|
2000
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko biztanleek aktiboki parte hartzen dute hiriko hondakinen gaikako bilketan. Gipuzkoan 681 tona ontzi jaso ziren iazko urtarrila eta abuztua bitartean.
|
|
|
Dena den, metala sailkapen plantetan banatu eta berreskuratzen da eta aluminiozko latak erre egiten dira, berriz ere erabili ahal izateko. Donibane Lohizune inguruan, aldiz,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan bezalatsu, kontenedore batzuetara botatzen dira ontzi hondakinak
|
|
|
Txosten honek
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko gizarte zerbitzuen egungo egoera deskribatzen du. Bildutako datuak 1998.urte bukaera eta 1999.aren hasieran jasotakoak dira eta, azterketa egiteko metodologiari dagokionez, bertako langileek zerbitzuari buruz duten ikuspegia hartu da informazio iturri gisa.
|
|
|
Gaueko enuresiak (edonork ulertzeko moduan ohean pixa egiteak) 5 urtetik 15era bitarteko 28.000 ume inguru afektatzen ditu
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan. Patologia hori larria ez den arren, ondorio psikologiko eta afektibo larriak eduki ditzake umearentzat behar bezala tratatzen ez bada, Maria Angeles Municio pediatra eta Haur Erizaintzako katedradunak Bilbon adierazi bezala.
|
|
|
Kosme de Barañanoren zuzendaritzapean, Celia Rodriguez, Maite Echart, Angel Garraza eta Jose Manuel Susperregi herriz herri ibili dira
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko geografia osoa arakatzen, azken 50 urte hauetan bertan sortutako eskultura publikoen nondik norakoak jakin nahian. Eta lan sakon, aldiz nekoso, horren emaitza da Euskal Herriko Unibertsitateak kaleratutako liburu eder hau.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan bi hizkuntzak ofizial izanik, euskalduna euskaraz epaitzeko eragozpenak badira, zer ez da gertatuko Europako Kontseiluak prestaturiko Eurogutuna onartzerik nahi ez zuen Frantziapean dagoen Euskal Herrian. Orain Frantziak Eurogutunari sinadura eman nahi omen dio, baina bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu gabe.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko alderdi abertzaleei ere aditzera eman behar diegu, administrazio postuetarako euskara jakitearen puntuazioa ezinezkoa dela, lehenik abertzaleek beraiek euskara goi mailako karguetarako kontuan hartu gabe. Euskarari eta euskaldunei begira, guretzat ulertezina baita Jaurlaritzako zein Diputazioetako goi karguetan elebidunak ez jartzea.
|
|
|
On deritzat Araba elebidunari, alde batetik bertako jatorrizkoa oraindik zenbait herritan egiten den euskara delako eta, bestetik, legez
|
Euskal
Autonomia Erkidegokoa delako. Horren arabera, 1979ko abenduan onarturiko Estatutuaren barnean ibili beharra dugu, gaztelera eta euskara, bi hizkuntzok ofizialtzat hartuz, eta 10/ 1982 azaroaren 24ko euskararen normalizazio legeak onartzen duenaz baliatuz.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan esan beharra dago haurtzarotik elebidun direnek gainerako hizkuntzak lasterrago ikasteko ahalmena dutela; aldiz, hizkuntza soil bat baizik ez dakitenei kaltegarri zaie beraien hertsitasuna. Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute beste batzuk lasterrago ikasteko ahalmena.
|
|
|
Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi edo PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa dagoelarik, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide du politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere: egitura politiko administratibopropioa, kasu honetan euskaltasunetik at edo are euskaltasunaren aurka eraikitzendena, horrek, itxura denez?
|
|
|
Hori dela eta, ondoko lerroetan ETBren audientziarenosaeran sakonduko dugu. Horretarako, beti bezala CIES: 1 erabiliko dugu eta, kasu honetan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko biztanleriaren barnean 14 urtetik gorakoen informazioa eskuratuko dugu soilik.
|
|
|
Aipatu ditugun puntuez gain, ETBren kanal biak ikusten dituztenen profil sozio demografikoa eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko gainerako biztanleek dutena antzekoada, bai rol familiarrean eta bai klase sozialean, zein bizilekua duteneko herrialdearidagokionez.
|
|
|
Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara. Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados. Gure kasuan, gainera, denbora epe desberdinak hartzen dutelako, CIESek 14 urtetik gorakoak eta Sofres AMek 4tik gorakoak hartzen ditugulako kontuan; eta, Sofres AMridagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko emaitzak bakarrik izan ditugulako eskura.
|
|
|
Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados. Gure kasuan, gainera, denbora epe desberdinak hartzen dutelako, CIESek 14 urtetik gorakoak eta Sofres AMek 4tik gorakoak hartzen ditugulako kontuan; eta, Sofres AMridagokionez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko emaitzak bakarrik izan ditugulako eskura. Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest lehenik eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia.
|
|
|
Lehen bietan, jakina, ezdira herri eta hiriburuetako albisteak nagusitzen, ez eta probintziakoak ere. Bainahonek ez du esan nahi Euskal Herriaren osotasuna islatzen dutenik, probintziareneta Euskal Herriaren arteko mailan geratzen baitira (gehienbat, geroago ikusikodugunez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta, zenbait kasutan, Hegoaldeko EuskalHerrian). Bestalde, SUD OUEST herrien mailako informazioan fokatzen da, etahiriburuaz harantzagoko albisteak oso urriak dira bertan2.
|
|
|
d)
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa ekonomiari erreferentzia eginez agertzen daaskotan eremu esanguratsu gisa.
|
|
|
Egunkari erregionalista edota Euskal Herritik kanpokoenartean, EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarian soilik du presentzia aipagarria, gainerakoetan ia existitzen ez den bitartean (beti ere Nafarroan bertan argitaratzen direnegunkariak alde batera utzita, jakina). Nolanahi dela, Baskongadetako berripaper erregionalistek eta egunkari madrildarrek Nafarroarekiko duten jarrera, Nafarroako egunkari erregionalistek
|
Euskal
Autonomia Erkidegoarekin dutenaren parekoa da, 4 grafikoan ikus dezakegun legez.
|
|
|
Nafarroako egunkarientzat
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa ez da erreferentzia eremugarrantzitsua, bistan denez. Eta honetan bat egiten dute Baskongadetako egunkarierregionalistekin, zeinek bere eremutik.
|
|
|
Eta honetan bat egiten dute Baskongadetako egunkarierregionalistekin, zeinek bere eremutik. Gainera, hau ez da soilik gertatzen
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan jazo diren gertaera eta auziekin, ezta hor soilik eragina dutenekinere: Euskal Autonomia Erkidegoan gertatua, nahiz eta Nafarroan eragina eduki, ez daalbiste kategoria iristen.
|
|
|
Gainera, hau ez da soilik gertatzen Euskal Autonomia Erkidegoan jazo diren gertaera eta auziekin, ezta hor soilik eragina dutenekinere:
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan gertatua, nahiz eta Nafarroan eragina eduki, ez daalbiste kategoria iristen.
|
|
|
EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira beste euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen baitu. Bestetik, GARA eta EUSKALDUNONEGUNKARIAren edukietan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko albisteek ez dute EuskalHerriari ematen dioten espazioaren erdia ere osatzen, gainerako lurraldeetako errealitateari edota entitate handiagoei (Hegoaldea zein Euskal Herria bere osotasunean) jartzen dioten arreta handia baita. Azkenik, berriro ere, DEIA bi muturren artean agertzen zaigu, kasu honetan Madrilgo egunkariak baino baskongadozentrismo handiagoanerortzen delarik, gainera.
|
|
|
DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela. Bestalde, EAJkbotere politiko handia izan du
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, baina oso presentziaeskasa Nafarroan, arrazoi ezberdinak direla medio. Honek guztiak, zalantzarik gabe, eragina izan du DEIAk Euskal Herria islatzeko duen moduan.
|
|
|
oro har, herrialdeetan eragina duten gertaerak gutxiago dira herrialdeetan gertatzen direnak baino. Aitzitik, egitate handiagoetan(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Hegoaldean edota Euskal Herrian) eragina duten albisteak gehiago dira lurralde hauetan gertatu direnak baino. Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean gertatzen da, baina eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da:
|
|
|
Lehenik hiruerreferentzia eremu nagusi hartuko ditugu (Euskal Herria, Espainia eta Frantzia), biakunitate ezberdin gisa ala lotuta erakusten ote diren ikusteko, eta zein gaitan nagusitzenden erreferentzia eremu bakoitza. Bigarrenik, Euskal Herriaren barnera begiratuta, maila ezberdinak (herrialde bakoitza,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa, Hegoaldea etaIparraldea, eta Euskal Herria bere osotasunean) zein gairen inguruan osatzen direnaztertuko dugu. Horretarako Hegoaldean argitaratzen diren egunkarietako item edo azterketa unitate guztiak (hots albisteak zein iritzi artikuluak) hartuko ditugu kontuan.3
|
|
|
Hots, jakin nahi duguna hauxeda: zeri buruz mintzatzean islatzen digute egunkariek Euskal Herriaren osotasuna. Edo zein izaera du
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak. Edo, zein gaik eragiten duHegoaldea unitate esanguratsutzat hartzea?
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa, kontrakoa pentsa baliteke ere, ez da agertzenegitate politiko gisa: gai honetan duen presentzia (albisteen %13) ez da batez besteduen presentziaren oso ezberdina (%11).
|
|
|
Lehena, jadanik Lizarra Garaziko itunareneraginari lotuta legoke: Euskal Herri osorako politikagintza indartuz joan den neurrian,
|
Euskal
Autonomia Erkidegorakoa ahuldu egin da. Baina Lizarra Garaziko itunetiksortu den politikagintza hori gehienbat egitasmoen mailan burutzen den neurrian, gauzapenen mailan burutzen direnak oraindik ere daukagun egituraketa juridiko politikoari lotuta daude, eta hori islatzen da, besteak beste, ekonomiari buruzkoalbisteetan.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIAn eta GARAn Euskal Herria da, bere osotasunean harturik, erreferentzia nagusia. DEIAn oso garrantzitsua daEspainiaren presentzia, eta, hurbilago,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa eraikitzen daeremu esanguratsu gisa. Gainerako egunkarietan, erreferentzia nagusia Espainia da.
|
|
|
batzuek Espainia dute erreferentzia nagusi ekonomiazjardutean (EL CORREO, DIARIO VASCO edo DIARIO DE NAVARRA); bestebatzuek herrialde propioa (DIARIO DE NOTICIAS edo EL PERIODICO DEALAVA); azkenik, egunkari abertzaleek gehienbat Euskal Autonomia Erkidegoahartzen dute erreferentzia eremu nagusi modura gai honen inguruan.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren erreferentzialtasuna, bestalde, garrantzitsua da gainerako egunkarietan ere (nafarrak eta SUD OUEST kenduta, noski). Gai honen inguruan agertzen dagutxien Euskal Herria erreferentzia eremu gisa, are egunkari abertzaleetan ere.
|
|
|
Azken baieztapenaren ildotik, azpimarragarria da, halaber, Nafarroaren kasua: herrialde honetan gertatzen den gauza gutxi aipatzen dute ETBko albistegi orokorrek.Ipar Euskal Herriko herrialdeek baino agerpen handiagoa badu ere, Nafarroak Hegoaldeko gainerako herrialdeekin alderatuta oso presentzia urria duela nabaria da. Ondorioz, ETBko albistegiek beren berriez erakusten duten Euskal Herria, eguraldi mapek besteladioten arren, neurri handi batean
|
Euskal
Autonomia Erkidegora mugatuta dagoela esandezakegu.
|
|
|
Albisteek tratatzen dituzten auziek eragina non duten begiratzen badugu, baieztatu egiten zaigu ETBn
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa lehenesteaz esan duguna: Nafarroan eragina duten auziei buruzko albisteak kasurik hoberenean (gaztelaniazko albistegian) %6 diren bitartean, Euskal Autonomia Erkidegoan eragina dutenak %23tikgora dira.
|
|
|
Albisteek tratatzen dituzten auziek eragina non duten begiratzen badugu, baieztatu egiten zaigu ETBn Euskal Autonomia Erkidegoa lehenesteaz esan duguna: Nafarroan eragina duten auziei buruzko albisteak kasurik hoberenean (gaztelaniazko albistegian) %6 diren bitartean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eragina dutenak %23tikgora dira. Gainera, azken hauei hiru herrialdeetako batean eragina dutenak (hotsAraba, Bizkaia edo Gipuzkoan) gehitzen badizkiegu, kopuru hau guztien erdi ingururairisten da.
|
|
|
Era berean,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren ostean Hegoaldea da lehenesten denbeste erreferentzia eremua: egitate oso honetan eragina duten albisteak, guztien artekolaurden bat dira, baina hauei lau herrialdeetan eragina dutenak gehituz gero, albisteen%72 eta %83 dira ETB1en eta ETB2n, hurrenez hurren.
|
|
|
ETBko albistegiak, politikaz hitz egiten dutenean, gehienbat Hegoaldeaz (%43) eta Euskal AutonomiaErkidegoaz (%39) ari dira. Honetan nabarmen bereizten dira egunkari abertzaleetatik, eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko egunkari erregionalistek erakusten dituzten joeretara hurbiltzen dira. Azpimarragarria da, gai honen inguruan, Nafarroari eskaintzen zaionarreta txikia:
|
|
|
Azpimarragarria da, gai honen inguruan, Nafarroari eskaintzen zaionarreta txikia: kontuan hartuta bere erakunde politiko propioak dituela(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren parekoak, Foru Hobekuntzatik datozenak), ia ez da agertzen herrialde horri soilik dagokion politika albisterik, Euskal Autonomia Erkidegoari soilikdagozkionak %39 izanik. Gizarte gaietan, ordea, Nafarroak badu presentzia aipagarria: Bizkaiaren pare, eta Arabak baino handiagoa.
|
|
|
Azpimarragarria da, gai honen inguruan, Nafarroari eskaintzen zaionarreta txikia: kontuan hartuta bere erakunde politiko propioak dituela (Euskal Autonomia Erkidegoaren parekoak, Foru Hobekuntzatik datozenak), ia ez da agertzen herrialde horri soilik dagokion politika albisterik,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari soilikdagozkionak %39 izanik. Gizarte gaietan, ordea, Nafarroak badu presentzia aipagarria: Bizkaiaren pare, eta Arabak baino handiagoa.
|
|
|
Ekonomia gaietan, neurri batean, politika gaietan ikusitakoa agertzen zaigu: Nafarroaren presentzia urria, eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren lehenespena, Hegoaldearenarekin batera. Euskal Herriak, bere osotasunean harturik, ordea, ez du erreferentzialtasunik gai honen inguruan.
|
|
|
Gaur egun, Euskal Herriak partiketa administratibo hirukoitza ezagutzen du berebaitan:
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa, Nafar Foru Komunitatea eta Pirinio AtlantikoenDepartamendua; lehenengo eremu administratibo biak Pirinioen hegoaldean; hirugarrena, mendi horien iparraldean. Zer isla du partiketa administratibo horrek masa hedabideetan?
|
|
|
Foralismouniprobintzionalistak gidatutako orrialdeetan, bere inguru geografiko eta politikoguztietatik aparte isolatutako Araba bat ikus dezakegu. Araba kulturalki Euskal Herrianeta administratiboki
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan kokaturiko lurralde historikoa da.Eguraldi mapari gagozkiolarik, fakto hori ahaztua da egunkari gasteiztarrean.
|
|
|
Era berean, egunkari madrildarrak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa lausotzearenaldeko lan mediatikoa egiten du. El Paisek, hurbilekoak izan arren, Euskal AutonomiaErkidegokoak ez diren zenbait herriren eta hiriren berri grafikoa dakar eguraldiarenatal berezitura.
|
|
|
Donostiako egunkaririk zaharrena den honek
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak etaNafar Foru Komunitateak osatutako mapa bat eskaintzen du bere orrialdeetan.
|
|
|
Bilboko El Correo eta Madrilgo El Pais dira adibiderik paradigmatikoenak.Bai bata bai bestea,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren isla piktografikoarenaldekoak dira. Nola Madrilgoak hala Bilbokoak bazter uzten dituzte gainerakolurralde euskaldunak oro, nahiz eta lurralde horiekin EAEk harreman kultural etalinguistiko nabarmenak dituen.
|
|
|
Hirugarren honen erreferente grafikoa espainiar Nafarroarena da, bazteruzten dituelarik mendiez bestaldeko lurralde nafarrak oro. Bazterrean uzten du, baita,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa bera ere, alde batera utzita lurralde historikoguztien artean dauden lotura kultural eta linguistikoak.
|
|
|
erabiltzea proposatzen da. Gaur egun, ohikoada?
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa?,. Nafar Foru Komunitatea, edo. Iparraldea, bezalako terminoen erabilera.
|
|
|
Orain Antena deskonexio autonomikoa egiten du eguerdian. Deskonexio horretan, modudesberdinez dihardu
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan. Lehenean (EAEn) albistegi berezitueta autonomikoa eskaintzen du; bitartean, bigarrenean (Nafarroan), ordu berean, telesail bat eskaintzen du.Gainera, EAEren eguraldi mapa horretan, Espainia eta Frantziako estatuek beren administrazioen menpedituzten lurraldeak kolore diferentez azaltzen dira.
|
|
|
Sarritan, abereen presioa jaisten denean, albitz belarra nagusitzen hasten da, honekin batera ainarra burusoila eta otabera arrunta ere agertuz, eta landare komunitateari sastrakadi itxura emanez. Sastrakez eta harriz tartekatutako larre hauetan bizi dira
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko erbinude zuri bakarrak.
|
|
|
Ugaztun txikiak, basasagua, lursagu gorria eta satitsu txikia esaterako, ondo moldatzen dira baso hauetan, ezkur eta fruituak bazkatuz. Aipamen berezia merezi du sagu lepahoriak,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan oso leku gutxitan aurkitu baita. Gorostiaren fruituak txori askoren elikagaia dira
|
|
|
Zohikaztegietakoaz gainera, Zalamaren hozpelean
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan oso arraroak diren hainbat espezie topa ditzakegu. Hauetako gehienak harkaitz silizeoen artean hazten dira, eta megaforbioen komunitatea osatzen dute.
|
|
|
Karrantzan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko beste lekuetan bezainbesteko mailan izan ez bada ere, koniferoen landaketa handiak egin dira XX. mendearen erditik aurrera. Landatutako espezieak intsinis pinua, Lawson altzifrea, Douglas izeia eta alertzea dira.
|
|
|
Koniferoen landaketekin konparatuz, hostozabalen landaketak proportzio txikian azaltzen dira bai Karrantzan eta bai
|
Euskal
Autonomia Erkidego osoan, gehienetan zabalera txikiko landaketa sakabanatuak baitira; Karrantzan landatu diren kanpoko hostozabalak, eukaliptoak eta haritz amerikarrak dira.
|
|
|
Karrantzaren ezaugarri nabarmenetakoa beraren azalera handia da dudarik gabe: 13.787 hektareako haran hau Bizkaiko udalerri handiena eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko handienetakoa da. Hala ere, Bizkaiko hamaseirena hartzen duen eremu menditsu honetan oso jende gutxi bizi da, gaur egun, 3.030 lagun soilik (2000 urtean).
|
|
|
Prentsa erosleei dagokienez hauek dira lehen lekuetan dauden Erkidegoak: Nafarroa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa, Balearrak eta Kantabria; eta zibernauten kopurua kontuan edukitzen badugu, berriz, hauexek: Katalunia, Madril, Errioxa eta Murtzia.
|
|
|
Ematekotan, seguru,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eman lirateke lehendabiziko pausoak. Betiere, sakoneko loturak izanik Ipar zein Nafarroako errealitate horiekin, geroko batean ondo atonduta ibil gaitezen denok.
|
|
|
Sistema hori erabilera publikoa duten liburutegiek osatzen dute, eta Lurralde Historikoen eta Estatuaren jabetzapeko liburutegiak ere sar daitezke, horretarako ituna izenpetuz gero. Liburutegi Sistema horri dagozkio, besteak beste, bere barruan dauden liburutegien egitarau eta jarduerak koordinatzea eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko bibliotekaren eta bibliografi ondarearen politika eratzea.
|
|
|
Zerbitzu horrek bi helburu nagusi hauek ditu: lehenengoa,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegien koordinazioa eta horien arteko lankidetza lortzeari begira, liburutegien alorreko politikaren nondik norakoak zehaztu, batetik, eta, irakurketa zerbitzu publikoak sustatu eta finkatu, bestetik; bigarrena, Euskal Autonomia Erkidegoko bibliografia eta euskararekin nahiz euskal kulturarekin zerikusirik duen oro bildu, gorde eta zabaldu....
|
|
|
Zerbitzu horrek bi helburu nagusi hauek ditu: lehenengoa, Euskal Autonomia Erkidegoko liburutegien koordinazioa eta horien arteko lankidetza lortzeari begira, liburutegien alorreko politikaren nondik norakoak zehaztu, batetik, eta, irakurketa zerbitzu publikoak sustatu eta finkatu, bestetik; bigarrena,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko bibliografia eta euskararekin nahiz euskal kulturarekin zerikusirik duen oro bildu, gorde eta zabaldu.
|
|
|
Nabarmena da liburutegiek azken hamarkada honetan egin duten aurrerakada, eskaini zaizkien laguntzei, baliabideei, ahaleginei eta abarri esker. Ildo horri jarraituz,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegien egoera orokorra aipatu behar da. Esan dezakegu Euskal Autonomia Erkidegoan, 3.000 biztanletik gorako udalerri guztietan liburutegi zerbitzuak eskaintzen direla, 7/ 1990 Legearen 85 atalean adierazitakoari jarraituz.
|
|
|
Ildo horri jarraituz, Euskal Autonomia Erkidegoko liburutegien egoera orokorra aipatu behar da. Esan dezakegu
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, 3.000 biztanletik gorako udalerri guztietan liburutegi zerbitzuak eskaintzen direla, 7/ 1990 Legearen 85 atalean adierazitakoari jarraituz. Horrez gain, 3.000 biztanletik beherako udalerrien% 74k ere liburutegi zerbitzuak ditu.
|
|
|
Horrez gain, 3.000 biztanletik beherako udalerrien% 74k ere liburutegi zerbitzuak ditu. Ezin da ahaztu, bestalde, Euskal Kultura Ondarearen 7/ 1990 Legea onartu zenetik
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 72 liburutegi berri sortu direla. Azpimarratu genuke Eusko Jaurlaritzak azken hamarkada honetan ahalegin berezia egin duela gure erkidegoko liburutegien azpiegituraren garapena bermatzeko.
|
|
|
Hori dela eta,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko udalei eta, udal bat baino gehiagoz osatuta egonik, nortasun juridiko propioa duten entitateei dirulaguntzak ematen zaizkie, Liburutegi Sare Nazionalean sartuta dauden liburutegi publikoetako liburu multzoa berritu edota handitu dezaten. Dirulaguntza horiek honako liburu hauek erosteko izango dira:
|
|
|
Hori guztia aintzakotzat hartuta, Eusko Jaurlaritzak
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko udalei dirulaguntzak ematen dizkie, udal liburutegi publikoakAb sys programaren bitartez automatizatzeko. Euskal Kultur Ondareari buruzko Legea onartu zenetik Euskal Autonomia Erkidegoan 169 liburutegi publiko informatizatu dira.
|
|
|
Hori guztia aintzakotzat hartuta, Eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Erkidegoko udalei dirulaguntzak ematen dizkie, udal liburutegi publikoakAb sys programaren bitartez automatizatzeko. Euskal Kultur Ondareari buruzko Legea onartu zenetik
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 169 liburutegi publiko informatizatu dira. Gaur egun gure sare barruan dauden 288 udal liburutegietatik 182 informatizatuta daude.
|
|
|
Liburu horiek sareko liburutegi guztien artean banatzen dira. Horren bitartez,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Liburutegi Sare Nazionala osatzen duten liburutegi publikoak euskaraz argitaratu berri diren lanez hornituko dira, eta jende guztiak euskarazko liburu berriak eskuratzeko modua izango du.
|
|
|
Euskal ondare bibliografikoaren eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Liburutegien Dekretuaren garapena
|
|
|
Katalogo horren xedea hau da,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Liburutegien Sare Nazionalean sartuta dauden liburutegietako agiri fondoen zabalkundea egiteko eta horiek kontsultatzeko aukera emango duen datu basea sortu eta eguneratzea.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegien katalogo kolektiboa elebietan egitea
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko liburutegietan euskararen erabilera maila guztietan normaltzea da bideratuta dagoen beste proiektu bat.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari kultur arloan dagokion eskumen multzoaren barruan, bertan dagoen kultur ondarea babestu, suspertu eta zabaltzeko betebeharrak daude.
|
|
|
Horretarako,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan informazio fondoak eta bildumak aintzat hartuta garrantzi handikoak diren zenbait bibliotekarekin lankidetza hitzarmenak izenpetu ditu Kultura Sailak.
|
|
|
Orain arte
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Eusko Jaurlaritzak, Lazkaoko Beneditarren Monasterioko, Gasteizko Elizbarrutiaren Seminarioko eta Loiolako Santutegiko liburutegiekin lankidetza hitzarmen bana izenpetu du, EAEko liburutegietan dauden 1900 urtera bitartean argitaratutako liburu guztiak euskarri informatikoan jasotzeko sistema eratuz eta ezarriz, Euskadiko bibliografi multzoari buruzko katalogo komuna osatzek... Horren bitartez, kontsultak modu elkarreragilean egin ahal izango dira.
|
|
|
Orri horretan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko Katalogo Orokor elebiduna kontsultatzeko aukera ezin hobea izango dugu.
|
|
|
Komeni izanen litzateke, beste eremu batzuetarako ere baliagarria izan daitekeen adibide bat besterik ez emateko, lankidetza handiagoa izatea
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko erakunde eta liburutegiekin, euskarazko lanen ondare bibliografikoa babestu beharrari irtenbideak batera eman ahal izateko(...) arrazoizkoa da pentsatzea euskarazko ondare bibliografikoa askoz hobeki zain litekeela, Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean lege gordailua jasotzen duten liburutegiekin partzuergo bat eratuz gero. Edo bestela, partzuergorik ez balitz, itunen bidez, alderdi bakoitzaren betekizunak eta eskubideak zehaztuta.
|
|
|
Komeni izanen litzateke, beste eremu batzuetarako ere baliagarria izan daitekeen adibide bat besterik ez emateko, lankidetza handiagoa izatea Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde eta liburutegiekin, euskarazko lanen ondare bibliografikoa babestu beharrari irtenbideak batera eman ahal izateko(...) arrazoizkoa da pentsatzea euskarazko ondare bibliografikoa askoz hobeki zain litekeela,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean lege gordailua jasotzen duten liburutegiekin partzuergo bat eratuz gero. Edo bestela, partzuergorik ez balitz, itunen bidez, alderdi bakoitzaren betekizunak eta eskubideak zehaztuta.
|
|
|
Profesionalen formazioa izan da kezka nagusietariko bat gure artean, eta honek unibertsitate mailako bigarren zikloaren planteamendua ekarri du. Egun hamalau zentro ezberdinetan burutu daitezke Bibliotekonomia eta Dokumentazio ikasketak(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan aukera hori ez badago ere).
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, profesional gehienak jatorrian beste adarretatik datoz (Historia, Filologia...), gure unibertsitateak horrelako titulaziorik ez baitu eskaintzen. Horrela, bere funtzioak ongi bete ahal izateko, profesional talde hau bere kabuz eta esfortzu handiz egunero lan honetarako prestatzen ari da.
|
|
|
Hauen bidez katalogazio lanetan sortzen zaizkigun hainbat zalantza, autoritateen kontrola eta abar argitzeko bide bat aurkituko dugu.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ez dugu hau egiteko ahalbiderik, ez baitugu guztientzat oinarri izango den zentro bat (liburutegi nazionala edo guztientzat erreferentzia izan daitekeen katalogazio zentro bat).
|
|
2001
|
|
|
Obrak, berez, azaroan hastekoak ziren, eta horrela egin izan balitz 2003 urte bukaerarako amaituak egongo lirateke. Bi planta hauekin maila garrantzitsuan areagotu nahi da
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren energia hornidura, baina, ingurune horretan izango duen eragin larria kontuan izanik, Zierbena, Ezkerraldea eta Mehatzetako biztanleak hasiak dira beren ezadostasuna erakusten.
|
|
|
Nekazaritza ekologikoak hazteko joera erakusten du,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 76 federatu inguru ditugu eta Nafarroan 200 inguru daude. Nekazaritza ekologikoa praktikatzen dugunok ez ditugu gaur egungo teknika berritzaileak onartzen eta ondorioz nolabaiteko ezinikusiak sortu dira gainerako elkarteekin.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan ez dugu Euskal Herri osoari dagokion daturik, joan den hiruhilekoan, batez beste, garestiago gertatzen zen etxebizitza erabilia erostea berria erostea baino. Joera hori 1997 urtearen amaieran sumatzen hasi zen, eta azken urteotan finkatu egin da.
|
|
|
\ 1981ean Kupoaren Legea onetsi zen, eta horren bidez EAEk(
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa) Espainiako Estatuak eskaintzen dituen zerbitzuak ordaintzen dizkio Estatuari, eta hori bost urtez behin negoziatzen da espainiarren eta euskal herritarren arteko bietariko batzorde batean.
|
|
|
Hobetuzek
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko 250.000 langileren prestakuntza eta birziklatze ikastaroak finantzatu zituen 2000 urtean, nahiz eta bere baliabideak mugaturik izan, aurreko legegintzaldian Espainiako PPren Gobernuak eta EAEko Gobernuak ezarritako hitzarmenaren arabera eman beharreko 3.500 milioi pezetak emateari uko egin ziolako Espainiako Lan Ministerioak.
|
|
|
Armagintzakoaren alboan Ajuria Enea
|
Euskal
Autonomia Erkidegoaren Lehendakariaren egoitza dugu, euskal estiloan altxatua. Aurrerago Pradoko parke zabaletik, Famili Santuaren kapera bizantiar ondotik eta Mendizorrotzako kirol instalakuntzetatik igaro ostean, San Prudentzioren estatua Garaipen Arku moduko baten azpian ikusiko dugu, atzean santu honen omenezko basilika dugula.
|
|
|
Ate joka dugu dagoeneko Ipar Euskal Herriko Ikastolen Jaia.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko hauteskundeak direla-eta astebete aurreratua, ez da izango tradizioak dioen bezala maiatzaren bigarren igandean, lehenean baizik, hots, maiatzaren 6an, baina data aldaketaren gainetik Senpereko lakuan nagusi izango dena aldarrikapen eta jai giroa izango da. Aurten Herri Urrats jaiak 18 urtea betetzen du.
|
|
|
Euskal Eskola Publikoa, gaur ezagutzen dugun bezala,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan behintzat 1993ko lege batekin sortu zen, ordura arte ez baitzegoen irakaskuntzari buruzko euskal lege autonomikorik, nahiz eta horren eztabaidak dozena erdi urte lehenago hasi. Urte horretara arte zeuden hiru sareak (publikoa, pribatua eta ikastolen mugimendua) bi bihurtu ziren, ikastolei publikotasunaren edo sare pribatuan sartzearen alternatiben artean erabakiarazi zitzaienean.
|
|
|
Gainera, kontuan hartu beharra dago eguzki energia energia berriztagarria dela eta ez duela elektrizitateak bezainbeste kutsadura sortzen.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan 350etik gora instalazio fotovoltaiko dago, horietako gehienak sistema autonomoak dira, ez daude sare elektrikoari konektatuak.
|
|
|
Izan ere, nori axola zaizkio halako berriak? Orduko itxiera hark ez zuen inongo oihartzunik izan, nahiz eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak zuen antzerki egitura ofizial bakarra izan. Euskal kulturako zenbat eragile arduratu ziren horretaz?
|
|
|
Txosten berezi honetan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko hezkuntza erakundeek adin txikiko pertsona talde jakin bati ematen dioten erantzuna ebaluatzen da. Besteak beste, buru urritasuna edo garapen nahaste orokorrak, gorreria, ikusmen arazoak, mugimenezko ezgaitasuna, garun paralisia, aparteko adimena, gizarte edo kultura egoera kaltetua, eskola moldagabezia larriari loturiko egoerak, ospitalizazioa eta gaixotasun luzeak edota ikaskuntza oztopo handiak izateagatik hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez ari gara.
|
|
|
Unibertsitate Legea dela eta Madrilgo eta Gasteizko Gobernuak eztabaidan ari diren honetan, EIREko ordezkariek argi dute Madrilgo proiektuak bere asmoak aurrera ateratzeko eragin negatiboa duela," unibertsitatea deszentralizatu eta euskaldundu behar delako eta Madriletik alderantzizko bidea proposatzen dute". Hori ekiditeko
|
Euskal
Autonomia Erkidego eta Nafarroako Foru Erkidegorako lege propioaren alde agertu dira kongresu honen antolatzaileak l
|
|
|
Eta horretarako, finkaturiko 2000 urteko aurrekontuko datu ofizialak baliatuko ditugu, horiek baitira urtez urte izaten diren diru sarrera eta gastuak, urtero zertxobait handiagotzen direnak.
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan, hain zuzen ere, 2000 urteko aurrekontuak luzatu dira 2001 urterako.
|
|
|
Kopuru hori euskal BPG guztiaren %22koa da, 2000ko ekitaldi horretan bertan. Administrazio publikoen azterketa zehatz baten ondoren, esan daiteke aurrekontua 1.394.054 milioi pezetakoa dela
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan (Eusko Jaurlaritza eta hiru aldundiak), eta 357.673 milioi pezetakoa Nafarroan.
|
|
|
Aipamen gutxiago jaso zuten Kanariar Irlek, 23; Murtziak, 14; Kantabriak, 11;
|
Euskal
Autonomia Erkidegoak, 9; eta Asturiasek, 4.
|
|
|
Kudeaketa katastrala Katastro Zuzendaritza Orokorrari dagokio (konpetentziak dituzten erkidegoetan izan ezik:
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan), eta zergaren kudeaketa udalei dagokie.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoa, Kantabria, Nafarroa, Errioxa, Gaztela Mantxa, Gaztela Leon, Madril, Valentziako Erkidegoa, Murtzia eta Extremadura.
|
|
|
Nafarroan,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan eta Errioxan ere perspektiba onak daude.
|
|
|
euskararen egoerasoziolinguistikoak badu eraginik eta ondoriorik euskararen irakaskuntzan etakurrikulugintzan. Eta egoera hori deskribatzeko, populazioaren laurden batekbaino ez duela ezagutzen aipatzen da, nahiz eta orain arte hartutako neurriakonuragarriak izan diren
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan.
|
|
|
Aipatutako eztabaidak modu eta indar ezberdinez dirau Euskal Herriko hirueremu administratiboetan. Lege aldetik ere, Hego Euskal Herrian,
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan (EAE) 1982an onartutako. Euskararen Erabileraren Normalizaziorako Oinarrizko Legean?, zuzenean erabilerari buruz mintzatzen den bitartean, Nafarroako Autonomi Erkidegoan (NAE) 1984an onartutako. Euskararen ForuLegean?, gehienbat euskararen ezagutzari buruz mintzatzen da; Ipar Euskal Herrian, ez dago euskararen aldeko legerik. EAEn, normalizazio prozesua aurreratutabadago ere, eztabaida soziala oraindik ere bizirik dago; plangintzak egiterakoan, ezagutza maila azpimarratzen da gehienetan, hizkuntz eskakizun batzuk lortzeajartzen da helburu, euskararen erabilerak behar duen garrantzia kontuan hartugabe.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari (EAE) dagokionez, etorkinen kopuruak beheraegin du, eta, aldiz, gora guraso biak etorkinak eta aita edo ama etorkinak dituztenenkopuruak. Nafarroako Autonomia Erkidegoari (NAE) dagokionez, etorkinenkopuruak behera egin du hemen ere, kasu honetan bertakoen mesedetan.
|
|
|
|
Euskal
Autonomia Erkidegoari (EAE) dagokionez, hala ere, duela gutxira artebi sare publiko zeudela aipatu behar da: HABEren euskaltegiak batetik, eta udalenesku daudenak bestetik.
|
|
|
sortu zuten 1992an Bertan izeneko euskaltegi homologatuen federazioa. Federazio honetan
|
Euskal
Autonomia Erkidegoko euskaltegi homologatuen ia %40 biltzen da gaur egun.
|
|
|
Iturri berak adierazten du 2000 urtean bederatzi botulismo kasu izan zirela, 1999an baino bi gehiago; disenteria, berriz, 92, aurreko urtean baino 28 gehiago eta trikinosia 43, 29 gehiago. Botulismoa Andaluzian eta
|
Euskal
Autonomia Erkidegoan gertatu zen, hiru kasu horietako bakoitzean, eta bat Aragoi, Gaztela eta Leon eta Valentzian. Horietako zortzik etxeko kontserbak kontsumitu zituzten.
|