|
2002
|
|
|
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko baldintzak daudela iritzita eta Euskal Herriak bere unibertsitatea behar duela aldarrikatzeko asmoz, UEUk, Euskal Irakasleen Elkarteak, Euskal Adarrak, Euskal Unibertsitate Barrutiaren Aldeko Taldeak eta Uniekimenak kanpaina abiatu dute. Sortzen Ikasbatuaz eta Ikastolen Konfederazioak atxikimendua agertu dute.
|
|
|
Gordinagoa zen Pruden Garziaren iritzia. Bere ustez, Euskal Unibertsitatea garatzeko beharrezkoa zen hau eta unibertsitate elebidunak ez kontrajartzea eta funtsezko akordio politiko zabala osatzea.Edozein kasutan, «Egon ote da inoiz
|
euskal
unibertsitatea sortzeko egitasmosendorik?» (Garzia, 1997: 33).
|
|
|
Goi hezkuntzaren garrantzia berriroere 1914an jarri zen agerian Universidad Vasca delakoarekin, baina 1918ra arte ezzen proiektu bateratu bat gauzatu; Eusko Ikaskuntzen Oñatiko I. KongresuanAngel Apraizek Euskal Herriko unibertsitatearen beharra azpimarratzen zuen.Kongresu hartatik Eusko Ikaskuntza sortu zen eta hurrengo urtean Euskaltzaindia.Eusko Ikaskuntza Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroako Aldundiek sortua, euskal kultura maite zutenen bilgune iraunkorra izateko jaio zen. Sortu eta 1936raarte, euskal kulturaren ekarpena Eusko Ikaskuntzaren inguruan egituratu zela esanliteke, batik bat
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko proiektua lau urtetan zehar berebaitan eztabaidatu baitzen. Bere lehendakariak, Julian Elorzak, erregeari euskarazeskatu zion Unibertsitatea II. Kongresuan (Garzia, 1997:
|
|
|
Euskal Herria. Gaur egun, beraz,
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea ezinezkoa izango litzateke, legez behintzat.
|
|
|
Sinesgarritas una lortu du UEUk, goi mailako formazioa euskaraz posiblea dela erakutsi duelako, unibertsitate mailako kalitatezko argitalpenak egin dituelako.
|
Euskal
Unibertsitatea sortzen la guntzea da UEUren xede nagusia. Horretan daukagun konp romisoak urrats berriak ematera eroaten gaitu.
|
|
|
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko inoiz aipatu den asmobideraga rri (nire ustez) bakarra Joxerra Etxebarriari entzun nion, duela zenbait urte, hitzaldi batean. Esaten zigun orduan bidea ikastetxe berri bat sortzea zela, txikia hasieran, poliki poliki garatuko zena.
|
|
|
Errealistak izanda eta epe motzera, baldintzapen politikoek euskal unibertsitate publiko baten proiektua eragozten dute. Honekin batera,
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko dagoen arazo juridikoa agertzen zaigu, egungo lurraldetasunaren koskak hainbat eta hainbat oztopo baitakartza: Euskal Unibertsitate publikoa aurreko errealitate batetik edo batzuetatik sortuko balitz (EHU, EHU+ NU P, EHU+ NUP+ Pabe eta Aturriko Unibertsitatea), erakunde horiek dauzkaten egoera legalak proiektu berrira egokitu lirateke.
|
|
|
1.EIREko Kongresuan emandako datuek erakusten dutenez badago masa kritiko nahikoa
|
Euskal
Unibertsitatea sortu ahal izateko, kopuruari erreparatzen badiogu, behintzat, 1.200 irakasletik gora eta 25.000 ikasle inguru ari baitira euskaraz lanean une honetan Euskal Herriko unibertsitateetan. Behe mailetako irakaskuntzaren datuen bilakaerak ikasle euskaldunen etengabeko hazkundea iragartzen digu, eta alde horretatik ez dirudi arazo asko egongo litzatekeenik ikasleak lortzeko.
|
|
|
1.
|
Euskal
Unibertsitatea sortzearen alde nago, nahiz eta zenbait ñabardura egin behar diren. Akademi ikuspegitik jakintza arlo guztiak ezin izango ditu bere gain hartu unibertsitate honek; beraz, tituluak aukeratzerakoan arretahandia rekin aritu behar da, merkatuaren bilakaera ongi aztertu baita porrotik ez dadin egon.
|
|
|
Borondate politikorik baldin badago
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko, alderdi juridikoak gainditzea ez da arazo, ekonomikoak izango ez diren bezala. Baina egoera horretara heltzeko, euskal gizartea ren eragileek bultzatu edo presionatu behar dituzte erakunde politikoak unibertsitatea gauzatu dadin, baita finantzabideak proposatu ere.
|
|
|
Lleida, Malaga, Alacant...). Aipatu hamar mila haiek, duela 25 urte ez bezala, biltzerik badago egun eta
|
Euskal
Unibertsitatea sortu. Hori egin ezean, euskaldunon multzoa espainolaren itsasoan urtutako eta gutxitutako hiztun taldea izatera kondenaturik egongo gara.
|
|
|
Beraz, soziolinguistikoki
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko inoiz izan ez den egoera onik badugu egun. Erreferentziak, ereduak eta bideak, berriz, gertu daude. Egiterik badago.
|
|
|
Fakultate berri horiek zein erraz irekitzen ari diren ikusita, ez dirudi gaur egun praktikan oztopo juridiko eta ekonomiko asko daudenik. Beraz, gauzak horrela izanda, ez dirudi
|
euskal
unibertsitatea sortzeko arazo praktikoak lege aldetik eta betebehar ekonomiko minimo batzuetatik etorriko liratekeenik.
|
|
|
Baina unibertsitate baten pisua eduki akademikoek markatzen dute, eta ez barneko harreman burokratikoek. Bestetik, eta hauere azpimarratzekoa da, gaur egun eta hemen
|
euskal
unibertsitatea sortzeak eragin handia izango luke EHUn, kalterako, unibertsitate honetako irakasle eta ikasle batzuk (agian ez uste ditugun bezainbat) hara pasatzeko joera izango luketelako. Eta beldur naiz, hain zuzen ere, ideologia jakin bateko jendea pasatuko litzatekeela batez ere.
|
|
2003
|
|
|
da eta hau, oraindik, egintzeke dago. Irakasle euskaldun eta jakintsu asko dago U.E.U.ren inguruan ez dabilena»117 Argiaren Urtekaria n, aldiz, UEUren helburua Euskal Herri osorako
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea zela esan zuen. Karmel-en bertan «unibertsitate baten beharra» azpimarratu zuen, «eta horrek barruti bakarra eskatzen du, euskara erabiltzen den lurralde guztiak bere baitan jasoko dituena».
|
|
|
Agiri horren bultza tzaileek Euskal Herriko biztanleek euskara jakiteko eta erabiltzeko eskubidea zutela adierazi zuten, eta gaztelaniak eta frantsesak bizi zuten faborezko tratua salatu zuten; esparru guztietan euskara koofiziala izan zedila aldarrikatu zuten. Horrez gain,
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea eta Euskaltzaindiaren baliabideak aberastea eskatu zuten. Urte horretan bertan, 1976ko uztailean, Gipuzkoako Ikastolek Elebitasunaren Inguruko Symposiuma antolatu zuten74, Euskaltzaindiak babestuta eta Lan Kide Aurrezkiaren diru-laguntzari esker.
|
|
|
Eusko Ikaskuntza Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroako Diputazioek sortua, euskal kultura maite zutenen bilgune iraunkorra izateko jaio zen. Sortu eta 1936.era arte, goi mailako hezkuntza garatzeko ahalegina Eusko Ikaskuntzaren inguruan egituratu zen, batik bat
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko proiektua bere baitan eztabaidatu baitzen lau urtetan zehar. Gernikan bildutako III. Kongresuan, Eusko Ikaskuntzako lehendakariak, Julian Elorzak, erregeari euskaraz eskatu zion Unibertsitatea.
|
|
|
1978ko ekainean, ikasle eta irakasle talde batek zera eskatu zion errektoreari:
|
Euskal
Unibertsitatea sortu ahal izateko Nafarroa euskal barrutian sartzea eta Ipar Euskal Herriarekin harremanak sortzea, euskararen ofizialtasuna unibertsitateko arlo guztietara zabaltzea eta euskarazko klaseak ordutegiaren barruan ematea, erakundearen diru-laguntzarekin. 1979an Ley de Autonomía Universitariaren zirriborroa ezagutu zenean, jelkideen inguruko Ikasle Abertzale Batzordearen iritzia gardena zen:
|
|
|
77 EHEU, (2002): "
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko baldintzak badaude", Euskaldunon Egunkaria,.
|
|
|
"
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko baldintzak egon badaudela eta77", bide praktikoak urratu beharrean gaude. " Ez da zaila agerian uztea indarrean dagoen egitura juridiko politikoak Euskal Unibertsitatea sortzea eragozten duela.
|
|
|
" Euskal Unibertsitatea sortzeko baldintzak egon badaudela eta77", bide praktikoak urratu beharrean gaude. " Ez da zaila agerian uztea indarrean dagoen egitura juridiko politikoak
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea eragozten duela. Zailena, ostera, Euskal Unibertsitatea, orain eta hemen, egingarria dela frogatzea da78".
|
|
|
Proposamen horri oinak lurrean ikusten dizkiot, zeren Â" dudarik gabe, euskaraz arituko den gune unibertsitarioa osatzeko giza baliabideak egon badaude86". Campus euskaldunaren aldeko testu garrantzitsu bat UEUk bere II. Kongresuan onartutako txostenetan aurkitzen dugu,
|
Euskal
Unibertsitatearen sortze bidean egin beharreko urrats estrategikoen artean, unibertsitate gune berriak sortzea proposatzen da: " Euskal Herriaren egitura unibertsitario  propioa sortzeko asmoarekin, unibertsitate etxe nahiz campus desberdinak sor daitezke; horiek fisikoak nahiz birtualak izan daitezkeelarik87".
|
|
2004
|
|
|
Dena delarik ere, orain, berriro ere, euskaltzale pare honen aldetik, aldeztu dugun proposamena areago zurkaizteko aukera ederra izango dugu: . Lehenago edo beranduago, euskara biziko bada, benetako
|
Euskal
Unibertsitatea sortu da. Agian ez orain (bizi dugun, bizi gaituen kulturkampf giroak, agirretar eta arregitarren arteko borrokaz josia, ez dirudi egokiena denik).
|
|
2005
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen beharraren inguruko kezka eta aldarrikapena ez dira berriak, jakina denez. Historian urrutiago joan barik, Udako
|
Euskal
Unibertsitatea sortu zenetik bertatik egon da lan ildo horri ekiteko asmo finkoa. Aitor dezadan, aurrera jarraitu baino lehenago, urteotan egon den hala moduzko eztabaida hori beste jende askok bezalaxe jarraitu dudala, hau da, ez eragile moduan.
|
|
2006
|
|
|
Hango batasun espiritua eta koordinazio esperientzia baliatu zituen, hain zuzen ere, Euskal Herrira itzulita, eta Jakin Taldearen zuzendaritzan oinarrituta, alde bateko eta besteko Unibertsitatetan ziharduten ikasle euskaldun hainbaten koordinazioa eta elkarlana bultzatu eta eratzeko. Horiengan oinarritzen zuen berak
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko esperantza. 1971ko hasieran gorago ere aipatua dugun Jakin Talde berrituaren plan berriei buruz idatzitako txosten luzean dio:
|
|
2007
|
|
|
Eusko Ikaskuntza etaEuskaltzaindia. Euskal Herria mundu modernora ekartzeko asmo banari eutsizioten,
|
euskal
unibertsitatea sortzea eta euskara arautu eta eguneratzea. GaraikoAitzol, Lauaxeta, Lizardi eta antzekoek tokiari loturik bizi izandako kultura, nazioadierazpide moderno eta kosmopolita bihurtu nahi zuten116 Euskal gizon emakumea industriaurreko garaietatik honantzago ekarri nahi zuten.
|
|
2008
|
|
|
Nik, berriz, haren bibliografia akademikoa bildurik, atariko solas honetan bereziki gogorarazi nahi nuke ez direla idazlan horietan mugatzen Haritschelarrek hainbertze urtez euskalgintzari eta euskal kulturari eginikako ekarpenak. ...na, kanpoan gelditzen dira oraino Herria> astekarian astez aste, urtez urte, argitaratu artikuluak, ehunka, milaka segurenaz ere, kontatzeko liratekeenak, G. Ponttok zaintzen duen hitz baratze hartakoak bereziki1, edo berdin, Telebixta> leihotik> sailekoak, baita Baionako Euskal Erakustokian mende laurden batez kasik() eginikako zerbitzuak ere (besteak beste 1970eko hamarkadan
|
euskal
unibertsitatea sortu aitzineko jardunaldien aterbetzeko eta laguntzeko); bederatzi urtez Baigorriko auzapez gisa() eginikakoak, irakaskintzako azpiegituren garatzekoak ororen gainetik, ahantzi gabe.
|
|
|
380 Eusko Ikaskuntzaren helburu honetaz, eta oro har
|
euskal
unibertsitatea sortzeko prozesuaz ikus Estornes Zubizarreta (1983b).
|
|
|
|
Euskal
unibertsitatea sortu bitartean Eusko Ikaskuntza eta Euskaltzaindia, hein batez, ordezko papera betetzen saiatu ziren. Hola, bi erakunde hauek zenbait pertsonari bekak eman zizkieten filologia eta linguistika ikasketak garatu zitzaten Europako unibertsitateetan.
|
|
|
Hau da, berak proposatuko du zeintzuk diren martxan jarriko diren lehenengo titulazioak. 2008 urtean, beraz, aurrerapauso handiak burutu dira
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko bidean.
|
|
2009
|
|
|
1973ko udan Udako
|
Euskal
Unibertsitatea sortzen da. Lehen ikastaroak Iparraldean izan ziren IKAS batasunak antolatuta eta Euskaltzaindiaren babesean.
|
|
|
Gerra ostean, Europako trenak publiko egin ziren, gogoratu du Jose Luis Lizundia euskaltzainak. UEU Udako
|
Euskal
Unibertsitatea sortu zenean Euskal Herriko garraiobideen historiari buruzko hitzaldia egin zuen, Donibane Lohizunen (Lapurdi). Banan banan ikertu zituen.
|
|
2010
|
|
|
ezartzea; ikastola guztiak legeztatzea eta diruz laguntzea; irakasle eskolek Euskal Herriaren, beharrei? erantzutea; eta
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea. Idatzi berean, Euskal Herriko erakunde guztiei ere, udalak, diputazioak, talde politiko eta sindikalak??
|
|
2011
|
|
|
egiten ari garen euskarazko unibertsitatea), eta abar. Halaber UEUk
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko eragilea izateko asmoa berretsi zuen 1995 eta 2002 antolatutako kongresuetan. Finkatutako ildo horren haritik zenbait ekimen abiatu zituen euskal kulturgintzako beste elkarte batzuekin (Labayru, AEK, Ikastolen Konfederazioa...), besteak beste, J. M. Barandiaran Euskal Unibertsitate proiektua eta horrekin lotutako Ikasgu Nagusia.
|
|
2013
|
|
|
Eta horren baitan, bereziki Udako Euskal Unibertsitatea; orain arte berau izan da aktiboena gai honetan. Hainbat gauzetan lan izugarria egiteaz gain,
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea berariaz helburu moduan izan du UEUk hamarraldietan. Kontuan hartzekoak dira unibersitate berria egikaritzeko egin diren saioak, haietan aurreratu den guztitik asko baitago ikasteko.
|
|
|
1998 urtea.
|
Euskal
unibertsitatea sortzeko prestaketa isilpekoak gertatu dira, Lizarra Garaziko mugimenduen ondoren eta Gasteizko parlamentuan unibertsitate berriaren sorrera onartzeko moduko koiuntura laburra aprobetxatu nahirik. Euskalgintzako pisu astunak mugitu dira proiektuaren antolaketan, euskara hegemonikoa duen gizarte ekimeneko unibertsitate bat sortzeak ekarriko lituzkeen aukera berriak itzelak izan litezkeela intuituz.
|
|
|
Aurreko lerroa indartzeko jokalari bat ekartzea litzateke
|
euskal
unibertsitatea sortzea.
|
|
|
Bata, martxan dauden unibertsitateetako euskal adarren lana hobetzea, gehitzea, lotzea. Bestea, balizkoa, euskararen dentsitate gune izanik muineko beste funtzio batzuk beteko lituzkeen
|
euskal
unibertsitatea sortzea.
|
|
|
Gizarte ekimeneko
|
euskal
unibertsitatea sortzeko bi saio izan dira erdi serioak, azken hamarraldietan. Kale egin dute biek.
|
|
2014
|
|
|
Ez bakarrik bizi osorako trebakuntzari begira, baita graduak eta graduondokoak ere. Hori bat dator gure ildo estrategikoarekin, alegia,
|
euskal
unibertsitatea sortzea, gure ustez oraindik ez baita lortu.
|
|
|
Hipoteka horiek gainditzeko esparrua izan lukeen eta oraindik, tamalez, egitasmoa den
|
Euskal
Unibertsitatea sortze bidean aurrera egiteko, gogotik ari da lanean UEU eta, argi eta garbi, aitortu behar zaizkio egindako ahaleginak eta erdietsitako lorpenak.
|
|
|
Bide horretatiik,
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko helburuaz Euskal Unibertsitatearen aldeko Fundazioa sortzea erabaki zuten, 2008.ko ekainean, euskalgintzako zortzi eragilek: Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundeak (AEK), Euskarazko Komunikazio Taldeak (EKT), Elkar Fundazioak, Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioak (EHIK), Ipar Hegoa Fundazioak, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak, Nazio Eztabaida Guneak eta Udako Euskal Unibertsitateak (UEU).
|
|
|
Fundazio honen eskariz,
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko behar den Proiektu Akademikoa landu zuen UEUk, 2009.urtean. Ikuspegi funtzionalari erantzuteko asmoz, Proiektu Akademikoa zati bitan banatu zen:
|
|
2016
|
|
|
Dena den, udako ikastaldi hauek aipatzen baditugu ere, ezin ahantzizkoa da zein den UEUren xede lehenbizikoa Baionan 1973an Euskaldunen Biltzarra, Ikas eta Fededunak elkarteek sortu zutenez geroztik: "
|
Euskal
unibertsitatearen sortzea", funtsean," euskararen eta unibertsitatearen arteko zubiak eraikitzea, euskal komunitate zientifiko intelektuala biltzea eta unibertsitate gaiak ekoitzi eta gizartearen esku jartzea".
|
|
|
Euskaltzale horietan ziren Iparraldetik Jean Haritschelhar zena, Piarres Charritton, Manex Goienetxe, Fededunak eta Ikas batasunetako beste adixkide zonbait. Aspaldiko helburua
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea da. Horrekin batera, lan ildo nagusi hauek ditu:
|
|
2017
|
|
|
Helburu nagusia
|
euskal
unibertsitatea sortzea da. Hori politikoki ezin da gauzatu gaur egun, horretarako erabakimen sendorik ez dagoelako.
|
|
|
Uztaro aldizkaria ez zen sortu burbuilaren testuinguru honetan. Uztaro Udako
|
Euskal
Unibertsitateak sortu zuen 1990 urtean Giza eta Gizarte Zientziei buruzko artikuluak argitaratzeko. Urte horren bueltan, goi mailako euskarazko beste zenbait aldizkari sortu ziren:
|
|
2022
|
|
|
Udako Euskal Unibertsitatea (UEU) irabazi asmorik gabeko eta Onura Publikoko aitormena duen kultur elkartea da, 1.300 bazkidez osatua. 1973 urtean Ipar Euskal Herrian sortu zen eta orduz geroztik bere helburu nagusia
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea da.
|
|
|
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko ildoak
|
|
|
Edozein aukera konplexua da. Ez dago formula sinplerik
|
Euskal
Unibertsitatea sortzeko. Antolaketa eredu modernoa, originala eta ausarta sortu behar dugu, erakargarria eta lehiakorra izango dena.
|
|
|
Irakaslerik eta ikaslerik gabe ez dago unibertsitaterik. Beraz, zer egin daiteke, dagoen horretatik abiatuta,
|
Euskal
Unibertsitatea sortzen hasteko?
|
|
|
Bilbon plantatu zen, Carlton otelean. Ordena publikoa zaindu zuen, eliza berriz askatu,
|
Euskal
Unibertsitatea sortu, euskal gudarostea, miliziak eta ertzaintza antolatu. Urte erdiz borontea irmo egon zen.
|
|
|
Tesia da garai hartan, duela 40 urte, horiek denek onartu zutela Euskal Unibertsitatea proiektu beharrezko bezala, bakoitzak bere erara hartuko duen arren, bere kezketatik. Horiek guztiek bultzatuko dute Euskal Unibertsitatea eta, ondorioz, herrigintzaren erdigunean jarriko da
|
Euskal
Unibertsitatea sortzea, eraikitzea, antolatzea..., baina bakoitzak bere jitea edo izaera eman nahiko dio.
|