|
2000
|
|
|
Arantxa Mariskalek honako adierazpenak egin zituen Xenpelar Dokumentazio Zentroari buruz" Gara" n:" 1987an Bertsozale Elkartea (Bertsolari Elkartea) sortu zenean, asmoetako bat(...)
|
Euskal
Herri osoko bertsolaritzaren dokumentazio eta informazioaren bilketa zentro bakar batean egitea. Lehen pausoa proiektuaren diseinua izan zen, eta, Jaurlaritza eta Euskaltzaindiarekin batera, abian jartzeko deialdi publikoa egin zen.
|
|
|
80ko hamarkadaren amaiera aldera berdintasun eredua ezarri zen AEKn. Eredu horren arabera, lortutako bitarteko ekonomikoak
|
Euskal
Herri osoko euskaltegietan berdintasunez birbanatu dira geroztik, batetik bestera zeuden aldeak murriztuz. Bada, sistemaren balorazio baikorra eginik ere, AEK barruan lanak eta ardurak ezberdinak izanik, berdintasun ereduak moldaketak jasango ditu etorkizunean.
|
|
|
Denbora horretan edizio bakoitzak gai ezberdinak eta era ezberdinean jorratuko ditu, beti ere egunean eguneko gaiak hurbil hurbiletik jarraituz. Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago,
|
Euskal
Herri osoko ekitaldiak kontutan hartuz. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen beraren esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago.
|
|
|
Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago,
|
Euskal
Herri osoko ekitaldiak kontutan hartuz. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen beraren esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago.
|
|
|
Dena den, gauzak argiago izan ditzagun, oraingo gida hau hiru atal eta koloretan banatu dute: horia, arlo profesionalari eskainia dago; zurian, profesional horiek herrika sailkaturik daude, eta urdinean,
|
Euskal
Herri osoko posta kodeen zerrenda ematen da.
|
|
|
Sortzen Ikasbatuaz elkarteak ikasleek aisialdian ere euskaraz hitz egin dezaten egitasmoa abiatu du.
|
Euskal
Herri osoko zazpi zentrok hartu dute parte, eta, horretarako, irakasleek eta Urtxintxako begiraleek jolas tradizionalak berreskuratu eta berriak ikasi dituzte, haurrei jolas orduan erakusteko.
|
|
|
GARA, kalea ikusi zuela urtebete egin duenean, 52.311 ale saltzera heldu da dagoeneko, eta Hego
|
Euskal
Herri osoko kioskoetan dago salgai. Izan ere, EL CORREO, EL DIARIO VASCO edota EL DIARIO DE NAVARRAn ez bezala, GARAk lauherrialdeak hartzen ditu edukiz eta salmenta aldetik erreferente nagusi gisa.
|
|
|
Xiberoko Botza da hiru irratihauen artean gutxien entzuten dena, %0, 2ko entzuleria tasarekin soilik. Bere aldegogorarazi behar da, Zuberoa biztanle gutxien duen
|
Euskal
Herri osoko herrialdeadela. Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskalirratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri osora zabaltzen duela entzute eremuaren azalera.
|
|
|
bere artikuluen erdia baino apur bat gehiago soilik bukatzendira Hegoaldean. Gainerakoak Iparraldea edota
|
Euskal
Herri osoko ikuspegiarieskaintzen zaizkio.
|
|
|
Pozezko irria loratu zitzaion Lauaxetari aurpegian Egunkaria ko eguraldiaren mapak Euskal Herriko zazpi herrialdeak batzen zituela ikustean, eta zinema emanaldien agendan Donibane Garazi, Donapaleu eta Mauleko aretoetako programazioen berri ere ematen zela. Gainerakoan ez zen Nafarroa Behereko edo Zuberoako albiste gehiagorik, baina Haur Kantu Txapelketako finalaren berri ematen zuen artikulu batek; igandean Miarritzen jokatzekoa zen final hura,
|
Euskal
Herri osoko kantariak lehiakide zirela, baxenabartarrak eta zuberotarrak haien arteko asko eta asko.
|
|
2001
|
|
|
Ikas Bi elkarteak
|
Euskal
Herri osoko 5 eta 8 urteko haurrei zuzendurik dagoen" Nanai" euskarazko hilabetekari berria sortu du, Akitaniako Kontseilua eta Eusko Jaularitzaren laguntzarekin. Aldizkariak komiki eta ipuinez gain, jokoak, sukaldeko errezetak, pegatinak, Olentzerori buruzko gehigarri berezia eta eskulanak biltzen ditu.
|
|
|
Erakunde hau aurtengo martxoaren 30ean jaio zen Bilboko Guggenheim Museoan eginiko ekitaldian, iazko maiatzaren 10ean Donostiako Kursaalen hasitako prozesuari bukaera emanez. Elkarteak
|
Euskal
Herri osoko 202.000 inguru ikasleren gurasoak biltzen ditu (81.000 Bizkaian, 45.000 Gipuzkoan, 23.000 Araban, 50.000 Nafarroan eta 3.000 Ipar Euskal Herrian) eta helburu nagusi batzuekin sortu da. Hain zuzen, herrialde bakoitzeko ezberdintasunak kontutan hartuz berezko hezkuntza sistema, euskal hizkuntza eta kultura defendituko dituzten hezkuntza ekimenen alde lan egitea, Euskal Herri osoan euskararen ofizialtasuna defendatzea, eskola euskalduna, dohainekoa, bateratzailea, aurrerakoia, berritzailea, autonomoa eta demokratikoa bultzatzea, seme alaben heziketarekin zerikusia duten gaietan erabakitzeko ahalmena izatea edota eskola ingurune sozialean uztartzea helburu nagusi hauetako batzuk dira.
|
|
|
Horiek horrela historia piska bat eginez
|
Euskal
Herri osoko prozesu bat ireki zen iaz, hiru oinarri argietan: independentzia, sozialismoa eta euskalduna.
|
|
|
Iparraldean euskara ulertzen ez duen jendearentzako egunkari baten beharra antzeman du kazetalgintzan diharduen hainbat pertsonak.
|
Euskal
Herri osoko ikuspegitik eguneroko informazioa eskaini lezakeen eguneroko baten beharrak sortu da «Le Journal du Pays Basque Euskal Herriko Kazeta».
|
|
|
Oraintsukoa bada ere (ahantzia dago dagoeneko) garai hartan sortu ziren modalitate guztietako" ligek",
|
Euskal
Herri osoko ia 1.000 gazte biltzen zituzten eta hego, ipar, ekialde edo mendebaleko pilotarien maila neurtzeko balio izan zuten eta dute. Ahantzi gabe, oinarri bezala, hainbeste eskoletara hedatu zen Ikaspilota egitasmoa.
|
|
|
Etxepareren olerkietanitaliar poeten urruneko eragina sentitzen ahal baldin bazen, Kontraerreformakoizkiriatzaileenetan dotrinaren estalkiaren hertsikeria nabari zitekeen. Teologia liburuek, erretorikak, exegeta lanek, katiximek hargatik, besterik ezean ote?. Iparraldeko literatur tradizioa zedarritu zuten, eta naski
|
Euskal
Herri osokoa, XIX.mende arte bederen.
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 16 urtetik gorako populazioari buruz egindako azken landemolinguistikoa 1991n egin zuten instituzioek (Eusko Jaurlaritzak eta NafarroakoGobernuak). Aurrez aipatu dugun lanarekiko, hamabost urteko epean, euskararenezagutza maila honako hau zen:
|
|
|
Gerraren edo gerlaren bila ez, baina ihesi genbiltzala, gudu  jatorra hautatu beharrean, besterik esan nahi badu ere, guda sasikoa aukeratu genuen; santu (saindu) eta fruituren ihesi genbiltzala, deun eta arnari gurasorik gabekoak hartu genituen; abuztua atsegin ez zitzaigulako, antzinako hitz galdu bat" ederturik" âzegoen zegoenean ezin utziâ dagonilla  sortu genuen3; eztakit hau zer dukan eta antzeko barrabaskeriak idazten hasiak gara (ez ote digu oraintsu gramatikari ezagun batek erakutsi izan bedi, izan bitez hitanoz nola esan behar diren?)," Logika" k horrela eska  tzen duelako; horrexegatik beragatik, dautso, daust erabili behar omen dira Bizkaian, deutso, deust zokoratuaz," orainaldiak a behar duelako". Batasunera bidean, gutxietsi dituzte Bizkaian
|
Euskal
Herri osoko ditu (z) eta bere kideak," giputzak direlako". Euskaldun guztion aho lumetan aspaldidanik dabilen osasunaren gaineanen ordez, ezin barkatuzko erdalkeria zelakoan (hamar egunen buruan, hilabete barru eta horien gisako beste zenbait esaera ere ez bagenerabiltza bezala), barregarrizko edo negargarrizko tzaz agertu da, atzizki jator bat dagokion lekutik atereaz.
|
|
|
Gainera, eta hemen datza delako" koxka", ene eta edozeinen iritziz, nahi nuen irakasbide den euskara, ikastoletan eta ikastoletarik gora erabiltzen den euskara, ez daiteke izan, eta ez da, inoren" amaren hizkuntza". Hizkuntza nolarebait batua da, nahiz batasun hori herri batekoa izan, eskualde batekoa edo
|
Euskal
Herri osokoa. Bai, Zaloña.
|
|
|
Etengabe mozten ziren emisioak manifestazio bat, deklarazio batzuk, politikari batzuen etorrera, elkarrizketa bat edo, besterik gabe, irudiak emititzeko.
|
Euskal
Herri osoko eta are Espainia osoko eszenatokiak identifikazio irudi bakarra zuen unea hartan: Ermua.
|
|
|
Noiz konturatuko gara inongo eraginik eduki gura bada demokrazia beharrezkoa dela? Eta noiz helduko gara kontzientzia argira joera guztietako abertzaleekin batera bakar bakarrik lortuko dela etorkizuneko Euskal Herriarentzat orain baino askatasun gehiago. Are gehiago,
|
Euskal
Herri osoko demokratak gure aldera erakarrita lortuko dela bakarrik benetako autoerabakikuntza prozesu sendo bat?
|
|
|
Ziur nago egoera politikoa lasaituko den neurrian hizkuntz mapa eta bilakaera gero eta positiboagoa izango dela euskararentzat eta Nafarroako eta
|
Euskal
Herri osoko euskaldunontzat.°
|
|
2002
|
|
|
Ideia batetik hasiko nintzateke, gero zuek esango didazuen zer pentsatzen duzuen honetaz. Pezonagak bi aldiz aipatu du Franco hil ondorengo trantsizioa, eta nire ustez hor daude ez bakarrik Erriberako baizik eta
|
Euskal
Herri osoko arazo asko ulertzeko gakoak.
|
|
|
Dantza talde berak antolatzen duen Gipuzkoako Dantza Solte Txapelketaren 50 urtemuga dela eta prestatu zuten lehenengo jaialdia. Orduko hartan, gainera,
|
Euskal
Herri osoko 35 herritan dantza ikastaroak antolatu zituzten. Orduz geroztik, arrakasta apartaz ospatu izan da egun hau urtero, eta aurten ere uztailaren 13an izango du hitzordua:
|
|
|
Hala ere, ez da faltako aldarrikapenik, antolatzaileen esanetan, Euskal Herritik Euskal Herrirako egindako eskola publikoa eraiki behar dela aldarrikatuko baita. Antolatzaileek
|
Euskal
Herri osoko herritar guztiei zuzenduriko jaia dela nabarmendu dute, eta, beraien asmoa, Iruñeko Takonera parkean 10.000 lagunetik gora elkartzea da. Horretarako, egitarau tentagarria prestatu dute.
|
|
|
Euskara delako
|
Euskal
Herri osoko hizkuntza nazionala. Aurki ingelesa izango da, noski, baina oraingoz euskara dugu, eta euskaldunok erdaldun ere bagaren arren, noizbait euskalduntzeko pribilejioa aukeratu genuen, eta hori mantendu nahi izan dut.
|
|
|
Bukatzeko, nabaria da Euskal Herriko egitura politiko zatikatu eta menperatuak eta tokian tokiko interesen aniztasunak erabat zail bilakatzen dutela ikuspuntuintegratzaile batetik
|
Euskal
Herri osoko lurraldea antolatzea.
|
|
|
Hau nabarmenagoa izan zen 1976ko martxoaren3ko Gazteizko hilketen ondoren. Garai hartan, Hego
|
Euskal
Herri osoko patronalaren batasuna eratzeko saiaketaren bat izan zen arren, erakunde patronalek lurralde banaketa autonomikoa errepikatu zuten. Horrela, Nafarroako patronala (estatukoerakunde patronaleko (CEOE) kide dena) dugu batetik, eta bestetik Euskal Autonomia Erkidegoko enpresarien konfederakuntza (CONFEBASK). Arabako (SEA), Gipuzkoako (ADEGI) eta Bizkaiko (CIMV) erakunde patronalak osatua?.
|
|
|
– Giza eta gizarte zientzietan euskarazko eskaintzaren datua nahiko baikorrada,
|
Euskal
Herri osoko kredituen %42 ikas baitaitezke euskaraz. UPVEHUren baitan, euskarazko eskaintza %76koa da eta MUn %85koa.
|
|
|
Ezin diogumerkatua erdarari libre utzi, are gehiago horretarako ahalmena daukagunean, Udako Euskal Unibertsitateak duen moduan. Are gehiago, proiektu hau EuropakoBatasunaren baitan gauzatuko bagenu, lehen aldiz lor genezake benetan EuskalHerri osorako litzatekeen unibertsitate sistema bat?
|
Euskal
Herri osoko ikasleakmatrikula eta inskriba bailitezke bertan?, mundu anglo saxoian bezala, unibertsitatearen kalitatea litzatekeelarik berak eman litzakeen tituluen ebazpide bakarra.
|
|
|
f) Dagoenekoz
|
Euskal
Herri osoko unibertsitate publiko bakarraren aldarrikapenak ez du zentzurik. Euskal Herria independentea izango bada ere, ez duunibertsitate publiko bakarra izango.
|
|
|
Horrez gain,
|
Euskal
Herri osoko beste irratiekin batera beste ekitaldi batzuen zuzeneko emanaldietan parte hartu dute: 2000ko eta 2001eko Sanferminetako Txupinazoa, 2001eko Korrika, Herri Urrats 2001 eta 2002, eta abarretan.
|
|
|
1 Laskibar, A. (2001): ?
|
Euskal
Herri osoko hogeita bost irratik aurrerantzean elkarrekin lan egiteko erabakia hartu dute?, Gara, 2001eko uztailaren 1.
|
|
|
10 Butron, A. (2001): ? «Arrosa»,
|
Euskal
Herri osoko irratien produkzio zentro berria, abian da?, Gara, abenduaren 9, 57.
|
|
|
Zalantzazkoa da gaur EAEn dugun unibertsitate publikoa, EHU, unibertsitate bakar bat bezala mantendu ala zatitu litzatekeen. EHUk gaur dituen lurralde antolaketarako arazoak txikiak geratuko lirateke
|
Euskal
Herri osoko unibertsitate batek izango lituzkeenen parean.
|
|
|
• Euskal Unibertsitateen egungo errealitatetik abiatuz eta erritmo desberdinak eta egokituak erabiliz,
|
Euskal
Herri osoko Euskal Unibertsitatea egituratuko lukeena sortu.
|
|
2003
|
|
|
Hori lortu aldera proiektu bat abiatuko dute Ikastolen Elkarteak eta Eusko Jaurlaritzak elkarlanean. Hala,
|
Euskal
Herri osoko 14 ikastolatan (Arabako 6, Bizkaiko 6, Gipuzkoako 4, Iparraldeko 2 eta Nafarroako 2) abiatutako proiektuari bultzada emango diote. 2004a eta gero, proiektuak arrakasta badu, eskola sare osora eta beste gizarte eremu batzuetara zabalduko da.
|
|
|
Aipatu azterketa gauzatzeko, zenbait autonomia erkidegotan ere egin dituzte galderak, eta, horrenbestez, EAEko eta Nafarroako biztanleen aurrezteko ohituren gaineko argibide batzuk ere badira testuan. Bistan denez, guretzat aski mugatua da azterlana, ez baitakar
|
Euskal
Herri osoko biztanleei buruzko daturik. Horrez gainera, bereizirik daude EAEko eta Nafarroako datuak; dena den, aski antzekoak dira.
|
|
|
Euskararen aldeko XX. mende bukaerako mugimendu modernoaren ezaugarri nagusia izan da euskararen gizarte erakundeak sortu dituela. Eta hor ardaztu da
|
Euskal
Herri osoko ikuspegi bat, ikuspegi profesional eta borondatezkoa, euskararen beharrak herriaren senari lotuta garatzeko ikuspegia... Gizarte erakundeen espazio hori da euskararen mugimendu modernoaren muina.
|
|
|
Hasteko
|
Euskal
Herri osoko datuak eman ditut, gero erkidego bakoitzaren egoera soziolinguistikoa aztertzeko. EAEn, hobera egin dugu azken hogeitaka urteotan; euskara berreskuratzeko prozesua eraman da aurrera, hizkuntza politika neurri nahiko egokiak hartuz zenbait gauza beste era batera egitea zegoen, jakina, baina tira!, eta horren guztiaren ondorioz aurrerakada nabarmendu da.
|
|
|
Nolanahi ere, Juan Luis Goikoetxea Arrietaren tesian lehen hizkuntza euskara duten ikasleak hartzen dira kontuan, etxetik euskaradun izanik euskalkidun ere, beraz eskolaratzen diren neska mutikoen hitz egiteko era baitu ikertzaileak bere lanaren ardatz.
|
Euskal
Herri osoko ikasle euskaldunak hartu ditu aztergai, baina bereziki bizkaieran zein bizkaieradun ikaslean jarri du bere arreta. Dena den, tesiaren helburua ez zaio inongo euskakiri lotzen, etxetik euskara dakarren oro delako aintzat hartua.
|
|
|
Eguraldia eta Nafarroan gaur egun aginte kontuetan dabilen jendea aurka izan bazituen ere, gaitz erdi,
|
Euskal
Herri osoko elkarkidetasuna bereganatzea ere lortu baitzuen Irunberriko Arangoiti ikastolak aurten. Eta hori gutxi balitz, Nafarroa Oinez 2003ko gorabeherak gertatu aurretik, ikastola honek izan zuen beste oparirik ere, Aitor Arana idazleak berari eskainitako bi liburu, kasu:
|
|
|
G. Díaz Plaja, Literatura Vasca, in Tesoro breve de las letras hispánicas, Aita Villasanteren zuzendaritzapean. (
|
Euskal
Herri osoko eta aldi guztietako hainbat euskal idazleren zatiak, erderatuak, euskerazko testu barik). c) Euskerearen aldetik: gehienak edozein euskalki ta alditako idazleak sartzen dabez.
|
|
|
Azkenengo gure gerra ostean, ixilaldi luze ta triste baten ondoren, bizkortu zan nozbait bertsolaritza, ta nahinon batez be, herri jaietan, hor dabiz bertsolariak, batetik bestera. Hiru lau Txapelketa be egin dira, lehenengo probintzi bakotxaren barruan, eta gero
|
Euskal
Herri osoko onenen artean (azkenengo txapelketan 83 bertsolarik parte hartu eben, guztira!)
|
|
|
hauxe dozu gure bertsolaritzaren doerik harrigarrienetarikoa:
|
Euskal
Herri osokoa, ta herriak berak be aintzat hartzen dauana. Bertsoak zelan edo halan betetea ez da ezer (hori ez da hain gatxa be, L. Mitxelenak dinoskunez:
|
|
|
XXI. mendearen hasieran, aldiz,
|
Euskal
Herri osoko 3 milioi bizilagunetarik 260.000 lagun, hots, 11 euskaldunetarik 1 baizik ez zaigu gehiago gelditzen Iparraldearentzat.
|
|
|
2000.ean berriz,
|
Euskal
Herri osoko zazpi zortzi ehun mila euskaradunetarik, 70.000, hots, 10etarik bat bakarrik gara Iparraldeko.
|
|
|
Roger Etxegaraik, aldiz, egin zuen beste lan bat, ni haurk erran behar banu, enea baino biziki aberatsagoa, Erromako bulegoetan berak ordukotz egiten zekien bezala bildu baitzituen
|
Euskal
Herri osoko elizbarruti eta kongregazioek misio tokietan zerabiltzaten baliabideen kontu zehatzak.
|
|
|
Ez da gauza bera gertatzen Hiribarren-ekin: honentzat nafar erregeak sorrera bertatik
|
Euskal
Herri osoko errege ziren (adib. –Laugarren erreguea Escal Herrietan/ Sancho Garcis, sorthua egun gogorretan?
|
|
|
Koldo Gorostiagaren ustez, UEU zen Euskal Unibertsitate bakarra, beste unibertsitateen zirikatzaile; Etxebarriaren iritziz, UEU euskaltzale militanteen biltokia zen eta indarrak biltzeko azpiegitura bat «eta Universidad del País Vasco izeneko horretan prozesu bat segitzeko egunen batean Euskal Unibertsitatea izan dadin». Horrek bi baldintza bete lituzke,
|
Euskal
Herri osokoa izatea eta euskara hutsezkoa. Azurmendiren aburuz UEU Euskal Herri osoko lagunak biltze ko gune unibertsitarioa zen, ikasleen eta irakasleen arteko harreman egokiagoa eskaintzen zuena, eta kurtsoan zehar egindako lanari amaiera ematen ziona, «Ez da unibertsitate ofizialak eta UEUk zerikusirik ez balute bezala, eta ez luke izan behar ere».
|
|
|
Horrek bi baldintza bete lituzke, Euskal Herri osokoa izatea eta euskara hutsezkoa. Azurmendiren aburuz UEU
|
Euskal
Herri osoko lagunak biltze ko gune unibertsitarioa zen, ikasleen eta irakasleen arteko harreman egokiagoa eskaintzen zuena, eta kurtsoan zehar egindako lanari amaiera ematen ziona, «Ez da unibertsitate ofizialak eta UEUk zerikusirik ez balute bezala, eta ez luke izan behar ere». Azkargortak bota zuen erantzun biribildu eta osatuena, baita UEUren ahal menetatik aldenduena ere:
|
|
|
Helburu zaila izan arren, UEUk urratsak egin behar zituen hori lortzeko. Bat,
|
Euskal
Herri osoko irakasleak eta ikasleak erakartzen saiatu. Bi, UEUren ekitaldiak Euskal Herri osora zabaldu.
|
|
|
Nafarroan barik Iparraldean egotea nahiago eta defendatu genuenok badaukagu hori esateko eskubide morala. Agerian dago zein izan daitekeen ebazpen bat, Euskaltzaindiarekin batera,
|
euskal
Herri osoko unibertsitateek antolatu eta babestu izatea, hala iparraldekoak nola hegoaldekoek. Era horretan edozein tokitan bil liteke, eta egitura sendoago bat erdiestekotan, idazkaritza iraunkor bat, beste unibertsitateetan ontzat jo litezkeen agiriak eman.
|
|
|
Adibide moduan bi aipatuko ditut. S. Arbelaitz eta Xan Irigaray Antzerki Saileko buruek, zenbait aldizkariren bitartez, dei bat bidali zieten Paristik
|
Euskal
Herri osoko antzerkilariei Donibane Lohizunera hurbil zitezen, elkarrekin eztabaidatzera eta lan egitera. Garaiko moldeen adibidea izan liteke deialdiaren azken oharra:
|
|
2004
|
|
|
Lehenengo haurra izateko adinak atzera egin du, egonkortasun ekonomikoa ziurtatuta eduki arte, hain zuzen. Gaur egun, lehenengo umea izateko batez besteko adina 29,5 urte da,
|
Euskal
Herri osoko datuen arabera. Bikotea eta seme alabak «geroaren proiekzioaren isla» direla azaldu digu Urteagak.
|
|
|
–Batzuetan Euskal Autonomia Erkidegoa agertzen da, eta beste batzuetan, Nafarroa bakarrik. Eskola liburu batzuetan agertzen da Euskal Herria bere osotasunean, baina gero lantzen dituzten datuak ez dira
|
Euskal
Herri osokoak izatean?. Karmele Pérez Urraza:
|
|
|
katzen jarraitu zuen, hots, abertzaletasunak eransten diona. Horregatik euskararen biziraupenerako honako hau idatzi zuen 1901an,
|
Euskal
Herri osoko Euskaltzaleen aurrean:
|
|
|
–Foru legea? eskemak Hegoaldeko historia laburtzeko balio dezake baina ez
|
Euskal
Herri osokoa. Egokiagoa litzateke. Politika:
|
|
|
[...] ez naiz segur historia nazionalik behar dugunik edo hitzaren erabiltzearen beharrik dugunik. Diskurtso historikoa
|
Euskal
Herri osokoa izatea nahikoa da eta. Gainera galdera bat aztertu beharra dago:
|
|
|
Kontzeptuei dagokionez, Europakoaz gain,
|
Euskal
Herri osoko (Iparralde eta Hegoalde) historia laburbiltzeko saioa ageri da, lurralde arteko oreka nahiko ondo zainduz. Ez dut orain eduki horien analisi azalekoa baino egingo, zertzelada batzuk ematera mugatuz.
|
|
|
Arrasateko eta Bergarako hiru lagun Euskal Herriko hamar grafitigile onenen taldean sartzea lortu dute, Topaguneak deitutako lehiaketako finalera sailkatu dira eta. Epaimahaiak euren grafiti zirriborroa aukeratu zuen
|
Euskal
Herri osoko 28 lanen artean finalera pasatzeko. Grafitigileok ezizena erabiltzen dute lanok sinatzeko, eta hala deitzea nahi izaten dute.
|
|
|
Bilbo ez ezik
|
Euskal
Herri osoko kultur ingurunean mugitu izan da beti, asperrezina izan da, bene benetakotxin gu rria. Txistulariak, dantzariak, idazleak, musikariak, kantariak... era guztietako kulturgintzari lotua bizi izan da beti.
|
|
|
Baina naturala izan daitekeen prozesua areagotu nahi izaten dela ematen du sarritan. Hor dugu, esaterako, zenbait agintariren aldetik herrietako jaiak (herri jaiak diren neurrian) zapuzteko ahalegina, eta
|
Euskal
Herri osoko jaibatzorde, talde eta kolektiboek zapuzketa nahiari aurre egiteko ekimena sortu behar izan dute.
|
|
2005
|
|
|
Hala, herri ekimeneko unibertsitatea izan behar zela esan ohi da sarritan. Euskal Unibertsitate baten sorreraren baldintzapen juridikoak aztertzen dituen dokumentuan, ordea, argi eta garbi baieztatzen da
|
Euskal
Herri osokoa izan dadin aukera bakarra izaera publikoko partzuergo bat sortzea dela. Indarra galtzen ari da Euskal Unibertsitatea eta ikastola mugimendua hari berari lotzen zituelako iritzia?
|
|
|
95.000 ikusle izan dituzte 174 emanalditan eta 150 bat herritatik igaro dira.
|
Euskal
Herri osoko hainbat antzoki, eliza, frontoi eta idi probetako plaza ezagutu dituzte. Behin izan ezik gainerako emanaldi guztietan jendea sartu ezinik geratu da eta batek baino gehiagok behin baino gehiagotan ikusi du antzezlana.
|
|
|
Hurbildu ote gara mugaz bi aldeetako euskaldunak? Hasteko ez da inoiz hain ongi tratatua izan
|
Euskal
Herri osoko informazioa euskal prentsan. Informazioa askoz gehiago kurri da.
|
|
|
idazki zuzenak, argiak, jatorrak eta erakargarriak kaleratu ahal izateari herritarrekin jarduteko garaian, «Nik Administrazioan ere euskaraz»·lema egia bilaka dadin. Estilo liburuok IVAPerako espreski diseinatuak izan badira ere, euskaraz lan egin nahi duten guztiei zuzentzen zaie eskaintza, IVAPeko arduradunak ziur baitaude
|
Euskal
Herri osoko makina bat administraziori ere lagungarri izango zaizkiola hizkera modernoa eta eraginkorra erabiltzeko Administrazioa herritarrari hurbiltzeko orduan.
|
|
|
Bertzaldetik, Nafarroako euskaldunen hizkuntza eskubideen murrizketa instituzionalak 2000 urtetik Nafarroako bertako eta
|
Euskal
Herri osoko erakunde ezberdinen gaitzespenak eta zuzentzeko gomendioak bildu ditu (Nafarroako Arartekoa, Euskaltzaindia, Oinarriak, Kontseilua, Behatokia, EHE, Euskara Kultur Elkargoa...), bai eta nazioartekoenak ere (Gutxiengo Hizkuntzen Europako Bulegoa). Azkenekoa Espainiak Eskualde Mailako edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Karta nola betetzen ari den aztertzen duen balorazio txostena da eta kritiken ildo beretik segitzen du.
|
|
|
Arestik hizkuntzaren, ideologiaren eta literaturaren aurreko moldeak hautsi zituen. Gerora egundoko eragina izango zuen
|
Euskal
Herri osoko idazle ugarirengan. Horregatik dugu lan honen lehenengo mugarria.
|
|
|
Duela 10 urte, 2.000 Arantxa elkartu ziren Arantzazun. Hego
|
Euskal
Herri osoko Arantxa guztiei gutun bana bidali zieten orduan.
|
|
2006
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 43 ikerlari batu ziren, joan zen asteburuan, Durangoko Arte eta Historia Museoan, Etniker Euskalerria taldeen XXIX. batzar nagusian. Durangoko alkateorde Aitziber Irigorasek zabaldu zuen ekitaldia.
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 43 ikerlari batu ziren, joan zen asteburuan, Durangoko Arte eta Historia Museoan, Etniker Euskalerria taldeen XXIX. batzar nagusian. Durangoko alkateorde Aitziber Irigorasek zabaldu zuen ekitaldia.
|
|
|
Santutxuko (Bilbo) Gazte Asanbladak Elea argitaletxearen eskutik plazaratu duen Ametsen baratza. Sorgintxulo gaztetxean ereindako berbak liburuan
|
Euskal
Herri osoko idazle andanak hartu du parte, hala nola Urtzi Urrutikoetxeak, Itxaro Bordak, Julen Gabiriak, Harkaitz Canok, Eider Rodriguezek, Ixiar Rozasek, Felipe Juaristik, Arantxa Iturbek, Lander Garrok, Tere Irastortzak, Mikel Tabernak, Maialen Lujanbiok, Juan Mari Irigoienek, Pako Aristik, Goizalde Landabasok, Kirmen Uribek, Bertol Arrietak, Paddy Rekaldek, Juan Luis Zabalak, Amets Arzallusek... Haiek idatzitako poema, ipuin eta artikuluen helburua, Sorgintxulorentzat dirua batzea da.
|
|
|
Bestetik, film laburrak ikusteko aukera gutxi bada, are gutxiago euskarazkoak. Topaguneak (Euskara Elkarteen Federazioa) hirugarrengoz abiatu du Film Laburren Zirkuitua eta bost film labur eskainiko ditu
|
Euskal
Herri osoko hogei herritan, apirilaren 13a arte: Txotx eta 40 ezetz (Telmo Esnal eta Asier Altuna), Sarabe (Beatriz de la Vega), Haragia (Bego Vicario) eta Hauspo soinua (Inaz Fernandez).
|
|
|
Eredu bat gailendu da dantza taldeetan:
|
Euskal
Herri osoko dantzak bildu, ikasi, eta ordu eta erdiko ikuskizuna prestatu. Gero, ikuskizun hori herriz herri eramaten da.
|
|
|
Nire gustuko, benetako ganbera, bakarra eta legala behar dugu. Gainera,
|
Euskal
Herri osoko lurraldeak kontuan hartu lituzke, ez Iparraldekoak bakarrik. Europako laborantza antolaketa ikusita, euskal eskualde guztiak kontuan hartuko dituen egitura behar dugu.
|
|
|
«txarangak, joaldunak, fanfarreak, karrika antzerkia…».
|
Euskal
Herri osoko taldeak etorriko badira ere, Joanak bereziki eskerrak eman nahi dizkie antolaketan lagundu duten eskualdeko taldeei, «jarri duten gogoarengatik».
|
|
|
Dirudienez, eta nondik norakorik ezagutzen ez bada ere, aberastasunen jabe agertu zen Ondarroan. Beirategi handi bat eraiki zuen, eta
|
Euskal
Herri osoko eta Gaztelako etxe handi guztien hornitzaile izan zen urte luzetan. Elizarekin ere izan zuen auziren bat edo beste, ezkutuko liburu eta jarduerak zirela eta (bada alkimia aipatzen duenik ere).
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko eta hezkuntza sare desberdinetako gehiengo zabala ordezkatzen duten gizarte zibileko eragileek parte hartzen dute egitasmo honetan. Aberasgarria da, eta nire ustez eredugarria, Euskal Herriko gizarte zibileko erakundeak eta Euskal Autonomia Erkidegoko Hezkuntza Saila elkarlanean aritzea.
|
|
|
• Euskal Curriculumaren proposamena prestatzeko talde teknikoan,
|
Euskal
Herri osoko lurraldeetakoek eta hezkuntza sektore guztietakoek parte hartu dute.
|
|
2007
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko pilotariak ariko dira San Prudentzio txapelketan
|
|
|
Kontatu digutenez, Bilboko Zientzia eta Teknologia Astearen harira antolatutako Euskaraz Blai lehiaketan, hain zuzen ere. Lehiaketaren helburua, Wikipedian eskurazko sarrerak areagotzea izan da eta
|
Euskal
Herri osoko proiektuen artean saritu dute Rikardo eta Shantiren lana. Sari banaketa joan den hilabetean egin zuten Bilboko Arriaga Antzokian.Rikardo aurten iritsi da Landaberrira.
|
|
|
Jende gutxi dago txistu munduan. Musikenen
|
Euskal
Herri osoko hiru txistulari soilik ari gara ikasten. Bestalde, egoera onean ere badagoela esango nuke, bide berriei ekiten hasi delako, eta orain arte gutxi egin denez, egiteko asko dagoelako.
|
|
|
Atal edo lerro hauek, gainera, beste atalak euskalduntzeko eredu eta esperientzien bilgune izango dira. Aurreko batean esan bezala, Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta
|
Euskal
Herri osoko euskaltegietan euskara ikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke eta erabiltzaile guztiak euskaraz aritzera animatuta sentituko lirateke.
|
|
|
Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta
|
Euskal
Herri osoko euskaltegietan euskaraikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke.
|
|
|
Oro har, harremanak errazteko sortuak dira (kultur ekitaldiak, askaritxoak, irteerak, tailerrak, abesbatzak... ...rrian bertan egiten dira programetako partaideen arteko elkar ezagutza sustatuz eta herriko gainerako euskaldunekin harremanetarako aukerak zabalduz; beti ere gero eta tokiko hizkuntza komunitate trinkoagoa sustatu nahian; beste batzuk beste herri edo eskualde bateko programetako gainerako partaideekin (hurbil dauden bi edo hiru egitasmoen partaideen artean harremanak sustatuz), eta azkenik badago
|
Euskal
Herri osoko Mintzapraktika programetako partaide guztiei zuzenduta dagoena: Mintza eguna.
|
|
|
Euskal Herri osoan egindako ikerketa da. Muga administratiboak gaindituta, Euskararen Erabileraren Kale Neurketak Euskal Herri osora zabaldu ditu behatzaileak, eta
|
Euskal
Herri osoko argazkia jaso du objektibo angeluhandi batez. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 17
|
|
|
2006ko edizioan ezin izan da aurrekoetan adina datu jaso. Ahalegin handia eskatzen du
|
Euskal
Herri osoko ehunka udalerritan behaketak egiteak. Ahalegin handia eta baliabide asko behar dira tamaina honetako azterlana taxuz burutzeko.
|
|
|
Udalerrietatik haratagoko portzentajeak (herrialdeetakoak edo
|
Euskal
Herri osokoak, esate baterako) kalkulatzeko, udalerri bakoitzeko portzentajeak udalerri horretako hiztun kopuruarekin biderkatu dira. Modu horretara estimatzen da udalerri batean zenbat egiten den euskaraz, zenbat gaztelaniaz edo frantsesez, eta zenbat beste erdararen batean.
|
|
|
Baina azken bortz urteotan erabilera datuak bere horretan egoteak Euskal Herriko bertze herrialdeen joera nagusitik aldentzen du Nafarroa.
|
Euskal
Herri osoko erabilerak+ 0,7 puntu egin baitu goiti( [2001] 13,5_ [2006] 14,2), adinekoek ez bertze adin talde guztiek euren erabilera goratu dutela.
|
|
|
Datuak jasotzean martxan jartzen den makineriari ere ez zaio zailtasunik falta: neurtzaile asko eta prestakuntza saio ugari
|
Euskal
Herri osoko datuak epe laburrean jasota gera daitezen. Euskararen normalizazio prozesuaren diagnostikoa egiteko horren garrantzitsua den azterketa honek ez dauzka eskura lituzkeen baliabide ekonomikoak, eta, horregatik, berezko zailtasunari gehitzen zaio pertsona askoren lan desinteresatuarekin kontatu behar izatea.
|
|
|
bidea zabaltzen du euskararen adierazle sistema osatzen hasteko. Izan ere, ikerlanen arteko koordinazioa ezinbestekoa da informazio sistema bat eraikitzen hasteko eta, horren bitartez,
|
Euskal
Herri osoko hizkuntza egoeraren zein bilakaeraren berri zehatza eta jarraia izan ahal izateko. Egia da, hurbiltze eta bateratze metodologiko tekniko horretan zeregin handiak daudela oraindik; adibidez, kontzeptuen definizio mailan edota aldagaien diseinu bateratuan.
|
|
|
Gipuzkoako datuak
|
Euskal
Herri osokoen adibide dira. Noizean behin, tuberkulosia edo bruzelosia duen behiren bat agertzen da, Bizkaian normalean, baina Kantabriako ganaduak kutsatuta izaten da.
|
|
|
1901ean euskaltzaleak berriro elkartu ziren Hendaian. Hendaiako bilera hartara euskararen inguruan zebiltzan belaunaldi, ideologia eta herrialde guztietako pertsonak hurbildu ziren21;
|
Euskal
Herri osoko kultur buruzagien bilkura izan zen, beraz.
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 600 haur dantzari baino gehiago Errenteriako kaleetan jardungo dira maiatzaren batean ospatuko den Dantzari Txiki Egunean.
|
|
|
ESKEMA [aditza]+ [i. propioa]+ [erlatiboa]
|
Euskal
Herri osoko 600 haur dantzari baino gehiago Errenteriako kaleetan jardungo dira Dantzari Txiki Egunean, [erlatiboa]
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 600 haur dantzari baino gehiago Errenteriako kaleetan jardungo dira Dantzari Txiki Egunean, maiatzaren batean ospatuko denA.
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 600 haur dantzari baino gehiago jardungo dira Errenteriako kaleetan Dantzari Txiki Egunean, maiatzaren batean ospatuko denA.
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 600 haur dantzari baino gehiago Errenteriako kaleetan jardungo dira Dantzari Txiki Egunean, ZEINA maiatzaren batean ospatuko BAITa.
|
|
|
|
Euskal
Herri osoko 600 haur dantzari baino gehiago Errenteriako kaleetan jardungo dira Dantzari Txiki Egunean, ZEINA maiatzaren batean ospatuko deN.
|