|
2000
|
|
|
. Orain. beste batean murgilduta daude, Mexikoko
|
euskal
komunitateari arras atxikia zegoen Pedro Laskuraini buruzkoa:
|
|
|
Uztaileko azken asteburuan euskal jai handia ospatuko da Boisen.
|
Euskal
komunitate zabaleko hirian, euskal jatorriko estatubatuarrak euskal kulturaz blaituko dira lau eguneko jaialdian. Euskal Herritik hara propio joango denik ere ez da faltako, noski.
|
|
|
BOISEKO
|
EUSKAL
KOMUNITATEA.
|
|
|
Jaialdia izango da Boisen, baina, jakina, jaialdia bertan
|
euskal
komunitate bat dagoelako egingo da. Ezagutu dezagun bada.
|
|
|
Iraganetik datorkigun irla komunitate bihurtu nahi dugu, bere ezaugarri nagusiek iraun dezaten. Eta komunitate hori, sare baten lauki izan dadin saiatuko gara, horizontalean nahiz bertikalean beste batzuekin lotu eta
|
euskal
komunitate modernoa eraikitzen laguntzeko
|
|
|
Lehen dimititu zuen Euskararen Kontseilu eta orain ezabatu den Hizkuntza Politika Zuzendaritzaren hutsuneak betetzeko, neurri batean bederen, eta Euskal munduaren barnerako eta kanporako erreferentzia eta gida izateko.
|
Euskal
komunitatearen ordezkaritza honek noski, txukun eta zarpailkeriarik gabe agertu eta jokatu behar du.
|
|
|
Bere buruaren jabe ez den herriekin gertatu ohi denez, besteek marraztutakomapen kontsumidore dira
|
euskal
komunitateak. Akulturazio geografiko12 13 larriarenlekukoak al gara?
|
|
|
Ez eta hizkuntzaren erabateko batasunik19, aro modernoagoan.Baina bistakoa da, gure herriaren bizimodua eta kultura ezagutzen dituen edozeinentzat, euskal herrialdeen artean beti izan dela zelanbaiteko lotura. Batasun politikorikeduki ez arren, ezagunak dira Pirinioez alde bietako
|
euskal
komunitateen arteko loturakulturalez eta idiomatikoez gain izan diren eta badiren erlazio ekonomikoak (delaartzaintza, dela baso ustiaketa). Ezagunak dira, era berean, Nafarroen arteko harremanak, nola politikoak hala erlijiosoak.
|
|
|
euskaldunak izateaz gain, euskal idazle ezagunak ere izan baitira (gero tartufokerietaraino damutu badira ere). Hots, gaur euskarak jasaten dueneraso gupidagabean, nekez para daitezke bi idazle horiek?
|
euskal
komunitatea, renalderdian. Bereiz marra ez baitago hor.
|
|
|
Beraz, ildo honetan musika tresna baten edo adierazpenmusikal baten euskaltasuna zalantzan jarri edo ukatu egiten denean, ukapena eta tramankulu bitxi batzuetatik askoz ere harago doa, gizarte osoa biltzeraino.Gure kasuan zalantzan jartzen dira, orokorrean eta zuzenean, euskal errepresentaziomusikalak; zeharka ukatu nahi dena, ordea, ez da euskal musika tresna, euskal musikaedo euskal kultura, hots, euskal gizartea baizik. Transferentzia kasu bat da hau: objektu bat(
|
euskal
komunitatea) ukatu beharrean, ezkutuko bultzada eta eztabaidapolitikoa saihesteko eta ideologia ezkutuan mantentzeko, komunitate honekin kontiguitate egoeran dagoen, haren bizitza sozialaren euskarria den eta haren errepresentazioa den objektua ukatzen da, bere musika tresna, alegia. Parte bat ukatzen da, bainaosotasuna ukatu nahi da.
|
|
|
|
Euskal
komunitatea ez dute ukatzen zuzenean eta orokorrean, baina harenadierazpen eredugarriak eta euskal komunitatearen identifikazioa posible egiten dutenerrepresentazioak ukatzen dituzte. Eredu eta errepresentaziorik gabe komunitate batbiluzik dago, bere bizitza soziala antolatzeko euskarririk gabe, nortasunik gabe, norden jakin gabe, noraezean dabilen eta ezereza izatearen sentimena duen giza multzodefinigaitz bihurtuz.
|
|
|
Euskal komunitatea ez dute ukatzen zuzenean eta orokorrean, baina harenadierazpen eredugarriak eta
|
euskal
komunitatearen identifikazioa posible egiten dutenerrepresentazioak ukatzen dituzte. Eredu eta errepresentaziorik gabe komunitate batbiluzik dago, bere bizitza soziala antolatzeko euskarririk gabe, nortasunik gabe, norden jakin gabe, noraezean dabilen eta ezereza izatearen sentimena duen giza multzodefinigaitz bihurtuz.
|
|
|
Fenomeno komunikatibo hau ez da soilik musikan gertatzen.
|
Euskal
komunitateari lotutako historia, arkitektura, pilota, kirola, giza balio, euskara bera edo bestelako adierazpenekin fenomeno bera gertatzen da. Euskaldunon alderdi kultural batjartzen da zalantzan publikoki, baina sakonean euskal gizakia eta gizartea bera dabenetako ukapenaren subjektua.
|
|
|
abiatze hauek hizkune edo kalaka bihurtzen dira, behin eta berriro erabili ohi baititugu: , nazioarte mailan??;. Euskal Herriko albisteei dagokienez??;, ondoren, gatozen
|
Euskal
Komunitate Autonomora??;, albiste txarrak nekazarientzat??. Batzuetan objektibotasuna gal daiteke:
|
|
|
irrati nazionalaren sorrera. Hori ezinbestekoa zen
|
euskal
komunitatea suspertzeko eta euskal sena duen herri izaerari eusteko. Ezinbesteko baldintza zen eta helburua lortu zen, indar abertzale moderatuei esker batez ere, Eusko Alderdi Jeltzale eta bere magaletik sortutako EAko gizon emakume politikariei esker.
|
|
|
MINA, Mari Kruz Nafarroaren egungo historiari sarrera. 6 zk. (1978), 75 Komunikazioa prozesu gisa. 22 zk. (1982), 14 (Itz.: Jexuxmari Zalakain). Zientzi, teknologi eta garapen ikerkuntza
|
Euskal
Komunitate Autonomoan. 54 zk. (1989), 7 (Itz.:
|
|
|
77/ 78 zk. (1993), 162 Zientzia (Egunen gurpilean). 79 zk. (1993), 117 Zientzi, teknologi eta garapen ikerkuntza
|
Euskal
Komunitate Autonomoan. 54 zk. (1989), 7 (Itz.:
|
|
2001
|
|
|
|
Euskal
komunitatea oso garrantzitsua da Argentinan, Txilen, Idahon... eta haiek gustoko dituzte Euskal Herriko irudiak eta berriak, ze guk hemen 20 kate baditugu, haiek 75 dituzte, eta nahi dutena da euren herriko telebista hori ikustea. Lehengoan, adibidez, Oiñatiri buruzko erreportajea egin genuen, eta mail pila bat jaso genuen, Oiñatitik Amerikara joandakoena.
|
|
|
Berbaizu elkarteko lehendakari Jose Moralesek aldizkariko lehen zenbakian izkiriatua gure eginez," garrantzi handikoa da Deustun euskara hutsezko komunikabide bat edukitzea eta, horregatik Berbaizu euskara elkartea sortzeaz batera, komunikazio batzordeak buru belarri ekin zion aldizkariaren egitasmoa mamitzeari". Berbaizu euskara elkarteak, besteak beste,
|
euskal
komunitatea sendotzen lagunduko duen kalitatezko eskaintza kulturala ziurtatu gura die bertako euskaldunei, eta lan ildo horrekin bat eginez" Prest!" aldizkaria txukun, kalitatezko eta berritzaile dugu. Erredakzio taldera, berbarako, hedabide zenbaitetan (EITB," Egin"," Berton" aldizkaria," Hitzartu" aldizkaria) arituriko eskarmentudun profesionalak eta berrikitan kazetaritza ikasketak bukaturikoak batu dira, baita kolaboratzaile andana ere.
|
|
|
MUNDUKO herriak dira eskubide horien subjektua, eta horrelaxe jasotzen du Nazio Batuen Batzar Orokorraren 1.514 ebazpenak. Euskal herritzat hartuko genuke bere esisten tziaren jabe den
|
euskal
komunitatea, berezkoak dituen eskubideak eraginkortasun betean jartzeko prest dagoena. Komunitate horrek Euskal Herriko lurraldeetan du kokaleku eta erabaki tzeko eskubidea du gutxiengo gehiengo joko guztien gainetik.
|
|
|
Bestalde,
|
euskal
komunitatea hain txikia izateak bere abantailak ditu, nahikoa da pertsona talde txiki bat bere ahotsa entzunarazteko, eta sarritan joera ezberdinetako pertsonek elkar ezagutzen dute.
|
|
|
|
Euskal
komunitatearen lanetan ere buru belarri saiatu zen idazlea. Esaterako, 1959an Lehen Western Basque Festival antolatu zuen batzordeko izan zen.
|
|
|
Euskara: hizkuntzari dagokionez ere, garapen osoa behar du lortu
|
euskal
komunitateak, gaur eta biharko erronken aurrean hizkuntza baliabide eta tresnaegokiak izan ditzan.
|
|
|
Gure ustez, ikasleen interesa ez da, gehienetan behintzat, testu espezializatuak sortzea, testu idatziak gehienbat?, baizik eta orain arte landu dituen testu motetan trebetasun maila hobetzea, bere hizkera eta gaitasun komunikatiboansakontzea, eta, seguruenik, kasu askotan behintzat,
|
euskal
komunitatean integratuzjoatea.
|
|
|
Bariantzaren %30.4a azaltzen duen 1 FAKTOREAn orientazio integratiboari dagozkion itemak taldekatzen dira (p= 0.87): ...modua hobeto ulertzeko nahia, euskal kulturako ekintzetan parte hartzekonahia, euskaldunek gizartean dituzten arazoak ulertzeko desioa, euskal kulturaezagutu eta baloratzeko nahia, euskaldun sentitu nahia, ideia berriak eta ikuspuntuzabalagoak izatea,, hori beste kultura batzuekiko zabaltzea bezala ulertzen dugularik?, euskaldunekin komunikatu nahia eta horien artean lagun berriak egin nahiizatea,
|
euskal
komunitateko kide bihurtzea eta euskaldunen artean erosoago sentitzea. Faktore hori saturatzen duen azken itemetako bat interes pertsonalagoekinloturik agertzen da:
|
|
|
Horrekin, batera zenbait elementuintegratibo ere aurkitzen ditugu faktore horretan: lagun euskaldunak egitea, euskaldunen artean erosoago sentitzea, eta
|
euskal
komunitateko kide bihurtzea.Faktore hori saturatzen duen azken elementu bat, euskarak etorkizuneko ikasketetan lagunduko dielako ideia da. Hirugarren faktore horri irabazi pertsonalekoorientazioa deituko diogu.
|
|
|
Bariantzaren %32.5a azaltzen duen 1 FAKTOREAn orientazio integratiboari dagozkion itemak taldekatzen dira (u= 0.87): euskaldunak eta beren bizitzekomodua hobeto ulertzea, euskaldunak hobeto ezagutzea, euskal kultura hobeto ezagutu, ulertu eta baloratzea, euskal kulturaren ekintzetan parte hartzea, euskaldunekdituzten arazoak hobeto ulertzea, ideia berriak eta ikuspuntu zabalagoak izatea, euskaldun sentitzea, lagun euskaldunak egitea eta
|
euskal
komunitateko kide bihurtzea.
|
|
|
Bariantzaren %9.0a azaltzen duen 2 FAKTOREAn norberaren garapen edoonura adierazten duten itemak eta integratiboak ere agertzen dira (u= 0.85). Subjektu hauek euskara ikasten dute, jendeak gehiago errespetatzen zaituelako, etxean beste guztiek egiten dutelako,
|
euskal
komunitateko kide bihurtzeko, interesatzen zaizkien gauzak egiteko, euskaldunen artean erosoago sentitzeko, euskaldunsentitzeko, lagun euskaldunak egiteko, seme alabak euskaldunak izan daitezen, etaeuskaldunen arazoak hobeto ulertzeko. Faktore horri, lagin orokorrean bezala, irabazi pertsonaleko orientazioa deituko diogu.
|
|
|
Gogoan dut euskaraz ez dakiten euskal herritarren hizkuntza harresia aipatu niola, besteak beste. Halaber, esan nion osasungarri litzatekeela, erdal hiztunen herritartasunarentzat bezala euskal hiztunon bertakotasunarentzat ere (euskara inoren aurka erabili baino, euskara geure buruen alde baliatu nahi dugun euskal hiztunontzat, alegia),
|
euskal
komunitate osoak gure arazo, kezken eta nahien berri izatea. Horretarako, euskal lanak âtartean eta nabarmen, Mitxelenarenarenak berarenakâ Â ezagutaraztea guztiz beharrezkotzat jotzen nuela erantsi nion.
|
|
|
Izan ere, Hego Euskal Herriko gazteen artean, adibidez, euskaldunak gero eta ugariagoak badira ere, horietako gehienek ez dute hiztun komunitate sendo eta trinkorik osatzen, Etorkizuna Aurreikusten 99: Euskal He rriko gaztetxoak eta euskara ikerlanak argi uzten duen bezala; gaztetxo euskaldun gehienak erdal hiztunen komunitatean sakabanatzen dira; ez dute euskaldunen arteko euskarazko harreman sarerik osatzen, eta horren ezean ez dago
|
euskal
komunitate osasuntsurik.
|
|
|
Bi helburu, bada: lehena, euskararen kontrako jarrerak sustatzea, euskaldun eta euskaltzaleenganako arbuioa sortzea komunitate erdaldun elebakarrean; eta, bigarrena, beldu rra sortzea eta euskaldunok berezko hizkuntzari uko egitea —Francoren garaian bezalatsu—
|
euskal
komunitatean.
|
|
2002
|
|
|
Hau da, erabilera ezagutzarekin alderatuz gero %25 inguru, %14ko erabilera altua da. Beraz,
|
euskal
komunitatearen aldetik badago euskaraz aritzeko gogoa eta hori oso posi
|
|
|
Zenbait tokitan izan daiteke kezka, Gasteiz batean etorkinek euskaraz edo erdaraz ikasten duten ez da kezkagarria. Gasteiz moduko lekuetan, garrantzitsuena
|
euskal
komunitatea sortzea da; euskal hiztunen kopuru esanguratsua badago, baina neurri handi batean sakabanatuta. Araba moduko toki batean ezin da euskarazko zerbitzuen aldarrikapenean hasi euskal hiztunen komunitatea sortu baino lehen.
|
|
|
Ñabardura bat. Iruñerriarekin konparatuta, ez dakit esaterik dagoen
|
euskal
komunitaterik ez dagoela. Neurketaren datuak hor daude, eta komunitate ahul eta sakabanatua izango da, baina komunitate hori egon badago.
|
|
|
Ezinezkoa da, lerro gutxi batzuetan eta ahalik modu ulergarrienean hilabetetako lan trinkoa laburbiltzea. Hala ere, gehiegi sakondu gabe, Gipuzkoako bost herritan
|
euskal
komunitateen bizindarraz egin dugun ikerketaren inguruko zertzelada nagusiak plazaratzen saiatuko gara, interesa duenari gurekin harremanetan jartzeko aukera emanaz.
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu Internet oihana dela, eta milaka web gune eta erabiltzaile gutxi daudela". Eta hori are nabarmenagoa da
|
euskal
komunitateari dagokionez, kuantitatiboki euskaraz nabigatzen duten horiek oso gutxi baitira. Hala ere," gure jendea, kulturarekin interesaturik dagoena" bildu behar dela diosku Egiak.
|
|
|
Orduan batzuek garrantzi gabekotzat jo zuten baina Estatutuak badu bere sarreran
|
euskal
komunitate berezko baten definizioa, esaten duenean Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroak badutela komunitate politiko bat osatzeko eskubidea eta beren herritarren erabakiaren mende dagoela. Agian gaur gehiago apreziatzen da holako adierazpen bat.
|
|
|
Inguma izenekoa UEUk sortutako
|
euskal
komunitate zientifikointelektualaren datu basea da. Bertan azken 30 urteetan unibertsitate mailakozientzia eta jakintza alor bakoitzean euskaraz ahoz eta idatziz ekoitzi denariburuzko oinarrizko informazioa eskaintzen da; euskaraz zer egin den eta nork eginduen azaltzen duen aipu laburra, alegia.
|
|
|
oso ikerketa proiektu gutxi egiten dira euskaraz eta, gainera, euskaldunez osatutako ikerketa taldeak gutxi dira. Unibertsitatedesberdinetako irakasle euskaldunen arteko ikerketa taldeak osatu behardira, euskarazko ikerkuntza garatzeko eta
|
euskal
komunitate zientifikoasendotzeko, jakintza arlo desberdinen arteko sinergia bultzatuz.
|
|
|
Hor daukagu, adibide modura, 1998 urtean Baskongadetakogobernuak garaturiko Unibertsitatea Antolatzeko Legea. Lege hori
|
euskal
komunitate unibertsitarioari bizkar emanez prestatu zen, eta sektore zabalen protesta eragin zuen: «Suspenso univ.ersitario a la LOU»17 UPV/EHUko Gizarte Kontseilukoburua ere horren kontra azaldu zen:
|
|
|
Kanpoko botere horrek, Estatuaren itxurapean azaltzen zaigunak, ez zituen onartzen aurretik ziren gorputzpolitikoak. Bide horretatik, indibiduoak ez ezik
|
Euskal
Komunitateak ere baztertuzituzten.
|
|
|
Ezin liteke, gainera, hori edonolako proiektu politikoren parekoa balitz bezala kontzeptualizatu, aurretikoa da eta hankaz gora jartzen dira gaur egungo zenbait proiektu.86 Zein hautestontzik duen pisu gehiena neurtu aurretik, pisutsuagoak diren beste paper batzuk behar dira.tazkak demokraziaren isla baino ez lirateke izango, gehiengoaren eta gutxiengoaren esku jarri litzatekeelarik kasuan kasuko aldaketa prozesua. Horrela lortuko da
|
euskal
komunitatean (bat: errekonozimendua) polis eta polemos esanahiak bermatzea (bi:
|
|
|
Horretan daukagun konp romisoak urrats berriak ematera eroaten gaitu. Sortu dugu Inguma(
|
Euskal
Komunitate Zientifikoaren datu basea, www.inguma.com). Horri esker jakin ahal izan dugu azkenurteetan lau mila eta bostehun pertsona baino gehiagok zerbait egin izan dutela euskaraz (hitzaldiak, aldizkari art ikuluak, liburuak eta abar), Inguma datu basean 17.000 erregistrotik gora dago dagoenekoz.
|
|
|
Eman dezagun datu erabakigarri bat: azken hogei hogeitamar
|
urteetan
euskal komunitate zientifiko intelektual bat sortu eta garatu da, ia ia ezerezetik abiatuta. UEUren Inguma proiektuan egiazta daitekeen bezala, une honetan gutxienez lau mila pertsona dago unibertsitate mailako kultur produkturen bat (liburu, artikulu, hitzaldi) sortuduena euskaraz.
|
|
|
Goian aipatzen direnabantaila guztiez gain, AEKren ikuspegi espezifikotik begiratuta, bestelako onurak ere topatzen dizkiogu: euskalprofesionalak (gure kasuan, euskara irakasle trebatu eta jantziak) sortzeko bide ezin hobea izango litzateke, irakasleen etengabeko prestakuntzan eta gaurkotzean izugarrilagunduko luke, ikerkuntzari bultzada ederra emango lioke, testugintzan eta ikas materiala sortzekotan aurrerapauso itzelak emango genituzke eta, maila sinbolikoan,
|
euskal
komunitatearen eta hizkuntzaren prestigioa sendotu eta euskara ikasteko motibazioa indartuko luke. Arriskuak ere badaude, noski, gauza guztietan bezala, baina euskarazko unibertsitatearen aldean eskaintzen zaizkigunalte rnatibak ere arriskuz josiak daude.
|
|
|
EHUren baitan euskal unibertsitatearen egitasmoa ez da etorkizunekoa, abian dugun gaur egungoa baizik. Baina dekretuak alferrikakoak lirateke
|
euskal
komunitate unibertsitariorik gabe.
|
|
|
2. Euskal Unibertsitatearen proiektuak onurak eta abantailak ekartzen dizkio
|
euskal
komunitateari. Lurraldez juridikoki bere esparrua zein den nire ustez azken arazotxoa baino ez da.
|
|
|
Unibertsitateen arteko lankidetza da garrantzitsua, eta desberdinak izatea onuragarria da Euskal Herria rentzat. Edukiz euskal izatea da arazo nagusia,
|
euskal
komunitatea zazpi herrialdeetatik at ere badago egon eta.
|
|
|
Euskalgintzan, argi eta garbi, unibertsitate publikoa da erantzukizun nagusiena hartu duena, eta gaurko euskal hiztunen ko pu ruari begiratuz gero ez dago beste irtenbiderik. Oraindik, tamaina eta prestakuntza irabazi behar dugu unibertsitateko gaiak euskaraz lantzeko,
|
euskal
komunitate unibertsitario sendoa eratuz. Aurrekontuari begiratuz euskalgintzaren aldekoa bideragarriagoa eta berezkoagoa litzatekeelako gure gizartean.
|
|
|
Euskal Unibertsitaterako bidean, beste tresna bat ikusten dut beharrezkoa: askotan komentatu dugun bezala, egun dispertsaturik dagoen
|
euskal
komunitate zientifikoaegi turatzea.
|
|
2003
|
|
|
Eta nik uste dut beti ere, horrelako gauzetan, egin behar dela azterketa bat kanpora begira, hau da, zergatik gertatzen den arakatu behar dela. Zentzu horretan, nabarmena da zer giro bizi dugun, ez nuke esango bakarrik
|
euskal
komunitateari begira, baizik eta elkar bizitzeari begira eta ezberdintasunari begira oro har Espainian. Oso sasoi ilunak dira edozein demokratentzako izan euskaldun edo peruar, munduan zehar.
|
|
|
Lurraldeak eta bertako biztanleak, oso bigarren mailan agertzen ziren. Eta lanotarik batek ere ez zuen erreferentzia historiografiko gisa
|
euskal
komunitatea hartzen (dela Euskal Herria edo dela euskaldungoa). Hain zuzen Koldo Larrañagak aztertu du, artikulu interesgarri batean, nola joan zen Euskal Herria diskurtso historiografikoaren subjektu bihurtzen eta definitzen.12 Baina gure gaia ez da hori zehazki, baizik euskaraz idatziriko historiografia, gaia edozein izanik ere.
|
|
|
Horrela sortu da Basoekin, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko elkarteetatik sortutako sozietate mugatua, eta hala erabakitzen duten elkartekideen basoen kudeaketaz arduratzen da. Basoekin joan den urrian jarri zen martxan, eta harrezkero merkataritza sozietate honek, bere bazkideekin batera,
|
euskal
komunitateko mendiak kudeatzeko beharrezkoak diren baso-lanak planifikatzen aritu da, eta, aldi berean, behar den guztia egin du. Sozietate mugatu horrek lan puntualak egiten ditu, hala nola basoberritzeak, belar sastrakak kentzea eta inausketak, baita zuhaizti baten baso kudeaketa ere, txanda osoan.
|
|
|
Ordurako foru sistema soilik euskal probintzietan zegoen indarrean, Espainiako gainerako lurraldeek Erdi Arotik zituzten probintzia foruak galdu egin baitzituzten Borboien absolutismoarekin. XVIII. mendeak aurrera egin ahala, hain zuzen ere, foruak
|
euskal
komunitatearen identitate iturri  bihurtu ziren. XIX.an fuerismoa izango da ordena sozial zaharraren jarraikortasuna foruen iraupenarekin lotuko duen ideologia berria.
|
|
|
Gaur egun ezagutzen ditugun erakunde publikoek dituzten administrazio mugak gainditu ahal izateko, erkidegoz gaindikoa luke izan euskal hedabideen kontseiluak. Erakunde horren funtzio nagusia da
|
euskal
komunitatearen kohesioa bizkortzea, indarberritzea eta gidatzea.
|
|
|
Agentziaren produkzio lerro nagusia euskaraz izango da; baina gainerako erdaratan ere ekoitzi du, gure buruaz (euskaldunez) baina erdaraz: erdal komunitateek
|
euskal
komunitatearen berri izateko.
|
|
|
Prentsa diglosikoak inbutua sortu du gure artean. Inbutuaren aho txikia utzi zaie euskarari eta
|
euskal
komunitate linguistikoari; eta euskaldunak ez du lekurik aurkitu hortik igarotzeko. Oro har, sinesgarritasuna kendu dio euskarari prentsa diglosikoak:
|
|
|
Konplot polizial judizialak euskal kultur industria eta erakunde horiez eta
|
euskal
komunitate linguistikoaz gain, pertsonak zigortu ditu, indibiduoak zigortu ditu, guardia zibilak bakarrik egiten dakien modura: " nahi dutena eginez eta arratoiak bezala tratatuz pertsonak" Otamendik salatu zuenez, kartzelatik irten bezain laster.
|
|
|
Soilik horrela hedatuko dira euskararen sareak eta
|
euskal
komunitatearen dimentsioa. Horri ekin bitartean, erdaren mundua etengabe ari da hedatzen, euskararena gutxika gutxika baztertuz.
|
|
|
1
|
Euskal
komunitateak bizi indar etnolinguistiko eta" soziokulturazko muga hesi" sendoak dituenean, komunitate horren kontrolpeko alorretan erabilera areagotuko da; baina, euskal komunitatearen bizi indar etnolinguistikoa handia izanik ere, bere kontroletik kanpo gelditzen diren eremuetan erdal dinamika nagusituko da (estatuko komunikabideetan, adibidez).
|
|
|
1 Euskal komunitateak bizi indar etnolinguistiko eta" soziokulturazko muga hesi" sendoak dituenean, komunitate horren kontrolpeko alorretan erabilera areagotuko da; baina,
|
euskal
komunitatearen bizi indar etnolinguistikoa handia izanik ere, bere kontroletik kanpo gelditzen diren eremuetan erdal dinamika nagusituko da (estatuko komunikabideetan, adibidez).
|
|
2004
|
|
|
–Euskara eta euskal kulturaren etorkizuna, benetan egoera oso kaskarrean dago, eta aurrerantzean gerta daitekeen ondorioetako batzuen artean, euskararen desagerpena ere izan daiteke horietako bat. Horrekin batera,
|
euskal
komunitatearen desagertzea horri lotuta egongo litzateke, inolako ezbairik gabe?. 156
|
|
|
Ikuspegi kuantitatiboaren ezaugarriak azpimarratu nahi izanez gero, euskaldungoaren aurrerabidea nabarmenduko zaigu. Aurrerabide horren euskarri irakaskuntzaren alorrean egin den euskalgintzaren uzta erakutsiko zaigu, horrenbeste izatetik honenbeste izatera igaro da
|
euskal
komunitatea. Inoiz baino hobeto gabiltza, inoiz obratu ez den euskalgintzaren esperientzia baitaukagu begien aurrean.
|
|
|
ikusi nahi luke, kontrolaren arrazoi ideologikoak euskal nazionalismoaren kate motzetik datozela adierazi nahirik. Egia esan, bere buruaren kontrolik ez duen
|
euskal
komunitateak ez dirudi kontrol handirik izan dezakeenik hizkuntzaren gainean, kontrol hori azken burura eramatea izaten baita bermerik handiena hizkuntzaren izaera eta erabilera desideologizatzeko. Oso oker ez banago behintzat, euskararen gainean erabateko kontrolik ez edukitzetik sortzen zaizkio ideologia arazo hauek euskaldungoari.
|
|
|
Oso oker ez banago behintzat, euskararen gainean erabateko kontrolik ez edukitzetik sortzen zaizkio ideologia arazo hauek euskaldungoari. Hain zuzen, euskararen normalkuntzak galdegiten duen desideologizazioa Estatuak ezarria daukan kontrolak eragiten du,
|
euskal
komunitateak presio horri gain hartu ezin dionez. Problema ez da orduan euskal nazionalismoak euskararekiko ezartzen duen kontrol ideologikoa.
|
|
|
Ez dagoela, alegia, euskara erdararen pareko gizarte estatusean kokatzearen aurka.
|
Euskal
komunitatea ez duela gutxiesten eta zokoratzen, eta hau dagoen bazter estatus ziztrinetik jasoaz, bere buruari opa dion duintasun linguistikoa opa diola gutxien gutxienez. Bestela esanik:
|
|
|
–Gaztelera ez da Euskal Herriaren izaeraren ezaugarria, sevillanak edota Marsellesa ez diren bezala. Euskal Herriaren naziokide sentitzen ez direnak, horiek ere ez dira
|
euskal
komunitatearen parte, eta ezin dute Euskal Herriaren borondate kolektiboa osatu?. 117
|
|
|
Gogo giro horretan ulertzekoa da komunitate minorizatu batek ez duela oro har bere buruaren oharmena taxutzeko autonomiarik eta gaitasun orokorrik. Izan,
|
Euskal
komunitatea ez da hegemonikoa den beste gizatalde nazional baten azpisistema besterik, eta haren logikapean dihardu maila guztioetan: dela ekintzaren praxian, dela gogoetaren jarduera mentaletan, dela kulturaren eta ideologiaren alorretan.
|
|
|
444 Pruden Garzia/ Gerardo Markuleta:
|
Euskal
komunitate zientifiko intelektuala (eta II), Euskaldunon Egunkaria, 1994/5/5.
|
|
|
Hala, ikastolen fenomenoak erakutsi zuen herri kemena ikusirik, batek baino gehiagok zera pentsatu genuen geure kolkorako: hezkuntza sistema euskalduntzen badugu,
|
euskal
komunitatearen bizkarrezurra berriro ere osatu eta egituratu ahal izango dugu. Geroak ederki jarri du zegokion tokian gure orduko arinkeria soziolinguistikoa.
|
|
|
Erdarak bizi gaitu, euskarak bizi ezin gaituen funtsezko izarietan: . Gaur egungo produkzio tipoak ezin du ase
|
euskal
komunitate batek dituen hainbat premia. Ekoizpenak kontsumoa islatzen du, hau da, ez da produzitzen kontsumituko ez denik, oro har.
|
|
|
|
Euskal
komunitateaz haraindi eta honaindi jardun dut, eta ez dakit bateren batek ez ote nauen begitan hartuko mintzaira susmagarri hori aho lumatan hartuta. Ez ote naiz etnizismora labaindu hor, eta hor ez ezik, menturaz, baita lan honen beste orrialde batzuetan ere?
|
|
|
Gabriel Inclán Osasun sailburuak adierazi duenez, “gero eta zailagoa da hilda dauden pertsonen transplanteak lortzea”. Eta hori
|
Euskal
Komunitateak Espainiako eta munduko organo emaileen tasarik onenak ematen dituela. Erronka horri aurre egiteko, urte amaieran, Euskal Osasun Publikoak bi nefrologoren, bi urologoren, anestesista baten eta koordinatzaile baten prestakuntza espezifikoa emango du.
|
|
2005
|
|
|
|
Euskal
komunitate zientifikoa sakabanatuta dagoela dio Karmele Artetxek Inguma datu basearen arduraduna da eta komunitate zientifikoari buruzko tesia egiten ari da. Orain, komunitate hori bilduxeago dagoela esan genuke, Udako Euskal Unibertsitateak Inguma izeneko datu basea (www.inguma.org) 2000 urtean sortu zuenetik.
|
|
|
Ezin esan
|
euskal
komunitate zientifikoaren osasunaren diagnostikoa egitea erraza denik; Artetxek komunitatea ezagutzen orain ari garela azaldu digu. Hiru urte barru, euskal komunitate zientifikoari buruzko tesia amaitzen duenean, gure autoreak, liburuak, artikuluak... hobeto ezagutu eta erabiltzeko moduan izango gara.
|
|
|
Ezin esan euskal komunitate zientifikoaren osasunaren diagnostikoa egitea erraza denik; Artetxek komunitatea ezagutzen orain ari garela azaldu digu. Hiru urte barru,
|
euskal
komunitate zientifikoari buruzko tesia amaitzen duenean, gure autoreak, liburuak, artikuluak... hobeto ezagutu eta erabiltzeko moduan izango gara. Dena dela, zera aurreratu digu berak:
|
|
|
Euskarak berak berezko balioa du, beste edozein hizkuntzak beste, eta berezkoa duen komunitatea, historia eta kultura ere, ahaidetasunarekin edo ahaidetasun ezagunik gabe. Beraz,
|
euskal
komunitatearentzat zein besteentzat ere, euskara ahaidetzeak (inoiz lortzen bada) ez luke zertan aldaketarik ekarri behar ez kulturalki, ez sozialki ezta politikoki ere.
|
|
|
Nik ez dut esaten indibiduala denik neurri horretan absolutuki, ze gure indibidualitatea beti ematen da komunitate batzuen barruan. Ematen da beraz, familian bilbotar komunitatean, kristau komunitatean,
|
euskal
komunitatean, europar komunitatean, beraz, ematen da beti inguru batean.
|
|
2006
|
|
|
ezin dugu pentsatu euskarazko liburu bati mundu mailako promozioa egin behar zaionik, baina ezin zaio hiri baten mailako promozioa egin. Ez da, ahal dela,
|
euskal
komunitatearen promozioa egin behar, etxean oihartzuna izatea nahi badugu. Gure antenak gero eta gehiago daude mundu mailan eta mundu mailan zirkulatzen duen komunikazioa jasotzen dugu.
|
|
|
jokabide hori ez da onargarria, gaitzespena eta judizialki eskuragarri egongo den zigorra merezi ditu”, esan zuen. Bestalde, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak ziurtatu zuen Cisneros Fundazioak eskola jazarpenari buruz astelehenean aurkeztutako txostenak “ez duela zehaztasunik”, eta aurreko ikasturtean 116 kasutan gertatu zirela
|
euskal
komunitatean. Txostenaren arabera, lau ikasletik batek jazarpena edo indarkeria jasaten du ikasgeletan, estatu osoan.
|
|
|
Paradigma berrian euskararen lekua hiria da, ez unibertsitatearen laboratorioa edo gobernuaren bulegoa. Eta euskarari buruzko ardura hartzea
|
euskal
komunitate intelektual osoaren eginkizuna da, ez espezialista batzuena.
|
|
2007
|
|
|
Euskarak iraun dezan, euskaldunok jaiak antolatzea proposatzen du.
|
Euskal
komunitatearen sena biziberritzeko erarik onena hori omen da. Baita emakumeen askapenerako, lurra zaintzeko eta etorkinekin harreman solidarioak sortzeko ere.
|
|
|
Bai, dudarik ez. Aberastu du
|
euskal
komunitatea eta aberastu nau ni ere. Nabigatzen nuen, baina Sustaturekin nabigazio aukerak egiten ikasi dut, edukia aukeratzen.
|
|
|
G. JULIO.
|
Euskal
komunitatea hain txikia izanik, horrek eragin negatiboa izan dezakeela aurreikusi daiteke. Ez da blogekin gertatu den gauza bera.
|
|
|
Izateko nahi hori, izaten segitzeko nahi hori da gakoa eta gako horretan baizik ezin da interpretatu zenbakiek erakusten duten jokamolde zenbait, haurrekin egiten den erabilera soziala, Mendialdeko belaunaldi berrietan antzematen den erabilera altua eta agian, deigarriena: euskararen ezagutza apal apala duen Tuteran, adibidez,
|
euskal
komunitate txikia euskaraz aritzea ezagutza tasagatik espero zitekeenaren gainetik ere.
|
|
|
Kultura guztiek dituzten ezaugarri komunak zerrendatu eta tokian tokiko berezitasunak aipatu eta azal daitezke, baino definizio bakarra hertsiegia litzateke denboran zehar eta batetik bestera hain aldakorra den zerbait azaltzeko. Hala ere, kultura bat osatzen duen ezaugarri aniztasun horren artean badira komunitate baten identifikaziorako pisu berezia hartzen duten berezitasunak eta euskara elkarteen ikuspegitik hizkuntza (euskara) da
|
euskal
komunitatea identifikatzen duen ezaugarririk behinena.
|
|
|
Kultura bat osatzen duen ezaugarri aniztasun horren artean badira komunitate baten identifikaziorako pisu berezia hartzen duten berezitasunak eta euskara elkarteen ikuspegitik hizkuntza (euskara) da
|
euskal
komunitatea identifikatzen duen ezaugarririk behinena.
|
|
|
Euskara elkarteek bizipen hori transmititu nahi dute kultur eskaintzaren bitartez, euskarazko kultur adierazpenen sorkuntza eta hedapenean eraginez nagusiki. Euskarazko emanaldiak programatzen dituzte, ez euskaraz direlako bakarrik, euskaraz izateak
|
euskal
komunitatearen erreferente egiten dituelako, komunitate bezala bizi ditugun kezka, arazo eta ikusmoldeak erakusten dituelako eta, nola bizi garen erakutsi nahi dutelako. Euskaraz egiten dugunoi, euskaraz bizi garenoi, euskaraz bizi nahi dugunoi, euskal komunitatearen ateko giltzak eskaintzen dizkigute euskara elkarteek.
|
|
|
Euskarazko emanaldiak programatzen dituzte, ez euskaraz direlako bakarrik, euskaraz izateak euskal komunitatearen erreferente egiten dituelako, komunitate bezala bizi ditugun kezka, arazo eta ikusmoldeak erakusten dituelako eta, nola bizi garen erakutsi nahi dutelako. Euskaraz egiten dugunoi, euskaraz bizi garenoi, euskaraz bizi nahi dugunoi,
|
euskal
komunitatearen ateko giltzak eskaintzen dizkigute euskara elkarteek.
|
|
|
Datozen urteetan abian jarri eta landu nahi dugun bidea da. Erronka polita geure buruarentzako, ez elkarte edo federazio moduan bakarrik, euskaraz bizi eta sentitu nahi duen euskaldun eta
|
euskal
komunitateko kide bezala baizik.❚
|
|
|
Zein girotan izan du euskarak osasun hori?
|
Euskal
komunitatea, nekazariherri xeheetan barreiatua lokalismoak jota bizi izan da. Kanpoko eragina jasan etagero erdaldundu da, Araban eta Nafarroan euskararen galera lekuko, Bizkaian, Gipuzkoan eta Lapurdin oligarkiaren, burgesiaren eta jende letratuaren hizkuntz jarrerak lekuko.
|
|
|
Ordezkapenaren alperrak xehatuko ditu azpianherri menderatuaren identitate bereizgarriak. Horregatik, bada, asimilazioarenzantzu garbia da
|
euskal
komunitateari gertatzen ari zaiona, askotarikotasunarenbalizko erretorika hutsalaren esanak gorabehera. Erretorika hori ulergarri egitenzaigu diskurtso espainolistaren aho lumetan; haatik, mingarri eta are deitoragarriustezko diskurtso abertzale eta euskaltzaleetan.
|
|
|
Euskara eta euskal kulturaren etorkizuna, benetan egoera oso kaskarrean dago etaaurrerantzean gerta daitekeen ondorioetariko batzuen artean, euskararen desagerpenaere izan daiteke horietako bat. Horrekin batera,
|
euskal
komunitatearen desagertzeahorri lotuta egongo litzateke, inolako ezbairik gabe (Bernardo Atxaga).
|
|
|
• Inguma (www.inguma.org).
|
Euskal
Komunitate Zientifikoaren datu basea. Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntzaz UEUk sortutako euskal komunitate zientifiko intelektualaren datu basea da.
|
|
|
Euskal Komunitate Zientifikoaren datu basea. Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntzaz UEUk sortutako
|
euskal
komunitate zientifiko intelektualaren datu basea da. Bertan, azken 35 urteotan unibertsitate mailako zientzia eta jakintza alor bakoitzean euskaraz ahoz eta idatziz ekoitzi denari buruzko oinarrizko informazioa eskaintzen da.
|
|
|
Kaleko espazioan. Baina zelan neurtu, baloratu
|
euskal
komunitatea Interneten. Espazioa erreala da, baina ezin daiteke uki.
|
|
|
Berandu agian, baina, euskarazko produkzio zientifikoa abian da, eta produkzio zientifikoak berezkoa duen dokumentazioaren sakabanaketa fenomenoa, zorionez euskarazkoak ere badu. Erreferentzia zientifiko horiek nolabait biltzeko
|
Euskal
Komunitate Zientifikoaren datu basea, Inguma (www.inguma.org) daukagu. Inguma datu baseak Euskara Batua finkatzen hasi zenetik (1969), urterik urte, jakintza arloz arlo, egilez egile, erakundez erakunde ekoitzitako euskarazko produkzio zientifiko intelektualaren gaineko erreferentzia biltzen du.
|
|
|
" Hizkuntza bat ez da inoiz gizabanako batena bakarrik, baizik eta beti eta aldi berean hizkuntza nazional bat. [...] Nazioaren baitan bakarrik da posible gizakiaren izatea eta formazioa" 215 Horrela, bada, eta euskararen perspektibatik, euskal hezkuntzaz aritzeak ezinbestean garamatza" euskal hezkuntza nazional" bat aldarrikatzera, zeinak egiaz
|
euskal
komunitate linguistikoa —bai talde mailan bai banako mailan— zaindu, sendotu eta hobetu lukeen. Euskal hezkuntza horrek, egiaz, mesede ederra edukiko luke" eskola sare nazional" baten laguntza edukiko balu, baina —Erriondok azpimarratu bezala— horrelakorik ez daukagu:
|
|
|
Azken batean" euskal hezkuntza nazionalaz" edota" euskal curriculum propioaz" jarduteak, besteak beste, zera esan nahi du: gure hezkuntzak, nahitaez,
|
euskal
komunitate linguistikoa —eta berorren dimentsio sozio-kulturala eta historikoa— hartu behar duela erreferentzia nagusitzat.
|
|
|
Euskal hezkuntzaren inguruko gure saiakerak, bigarren pauso batean, nahitaez hartu behar du ere kontuan egun euskal hizkuntz komunitateak —guretzat erreferente nagusia denak— bizi duen egoera soziolinguistikoa. Euskal hiztunak, jakina den bezala, espainol eta frantses hiztunekin batera bizi dira eta, egiaz, unitate instituzional ezberdinetan daude banatuta, hala nola, Espainiako" Euskadi" n eta" Nafarroa" n, baita Frantziako" Pays Basque" n —Pyrenees Atlantiques en barruan— Kontua da nahasketa hark eta sakabanaketa horrek ez dutela batere errazten"
|
euskal
komunitate linguistikoa" identifikatzen —ez barrutik ez kanpotik— eta, are gutxiago, berori osotasun nazional bezala garatzen. Horren lekuko da, adibidez," euskal" izenlagunaren beraren ohiko desitxuratze bat, non berori askotan eta bakarrik —aipamen linguistiko oro bazter utziz— Euskal Autonomia Erkidegoa den errealitate juridiko politikoari eta bertako edozeri —baina kanpoko ezeri— atxikitzen zaion.
|