|
2007
|
|
|
Neurri horiekin, Europan ezagutzen den lur azpiko gela handiena da, eta munduko hirugarrena. Adituek diotenez,
|
Euskal
Herriko lur azpiko egitura monumental handiena da Pozalaguakoarekin batera.
|
|
|
Hara sartu ezik, orain arte nekez ezagut zitekeen
|
Euskal
Herrian daukagun lur azpiko altxor handienetako bat: Karlistaren torka.
|
|
|
Hara sartu ezik, orain arte nekez ezagut zitekeen
|
Euskal
Herrian daukagun lur azpiko altxor handienetako bat: Karlistaren torka.
|
|
|
EAEn, Innobasque erakundeak antolatzen du Zientzia eta Teknologiaren Astea. Innobasque orain dela gutxi arte Saretek Zientzia Teknologia eta Berrikuntzako
|
Euskal
Sarea da, eta zientziaren eta teknologiaren arloan EAEn diharduten eragile guztiak biltzen ditu.
|
|
|
Tuberkulu horren hazkuntzaren eta barietateen ikerketak ez du etenik.
|
Euskal
Herrian bertan, Araban, lan handia egiten dute. Izan ere, tradizio handiko laborantza da:
|
|
|
Izan ere, tradizio handiko laborantza da: 1772an sartu zuen Gipuzkoan eta Bizkaian
|
Euskal
Herriaren Adiskideen Elkarteak, eta 1776an Araban. Bada, patata hain ongi errotu zen hemen, ezen hobekuntza programa bat jarri zuten martxan 1940ko hamarkadan Iturrietako baserri batean, Araban.
|
|
|
Behe Kretazeoan,
|
Euskal
Herria ur azpian zegoen. Hondartzara joatekotan, Araba hegoaldera joan genukeen, Kantabriako mendizerra ingurura, han baitzegoen kostaldea.
|
|
|
Araban bi aztarnategi daude, eta
|
Euskal
Herrian dauden bakarrak dira. Biak Kantabriako Mendizerran daude, Toloño inguruan.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, foru aldundiek dute prospekzioak egiteko ardura, eta Eusko Jaurlaritzak berak jakinarazi behar du ofizialki non dagoen gaixotasuna. Egoeraren berri Espainiako Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioari eman behar zaio urtero.
|
|
|
Izan ere, Fusarium circinatum izena onddoaren egoera anamorfoari ematen diote, asexualki ugaltzen denari.
|
Euskal
Herrian, orain arte, egoera anamorfoa soilik aurkitu dute onddoaren isolatu guztietan.
|
|
|
Infekzioa intsinis pinuaren gaitz ia espezifikotzat har daiteke
|
Euskal
Herrian; hau da, ez die beste espezieei horrenbeste erasotzen. Dokumentatuta dago beste hainbat konifero ere infektatzen dituela, pinuak gehienak.
|
|
|
Dokumentatuta dago beste hainbat konifero ere infektatzen dituela, pinuak gehienak. Laborategietan inokulatuz gero, infektatu egiten ditu onddoak, baina
|
euskal
basoetan intsinis pinuetan besterik ez da garatzen. Munduan ere, beste pinu espezie batzuk infektatuta dauden arren, Fusarium circinatum onddoaren infekzioak intsinis pinuaren banaketa geografiko bera du neurri handi batean.
|
|
|
Ingelesa komunikazio hizkuntza garrantzitsua da gaur egun gizarteko hainbat alorretan.
|
Euskal
Herrian, euskara, gaztelania eta frantsesaren ondoren, laugarren hizkuntza dugula esan dezakegu. Egoera horrek ingelesa hezkuntza curriculumetan txertatzea ekarri du berekin, hala nola norbanako asko bere kabuz edo ikastetxeetan ikastera bultzatu ere.
|
|
|
Basque Research web guneak
|
euskal
unibertsitateetako ikertzaileen lanak gizarteratzeko urtero antolatzen duen Tesi Sariaren bosgarren edizioa izan da aurtengoa. Minbizi zelulen markatzaile berri batzuei buruzko lan batek irabazi du lehenengo saria.
|
|
|
Adibidez, Psychidae familiako tximeleta batzuekin gertatzen da hori, Alemania inguruan. Espezie bereko
|
Euskal
Herriko tximeletak ez dira partenogenetikoak, emeak arrekin ugaltzen dira; nolabait, Alemaniatik hona gerturatzen doazen heinean arrak ere agertzen dira, eta, hortaz, leku batzuetan biak daude: eme partenogenetikoak eta arren beharra duten emeak.
|
|
|
Forma zehatz bat eta forma horren lematik eratortzen diren aukera posible guztiak agertzeko,
|
Euskal
Herriko Unibertsitateko IXA Taldeak garatu duen tresna bat erabiltzen dute. Hala, forma guztiak eskatzen zaizkio APIari, OR eragilea erabilita.
|
|
|
Intsektu horien hazkuntza edo garapena ikertzeaz gain, egunak pasatu ahala hilotzera zer iristen den aztertu behar da. Lan konplexua da hori, bereziki
|
Euskal
Herrian. Izan ere, Euskal Herriko intsektu nekrogafoek hazteko behar duten denborari eta banaketa patroiei buruzko ezagutza nahiko urria da.
|
|
|
Lan konplexua da hori, bereziki Euskal Herrian. Izan ere,
|
Euskal
Herriko intsektu nekrogafoek hazteko behar duten denborari eta banaketa patroiei buruzko ezagutza nahiko urria da. Nola jakin, orduan, zein intsektu dauden hilotzean?
|
|
|
Azken finean, lan horrekin guztiarekin, auzitegiko jardueretarako interesa izan dezaketen intsektu espezieen erreferentziazko bilduma bat osatu nahi dute. Bilduma hori interesgarria izan liteke
|
Euskal
Herrian egin litezkeen etorkizuneko auzitegi ikerketetarako.
|
|
|
Proiektuaren laburpena Auzitegietarako interesgarriak izan daitezkeen
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko diptero nekrofagoen azterketa. Zuzendaria Marta I. Saloña Bordas.
|
|
|
Proiektu honen fundatzaileak Bizkaiko Teknologia Parkea, Elhuyar Fundazioa eta
|
Euskal
Herriko Ikastolen Konfederazioa dira; horiei Euskal Herriko Unibertsitatea eta Tecnalia eta IK4 korporazio teknologikoak elkartu zaizkie. Bestalde, proiektua aurrera eramateko, honako erakunde hauen babesa dute:
|
|
|
Proiektu honen fundatzaileak Bizkaiko Teknologia Parkea, Elhuyar Fundazioa eta Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa dira; horiei
|
Euskal
Herriko Unibertsitatea eta Tecnalia eta IK4 korporazio teknologikoak elkartu zaizkie. Bestalde, proiektua aurrera eramateko, honako erakunde hauen babesa dute:
|
|
|
|
Euskal
Herrian tradizio handia dago, adibidez, ingeniaritzaren esparruan. Baina ikerketa astronomikoan ez dago tradizio handirik; oro har, astronomia jarduera amateurra da.
|
|
|
|
Euskal
Herrian
|
|
|
|
Euskal
Herrian, metal ugariena eta gehien ustiatu dena burdina da, zalantzarik gabe. Kristo aurreko I. menderako ohartu zen horrekin Plinio zaharra, eta Bizkaiko itsasoaren ondoan burdinazko mendi bat zegoela esan zuen.
|
|
|
Trianoko eta Galdamesko mendietan burdina ugari ateratzen zen, eta haren inguruan duela gutxira arte bizirik iraun duen industria kate indartsua sortu zuen.
|
Euskal
Herrian beste inon ez bezalako garrantzia izan zuen meatzaritzak Nerbioi ibaiaren ezkerreko alde horretan.
|
|
|
Aipamen berezia merezi dute Aiako Harriaren inguruko Arditurriko meatzeek.
|
Euskal
Herriko arrokarik zaharrenak dira, eta, haietan, zilarra eta beruna ere ustiatu ziren garai batean. Irungo portutik mundu osora zabaltzen ziren mineral haiek.
|
|
|
Kobre gehiago ere bazen, Atxondo eta Axpe inguruetan. Beruna eta zinka Kretazeo garaiko arroketatik erauzi izan dira
|
Euskal
Herriko hamaika txokotan, hala nola Karrantza inguruan, Mañarian, Atxondon, Aulestin, Berriatuan, Itziarren, Aizkorrin, Legorretan, Barandion, Araitzen eta beste hainbat herritan.
|
|
|
|
Euskal
Herrian ohikoa da burdina, baina munduan zehar ere arrunta da. Metal astunetan ugariena da, arestian esan bezala.
|
|
|
Metal astunetan ugariena da, arestian esan bezala. Hala ere,
|
Euskal
Herrian konposatuak osatuz agertzen da; Groenlandiaren mendebaldean, berriz, burdina aske dago. Meteoritoetan ere, burdina aske egoten da, nikelarekin aleatuta batzuetan.
|
|
|
Etxean eta industrian bezala, laborategian ere geroz eta gutxiago erabiltzen da merkurioa. Egoera gertutik ezagutzeko,
|
Euskal
Herriko Unibertsitateko Kimika Fakultateko laborategi batera joan gara bisitan, Jesus Mari Aizpurua irakaslea gidari dugula.
|
|
|
Izan ere, haren baitan garatu diren teknikak, hortz inplanteak eta protokoloak punta puntakoak bilakatu dira. Eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak ospea hartu du mundu osoko dentisten artean.
|
|
|
|
Euskal
Herriko kostaren txoko asko dira ederrak, baina Deba eta Getaria arteko zatia aparta da benetan. Asier Hilariok, Algorri interpretazio zentroko zuzendari eta geologoak, ez du zalantzarik:
|
|
|
Asier Hilariok, Algorri interpretazio zentroko zuzendari eta geologoak, ez du zalantzarik: Hiru arrazoirengatik esan dezakegu ez dagoela
|
Euskal
Herrian honekin pareka daitekeen lekurik: lekuaren geomorfologiagatik, duen biodibertsitateagatik, eta, guztiaren gainetik, erakusten duen informazio geologikoagatik.
|
|
|
Laburpen azkar bat eginaz, liburuaren hasieran, duela 100 milioi urte, iberiar penintsula irla bat zen Europarekiko. Gaur egun
|
Euskal
Herria den eremua itsas hondoan zegoen, eta kosta orain Errioxa dagoen lekuan zegoen. Horregatik daude han dinosauroen arrastoak, eta ez Euskal Herrian.
|
|
|
Gaur egun Euskal Herria den eremua itsas hondoan zegoen, eta kosta orain Errioxa dagoen lekuan zegoen. Horregatik daude han dinosauroen arrastoak, eta ez
|
Euskal
Herrian. Arabako lautada eta Nafarroako hegoaldea plataforma kontinentala ziren.
|
|
|
Klima gaur egun baino beroagoa zen garai haietan, eta koralezko arrezife handi bat sortu zen plataforma bukatzen zen lekuan. Haren lekuko dira
|
Euskal
Herria ekialdetik mendebaldera zeharkatzen duten kareharrizko mendilerroak: Gorbeia, Anboto, Aizkorri...
|
|
|
Iberiar plakak eta Europarrak talka egiteak eta Pirinioen sorrerak eragin zuzena izan zuten
|
Euskal
Herriko kostaren orografian. A. Hilario
|
|
|
Orain arte aipatutako ezaugarriak
|
Euskal
Herriko edo Kantauriko kostako beste zenbait tokitan ere ikus daitezke. Zerk egiten du, orduan, hain berezi Algorri?
|
|
|
Zumaian ez ezik, Sopelan eta Hendaian ere nabaritzen da K/ T muga
|
Euskal
Herrian, baina Zumaian aurreko eta ondorengo geruzak ere badaude, etenik gabe, eta, gainera, Paleozenoaren eta Eozenoaren arteko muga (P/ E muga) ere badago. Hilarioren iritziz, muga hori K/ T muga baino are garrantzitsuagoa da.
|
|
|
Orain dela gutxi arte hondakin izan den materiala, hain zuzen ere. Zerrategietan pilatzen den zerrauts horri guztiari irtenbidea eman nahian, proiektu bat abiarazi dute
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Eusko Jaurlaritzaren laguntzaz. Proiektu horretan, Bizkaiko eta Gipuzkoako zerrategi nagusiak elkartu dira, eta, Bizkaian, esaterako, Muxikako Ebaki zerrategian, Bizkaia aldeko zerrategietako zerrautsa pellet bihurtzeko instalazio bat jarri berri dute martxan.
|
|
|
Hasiera batean, litekeena da
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ekoizten den pellet gehiena kanpora saltzea. Izan ere, hemen ez dago apenas eskaririk, nahiz eta egunetik egunera hazten ari den eskari hori.
|
|
|
Izan ere, hemen ez dago apenas eskaririk, nahiz eta egunetik egunera hazten ari den eskari hori. Hurrengo urtean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan gutxi gorabehera 35.000 tona pellet ekoiztea aurreikusten da. Helburua litzateke, pellet esportatzaile izan beharrean, kontsumitzaile izatea, baina, horretarako, zeregin ugari dago oraindik.
|
|
|
Austriaren, kasuan, ekoizpena eta eskaria nahiko parean dabiltzala esan genezake dio Aitzol Telleriak.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, oraindik ere, ez da ohikoa pelletez betetako zisterna kamioiak errepideetan ikustea, baina etorkizunean litekeena da pelletaren kontsumoa areagotzea EAEko etxeetan nahiz industrian.
|
|
|
|
Euskal
Herriko Unibertsitateko Medikuntza eta Odontologia Fakultatean, Neurozientzien Saileko Neurobiologia Laborategian, neuroendekapenezko gaixotasunen oinarri molekularrak eta zelularrak ikertzen dituzte. Gaixotasun horiek kalte larriak eragiten dituzte garunean eta bizkarrezur muinean.
|
|
|
Basque Research web guneak
|
Euskal
Herriko ikerketa, garapen eta berrikuntzaren erakusleiho izatea du helburu, eta, hain zuzen ere, I+G+B hirukotetik berrikuntza hitzak ekarri gaitu hona oraingoan. Baina ez gatoz euskal berrikuntzaz hitz egitera, Basque Research en egin ditugun berrikuntzez aritzera baizik.
|
|
|
Basque Research web guneak Euskal Herriko ikerketa, garapen eta berrikuntzaren erakusleiho izatea du helburu, eta, hain zuzen ere, I+G+B hirukotetik berrikuntza hitzak ekarri gaitu hona oraingoan. Baina ez gatoz
|
euskal
berrikuntzaz hitz egitera, Basque Research en egin ditugun berrikuntzez aritzera baizik.
|
|
|
Banaketa ezagunen artean, Debian, Gentoo, Fedora Core, Suse, Mandriva eta Knoppix aipa daitezke, eta, nola ez, egun pil pilean dagoen Ubuntu banaketa.
|
Euskal
Herrian ere banaketa batzuk ekoitzi dira, X Evian esate baterako, Leioako Metabolik taldeak sortua (banaketak historia goibel bat du atzean: ustekabean zendutako taldeko kide baten izengoitiari zor dio izena, haren omenez jarri zen); edo Dinux, Gasteizko Diocesanas Bigarren Hezkuntza eta Lanbide Heziketako Institutuak eratutako banaketa, eta euskara hutsez.
|
|
|
bike berria du izena artikuluak. Eta epaimahaiak batez ere berrikuntza saritu nahi izan du. Izan ere, negutegietako plastikoak xafla iragazgaitzak egiteko erabili daitezkeen ikertu du Goikoetxeaundiak
|
Euskal
Herriko Unibertsitatean, eta ikerketaren nondik norakoak jaso ditu artikuluan. Xafla iragazgaitzak asfalto betunez eta polimeroz eginda daude, eta non nahi erabiltzen dira eraikuntzan:
|
|
|
zentraletara ura eramaten duten ubideetan itota hiltzen diren animaliak.
|
Euskal
Herrian horrelako ubideen ehunka kilometro ditugula gogorarazten du bere lanean, eta ubide horietako hilkortasuna aztertzen du. Horretaz gain, arazoa konpontzeko irtenbideak ere proposatzen ditu.
|
|
|
Badira, ordea, hain ezagunak ez diren bestelako ondorioak ere, eta horietako bat zentral hidroelektrikoetara ura eramaten duten ubideetan animaliak itotzea da.
|
Euskal
Herrian zentral hidroelektriko ugari dago, eta ura daramaten ehunka kilometro ubide ditugu. Artikulu honetan, ubideetako hilkortasuna aztertzeaz gain, arazoa konpontzeko irtenbideak proposatuko dira.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ere, poliki poliki, infekzioen arloan eta medikuntza prebentiboan lan egiteko taldeak antolatu zituzten. Gernu aparatuko infekzioak gutxitzeko neurriak hartu zituzten, eta asepsia neurri zorrotzak hartzen hasi ziren arreta intentsiboko unitateetan hartzen diren arnas aparatuko infekzioak murrizteko; horiez gain, airearen eta uraren zirkuituak aztertu zituzten, eta teknika kirurgiko egokiak probatu zituzten, besteak beste.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko ospitaleetan, batez beste,% 5 da ospitaleetako infekzioen kopurua.
|
|
|
Hain zuzen, albistegietan ateratzen ez diren zoonosi arruntak dira osasun arduradunak gehien kezkatzen dituztenak, horiek sortzen baitituzte infekzio gehien. Zehazki, Salmonella eta Campylobacter generoko bakterioek sortutako gaitzak dira zoonosi nagusiak, bai
|
Euskal
Herrian eta baita Europa osoan ere.
|
|
|
Ezin da ukatu zenbaitetan kanpainek emaitza benetan onak ematen dituztela. Bruzelosia eta ganaduak transmititutako tuberkulosia, esaterako,
|
Euskal
Herri osoan zabalduta izatetik, ia kasu bakar bat ere ez agertzera igaro dira. Bi gaixotasun horiek ere bakterioek sortuak dira Brucella eta Mycobacterium bovis, eta patogenoak dira, bai ganaduarentzat, bai pertsonentzat.
|
|
|
Gipuzkoako datuak
|
Euskal
Herri osokoen adibide dira. Noizean behin, tuberkulosia edo bruzelosia duen behiren bat agertzen da, Bizkaian normalean, baina Kantabriako ganaduak kutsatuta izaten da.
|
|
|
urteak daramatzagu bruzelosiaren eta tuberkulosiaren arrastorik gabe. Gainera, behietan baino errazagoa da kontrola, gehienbat latxa arrazako ardiak hazten baitira
|
Euskal
Herrian; horiek lurraldean bertan sortu eta salerosten direnez, ez dago animalia gaixorik kanpotik sartzeko arriskurik. Salbuespena Nafarroaren hegoaldea da, han haragitarako ardiak hazten baitituzte, beste arraza batekoak, eta horietan azaltzen dira bruzelosi kasu batzuk.
|
|
|
Beste neurri batean, anisakisa ere gai garrantzitsua izan da komunikabideetan, Hego
|
Euskal
Herrian behintzat. Espainiako Osasun eta Kontsumo Ministerioak errege dekretu bat kaleratu zuen abenduan, gutxi eginda edo gordinik jan behar den arraina aurrez izozteko aginduz.
|
|
|
Nonbait, anisakiosi kasuak areagotzen ari dira, eta horrek bultzatuta atera du errege dekretua Espainiako Ministerioak. Japonian eta Eskandinavian pertsona dezente gaixotzen dira, baina Espainian eta
|
Euskal
Herrian, nahiz eta arrain asko jaten den, oso kasu gutxi izaten dira.
|
|
|
Baina etxean edukitzen diren animaliek eta animalia basatiek ere transmititzen dizkiete gaitzak pertsonei. Adibidez,
|
Euskal
Herrian inoiz egon ez den arren, amorrua zoonosi garrantzitsua da munduko zenbait lekutan. MOEren arabera, urtean 55.000 pertsona inguru hiltzen dira amorruaren birusarengatik, batik bat umeak, infektatutako zakurren hozkaden bidez.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, janarien bidez transmititutako zoonosiak dira kezka nagusia
|
Euskal
Herrian eta Europan, horiek baitira ohikoenak. Gainera, kontsumitzaileengan ere sumatzen da kezka hori, eta areagotu egiten da arazoren bat gertatzen den bakoitzean.
|
|
|
Orain
|
Euskal
Herrian
|
|
|
Bada, antzeko ikerketak egitekotan dira orain
|
Euskal
Herrian. Heinrichen lantaldeko etnobotanikari bat, Rocio Alarcon, Arabaren hegoaldeko tradizioak ikertzera etorriko da.
|
|
|
Lehen ere egin izan dira datu bilketak
|
Euskal
Herrian: Aranzadiko Daniel Perezek ehunka elkarrizketa egin ditu, eta horretan jarraitzen du.
|
|
|
Aranzadiko Daniel Perezek ehunka elkarrizketa egin ditu, eta horretan jarraitzen du. Hain zuzen ere, Perezek egin zituen etnobotanika jardunaldiaren antolaketa lanak, eta hitzaldi batean
|
Euskal
Herriaren ondarearen berri eman zuen. Jasotako datuak erabilita, eta esperientziak eman dion intuizioarekin, Perezek sei bat kultura tradizionaletan banatzen du Euskal Herriko ondare etnobotanikoa.
|
|
|
Hain zuzen ere, Perezek egin zituen etnobotanika jardunaldiaren antolaketa lanak, eta hitzaldi batean Euskal Herriaren ondarearen berri eman zuen. Jasotako datuak erabilita, eta esperientziak eman dion intuizioarekin, Perezek sei bat kultura tradizionaletan banatzen du
|
Euskal
Herriko ondare etnobotanikoa.
|
|
|
Hitzaldien artean, hamaiketako oso berezi bat prestatu zuten antolatzaileek:
|
euskal
kulturan tradizionalki jaten ziren jakiz osatutako zizka mizkak. Han, ezkur kafea dastatuz, etnobotanikaren eta farmaziaren arteko harremanaz hitz egin zigun Michael Heinrichek.
|
|
|
Liburu bi argitaratu zituen, Buruxkak (1910) eta Beribilez (1931). Lehenengoa biziki ausarta suertatu zen XX. mende hasierako
|
Euskal
Herri santu jalean, eta Etxeparek etxeko selauruan bahituta gorde behar izan zuen. Areago, andregaiak berarekin hautsi omen zuen.
|
|
|
Areago, andregaiak berarekin hautsi omen zuen. Ziurrenez, horixe da
|
euskal
literatura osoko jazokunerik erromantikoena. Aldudeko medikuaren bigarren liburuak, besteak beste zer eta eboluzionismoa darama enkriptatuta lerro artean, Piarres Lafitte ondotxo jabetu zenez.
|
|
|
Urtebete luzez mediku eta idazle haren inguruko ikerketa egin ondoren, azkenean iritsi zaigu Etxepare, Aldudeko medikua liburua. Proiektua gauzatzeko, CAF Elhuyarren irabazitako sariaz baliatu da Altonaga, baina liburua Euskaltzaindiak eta
|
Euskal
Herriko Unibertsitateak argitaratu dute.
|
|
|
Hala, depresioaren ikerketa eremua asko zabaldu da.
|
Euskal
Herriko Unibertsitatean, esate baterako, hainbat diziplinatako taldeak ari dira depresioa ikertzen.
|
|
|
|
Euskal
Herrian, 2003az geroztik egiten da biodiesela Arabako Bionor enpresan, eta baita Accionak Nafarroan duen fabrikan ere. Lehenengoak, erabilitako olioetatik abiatuta, urtean 30.000 m 3 biodiesel egiteko gaitasuna du; bigarrenak, aldiz, olio gordinak erabiltzen ditu, propio horretarako ekoitziak, eta urtean 35.000 tona egin ditzake.
|
|
|
|
Euskal
Herrian, geroz eta toki gehiagotan har daiteke biodiesela. Argazkian, Urbil merkataritza zentroko gasolindegia.
|
|
|
Bestalde, igandeetan
|
Euskal
Telebistako bi kateetan ematen den Teknopolis telebista saioak, 2006ko Bizkaian Ekin saria jaso du. Bizkaian Ekin sariak Bizkaiko Foru Aldundiko Berrikuntza eta Promozio Departamentuaren ekimena dira.
|
|
2008
|
|
|
Badaude aurrekariak. Gipuzkoan, TBTak eragindako poluzioari buruzko lehenengo ikerketa
|
Euskal
Herriko Unibertsitateko Kimika Aplikatua Departamentuko Esmeralda Millán irakaslearen taldeak egin zuen, 2000 urtean. Ikerketa horretan, TBT kontzentrazio oso handiak topatu zituzten Gipuzkoako estuario batzuetako sedimentuetan.
|
|
|
Leire Escajedo (Bilbo, 1973) Zuzenbidean lizentziaduna eta doktorea da, eta
|
Euskal
Herriko Unibertsitateko irakasle laguna Konstituzio Zuzenbidearen sailean. BBVA Fundazioaren, Bizkaiko Foru Aldundiaren, EHUren eta Deustuko Unibertsitatearen Zuzenbide eta Giza Genoma Katedrako ikertzailea da, eta EHUko Bioetikari eta Elikagaien Segurtasun eta Kalitateari buruzko masterretako irakaslea.
|
|
|
Proiektu honek
|
Euskal
Herriko Unibertsitateko errektoreordetzaren eta Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren laguntza jaso du.
|
|
|
|
Euskal
Herriko datuei erreparatuta ere, txostenaren ondorioak baikorrak dira: eguzki energia eta energia eolikoaren aukerak guztiz ustiatuko balira, gai lirateke biztanleriaren energia eskaria halako 15 betetzeko.
|
|
|
eguzki energia eta energia eolikoaren aukerak guztiz ustiatuko balira, gai lirateke biztanleriaren energia eskaria halako 15 betetzeko. Potentzial hidroelektrikoa, ordea, oso mugatua dela ondorioztatzen du txostenak, ez bailuke emango
|
Euskal
Herriko elektrizitate eskari osoaren% 5 betetzeko ere.
|
|
|
Hortaz, lanean hasi zen eskola martxan jartzeko, eta, azkenean, adostasun batera iritsi ziren frantziskotarrak, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Itsasmendikoi,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko landa eremuen prestakuntzako, sustapeneko eta garapen integraleko zentroa. Lehenengoek artaldea, lurrak eta baserria jarri zituzten, orain dela hogeita hamar urte martxan jarritako artaldeak aurrera jarrai dezan, aldundiak bere gain hartu zituen instalazioak berritzeko lanak, berrikuntzei heltzea zer garrantzitsua den erakustea baitu helburu, eta azkenik, Itsasmendikoik artzainak trebatzeko instalazioak egokitu zituen, interesa duen orori ahalik eta modu praktikoenean eta hezigarrienean erakusteko nola egin daitekeen gaur egun artzaintza.
|
|
|
Gaur egun
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa den lurraldeak 600.000 mila biztanle zituen orduan, eta Bilbok horietako 80.000 biltzen zituen. Emakume bakoitzak 3,53 haur zituen, eta batez besteko bizitza itxaropena 35 urtekoa zen.
|
|
|
Garai hartako beharrei erantzuteko eraiki zuten, Bizkaiko populazioaren hazkuntzak ekarri zuen osasun egoera berriari, batez ere. Basurtuko Ospitalea erreferente bihurtu zen
|
Euskal
Herriko osasun sisteman. Orain, une ona da atzera begiratzeko eta Basurtu eta garai hartako beste ospitaleen eredua aztertzeko.
|
|
|
Jokoetan, mapa fisiko eta politikoek hartzen dute protagonismoa: munduko mapak, bost kontinenteetako mapak, Espainiako mapak, Frantziako mapak eta
|
Euskal
Herriko mapak.
|
|
|
Gainera, garai hartan saiatzen nintzen lankidetzak egiten deitzen zidaten kazetariekin. Horregatik,
|
Euskal
Herriko Unibertsitateko prentsa bulegokoekin batera, bururatu zitzaigun irratiei matematikari buruzko programa bat eskaintzea.
|
|
|
Berrikuntza nagusietako bat
|
Euskal
Telebistaren kate digital berriaren eskutik dator: ETB3 Urriaren 10ean ikusiko du argia kate berriak, eta Teknopolis saioa kate jaioberriaren programazioaren parte izatera igaroko da.
|
|
|
Zer abantaila ekarriko lizkioke hautagaitzaren arrakastak Bizkaiari eta, oro har,
|
Euskal
Herriari?
|
|
|
Baina hori horrela da modu horretan funtziona dezan arduratu direlako.
|
Euskal
Herria eremu ezin hobea da horrelako zerbait egiteko, bere teknologia potentziala bat erabat proiektu honekin.
|
|
|
estrategia aldaketa bat garaiz egin ezean, hemen ez da inolako aukerarik izango. Eta, duen dentsitatearekin,
|
Euskal
Herriaren oinarri teknologikoa ezin da horrela mespretxatu.
|
|
|
Are gehiago, orain dela gutxi arte, ibaiak zaintzea ez zegoen uraren erabilera kudeatzeko arauak egiten zituztenen helburuen artean. Hona, adibide gisa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen 1998 urteko Norte III arroko plan hidrologikoak esaten duena emari ekologikoen egoeraren inguruan:
|
|
|
Europako Uraren Arteztarauak ezartzen duena betetzearren, hau da, ibai guztien egoera ekologikoa hobetzearren,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan plan hidrologiko berri bat prestatzen ari dira Uraren Euskal Agentzian, bertako ura nola kudeatu zehazteko. Oraindik ez dute bukatu datorren urtean argitaratzekoak dira, baina eskema bat egin dute kontuan hartu beharreko gaiekin.
|
|
|
Europako Uraren Arteztarauak ezartzen duena betetzearren, hau da, ibai guztien egoera ekologikoa hobetzearren, Euskal Autonomia Erkidegoan plan hidrologiko berri bat prestatzen ari dira Uraren
|
Euskal
Agentzian, bertako ura nola kudeatu zehazteko. Oraindik ez dute bukatu datorren urtean argitaratzekoak dira, baina eskema bat egin dute kontuan hartu beharreko gaiekin.
|
|
|
Oraindik ez dute bukatu datorren urtean argitaratzekoak dira, baina eskema bat egin dute kontuan hartu beharreko gaiekin. Eskema horrek dioenaren berri eman zigun Iñaki Arratek Uraren
|
Euskal
Agentziako plangintza hidrologikoko teknikariak.
|
|
|
Premisa horiek aipatu, eta emari ekologiko modularraren metodoa proposatzen dute
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan emari ekologikoak zehazteko. Metodo horrek urtea hiru zatitan banatu eta zati horietako bakoitzerako ibai tarte bakoitzean emari ekologiko bat zehaztea proposatzen du:
|
|
|
Baina, gainera, oxidoak ematen dion kolore gorrixka ongi dator ingurunearekin. Altzairu herdoilgaitza ere aukera oso ona izango zatekeen, kontserbazioaren ikuspuntutik, baina haren tonu metalikoak ez zuen bat egingo paisaiarekin. Eta areagoa doa, burdinak
|
Euskal
Herriaren historian izan duen garrantziagatik ere, ongi aukeratutako materiala da.
|
|
|
Basque Research web guneak Tesi Saria antolatzen du urtero,
|
euskal
unibertsitateetako ikertzaileen lanak gizarteratzeko. Seigarren edizioa izan da aurtengoa, eta Estibaliz Alegre Martinez biokimikariak jaso du lehenengo saria.
|
|
|
Izan ere, ziklo luzeko espezieak izanik, ingurunera ongi egokituko direla ziurtatu behar da basoberritze lanei ekin baino lehen.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko espezie autoktonoak ikertzen dituzte, hegoaldekoak bereziki, klima atlantikoaren eta mediterraneoaren arteko mugan daudenez klima aldaketaren aurrean haiek jasango bailituzkete lehenengo kalteak. Hosto erorkorrak eta iraunkorrak dituzten espezieak aztertzen dituzte; azken horiek bereziki, hostoa galdu gabe egokitzen baitira tenperatura hotzetara.
|
|
|
Esaterako, koralek, errudistek eta haien antzeko beste izaki batzuek karbono dioxidoa finkatu dute, eta, hala, kareharriak eta antzeko arrokak eman dituzte, eta mendiak eta itsas plataformak sortu... Hortxe daude, besteak beste, Aizkorri, Anboto, Gorbeia, Ernio, Izarraitz eta
|
Euskal
Herriko beste hainbat mendi, Kretazeoaren erdialdean gure itsasoetan paisaia tropikalak agintzen zuela erakusten duten lekukoak. Itsas hondoak sakonera txikikoak izateaz gain klimatologia samurra eta uren kalitatea oso ona zirenez, koralak ugaltzeko txoko ekologiko egokia garatu zen.
|
|
|
Woodwardia radicans, isurialde atlantikoko iratze erliktikoa. Ondoan, basoilarra (Tetrao urogallus), beste espezie erliktiko bat, baina
|
Euskal
Herria hotzagoa zen garaikoa. Gaur egun batez ere Eurasiako taigetan bizi da.
|
|
|
Badakigu, baita ere, gaur egungo kontinenteek plaken tektonikaren eraginez dutela duten banaketa, baina oraingo egoerara iritsi arte asko aldatu dela bakoitzaren kokapena.
|
Euskal
Herriak, adibidez, urpean eman du historia geologiko gehiena: orain dela 300 milioi urte inguru atera ziren ur azalera lehenengo lur-zatiak, eta orain dela 40 milioi urte edo behin betiko azaleratu zen.
|
|
|
Esate baterako, Woodwardia radicans iratzea batik bat Makaronesian (Kanariar uharteak, Madeira uharteak eta abar) bizi da gaur egun, hau da, klima subtropikal tropikalean. Baina
|
Euskal
Herrian (oro har, isurialde atlantiko osoan) espezie horren populazio batzuk badaude, zenbait errekasto itzaltsu eta babestuen ertzetan. Horrek pentsarazten du garai batean banaketa zabalagoa izan zuela espezieak, eta ordutik iraun dutela, neguan izozten ez diren leku hezeetan.
|