako besoetako bat dela, eta Frantziako gobernuak galdutako pieza erosiko duelakoaren esperantzaz bizi da. Gainerako guztian, erabat zentzuduna dela
|
esango
nuke.
|
|
|
Hegaztiari zerion erre usain desiragarriak pieza dastatzeko irrika piztu zion emakumeari eta, halaxe, kurrilo izter bat eskatu zion sukaldariari. Baina sukaldariak, trufa eginez," ezinezkoa da, Brunetta andrea, ezinezkoa da"
|
esan
zion kanta kantari.
|
|
|
|
Esan
dizudana, nagusi jauna, egia berdaderoa da eta, nahi baduzu, bizirik dauden kurriloak ikusita erakutsiko dizut halaxe dela.
|
|
|
Tunante halakoa, zeure horretan jarraitzen duzula ikusita, alegia, nire bizitza osoan ikusi eta entzun ez dudana frogatu nahian, bihar bertan ikusiko dugu zuk
|
diozuna
egia ote den; baina kontrakoa frogatzen bada, zin degizut, luzaroan gogoratuko dituzula zure ergeltasuna eta burugogortasuna. Momentuz, bere horretan utziko dugu kontua:
|
|
|
Ikusiko dugu bietako zeinek duen arrazoia
|
ziotson
nagusiak.
|
|
|
Erreka ertzean dozena bat kurrilo ikusi zituen hanka baten gainean pausatuta, halaxe egiten badute lo daudenean. Segituan, hauxe
|
diotso
nagusiari:
|
|
|
Han! Bart
|
esandakoa
egia berdaderoa zen, ikusi kurrilo haiek, hanka bakarra dute den denek.
|
|
|
Atoan frogatuko dizut bi dituztela
|
esan
zion Conradok; itxaron apur bat.
|
|
|
Beraz, tunante hori,
|
esan
zuen nagusiak zenbat hanka dituzte kurriloek, bat edo bi. Zer diozu orain?
|
|
|
Beraz, tunante hori, esan zuen nagusiak zenbat hanka dituzte kurriloek, bat edo bi? Zer
|
diozu
orain?
|
|
|
Erantzun burutsu hau micer Conradoren gustukoa izan zen, eta haserrea ere joan egin zitzaion. Barreari ezin eutsiz
|
esan
zuen:
|
|
|
Arrazoi duzu, Chichibio, zuk
|
esan
bezala egin behar nuen bart. Tira, barkatzen dizut, baino ez berriro holakorik egin.
|
|
|
Agur adeitsua egin eta, begiak goratuz, burua makurtu zuen niri begira, aspaldiko adiskidea balitz bezala. Hasiera batean ez nuen ezagutu, baina bere izena
|
esan
zuenean, irribarre xume batekin, berehala ezagutu nuen: Berlingo antikuario ospetsuenetakoa zen.
|
|
|
Hasieran garrantzi gabeko gauzez jardun genuen. Bat batean, hauxe
|
esan
zuen:
|
|
|
Kontua interesgarria zirudien, honela, hurrengo egunean, hobeto
|
esanda
, atzo gauean, trenez abiatu nintzen Saxoniako probintzia hiri jasanezin horietako batera. Geltoki txikitik kale nagusirantz nindoala paseoan pentsatu nuen ezinezkoa zela, etxe xume eta jendilaje burges txiki haien artean, Renbrandt en estanpa ederrenen eta Durero eta Mantegnaren grabatuen jabe zen pertsona bizi zitekeela.
|
|
|
Eta andreak, urrats txikiak emanez, egongelara pasa nadila
|
esan
zidan.
|
|
|
" Hasiera kaskarra du"
|
esan
zuen neskato gazteenak," baina bukaera benetan bikaina da."
|
|
|
" Entzun dudan istoriorik politena da"
|
esan
zuen neskato zaharrenak uste osoz.
|
|
|
" Entzun dudan ipuin polit bakarra da"
|
esan
zuen Cyril ek.
|
|
|
" Nolanahi ere"
|
esan
zuen mutilzaharrak gauza guztiak hartuta eta joateko prest," umeak hamar minutuz isilik egotea lortu dut, zuk lortu ez duzuna alegia"
|
|
|
" Haize orratza bezain ederra da"
|
esan
zuen nagusien kontseiluko buruak," baina ez da oso praktikoa".
|
|
|
" Zergatik ez zara Printze Zoriontsua bezalakoa?"
|
esan
zion ama batek ilargia eskatzen ari zitzaion seme negartiari. " Printze Zoriontsuak ez du egundo negarrik egiten".
|
|
|
" Aingeru itxura dauka",
|
esan
zuten hospizioko umezurtz batek.
|
|
|
" Maite zaitut".
|
Esan
zion enarak. Eta palmondoak, bizkarra makurtuz, erreberentzia egin zion.
|
|
|
" Baina zertan ari zara?"
|
esan
zioten beste enarek. " Negozio ederra egingo duzu txakurraundirik bako maitale horrekin!
|
|
|
" etorri nahi duzu nirekin?". Baina palmondoak ezetz
|
esan
zion adarrei eraginez.
|
|
|
" Agur" xume bat
|
esanda
alde egin zuen enarak.
|
|
|
Loak hartzeko zegoela, ur tanta bat jausi zitzaion gainera. " Hau bai arraroa",
|
esan
zuen. " Zeruan lainorik ez eta euri tantak jausten ari dira".
|
|
|
Orduan beste tanta bat erori zen. " Hau gehiegi da, zertarako behar dut estatua bat euritik babesteko ez bada?"
|
esan
zuen. " Alde egin dut hemendik".
|
|
|
" Berunezkoa? Ez al zen ba urrezkoa estatua osoa"
|
esan
zuen berekiko enarak printzea sentiberago ez jartzeko.
|
|
|
" Ondo da"
|
esan
zuen enarak," hotz egiten du hemen, hala eta guzti, gaurko honetan zurekin geratuko naiz, eta mezulari lana egingo dut".
|
|
|
" Hau freskura"
|
esan
zuen umeak. " Badirudi sendatu egin naizela", eta loak hartu zuen.
|
|
|
" Hau bai bitxia"
|
esan
zuen ornitologia irakasleak," Neguan enarak, otrotanto!". Eta fenomeno antinatural honi buruzko artikulu luze bezain ulergaitza idatzi zuen herriko gazetan.
|
|
|
animatuta eta hordituta zegoen, ardoa edan balu bezala. Azkenean, alde egin behar nuela
|
esan
nuenean, ikaratu egin zen, mainak egin zituen ume baten moduan eta, haserre bizi, kolpe bat eman zuen hankarekin zoruan, bildumaren erdia ere ez nuela ikusi esanez. Ama alabek eginahalak egin behar izan zituzten alde egiten utzi nezan, bestela, trena galduko bainuen.
|
|
|
Onartu zuenean alde egin beharra nuela, gogor erresistitu ostean, eta agur egiteko ordua heldu zenean, ahotsa leundu egin zitzaion. Eskuak hartu zizkidan eta bere atzamarrek adierazkortasun handienaz laztandu zituzten nireak eskumuturreraino, nigandik gehiago ezagutu nahiko balute bezala eta hitzekin
|
esan
ezin daitekeena maitasunez adierazi nahiko balu bezala.
|
|
|
Bisitaldi ezohikoa, inondik inora!
|
esan
zuen irribarretsu. Benetan, miraria da Berlingo jaun handi mandi bat bidean galdu eta gure herrixkara heldu izana...
|
|
|
Baina kontuz ibili behar da arte merkatari batek trena hartzen duenean... Hemen
|
esaten
dugu poltsak eta ateak itxi behar direla buhameak agertzen direnean... Bai, badakit zergatik zatozen nigana...
|
|
|
Gaizki ulertu zidala
|
esan
nion, ez nintzaiola ezer saltzera etorri, kasualitatez heldu nintzela auzora eta ez nuela aukera galdu nahi berari bisitaldi bat egiteko, kontuan izanda, bidenabar, gure etxearen bezeroa izan zela makina bat urtez eta, gainera, Alemaniako bildumagile gailenetakoa ere bazela. Azken hitz hauek esateaz batera," Alemaniako bildumagile gailenetakoa", aldaketa arraroa sumatu nuen agurearen bisajean.
|
|
|
Tente eta geldi jarraitzen zuen logelarekin erdian, baina bat bateko argitasun espresioak eta barne harrotasunak bere figura animatu zuten. Emaztea zegoen lekurantz zuzendu zen, honakoa
|
esan
nahiko balu bezala: " Entzuten duzu", eta ahots alaiz, ordura arte erabilitako doinu irmo eta militarra alboratuz, hau esan zidan goxo goxo eta amultsuki:
|
|
|
Emaztea zegoen lekurantz zuzendu zen, honakoa esan nahiko balu bezala: " Entzuten duzu", eta ahots alaiz, ordura arte erabilitako doinu irmo eta militarra alboratuz, hau
|
esan
zidan goxo goxo eta amultsuki:
|
|
|
Gaur eman dut lehen pausoa. Iosuk, horrelakorik ez egiteko
|
esan
dit, arriskutsua dela, behin sartuz gero ezin aterako naizela... Batzuetan nire ama bailitzan jokatzen du.
|