|
2000
|
|
|
Izan ere, guretzat alegiazkoa zena, harentzat egiazkoa baitzen. Kantalditik landa jin zitzaigun erraitera xume xumea, haur bat bezala, batere ahalkerik gabe, negar egin
|
zuela
. Horrelako harreman aberats horiek nola ez goza?
|
|
|
Guk taldean kantuaren militanteak egon nahi genuen, hark berriz, kantuari beste maila bat eman nahi zion, kreazio artistiko bat. Eta egia erran, nik ez diot hark
|
zuela
edo guk genuela arrazoi. Bi moldeak ezberdinak dira, eta biak behar eta balio dutela uste dut; biak beharrezkoak dira herri batean nire gustuz.
|
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi euskaraz mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten
|
zuela
hasi omen zitzaien maistra hura esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
|
«Goitik etorritako ekimena izan da. Kultura arloak hutsune bat
|
zuela
nabarituta, zerbait zehatza egiteko ardura eman zidaten»
|
|
|
Behin Euskadi Irratian grabatu nituen kantu batzuk, eta bere iritzia eskatu nion Pello Zabalari, musika ezagutza handia duela-eta, kritika bat egiteko. Eta hark esan zidan bitxikeria polita zela, eta merezi
|
zuela
.
|
|
|
Garai baten «liquidacionismo» deitzen genuena, alegia. Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman
|
zuela
eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak.
|
|
|
Alegia, eta arrazoi hauen artean nagusiki EAJ PNVren epelkeria irekitako prozesu politikoaren aurrean. Jakin bagenekien, ETAk beti pentsatu izan duela borroka armatuak Estatuaren aurkako estrategian
|
zuela
bere funtzio nagusia; orain berriz, deskubritu dugu zenbait abertzale epel «bide onera» ekartzeko ere agian serbi dezakeela. Hala uste dute behintzat su etena utzi dutenek.
|
|
|
Alkoholdunen eta freskagarrien artean koka dezakegu. Urte asko dira Frantziako Duperron kardinaleak esan
|
zuela
: " Frantziak euskaldunei zor die sagardoa prestatzeko trebetasuna".
|
|
|
Afaria eramatera joan zitzaizkionean konorte barik aurkitu zuten funtzionarioek bere zeldan. Buruko odoljarioa txikitatik zeukan zain baten malformazioak eraginda izan zela pronostikatu zioten ospitaleko medikuek; buruan angioma bat
|
zuela
jaiotzez adierazi zioten ere. Minutu bakar batzuk beranduago aurkitu izan balute gaur egun ez zen bizirik egongo.
|
|
|
Aske utziko zuten egunean, Euskal Herriko espetxe batean egonez gero, kartzelatik etxera korrika egingo
|
zuela
|
|
|
Beti elebiziz eta keinu malguz. Bere lana hobeto saltzeko trebezia falta
|
zuela
esatea beraz, ez da nahikoa aitzaki Tillac horrela ahazteko. Berriki, «Irudi Ehizatzailea» izenpean liburu fina egin du Claude Dendaletche kanbotarrak, Elkarlaneanek argitaratua.
|
|
|
Begi erneak dirdiran eta marrazki kartoia beti besapean
|
zuela
, teknika guztiak landu zituen: ikatz ziritik hasi eta txina tintaraino, auforta, fotolitografia eta zizela barne direla.
|
|
|
Ez dut hau landu, baina Erriberako berreskurapena azpimagarria da, abizenak ikusten dira. XV XVI. mendeetan euskarak hor aitzinerat jo
|
zuela
dirudi, eleaniztasunak ere bai. XV. mendeko eskutitz tekniko batean euskarazko testuak daude eta igorlea nahiz hartzailea, Iruñeko Matxin de Zalba merkataria eta Martin de San Martin, Korteko goi karguak eta aspaldiko familia aberatsekoak euskaraz aritu ziren bertan.
|
|
|
Alabaina, aurre produkzioa eginda gero, makina bat atzerapen eta luzabide jasan zuen filmak. Azkenean, bost urteren buruan, filmaketari ekin zioten, 400 milioiko aurrekontua
|
zuela
.
|
|
|
Horretarako gonbitea bezperan edo bi egun lehenago egin zidaten: beste batek huts egin
|
zuela
azkeneko orduan eta joango ote nintzen. Batzuk esaten dutenez,
|
|
|
Hauek trantsizio berri bat gauzatu nahi zutela esan ziguten; instituzioetan parte hartuz. ETA eta bere ingurua ohartu zen ezin
|
zuela
estatua garaitu. Orain, estrategia horretatik irten beharrean dabiltza.
|
|
|
Askoz bitxiagoa zen mende hasieran emakumeak kirol profesionalean sartuta egotea. Eta ez da garai batean emakumeak euskal pilotan parte hartzen
|
zuela
bakarrik. Arlo profesional osoan antzerakorik ikusten da.
|
|
|
Jon Zelaia oñatiarrak Gipuzkoako mendebaldea hartu zuen, bizkaieraz egiten den zonaldea. Hondarribian ere galdezka aritu zen hor bizi baita egun. Covadonga Garcia santurtziarrak Bizkaia hartu zuen (aipatua dugu lehenago ere bilduma egina
|
zuela
). Joseba Aurkenerenak, Donostian jaio, Lezon hazi eta Urruñan bizi denak, Oiartzun ibaitik iparraldera jardun du.
|
|
|
Udarregirenak edo ikasiak zituen beste norbaiten bertso zaharren batzuk, baina bereak sekula ez. Aitona zena, plazan eta jendaurrean ibili gabea izango zen, baina nik uste bertsotan egingo
|
zuela
: artalde koxkor bat bazen gure etxean, eta oso negu txar batek ardi gehienak akabatu zituen.
|
|
|
Nobioak andregaia uzten
|
zuela
, edo andregaiak nobioa uzten zuela, edo elurte bat zela, edo ezkontza bat zela, bertso paperak ateratzen ziren gehienetan.
|
|
|
Nobioak andregaia uzten zuela, edo andregaiak nobioa uzten
|
zuela
, edo elurte bat zela, edo ezkontza bat zela, bertso paperak ateratzen ziren gehienetan.
|
|
|
Gainera gu bertsotan hasi ginen garaian, orain baino gutxiago ibiltzen zen bertsotan. Gogoratzen dut Uztapidek 91 herritan kantatu homen
|
zuela
urte batean, eta hura ikaragarria zen ordurako. Eta guk, gure arlotean, izan genituen 120 saiora inguratzen ziren urteak ere!
|
|
|
Kontuan hartu behar da, Ortuetak hitzok esan zituenean, lehen sehilabatekoan makina erremintaren sektoreko eskariak% 22 egin
|
zuela
behera, aurreko urteko garai berdinarekin alderatuz gero. Eta, hala ere, ordurako AFMko zuzendari nagusiak 1999 bukaerarako% 5eko hazkundea aurreikusi zuen produkzioan.
|
|
|
Nik argi daukat miresten nuela bere joko itzela, baina aldi berean, ordukotz, gizaki arruntzat jotzen nuela eta bizi zuen egoerak ez
|
zuela
iraungo betiko. Bestaldetik aipatu behar dugu izar handiek (guk ikusten ez badugu ere) patuaren kolpeak jasaten dituztela, zorte txarra ere izan dezaketela eta bere ospe eta diruarengatik inguruan dauzkaten pertsonaia ustelak etekinak, hobariak ateratzeko edozein gauza egiteko prest daudela, idoloa suntsitu, bere osotasunean ustiatu arteraino.
|
|
|
Are gehiago huts egiten duena idoloa izan bada, bere burua ezin dezakeelarik ondo defenditu. Ez dute kontuan hartu nahi Maradonak futbolean bakarrik erdietsi
|
zuela
arrakasta. Berak garbi uzten duela bere jokamoldearekin, narko tizatua ez dela gai laguntzarik gabe bere bizitza aurrera eramateko.
|
|
|
Gaztelu horretan babestu ziren azken karlistak, eta bolbora 288 arruek bota behar zuten. Bai eta bota ere; lehenago, Zurbano generalak Gebara herriko jauregia eta ondoko hamahiru etxe erre zituen, gerla gerla delako eta, omen, zibilen eta militarren artean bereiztea ez
|
zuela
merezi, gaur bezala.
|
|
|
Danielek 14 urte zituela Arte Ederrak ikastera eraman zuen aitak. Hasi eta segituan, bertako Madrazo irakasleak esan zion bere semeari ezin ziotela deus gehiago erakutsi, kultura baino ez
|
zuela
behar. Hala," Madrid la nuit" egunkarian hasi zen lanean eta, 18 urte zituela, Parisera alde egin zuen margolari gisa lan egiteko.
|
|
|
Prefetak esan zuen ikastola bakoitzak erabakiko
|
zuela
proposamena onartu edo ez.
|
|
|
Nire lehen ipuinak kasualitatez iritsi ziren bere eskuetara, nik ezer jakin gabe. Egun batean emazteak euskaltegira deitu zidan Xabier Mendigurenek nirekin hitz egin nahi
|
zuela
esanez. Ipuin bat oso ona zela esan zidan.
|
|
|
Dena den, Joe Eguren euskal" amerikarrarena" izan zen lehena. " Morris hiztegia" 19 urteren buruan kaleratzea lortu dut, nahiz eta mundu guztiak ezetz esaten zidan, gehienez 200 ale saltzeko ez
|
zuela
merezi. ezinbestekoa dela zioten; nik ordea, bakarlanean egin dut.
|
|
|
Gerra zibilaren hasieran futbol partida oro bertan behera geratu ziren, baina Euskal Gobernuak hegazkin propio bat behar
|
zuela
eta, 1937ko hasieran ANV eta EAJ (berez Euzko Gudarostia izenez) alderdien arteko lagun arteko norgehiagoka batzuk antolatu ziren. Jendearen aldetik erantzuna ezin hobea izan zen eta 22.000 pertsonek San Mames lehertzear jarri zuten.
|
|
|
Jendearen aldetik erantzuna ezin hobea izan zen eta 22.000 pertsonek San Mames lehertzear jarri zuten. Anekdota moduan esan dezagun lehen partidan ANVk irabazi
|
zuela
, 7, eta bigarrenean EAJ k, 3 Hauez gain, Bizkaia eta Gipuzkoaren arteko lehia ere ezagutu genuen (1 gipuzkoarrentzat), eta denaren ondorioz euskal selekzioa eta bere bira historikoa martxan jarri zen.
|
|
|
Datu ugari ditugu hala izan zela sinesteko, Jose Miguel pertsona erreferentziala zen, interrogatorio zenbaitetan poliziak Naparrari buruz jakin beharrekoa bazekiela jakinarazi zien zenbait atxiloturi, Efe agentziaren muntaia poliziala (orduko Efeko norbaitek onartu zigun bezala)...". Bere garaian, ETAtik ere, erakunde honek' Naparra' ren desagerpenean ez
|
zuela
zerikusirik jakinarazi izan zaie behin baino gehiagotan familiako kideei.
|
|
|
BVErenak diren beste atentatuetako batzuk hor sartu gabe. Horrez gain, desagerketaren berri bazuela ere adierazten du, BVEk bere gain hartu
|
zuela
, baina Komando Autonomoek erreibindikazio hau zalantzan jarri zutela.
|
|
|
Uste dut gu hasi arte ez
|
zuela
arrakasta handiegirik gazteen artean. Orduko gazteena nire aita izango zen, gu baino belaunaldi bat goragokoa; beraz tarte dezentea zegoen urteei dagokienez bi multzoen artean.
|
|
|
Ez gara eseri oraindik, ados, eta oso konplikatua da alderdi guztiak eseritzea, baina aurrerapausoa eman dugu. Ez da ahantzi behar Lizarrak su etena ahalbidetu
|
zuela
. Lizarraren garapenean bi gauza arras ezberdinak nahastu dira:
|
|
|
Hau da, herriaren borondatea errespetatuko dela, dioena. Guk bagenekien ez
|
zuela
alde bozkatuko, garbi ikusi genuen PSE ez zela mugituko. Orain, PSOEko liderrek bozketaldiaz egiten duten interpretazioa entzuten dugu.
|
|
|
Gu, aurrez, aste horretan bertan hartu gintuen Iruñeko Jolaskide gimnasioan eta urduri somatu genuen," debut" aren zain. Ez da ez ohikoa 45 urteko zakur zaharraren ahotan beldur hitza entzutea, baina bazuela, ez zekiela gorputzak nola erantzungo zion eta duen maila ez erakusteko kezka
|
zuela
aitortu zigun. Baina, horrez gain, bere karreraz mintzatu ginen, pilotaren osasunaz, materialaz, apustuez, afizioaz.
|
|
|
txapelketa Euskal Herrikoa zela, ez zela Espainiakoa... Marka hautsi nuenean, gogoratzen naiz Espainiako Federazioko presidenteak esan
|
zuela
ez zuela onartuko txapel hori. Ni ez ninduen kezkatzen, baina gero ikusi da homologatu zutela eta txapelketa Espainiakoa zela.
|
|
|
txapelketa Euskal Herrikoa zela, ez zela Espainiakoa... Marka hautsi nuenean, gogoratzen naiz Espainiako Federazioko presidenteak esan zuela ez
|
zuela
onartuko txapel hori. Ni ez ninduen kezkatzen, baina gero ikusi da homologatu zutela eta txapelketa Espainiakoa zela.
|
|
|
Orduan, On Joxe Mielen liburutegiak ez
|
zuela
gehiegi balio uste genuen. Baina askoz ere interesgarriagoa zen gerra aurreko liburutegia, berak bere patrikatik erositako liburuak.
|
|
|
Boada, INIren lehendakari izana, 77an itzuli zen AHVra, eta garbi jakinarazi zuen" AHV aurrera atera nahi bada, Euskadiko eta Estatuko Administrazioen laguntza handi bat"
|
zuela
. AHVren nazionalizatze estaliaren garaiari ekin zitzaion, AHVren suntsipenari.
|
|
|
Euskal Herrian bizi den egoera da funtsean onartzen ez dutena. Bazekiten hasieratik Euskal Herriko mugimendu abertzaleosoak parte hartuko
|
zuela
. Zer nahi gisaz ere, nahiago izan dute plataforma uztea eta beren bidetik segitzea.
|
|
|
Sara berezia izan zen: hemengo jende asko zegoen han, eta nik uste hemengo jendeak dominatu
|
zuela
hango giroa. Eresoinka taldea, adibidez, Saran sortu zen.
|
|
|
Nafarroa erresuma bat zen, estatu bat, besteok ez ginena. Nik beti pentsatzen dut Nafarroako erreginak bibliaren itzulpena ordaindu zuenean, harek buruan izango
|
zuela
Euskal Herrian batasun bat lortzea. Erlijioan zatiketa bat lortu balitz, izugarria litzateke gero!
|
|
|
HAU ez da Pretesak Euskal Herriko telebista lokal bat bereganatzen duen lehen aldia. Pasa den uztailean bertan jakin baikenuen Iruñeko Canal 4 telebista lokalaren kapitalaren erdia ere erosia
|
zuela
. Eta ez da ezta ere, seguruenik, azkena izango.
|
|
|
Beste toki batzuetan ere (Portugalen eta) errepikatu egiten zirela entzuna nuen. Bertso on baten azken partea entzuleak errepikatu ahal izatea gozamen bat izan behar
|
zuela
ikusten nuen. Gainera, doinuetan zortziko txikia eta handia ziren nagusi, hortik ez ziren ateratzen.
|
|
|
Ertzaintzaren aurrean erresistentzia erakutsi izana ez dela frogatu argudiatu zuen fiskalak eta ez zuen salaketarik jarri. Epaileak, ordea, salaketarik izan ezean absoluzioa eskatu zuen, berak fiskaltzaren lana ezin
|
zuela
ordezkatu argudiatuz.
|
|
|
" Txori batek, bere habia epelean dagoela, heldu berria den beste txori bati emandako erantzuna da, heldu berriak Orhi aldean eguzkiak bero jotzen duela eta hara joateko gonbitea luzatzen dio; kabi epelean dagoen txoriak, aldiz, iruzurra sumatzen du eta ezetz erantzuten dio" han izanik hona naiz" esanez. Alegia, Orhi aldean izana dela eta han berorik ez
|
zuela
ikusirik, bere habiara itzulia dela. Gerardo Markuletaren ustez, ordea, izenburuaren jatorria hori bada ere, izenburuan esaldiak beste esanahi bat hartzen du, hitz jolasa eginez, erbesteratuen paradoxa adieraziz, han egonik ere hemen daudela nolabait.
|
|
|
ihesi joan ondorengoak aurrena Tren luze eta bustiak izenburuaz (1985), kartzelakoak Gartzelako poemak (1980) eta, azkenik, Izuen gordelekuetan barrenatik hautaturikoak (1978). Hitzaurrearen arabera, esan daiteke egileak ordurarte poema adierazgarrienen bilduma egitea
|
zuela
asmotzat eta" kartzelako kobla eta sonetoak" nahiz Izkiritaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuko zenbait poema apokrifo besterik ez zituela bereizi corpus honetatik. Hautaketaren irizpideak emanak zeuden beraz, eta dioenez, Izuen gordelekuetan barrena liburutik" orri ugari" aparte uztea erabaki zuen liburu berrian.
|
|
|
Egileak liburua hiruki modura egituratu
|
zuela
azaldu zuen: batetik, basapiztia horien bizimoduaren inguruko gorabeherak agertzen dira; bigarrenik, basapiztia horien eta gizakien arteko harreman gatazkatsuen berri ematen da; eta azkenik, basapiztia horien inguruko mundu mitologikoa islatzen da; hau da, aimalia horien inguruan sorturiko sinesmen ezberdinak.
|
|
|
Idazlearen ustez, liburu osoan zehar uraren inguruko sinbologiak garrantzia handia baitu: " Ohartu nintzen uraren erreferentziak biziki inportantzia handia
|
zuela
denboraren sinbolizatzeko edo alferkeria edo soberakeria adierazteko." (Fourcade, Lutxi: Egunkaria)
|
|
|
Badira gogoetak ere, gogoeta nagusia pausoaren ingurukoa da. Pausoa noiz luzatu du izenburua ere, eta azken batean fraile honen teoria nagusia da edo bere bizipenen gaineko nire interpretazioa berak frankismoari aurre egiteko era jakin eta pertsonal bat hautatu
|
zuela
: herriko gazteei lan prestakuntza ematea.
|
|
|
Ordutik aurrera denboraren tarte guztiak zehaztuak emango ditu. Garai hartako gertaeren berri emateko dokumentazio lan handia egin
|
zuela
ere aitortu zuen idazleak.
|
|
|
Handik hamalau urte geroago Durangaldea Bizkaiko jaunari eman zion, nolabaiteko adiskidetasuna sortarazi nahirik. Eta zehaztasun handirik ez izan arren, uste dut Artibai aldea ere orduan pasatu
|
zuela
Bizkaira.
|
|
|
negua eta uda. Oroi nekazaritzak ekarri
|
zuela
lau urtarotan zatitzea, eta euskaraz lehenagoko ikuspegi bati loturiko izenez datozkigula, udaberria eta udazkena edo udagoiena izenok erakusten digutenez.
|
|
|
Hala ere, etenaren ondotiko lehen mendeetan berezko indar edo inertziazko jarraipena ezagutu zuten, poliki poliki itzaltzen joango zena. Hemen, uste dugu mende askotan zehar adituen artean euskara latin elebitasunak iraungo
|
zuela
. Inperio hark hizkuntzarik gehienak suntsitu zituen.
|
|
|
Deialdi bikoitzik ez zela inola ere eginen erantzun zuen Lehendakari jaunak, baina Eremu Mistoko programazioetan, euskara gehiago erabiltzeagatik balorazio handiagoa emanen zela? agindu zuen eta, euskararen aldeko diskriminazioa eginez jokatuko
|
zuela
–.
|
|
|
Esleipenean, ordea, Gobernuak Kontseilu honi agindutakoa ez betetzeaz gainera, alderantzizkoa egin zuen, eta hori izan zen, hain zuzen ere, 1998ko azaroaren 20ko prentsaurrekoan salatu zuena. Eta horrekin batera, jakitera eman zuen Kontseiluaren gehiengoak 1998ko urrian beste bilera bat egitea eskatu
|
zuela
eta Gobernuaren erantzuna ezezkoa izan zela.
|
|
|
Aldi berean, esan beharra dago Erabilera Sozialaren eta Komunikabideen batzordeak berari zegozkion gainerako gaiak tratatzeko modurik ez
|
zuela
eduki, deitua ere izan ez zelako.
|
|
|
–bidezkoa ikusten da organo misto bat eratzea Administrazioaren eta gizarte nafarraren artean elkarretaratu, parte hartu eta elkarrizketatzeko foro modura, hizkuntza normalizazioaren kontzeptu berariazkoa osatzen duten alderdi batzuen gainean botere publikoei aholkua eman diezaieten?. Hala eta guztiz ere, garbi ikusten da Gobernuak ez
|
zuela
Kontseiluaren eskakizun eta aholkurik aintzat hartu nahi, eta beronen eginkizun garrantzitsuak (Foru Dekretuaren 4 artikuluan xedatzen direnak), hala nola, euskararen planifikazio, erabilera, sustapen eta normalizazioa?, saihesten aritu zela.
|
|
|
Sevillangangeriaedoizurriaagertuetazabaltzean, BizkaikoOsasunBatzorde Nagusiakaraudibatonartuzuen1819kourriaren12an, hobekibeteahalizateko27 artikulukoinstrukziobatlagun
|
zuela
: besteak beste, harategietaarrandegietan garbi ikuzihandiaeskatzendu; kontuhandiaanimaliekinetab., bainaberezikiudaletanosasun batzordeaksortzea gomendatzendu; hauenegitekoaarretahandiz guztiajagoteaetabeharrezkodirenguardiakantolatzeaizangoda; guardiahauek kutsaturikoherrialdeetatiketorritaherriansartudirenetaezkutaturiknahizagerian dabiltzanpertsonaksalatukodituzte(, delatarlaspersonasquesehanintroducido, ysemantienenocultas, o enpúblicoprocedentesdepaysescontagiados?)?
|
|
|
ErregeFernandoVII.akberakere, Gobernuliberalakeragindakoerradikaltzearen beldur zelarik? 1822kootsailaren 7an. ElkargoSantuari? (Santa alianza) laguntzaeskatuzion; huraosatzenzutenestatuekVeronakoKongresuanbildurik, liberalak agintaritzatikbotaetaFernandoVII.a, ahalmenosoabereesku
|
zuela
, aginteanberrezartzeaerabakizuten.
|
|
|
FraiBartolomezadituadenhaugeroagoaipatukobaduguere, orainAitaLonek FraiBartolomerenlan hau ere argitaratzeko prest
|
zuela
adierazi behar dugu. Eskuizkribuhorrihonako izenburu hau jarrizion:. Aita PraiBartolome Santaeresa, Madariaga Garate, ren/ Idazlanak/()/ TGER TATZAILLE: ARTEAGA. TARLON, K.O?. Jakina, Euscalerrijetacoolgueeta... 1986an (L.M.Mujikak) eta
|
|
|
GARA, kalea ikusi
|
zuela
urtebete egin duenean, 52.311 ale saltzera heldu da dagoeneko, eta Hego Euskal Herri osoko kioskoetan dago salgai. Izan ere, EL CORREO, EL DIARIO VASCO edota EL DIARIO DE NAVARRAn ez bezala, GARAk lauherrialdeak hartzen ditu edukiz eta salmenta aldetik erreferente nagusi gisa.
|
|
|
Antzinatetik ditu gizakiak bera bizi den lekuaren eta beretzat duen bizitokiarenjabe den inpresioa eman diezaiokeen zantzuren baten gogoa, nahia eta beharra. Kulturagehienetan, antzinatetik markatu ditu gizakiak beretzat hartutako territorioak eta, behinmarkatuta, defendatu egin ditu, ustez, bertan sobera daudekeen guztien aurka; batzuetan hitza ahoan
|
zuela
, eta beste batzuetan ezpata eskuan zeukala.
|
|
|
Hain zuzen ere, partikularrek eskuz egindako ale bakan batzuez gain (Euskaldunon Egunkaria,), dokumentu baten zabalkundea helburu izan duten zenbait kanpaina aipa ditzakegu. 1989an Iruñean ezker abertzaleak ospatutako Aberri Egunean zabaldu zenberriz ere Euskal Herriko pasaportea, tamainaz eta itxuraz beste pasaporteen neurrieta egite bertsukoa, gorria, eta azalean Euskal Herriko mapa
|
zuela
, izar gorri batekin.Urtebete beranduago, eta berriz ere Aberri Egunean, Euskal Herritartasun Agiriakaleratu zen; itxuraz Carte d, identite frantsesaren ereduari jarraituz, hiru ataletantolesten zen agiria. Agiri biak, bai pasaportea eta bai Euskal Herritartasun Agiria, ASK erakundeak jaulki zituen.
|
|
|
Aron ekiko adiskidetzak ez zuen asko iraun, baina Hyppolite ren nahiz Canguilhem en itzala nabarmentzen da beraren filosofian. Hala ere, Husserl-en fenomenologiaren bidez, gaur egungo moderniaosteko pentsamenduaren karia irekitzenlagundu
|
zuela
esan genezake. Gizarte konpromisoa, pertsonala den neurrian, bizipenarekin loturik dago, eta ez denetarako baliagarri suertatzen diren ustezko teoriaorokorrekin.
|
|
|
deritzo, esan nahibaita, gorputza mintzabide bilakatzen dela. Eritasunaren eta hitzaren arteko harremanaren aurkikuntza ez dagokio Freud-i; zientziaren diskurtsoan txertatu aurretikere oso ongi zekien medikuntzak, hein handi batean hitzen bidez eragiten
|
zuela
. Etaerlijioak oso ongi ezagutzen du aitortzaren eta barkamen hitzaren arintze balioa.
|
|
|
Ametsetan, egoera gatazkatsuen mezuak, hutsuneak, beharrak, betegabeko egoerak etanortasunaren zati desintegratuak azaltzen dira. Esalen en zegoenean Perls ekametsekin lan egitea nahiago
|
zuela
esaten zuen, beraietan gure bizitzan faltandagoenaren, egin ez dugunaren eta bizitzan ekiditen dugunaren mezu existentzialaagertzen baita. Ametsetan, alienatuta dauden gure nortasunaren zatiak berriroasimilatzeko eta lortzeko materiala dagoela uste zuen.
|
|
|
Alemaniar filosofoa izan zen, judua, 1871n jaio eta 1946an zendua, Gestapokpreso
|
zuela
. Perls ek Berlin-en ezagutu zuen 20ko hamarkadan.
|
|
|
Erdialdeanedo zero puntuan egonik alde biak ikusteko gai da, eta oreka lortzeko moduandago. Gerora konturatu nintzen Lao Tze k gauza bera erakusten
|
zuela
–. 4
|
|
|
Transferentziari dagokionez, psikoanalisiak ez bezala, baliorik gabeko jarrera dela esan zuen, hots, sendatzeko funtsezkoa ez zela. Terapeutak, eraginkorra eta patzienteari gertatzenari zaiona aurrez aurre jartzen diona izan behar
|
zuela
uste zuen. Erresistentziaerabil daitekeen eitea dela uste zuen, eta ez aurka egin behar zaiona, psikoanalisiakdioen moduan.
|
|
|
Urte hauetan zehar azpian gorderik egon den eztabaida handia, psikoanalisiarekiko jarraipen lerroa defendatzen zutenen eta haustura osoarenaldekoen artekoa izan da; azken hauen arabera, teorizazio sistemikoek gizajokaeraren azalpenerako paradigma berria eratzen dute, besteak baztertzen dituena.Eztabaida konplexua izan da, sarritan gertatu da, eta oraindik ez da desagertuFamilia Terapiaren eremuan. Eztabaida hau hobeto ulertzeko, honako haugogoratu behar da, alegia, Familia Terapia Psikoanalisitik sortu zela, honek EstatuBatuetako establishment delakoa ordezkatzen
|
zuela
, eta komunikazioarenteorikoek teoria sozial berriak aplikatu zituztela terapia lanean. Baina, Familia Terapiako ia maisu guztiak psikoanalisitik etorriak ziren.
|
|
|
XX.mendeko bigarren erdialdera, neurri handi batean, Europako tradizio aberatsagaldu eta pragmatismo amerikarra ezarri zen. Begi bistakoa da, Amerikaerreferentzia bihurtu zela eta honek Europan gogor eragin
|
zuela
.
|
|
|
Jatorria halabeharrezko aurkikuntza bati eta Moreno-ren intuizioari zor zaio, errepresentazio dramatikoak ondorio katartikoa eta askatzailea
|
zuela
konturatubaitzen.
|
|
|
Ondoren, egile batzuk (Bion, Ezriel, Foulkes, Anzieu, Kaes e.a.) konturatu eginziren taldea subjektu kopurua baino zerbait gehiago zela eta begirada honek ikuspuntu terapeutikotik eragina
|
zuela
; horregatik Taldearen Psikoterapia moduraulertzen zen.
|
|
|
Pasarte horietan islatzen da ondoen nik ezagutu dudan Antiguako irakaslea.Aurren aurrenik jakin minez beteriko ikertzailea eta jarraian, baina etenik gabe, euskaltzale oldarkor eta suharra. Behin, irribarrez, aipatu zidan Gabriel Arestik esanziola olerkitarako sena
|
zuela
. Egia esan, ez dakit duen ala ez, ez baitiot olerkirikirakurri.
|
|
|
Sarri aritu naiz gai horri buruzko hausnarketan, niretzat ulertezinak ziren portaerakulertu nahian, zuzenak ez zirelakoan. Denbora pasatu ahala, ordea, poliki polikikonbentzituz joan naiz, horrela behar
|
zuela
izan, horrela izatea hobe zela gainera, berarenganako portaera horrek berorrek adierazten baitu beraren jarreraren zuzentasuna.Izan ere, ez da harritzekoa modu horretan hartua izatea, horrelako pertsonekin ezinaplika baitaitezke gehiengo/ gutxiengoen metodoak, ez baitira parametro horietanepaitzeko modukoak. Izan ere, gauza berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak.
|
|
|
Lauak ETAko buruzagiak izateaz akusatuak ziren. Aitzakia, Biarritzen nireizenean zeukaten bulego batean pistola bat aurkitua
|
zuela
poliziak: gauza gutxi askizen garai hartan.
|
|
|
Nik, bestalde, berriz ere ikusi ahal izan nuen Txillar kritikoa eta zorrotza, Pinillosirakaslea honoris causa doktorea izendatu zenean. Ikasleekin batera, pankartarenatzean zegoen irakasle bakarra bera izanik, Pinillos en izate faxista eta arbuiagarriasalatu zuen, kontuan hartu gabe bere katedra, bere senadore titulua edo pankartakideguztien adina bikoiztu eta hirukoiztu egiten
|
zuela
. –Chapeau, Txillar?
|
|
|
Harrigarria bada ere, Jose Luisek ez zuen deus entzun nahi proiektu hartaz. HarkEuropatik ez
|
zuela
irten nahi,, zaharregia?! zela (37 urte inguru zen orduan) eta, beraz, Brusel en geratuko zela.
|
|
|
argitaratu zuen Barbier-ek 1921ean, eta hartazgogoeta zenbait egin, besteak beste berriemaileei buruz. Istorioak dio Bithirinakoneskato batek, dirua irabazteko, baietz gauaz alorrera joango zen parioa egin
|
zuela
; etxeko mutilak, ordaindu ziolakoan damuturik, biraoa bota zion: «Deabruakeraman baleza».
|
|
|
Bidarrain berean diote (Arana 1986, 108) Saindiaren harpeko bidea hetsi zutelaauzo etxekoek, Harrusekoek, hara joaten ziren beilariei dirua ordainarazteko edo, betiere hango sosak hartu zituztela eta Saindiak punitu
|
zuela
etxekanderea. Jarririk omenzegoen arratsean supazterrean, senarraren beha, eta denbora gaizto egin zen.
|
|
|
Eskema hori zeukaten Eulalik edo haren ama izekok, giza katuaren abenturakkontatzen zituztenean; hala dela egiaztatzen du eskuaren pasadizoak: gogora dezagunlapurrak leiho hegian eskua jarri
|
zuela
eta ebaki gura izan ziola Eulaliren amamak.Barandiaranek argitaratu «Sorgin lapurraren ipuin»ean (1973a, 62), sorginari eskuamoztu diote, sagarrak ebasteko sagastiko hesian eskua pausatu zuenean. BainaOrozkon ez da egintza bururaino eramango, hain segur* Teofilok, OiartzungoBexamotxak ez bezala, bere bi eskuak oso osorik zituelako.
|
|
|
Antza, sorgin fama zuen* Teofilok, eta lapurrarena ere bai. Beharbada inoiz ezinzutelako ebasten harrapatu, hanka egiteko metodo infaliblea
|
zuela
pentsatu zuten: katubihurtzea.
|
|
|
Orduan dio «imini eudien estolea edo zabalik». Niretzatez da zalantzarik Eulalik liburua esan gura
|
zuela
, baina, estola, iradoki ziotenean, estola onartu zuen.
|
|
|
Baina beste istorio tipo bati begiratzera gomitatzen gaitu Pablok gaineratu zuenamaierak: giza katuak, ihes egin aitzin, intxaur bat apurtu, oskolaren barrualdetik sobrekama bat atera eta hartaz ohe guztia estali
|
zuela
. Orozkon berean (Arana 1996, 226) eta Bizkaiko beste lekuetan Laminaren amorantea ren istorioa kontatzen dute.
|
|
|
Zeberioko laminaren asmoa ez da ona, hilari bota zion kapa, sarea arrainaribezala, harrapatzeko asmoz. Eta arima zertarako behar zuen zuzen ez badakigu ere, segur da ez
|
zuela
hartaz gauza onik egingo.
|
|
|
Orozkon, laminak ez du ezer eraman nahi. Gizakatuak bai ostu gura zuen gorpua, baina ez du ematen horretarako estali
|
zuela
sobrekamaz; eta pertsonaiaren famak eta ingurugiroak xede onik iragartzen ez duten arren, intxaur barruko sobrekamak esanahi baikorrari indarra ematen dio, dudarik gabe, horrelako oihal ederrak onerakoak izaten baitira Europako tradizioan: Mari Errauskinekprintzearen dantzaldira joateko jantzi zituen soineko miresgarriak intxaur oskol bateansartuta ekartzen zizkion amabitxi maitagarriak.
|
|
|
Gogoan dut EKBren asmoa gorpuztuz joan zen bilera luze haietan Txillardegik ez
|
zuela
hutsegiten; eta ezaguna da, Jose Luis ez dela inolako bileretan entzule huts egotekoa.
|
|
|
Edonola ere, Euskadi frankistakatolikoan gogoeta modu hauek probokazio bat ziren jende askorentzat). Kontuada gaizki aukeratu
|
zuela
, eta aukera beti gaizki egiteko arrazoiak pila bat direla. Freud-ekin, nahiz Freud-en beharrik gabe, edozeinek ikus dezakeenez(, ezin gizonakonpreni hormonak aintzakotzat hartu gabe?)?. Zer egin, orduan?
|
|
|
Baina, ezagutu, interpretatzen du Kierkegaard-ek esaldi delfikoa? Testamentu Zaharrean Adanek Ebaezagutu
|
zuela
esaten deneko adieran; norbere ezagutzaz ernaldurik, norbere buruazerditzeko. Norbere esentzia sortzeko.
|
|
|
Zuzena da, hortaz, Txillardegik,, jendaurrekotasun bataioa? dei genezakeena, Oargui ren 1955eko Sariketa honetan izan
|
zuela
esatea15.
|
|
|
Bere goberna moldeetan oso berea izanik ere, susma daiteke Lauzurikak konfiantzako elizgizon minenen artean kontsultarik egin eta erantzunik jaso
|
zuela
. Gasteizkoeliz artxiboan egon daiteke horretaz argibiderik, artzipreste eta parrokia artxiboetan, eta, nork daki, agian Lauzurikaren artxibo pertsonalean.
|
|
|
Bistan da, ba, euskararen ohiko erabilpenak zerbait galdu
|
zuela
Lauzurikarenagiri horretan; baina Martinez Anido renaren ondoan euskararen aldeko funtsezkopuntu batzuk, behintzat, ongi mugatu zituen berorrek:
|
|
|
Gotzainaren kolpe honek aurrez aurre jo zuen aitzineko abenduko debekuan agerizen hizkuntz proiektua. Eta esan dugu halaxe ulertu
|
zuela
Martinez Anido k, egungutxiren buruan aditzera eman zuen bezala (Torrealdai 1998: 125).
|
|
|
bezala definitzehori, eta zein garbiki iritzi zion, Gotzainaren bidetik joz gero, hizkuntz kontrolikgabeko egoera onartuko zela Elizako bizitzan. Berriro ere kontrolak Ordena PublikokoOrdezkariaren eskuetan egon behar
|
zuela
azpimarratu zuen Ministroak.
|
|
|
Maila probintzialari gagozkiola, esan dezagun Kontseiluak(. Definitorio? deituak) Arantzazun egin
|
zuela
berehalako bere bilera, 1937koabenduaren 28, baina ez orduan eta ez ondoko seihilabeteetako bileretan agerida arazo honetaz ezer (Actas Definitoriales: II, 40).
|
|
|
Badakigu, garai haietan (praxian, bederen) Kontseilu horrek arazoekonomikoak bakarrik begiratzen zituela. Horregatik guztiagatik, susmoa dugu etxekoNagusiak Probintzialarekin hitz egingo
|
zuela
, irtenbideren bat hautatzeko, izan ere hurrengo hilabeteetan egindako. Discretorio, bileretan ere ez baita deus esaten honetaz.
|