|
2000
|
|
|
Nafarroak Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuaren antzeko joera erakusten du, nahiz etaegunkari abertzaleetan lurralde kontinentalak baino agerpen handiagoa duen. Hala ere, oraindik urrun geratzen da populazioaren pisuagatik legokiokeen agerpenetik (EuskalHerri osoko %18).
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasua berezia eta bitxia da. Jakina denez, Euskal Herria entitateadministratibo diferentetan banatuta dago; eta entitate administratibo diferentziatuhoriek beren lurraldearen errepresentazio grafikoa gauzatzean, mapa propioa gizarteratzen dute:
|
|
|
Bada gureartean, esate baterako, lurraldetasun administratibo diferentziatuaren beharrik ikustenez duenik. Horrela, Bidasoaz iparraldeko
|
Euskal
Herriaren kasua hor dago, beregordintasun osoan, Parisek entzungor egin dielarik sarri euskal erakunde politikoen etakulturalen eskakizunei. Bada gure artean, bestalde, probintzia bakarra ikusten dueniklurralde bakartzat:
|
|
|
estatu nazioenegitura modernoen baitan agertzen dituzten ereduak jorratu dituzte banan banan.Askotan nazioek estatu nazionaletara deserosotasuna, lehia, etsaigoa...? ekarridutelako(
|
Euskal
Herriaren kasua, adibidez, eredu mota horretakotzat hartu ohi da). Herritarren eta estatuaren arteko harremanetan islatzen den deserosotasuna, hainzuzen. Eta ondoren hainbat nazio askapenerako mugimendutan eta autodeterminaziorako aldarrikapenetan zertuko den deserosotasuna.
|
|
|
Jakina, era honetako nazionalismoak ez dira berdinak eta beraien eskabide mailak ezin dira parekatu, baina errekonozimendu soiletik Estatuaren eraikuntzara doan bidearen nolabaiteko eskema egin daitekeelakoan gaude. Horretarako Hroch en ereduan (hain zuzen Puhle k
|
Euskal
Herriaren kasuan erabilitakoa) oinarrituta, Coakley ek zehazten dituen hiru sekuentziez baliatuko gara24 Alde batetik, nazionalismoa sortzen den unean Estatu nazioak bere legitimaziorako erabiltzen duen hezkuntza sistemaren aurkako erreakzioa. Bestetik, nazionalismoak, gizarte hedapen handiagoa duen neurrian, hezkuntza sistemaren kontrola lortzeko asmoz eginahal ezberdinak bideratuko dituen fasea.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, El Diario Vasco izan zen aitzindaria arlo honetan, 1995eko abuztuan jarri baitzuen sarean asteko edizio bat. Urte bete geroago, 1996an, astekari hau egunkari bihurtu zen.
|
|
2001
|
|
|
Goi Erdi Aroko Arkeologiaren ikuspegiorokorra: Hego
|
Euskal
Herriaren kasua
|
|
|
Mendebaldeko Pirinio inguruetan Erromatar Inperioaren krisia hasi eta VIII IX.mendeetako lehen erreferentziak agertu arte iluntasuna da nagusi. Aipamen idatziak oso urriak dira eta
|
Euskal
Herriaren kasuan X. mendean sartu arte erreferentzia guztiak, etsaien, dokumentuetan agertzen dira.
|
|
2002
|
|
|
Subiranoa adjektiboarekin helburuak eta bitartekoak sartzen dira.
|
Euskal
Herriaren kasuan, subirano hitza aipatzen da, bertan dagoen gatazka nagusia dela-eta, baina Euskal Herrian gatazka asko dago. Europan, desobedientzia zibilaren ekimen aberasgarriak garatzen ari dira:
|
|
|
Ildo honetan segituz, sailkatu ote daiteke desobedientzia zibila?
|
Euskal
Herriaren kasuan, desobedientzia zibila subiranozalea deituz, esate baterako. Edo subirano hitza bera beste adjektibo bat da.
|
|
|
Horrek guztiak konplexu bezain aberats, zail bezain garrantzizko bihurtzendu lurraldearen antolaketa. Konplexutasun eta zailtasun horiek, gainera, arrasareagotzen dira
|
Euskal
Herriaren kasuan, jakina denez, Euskal Herriko herrialdeekez baitute denak batera biltzen dituen agintaritza subirano komunik. Hori horrelaizanda, ezinezkoa da Euskal Herrian lurraldearen antolaketa global eta sistemikobat burutzea.
|
|
|
Hain zuzen, 1985etik aurreraHego Euskal Herria ugalkortasun apalena duten herrialdeen buruan kokatu da, nahiz eta azken urteetan ugalkortasunaren jaitsiera gelditu egin den. Gerora begira, ugalkortasunaren hazkundea espero da Europako Batasuneko herrialde guztietarako, eta Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan, 2010 urterako 1985eko tasa berreskuratzeaespero da (1,25 seme alaba emakumeko). Hala eta guztiz ere, Europako herrialdegehienetan espero den tasa baino apalagoa da hori.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, hau da, eraikuntza prozesuan murgilduta dagoeneta hizkuntza eta kultura minorizatuak dituen herri batentzat?, Unibertsitatenazionalaren premia are larriagoa da, gure etorkizuna bermatzeko.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, hau da, eraikuntza prozesuan murgilduta dagoeneta hizkuntza eta kultura minorizatuak dituen herri batentzat?, Unibertsitatenazionalaren premia are larriagoa da, gure etorkizuna bermatzeko.
|
|
|
Erdi Arotik honagaratutako goi mailako irakaskuntza eta estatuetako eliteak sortzeko gizarte tresna.Hasiera batcan Eliza katolikoak emandako baimenaren arabera sortuak izan arren, XVIII. mendetik aurrera Estatu Nazioak hartu zuen unibertsitateak sortzeko etakudeatzeko eskumena.
|
Euskal
Herriaren kasuan, Nafarroako Erresumari behin etaberriz ukatu zioten unibertsitatea izateko eskubidea Erdi Aroan, eta 1546, 1565,1576, 1586 eta 1590 urteetan egindako saiakerak ekidin edo zapuztu egin ziren.
|
|
|
Har dezagun
|
Euskal
Herriaren kasua. Euskal Herriak, zazpi probintziak osatutako kolektibitate moduan ulertuta?
|
|
2003
|
|
|
Frantzian, berriz, etxebizitzen %18 dago hutsik.
|
Euskal
Herriaren kasuan, Nafarroa da indizerik altuena duen probintzia (%26, 7), eta behereneko muturrean Bizkaia dago, %16, 1ekin. Oro har, Euskal Herriko etxebizitza hutsen portzentajerik handiena garrantzi turistiko handiko herrietan kokatzen da, edo nukleo ekonomikoetatik urrun dauden herrietan.
|
|
2004
|
|
|
Burtsak gehieneko historikoa izan duela esaten denean, zera adierazi nahi da:
|
Euskal
Herriaren kasuan, adibidez, Bilboko Burtsak inoiz izandako markarik altuenarekin lortu duela saioari bukaera ematea. Espainiako Estatuaren kasuan, aldiz, Madrilgo Burtsaren Indize Orokorrak inoiz izandako emaitzarik onenekin amaitzen duenean lanaldia esan ohi da gehieneko historikoa izan duela.
|
|
|
Beraz, PSOEk identitate horien ezagutza onartu eta estatuaren lurraldeari buruzko eredu finko bat gauzatzea erabaki behar du. Bestela, beti bezala, eta
|
Euskal
Herriaren kasuan bereziki, gatazkak konpondu gabe segituko du.
|
|
|
Lanaldi ofizialak, egungo egunean, Frantziako Estatuko asteko 35 orduen eta Greziako eta Poloniako 40en tartean ageri dira. Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan »behin behar eta, Madrilen eta Parisen mendeko izatean, gure estatistikak ez dira nazionalak, eta euskal errealitatea distortsionatua dago», nahiz eta sindikatuen sektore pribatuko eskabidea 35 orduetan zentratu, aurtengo azken konbenioetan, asteko 38 bat orduko lanaldi batez bestekoa erdietsi dute. Euskal sektore publikoan, aldiz, ezarria dute jada asteko 35 ordukoa.
|
|
|
Gizarte elebiduna izango da edozein bizilagunek edonoren aurrean edozein hizkuntza egin dezakeenean. Eta hori oraingoz ez da
|
Euskal
Herriaren kasua, baina bai, adibidez, Suedian. Ni hango elebitasunaren aldekoa naiz, denek egiten dute suedieraz, baina guztiek dakite ingelesa?.
|
|
|
ten eta transmitigarriak» diren, hots, genetikoki determinagarriak diren ezau garriak bame hartzen ditu.
|
Euskal
Herriaren kasuan, ezaguna denez, esparru zientifikoan deigarria gertatzen den datu serologikoa da nabarmentzen dena, Rh negatiboaren presentzia garaia, alegia. Odol mota hori aztertzean, ohartu ziren Rh negatiboaren maiztasunik garaienak europar jatorriko herrialdeetan ematen zirela,% 15eko portzentajearekin, eta horien artean garaiena, berriz, euskaldunengan aurkitzen zela% 30ekoarekin.
|
|
|
gain, Nafarroako lurraldeak baditu mendi garaiak ere, haran meharrak ez gu txiago. Izan liteke
|
Euskal
Herriaren kasuan ere, hitz hori, «euskararen herria», alegia, hitz egokia ez izatea, zeren, zentzu hertsian, hizkuntza hori mintzatzen den herriari bakarrik aplikatu bailitzaioke. Baina horrelako hitzak zen tzu zabalagoan ere hartu ezinik ez dago eta, Euskal Herriaren kasuan, hitz ho nek euskaraz egiten den eta egin zen herria adieraziko luke.
|
|
|
Izan liteke Euskal Herriaren kasuan ere, hitz hori, «euskararen herria», alegia, hitz egokia ez izatea, zeren, zentzu hertsian, hizkuntza hori mintzatzen den herriari bakarrik aplikatu bailitzaioke. Baina horrelako hitzak zen tzu zabalagoan ere hartu ezinik ez dago eta,
|
Euskal
Herriaren kasuan, hitz ho nek euskaraz egiten den eta egin zen herria adieraziko luke.
|
|
2006
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan Araba, Bizkaia eta Gipuzkoarako Lurzoruaren Legea Gasteizko Legebiltzarrean eztabaidatzeko bezperetan gaude. Hala ere, Eusko Jaurlaritzak, hirukoak eta PSEk Lege horri buruzko ituna adostu dute aurrez.
|
|
|
Ados, baina arazoa eskubide historikoen terminologia anbiguoa da.
|
Euskal
Herriaren kasuan, eskubide historiko horiek elementu konkretuei egiten diete erreferentzia. Herrialde baten eskubideak dira, adierazpen juridiko formal zehatza dutenak, tradizio foraletik geratzen denari lotuta daudenak.
|
|
|
A. RIVERA. Baina nik uste dut
|
Euskal
Herriaren kasuan esan duzun guztia 60ko hamarkadako bukaeran eta 70ekoaren hasieran (68ko krisia, Burgoseko epaiketa...) ematen den birkonposizioa dela. 36ko Gerraren garaileak Euskal Herrian daude.
|
|
|
Zailtasun handiak daude ‘nazio’ kontzeptuari erreferentzia argi bat emateko, zer den eta zer ez den argitzeko, alegia. Nazioak identifikatzeko arazorik ez dagoen kasuetan ere, ‘nazio’ izendapena gatazkaren parte izatera pasatuko da (Kataluniaren eta
|
Euskal
Herriaren kasuetan argigarriak dira).
|
|
2007
|
|
|
Beraz, 2006ko Euskararen Erabileraren V. Kale Neurkatak, honako joera nagusiak ageriak uzten ditu ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan:
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan biztanle autoktonoek bi estatu ezberdinen legediakpairatu behar dituzte: Espainiakoak eta Frantziakoak.
|
|
|
Antropologikoki diot, nazioarteko araudien arabera ez baitira nahikoa izaten herri batek bere esistentzia aitorpena beraere beregana dezan.
|
Euskal
Herriaren kasuan, adibidez, oraindik orain eztabaidatzen dute autodeterminazioari buruzko kontsultarik egiteko eskubidea ote dugun.
|
|
|
Monopolio Fiskalen artean kinielak eta estatuaren beste zenbait zorizko apustu sartzen dira. Bestalde, aipatu bezala, Aduanetako Errentetan ez dira sartzen Europako Batasuneko herrialdeetan erosten diren ondasun eta zerbitzuek sortutako BEZa, berau helmugako estatuko ogasun publikoak jasoko baitu eta Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan, Foru Aldundiek.
|
|
|
Espainiaren kasuan inplikazioa ez da zuzena, berak dioenez espainiar nazioak existitzen jarraitzen baitu. Zergatik ez luke jarraituko, bada,
|
Euskal
Herriaren kasuan. Jakin gabe geratu gara.
|
|
|
Horrenbestez, Euskararen Erabileraren V. Kale Neurketak honako joera nagusiak agerian uzten ditu ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan:
|
|
2008
|
|
|
4.1.1 Hego
|
Euskal
Herriaren kasua: euskal nortasuna sustatzeko ahaleginak
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, erromantizismoak baino XIX. mendeko aldaketa soziopolitikoek eragin zuten euskal izaera eta kultura bultzatzearen aldeko mugimendua. XIX. mende amaieran Euskal Herriaren izaera juridiko, politiko, ekonomiko, demografiko eta kulturala erabat aldatu ziren.
|
|
|
Laburbilduz, batetik mugimendu erromantikoek ondare nazionalari eman zioten garrantziak, eta bestetik, derrigorrezko eskolaldia onartzeak eta Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan, foruen galerak erebultzatu zuten eskoletan lekuan lekuko kontzientzia nazionala sustatzea. Haur eta gazteengan sentimendu hori sortzea helburu hartuta, literaturaren alorrean idazle batzuk aukeratu ziren herrialde bakoitzean; horiek izango ziren ondare literario nazionala osatuko zutenak, alegia, belaunaldiz belaunaldi memoria historikoan gordetzea merezi zutenak.
|
|
|
Bestalde, ez dugu begien bistatik kentzen eskolaren funtzioen artean,
|
Euskal
Herriaren kasuko ezaugarri askotarikoak gogoan izanik (hizkera desberdineko atxikimenduak, adibidez), gure irudiz instituzio horrek balio dezakeela nork bere hizkera hobeto ezagutzeko, eta hortik hizkuntzaren erabilera joriagoa eta biziagoa sustatzeko etor daitekeen laguntza. Ezen, Lopez del Castillok dioen bezala (1988), hizkuntza estandarra ezinbestean irakatsi eta landu behar baitu eskolak, baina gogo onez hartu behar baititu, orobat, herri xehearen hizkeraren berezitasunak.
|
|
|
Bestalde, zenbait agiritegi irekitzeak edota lehendik irekita egon arren, orduan erabiltzen hasteak, ezagutzen ez genituen sailetara heltzeko aukera eman digute.
|
Euskal
Herriaren kasuan, Guillermo Tabernilla eta Julen Lezamiz (2002) izan dira bide horien urratzaileak. Horiei esker, hobeto ezagutzen hasi gara 1936ko Espainiako Gerra Zibilaren atal ugari.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan," oinarrizko" hiritar eskubideak eta nazionalitate politikoko eskubideak izateari dagokionez, eta identitate sentimendua alde batera utzita, hiru pertsona edo kolektibo mota daude. Batetik, oinarrizko hiritar eskubide gehienak eta nazionalitate politikoko gehienak bermatuta dituzten pertsonak daude (Espainiako eta Frantziako Estatuetatik etorritako pertsonak eta inposatutako bi nazionalitate horietako bat onartzen eta hala izatea nahi duten euskaldunak).
|
|
|
Gainera, estatuentzat hezkuntza kohesiorako tresna da.
|
Euskal
Herriaren kasuan hori bereziki garrantzitsua da. Euskal Herriak ez du hezkuntza sistema propiorik, hezkuntzako irizpide garrantzitsuenak Madrilen eta Parisen erabakitzen baitira.
|
|
2009
|
|
|
Beste kasu posible bat izan daiteke testamentua egin ez duen pertsona bat hiltzea eta oinordekorik ez izatea. Egoera horretan estatuak Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan diputazioak hartuko luke ondasunen jabetza, baldin eta familia kide bat agertu eta benetan familiakoa dela ziurtatzen ez badu, orduan hark jasoko bailuke ondasunen osotasuna. Iparraldearen kasuan, Parisera joango litzateke ondasunen jabetza, departamenduek ez dutelako eskumen hori.
|
|
|
hizkuntza aldetik hizkuntza berezia dela eta hura ikasten duena euskararekiko harro sentitzen dela". " Esan beharra daukat
|
Euskal
Herriaren kasuan euskarak esanahi berezia daukala niretzat, euskarekiko ditudan sentimenduak ez dute zerikusirik gaztelerarekiko. Barru barruan daramat nahiz eta askotan gazteleraz mintzatzen naizen".
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan, alerta horia dago, baina ez elurragatik, baizik eta eurite gogorrengatik. Eguraldiaren aldaketa egunaren bigarren partetik aurrera espero da, arratsalde eta gauparterako, alegia.
|
|
|
Araztutako irakasleen txostenak daude atal honetan; izan ere, altxamendua eman zenean irakasle guztiak banan bananeuren ideologia politiko, erlijio sinesmen eta profesionaltasunaren araberaarazten dira; irakasle horien etorkizun profesionala arazketa txosten horrenemaitzaren araberakoa izango zen.
|
Euskal
Herriaren kasuan lehen eta bigarren hezkuntzako irakasleen txostenak dira ugarienak. Txostenak, izenarenedota herriaren arabera bila daitezke eta irakasleen inguruko informazioazgain, hauen bizitza historia, errepublika garaiko hainbat herriren egoerasoziala eta gerra hasierako testuingurua azaltzen laguntzen dute.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, gutxi badira ere, egon badaude, kazetarien kronikaeta erreportajeez gain, gerra garaian edo ondorengo urteetan lehen pertsonan idatzitako lanak, Francoren aurkari zein aldekoen begietatik gerraren eta diktadurareneraginaren neurria hartzen lagun diezaguketenak. Bi adibide ekarriko ditut hona.Hor dugu batetik Marcelino Ayerra ren No me avergonce del Evangelio (Ayerra, 1958), erbestean, Argentinan argitaratua.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, Katalunian eta Galizian bezala, garaituen aurkazuzenduriko errepresioak teorialari frankistek bultzatutako beste aurpegi bat erebazuen: ama hizkuntzaren erabileraren debekua, kasu honetan euskara, batez ereespazio publikoetan.
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan, zenbakia 64 da, Biarnorekin partekatu Pirinio Atlantikoen ezaugarri. Eskualdearen ikurra Akitania da.
|
|
|
...ontrako indarkeriaren gaia konplexua da, jatorri eta arrazoiak ezin dira hitz gutxitan azaldu, gainera orain, azaroaren 25ean, instituzioetatik egiten diren kanpaina, mobilizazio, mezu eta abarrekin egiten dugu topo, izan ere indarkeria egoerak Euskal Herrian eta mundu osoan zehar benetan arazo larria izaten jarraitzen duela esan beharra dago, hedabideek egunero dituzte eraso ugari aipagai, 2009an
|
Euskal
Herrian kasu, zoritxarrez bost emakumeren erailketa jasan dugu, Horregatik, honen aurrean, bilgune feministak autodefentsa bultzatu nahi du: Izan ere, egunero jasaten diren erasoez nazkatuta gaude eta horren aurrean ofentsiba adierazi nahi dugu, hau da erantzutera, defendatzera eta ekitera pasa. Autodefentsaren bidez aurrera egin dezakegu, gure autoestimua indartu egiten da, eta jendartean ezarrita dauden generoaren araberako rolen inguruko kontzientzia hartzeak edota esnatzeak suposatzen du baita ere.
|
|
|
Orain indarrean Pays motako egiturak desagertzea hobesten du. . Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan, egitura hori atxikiko dutela agindu dute, baina, praktikan, diru iturri guztiak kenduko dizkiote eta berez ehortziko?. Egitura hori ez ezik, departamendua bera desagertzeko zorian dagoela nabarmendu du.
|
|
|
Aurreko artikuluan argi samar geratu zen digitalizazio politika planifikatua eta koordinatua edukitzeak daukan garrantzia edozein herrirentzat; eta, bereziki, liburutegi nazionala izateak, liburutegi digitalaren ardatza izan dadin, gure inguruko herri gehienetan gertatzen den bezala.
|
Euskal
Herriaren kasuan, tamalez, oraindik esparru hori koordinatzeko erakunde nagusi horren faltan gaude.
|
|
|
Euskararen eta
|
Euskal
Herriaren kasuan, adibidez, mota honetako ikerketa anitz egin daiteke, euskarazko diskurtso soziopolitikoak aztertuz adibidez, edo besterik gabe euskararen presentziaren maiztasuna aztertuz eta bere garai historikoan kokatuz. Alegia, oso interesgarria izan daiteke lotzea euskararen presentziaren bilakaera bere garai historikoan.
|
|
|
Gure kosmobisioaren zentroan erredentzioa badago, argi dago gure aukerak bizitzan eta ekiteko manerak horri egokituko dizkiogula. Askotan ahazten zaigu arloaren garrantzi bai linguistikoa eta baita psikologiko historikoa; baina ezinbestekoa da, bereziki
|
Euskal
Herriaren kasuan, Elizaren hautu soziolinguistikoak aztertzea garai bateko gizartea ezagutzeko, batetik, eta gizarte honen ohitura soziolinguistikoak ezagutzeko, bestetik.
|
|
2010
|
|
|
Txostenean jasotako ondorio zehatzen berri eman du Petriatik. Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan, euskarak ikusezintasunean jarraitzen duela esan du.
|
|
|
Duela gutxi argitaratu nuen idatzi bat 10 urteko neskato bati buruz, Maitane Goñi. Maitanek duen gaxotasuna bigarren motako giharretako atrofia da eta
|
Euskal
Herrian kasu bakarra da, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ez delako beste kasurik ezagutzen.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, erromantizismoak baino areago XIX. mendeko aldaketa soziopolitikoek eragin zuten euskal izaera eta kultura bultzatzearen aldeko mugimendua. XIX. mendearen amaieran Euskal Herriaren izaera juridiko, politiko, ekonomiko, demografiko eta kulturala erabat aldatu ziren.
|
|
|
Laburbilduz, batetik mugimendu erromantikoek ondare nazionalari eman zioten garrantziak, eta bestetik, derrigorrezko eskolaldia onartzeak —eta Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan, foruen galerak ere bai— bultzatu egin zuten eskoletan lekuan lekuko kontzientzia nazionala sustatzea. Haur eta gazteengan sentimendu hori sortzea helburu hartuta, literaturaren alorrean idazle batzuk aukeratu ziren herrialde bakoitzean; horiek izango ziren ondare literario nazionala osatuko zutenak, alegia, belaunaldiz belaunaldi memoria historikoan gordetzea merezi zutenak.
|
|
|
Bukatzeko, horri guztiari gehitu behar zaio hizkuntza eta literatura irakasgai bakarrean biltzeak literaturari eragin dion bazterketa.
|
Euskal
Herriaren kasuan are nabarmenagoa da bazterketa hori, gazteen euskara maila apalak beharrezko bihurtzen baitu hizkuntzaren irakaskuntza lehenestea. Edonola ere, ez da ahaztu behar hizkuntza irakasteko tresna baliagarria dela literatura.
|
|
|
jarrera etikoa zen, menperatzaileari bere lekua aitortzea eta indargabeari denon ahaleginaren bitartez indarra ematea zen helburua.
|
Euskal
Herriaren kasuan, gainera, euskarak hainbat balio erantsi bereganatzen zituen: frankismoaren aurkako hizkuntza zen eta demokraziaren aldekoa.
|
|
|
Ikusi besterik ez dago hedabideek zer esaten zuten itxi zutenean.
|
Euskal
Herriaren kasuan, hedabideen omerta edo isiltasun paktu mafiosoak gatazka elikatzen du, edo, behintzat, afera politikoki konpontzea zailtzen ari dira. Epaileen eginkizunak usurpatu dituzte, sumarioak idazten dituzte, pertsonak kriminalizatzen dituzte eta sententziak ematen dituzte, ikusle edo irakurle otzanen oniritziarekin.
|
|
2011
|
|
|
Bigarrenaren adibidea inperio guztien amaieran dago; adibidez, germaniar herriek, barbaroek, Erromarena eraitsi zutenean.
|
Euskal
Herriaren kasuak, nik uste, bigarrenetik izango du gehiago. Abertzaleok aukera ona galdu genuen Varsoviako Ituna hondatu zenean, hura izan baitzen autodeterminazioaren trena Europan zehar igaro den azken aldia.
|
|
|
Dialektikoki harremantzen dira biak, nahiz eta inork ez dakien oso zehatz zer den dialektika. Liburu honetan ikusi nahi dugu nola uztartzen diren biak
|
Euskal
Herriaren kasuan.
|
|
|
(Castro 51).
|
Euskal
Herriaren kasuan, 1200ean Gaztelak konkistatu zuen Euskal Herriaren zati bat, eta ondoren, 1512an hain zuzen, Nafarroaren konkistarekin bere saialdi bateratzailea amaitu zuen.
|
|
|
Kataluniaren, Galiziaren eta Hego
|
Euskal
Herriaren kasuetan, hortaz, autonomia politikoa ez da aski herri horien hizkuntz autodeterminazioa bermatzeko. Estatuaren nazio interesak babestuago bide daude horrela mendeko hiru nazio horienak baino.
|
|
|
Konfesio eta Kongregazio Erlijiosoen legea gelditu egin zuten, Sanjurjadako partehartzaileei amnistia eman zitzaien,... 11 Polarizazioaren sakontze prozesu horretan Lerrouxek berak dimisioa aurkeztu zuen amnistia lege honetatik bost egunetara eta Samper ipiniko da exekutiboaren buru bezala bere lekuan.
|
Euskal
Herriaren kasuan auzi autonomista ari zen giroa berotzen. Estatutua Gorteetan aurkeztu zen unean José Luis Oriol diputatu karlista arabarrak Arabako auzia planteatu zuen, bertan Estatutuaren inguruko erreferendumean, abstentzio maila handia zela eta, baiezkoak botuen erdia baino gehiago eskuratu ez zuela azalduz12 Argudio honen aitzakia erabiliz Estatutuaren prozesua blokeatu zuen gobernuak, gerra garairarte berpiztuko ez dena.
|
|
|
Largo Caballerok, UGTaren idazkari nagusiak eta PSOEren presidenteak, eta mugimendu iraultzailearen antolatzaileak, grebari ekiteko unea dela ikusiko du eta urriaren 5an estatuko hiri industrial guztiak gelditurik aurkituko dira. Bien bitartean gobernua ez du bat batean harrapatu mugimenduak, armen deposituen topaketak eman baitira, eta horrexegatik, urriaren 4rako tropak akuartelaturik egongo dira23
|
Euskal
Herriaren kasuan antzerakoak izango dira gatazka honetako aktoreak, bere berezitasuna ustezko parte hartze nazionalista bati dagokiolarik, nahiz eta Kataluniaren kasuan bezala mugimenduak kutsu nazionalista edota minimoki autonomista bat hartu ez. UGTren planari jarraiki euskal langileriak greban esanguratsuki hartuko du parte, batez ere Gipuzkoan, Bizkaian baino gehiago, eta Araban edota Nafarroan saiakera partzial batzuk emango dira baina ez da orokortuko2
|
|
|
Hala, 1953an Franco eta Erromaren artean sinatutako konkordatoari esker, Elizak Espainian unibertsitate pribatuak sortzeko aukera izan zuen, eta goi mailako zenbait ikastetxe erlijiosok unibertsitate izendapena jaso zuten.
|
Euskal
Herriaren kasuan Jesusen Lagundiak eta Opus Dei koak, bai Deustun eta bai Iruñean, eliz unibertsitate izendapena jaso zuten. Biek ala biek garapen eta zabalpen handia izan zuten frankismoan, urte horietan hainbat fakultate sortu, ikastetxe integratu eta campus berriak zabaldu zituzten.
|
|
|
Soziolinguistikaren ikuspuntutik
|
Euskal
Herriaren kasua, bereziki hegoaldekoa, biziki interesgarria da. Bertan dagoen soziolinguistikaren inguruko mugimendua handia delako, eta azken 30 urteetako hizkuntzaren bilakaerak eta abian jarri diren hizkuntza plangintzek asko irakasten dietelako soziolinguistei.
|
|
2012
|
|
|
Hori arduragabekeria itzela da, belaunaldi berriak eta egungoak eskubiderik gabe eta pobreziaren eremuan, kultur eskasian eta beldurrean bizitzera kondenatzen ditugulako. Beraz, burujabetza ekonomikoa eta politikoa berreskuratzea hil ala biziko apustua da, eta guztiz gauzagarria, besteak beste Madrilgo Carlos III Unibertsitateak eginiko txostenean
|
Euskal
Herriaren kasuan argi frogatzen duen bezala.
|
|
|
diogunean bat baino gehiago esan nahi dugu; izan ere, testuinguru eleanitzetan ohikoa baita hiru, lau edo are hizkuntza gehiago kontaktuan izatea.
|
Euskal
Herriaren kasuan, esaterako, azken mendeetan, euskara beti izan da gutxienez bi hizkuntzarekin kontaktuan (frantsesarekin eta gaztelaniarekin), eta ezin dugu alde batera utzi gaur egun gero eta indar handiagoa hartzen ari den ingelesa ere.
|
|
|
Ikusten denez,
|
Euskal
Herriaren kasua ez da Europako onenetakoa. EuroparBatasuneko (27) batez bestekotik ia 7 puntu azpitik dago.
|
|
|
Estaturik gabeko nazioen kasuan,
|
Euskal
Herriaren kasuan ere, ekonomiareneta gizartearen garapenaren adierazleak ezagutzea oso da garrantzitsua lurraldedesberdinen arteko kohesioa zenbatekoa den jakin nahi badugu. Hau da, lurraldeenarteko diferentziak zenbat eta handiagoak izan, nazioaren kohesio maila orduaneta txikiagoa izan daitekeela pentsa dezakegu.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, aipatu arrazoiak direla-eta, europar monetarenbalizko hausturaren aurrean, beharbada hobea izan liteke berezko monetareneredua, moneta ingurune ahul batean kokatu baino; jakina, zerga eta aurrekontuarloan, azken hamarkadetako seriotasunaren ildoari eusteko gai garen heinean.
|
|
|
Erakunde hori ez duten nazioak, nahiz beste Estatu demokratiko batzuen gerizan egon, euren erabaki hartzeak egiteko eta beharrezko kontsideratzen dituzten bermeak eskuratzeko baimenik ez duten bitartean, ez daude demokratikoki artatuak. Hori da
|
Euskal
Herriaren kasua. Honi loturik, lau eginkizun nagusi ikusi uste zituen gure egoera honetan.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan kultura desberdinen arteko bizikidetza desorekatuaren kasuan geundeke, horien artean euskal kultura delarik kultura gutxitua, alde batetik kultura transnazionalaren eta beste aldetik Estatuen kultura nagusigoaren presioa jasan behar duena. Zentzu horretan Zallok (2005) uste du kultura gutxituek, estatu kulturekin alderatuz gero, ez dutela erreprodukzio kulturalerako berezko ahalmenik, bai diglosia arrazoiengatik, bai zentroarekiko mendekotasun mediatikoagatik edota marko politikoagatik.
|
|
|
Batzuetan, zentzu aldatzailea lagun bakarra da, instituzioen kontra bere burua altxatu duena, baina nabarmendu dudan bezala, zentzuari buruzko jardun polemikoa politikoa da izatez.
|
Euskal
Herriaren kasuan, esaterako, autonomia ez da autofundamentazio tautologiko batean erortzea eta Euskal Herriaren zentzua ixtea. Alderantziz, Euskal Herria, edozein adierazle edo instituzio bezalaxe, ireki ahal du hura aldatu nahi duenak, edo hura asmatu nahi duenak.
|
|
2013
|
|
|
Euskal gizartean sortutako mugimendu hau ordea bi gertakarik mugatu zuten, lehenengo Hirugarren Gerra Karlista eta ondoren, Espainiako Gerra Zibila, 1876tik 1936 arte iraun zuen Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan. Mugimendua kulturala eta politikoa izan zen abertzaletasuna sortu zen orduan ere.
|
|
|
Baina zerrendako lehen postuak ikusita, salbuespentzat har daitezke halako kasuak. Eta
|
Euskal
Herriaren kasuan, zer. Horretarako, Espainia eta Frantziaren datuei erreparatu behar:
|
|
2014
|
|
|
Modu horretan ibai hertzetako lurrik hoberenak fabrikek hartu zituzten eta garaiko landa inguruko populazioa erakarri zuten bere inguruetara, langileentzako etxebizitzak bigarren mailako lurretan eraikiz.
|
Euskal
Herrian kasu askotan, behin ibai hertz lauak industriak harturik, langileen etxebizitzak malda eta malkarretan kokatu ziren.
|
|
|
«Zintzotasunaren hautagaia, ustelkeriaren hautagaien aldean». «Ahots propioa» Juaristik, bestalde, Eskoziak eta Kataluniak hasitako bideari ere erreparatu dio, eta argi utzi du
|
Euskal
Herriaren kasuan soilik euskal herritarrei dagokiela euren geroari buruz erabakitzea: «bai hemen, eta bai Europan».
|
|
|
Sarraskijakeak tamaina itzeleko hegaztiak izan ohi dira, eta, ezaugarri horrek naturan abantailak ematen badizkie ere, gizakiak menderatzen dituen inguruetan,
|
Euskal
Herrian kasu, galtzaile bihurtzeraino amildu ditu, etsai nagusi garenon begiradetatik ezkutatzeko aukerarik gabe utzi baititu. Ez da harritzekoa, beraz, Euskal Herrian bizi diren hiru
|
|
|
Sarraskijakeak tamaina itzeleko hegaztiak izan ohi dira, eta, ezaugarri horrek naturan abantailak ematen badizkie ere, gizakiak menderatzen dituen inguruetan,
|
Euskal
Herrian kasu, galtzaile bihurtzeraino amildu ditu, etsai nagusi garenon begiradetatik ezkutatzeko aukerarik gabe utzi baititu. Ez da harritzekoa, beraz, Euskal Herrian bizi diren hiru espezieak mehatxatuta egotea eta babestuko dituzten arauak behar izatea.
|
|
|
Baina, oro har,
|
Euskal
Herriaren kasuan bide alternatiboa hartu duten diskoetxeekeuskal musika hedatzea izan dute helburu nagusi, nolabait merkatu txiki hori aurreraateratzea, gaztelaniazko, frantsesezko eta ingelesezko merkatu handien ondoan.Autoekoizpenaren bidetik ez bazen, ez da egon horrelako zigilu independienterikemakumeen sorkuntzaren alde lan egin duenik. Egia da, Esan Ozenkik, Bidehutsek edo halakoek emakume musikarien lanei lekua egin dietela, baina, gure ustez ezda horietan egon genero ikuspegiaren inguruko gogoeta sendorik, ez eta kudeaketalanak egitean emakumeen presentzia handirik.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, ugalkortasun tasa erdira jaitsi da urte horien artean.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, kontratuen %93, 5 aldi batekoak dira, batez ere lan egun zatitua dutenen artean. Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan, emakumeen artean lan prekarietatea %80koa da. Soldatari dagokionez, emakume eta gizonen arteko desberdintasuna ere oso larria da.
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, kontuan hartu da hiztun komunitatearen banaketa geografikoa nolakoa den komunikabideak pentsatzerako orduan. Izan ere, trinkoak diren hiztun komunitateak kulturalki trinkoak izaten dira, baina hori ez da Euskal Herriaren kasua.
|
|
|
Euskal Herriaren kasuan, kontuan hartu da hiztun komunitatearen banaketa geografikoa nolakoa den komunikabideak pentsatzerako orduan. Izan ere, trinkoak diren hiztun komunitateak kulturalki trinkoak izaten dira, baina hori ez da
|
Euskal
Herriaren kasua. Horrenbestez, hedabideek komunitatearen aniztasun soziogeografiko horri erantzun diote, leku bakoitzean euskaldunen kopuruaren araberako helburuak planteatuz eta edukiak tokian tokiko egoeraren arabera moldatuz.
|
|
|
Dioenez, alderdi teknologikotik garapena oso bizkor doa, baina
|
Euskal
Herriaren kasuan bi arazo ditugu: batetik, informazio estatistikoa hiru administraziotan banatuta egotea, eta, bestetik, Euskal Herria bere osotasunean hartuko duen azpiegitura espazial digital bat falta izatea.
|
|
|
5 Gizarte berean mintzatzen diren hizkuntza desberdinak;
|
Euskal
Herriaren kasuan, euskara, gaztelania
|
|
2016
|
|
|
Hori gertatu zen Bretainian baina beste pizkunde bat agertu zen berantago.
|
Euskal
Herriaren kasuan espresiobide horiek hor daude oraindik.
|
|
|
John Waltonek Euskal Herrian bi kirolek sortutako zatiketaren zergatiaz emandako azalpenari zilegi deritzot, hain zuzen ere, munduan gertatutako joera antzekoa hautematen baitu
|
Euskal
Herriaren kasurako. Antzeko argudioez arrazoitzen du Sébastien Darbon antropologoak mundu mailan futbolak eta errugbiak eginiko banaketa, eta ondorioa.
|
|
|
Madrilen, adibidez, Esquilacheren aurkako matxinada piztu zen martxoan.
|
Euskal
Herriaren kasuan, Gipuzkoan batik bat, 1766ko apirilean matxinada piztu zen (Fernández de Pinedo, 1999: 403; Iñurrategui, 1996).
|
|
|
5 Gizarte berean mintzatzen diren hizkuntza desberdinak;
|
Euskal
Herriaren kasuan, euskara, gaztelania eta frantsesa nagusiki.
|
|
|
24
|
Euskal
Herriaren kasua hemen ere berezia izan daiteke, eta hainbat eragile ahaleginak egiten ari dira Espainiaren kasuan euskal herritarrek pairatutako giza eskubideen urraketak frogatzeko. Hor koka daitezke Servini epaile argentinarrak frankismo garaian gertatutako eskubide urraketa larriak ikertzeko egiten ari den lana eta Europako Giza Eskubideen Auzitegian Espainiak jasotako zenbait zigor.
|
|
|
Erreforma nagusitu zen lurraldeetan, eta, nagusitu ez zen arren, dolmenismoaren kate beretik datorren ideologia gorde den guztietan(
|
Euskal
Herria kasu), berdin aurkitzen ditugu baita ere, lanaren gorazarrea, eta exijentzia etiko zorrotz orokorra, talde izanaren nagusitasunari lotuta, norberaren akatsak talde osoari ekar diezaiokeeelako kaltea.
|
|
2017
|
|
|
Programa hauei esker, aurrerago azalduko den bezala, hizkuntza gutxituen kasuan ere emaitza positiboak lor daitezkeela frogatu da,
|
Euskal
Herria kasu. Hala ere, hizkuntza gutxituaren komunitatearentzat erronka handia da murgilketa bezalako eredu bat jartzea, lan handia eta azpiegitura asko baititu atzean, hala nola, irakasleen hizkuntza prestakuntza, hezkuntza elebidunerako prestakuntza edota hizkuntza gutxituan irakasteko material didaktikoen sorkuntza, hauek ez baitira egun batetik bestera lortzen diren erronkak.
|
|
|
Orduan, lurralde erakundeen arteko hierarkia lausotzen denez, lehenago ai patu bezala, lurralde erakundeek hitzarmenak egin behar dituzte gaitasun jakin ba ten kudeaketa adosteko eta bakoitzaren funtzioak banatzeko; hori eginen da Jardun Publikorako Lurralde Konferentzian. Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan, HELEPak ere negoziaketa horietan parte hartzen du, baita herriko etxe batzuek ere, hizkuntza politikaren inguruko gaitasunen kudeaketa argitzeko.
|
|
|
Teoria hori praktikara eramanez, argi da Ipar
|
Euskal
Herriaren kasuan hizkun
|
|
|
|
Euskal
Herriaren kasuan, pertsona saharauiarrak eta Ipar Afrikakoak dira distantzia kultural handiena hautematen dutenak; Latinoamerikarren kasuan, berriz, distantzia maila ertainekoa da, eta Ekialdeko europarrak dira gertukoen sentitzen direnak (Basabe, Zlobina eta Páez, 2004). Halaber, biztanleria magrebtarrak eta saharauiarrak dira egoera sozial prekarioena bizi dutenak beren diru sarrerak, hezkuntza, estatus sozial eta estatus legala kontuan harturik (Martínez Taboada, Arnoso eta Elgorriaga, 2006; Sevillano et al., 2013).
|
|
|
Zilegitasun desberdintasun horien berri ematen digu, hain zuzen ere, umoreak. Hego
|
Euskal
Herriaren kasuan, adibidez, lehen postuan leudeke aipatzen ari garen espainiar kultura nazionalarekiko koherenteak diren horiek: hori da ‘egiazko umorea’, hegemonikoa, euskal nazioarekiko behar bezalako ikuspegia helarazten duena eta politikoki zuzen eta zilegi dena.
|