|
2000
|
|
|
EH, EA eta PNVkoak gauza askotan behintzat bat zetozen, eta orain berriz ikusten ditut nahiko sakabanatuta dabiltzala. Nik uste dut
|
Euskal
Herria bere tokira eramango baldin bada, horiek denek elkarrekin joan behar dutela. Nahiz gauza batzutan hain ondo etorri ez, uste dut elkarrengandik hurbil ibili behar dutela.
|
|
|
Pentsa, Espainiako Konstituzioa bera 140 urte lehenago zegoen gatazka bati buruz ari da hizketan. Horrez gain, Estatutuaren Bigarren Xedapen gehigarriak dioenez, Estatutua onartzeak ez du esan nahi
|
Euskal
Herriak bere historian zehar izan dituen eskubideei uko egiten dienik. Indarkeriarik gabeko egoeran, alderdi politiko bakoitzak bere proiektu politikoak mahai gainean jarri eta, beharrezkoak izanez gero, egungo markoan aldaketak egiteko bide ematen zuen Ajuria Eneko Akordioak.
|
|
|
Eta zer da Estatutua egokitzea? Konstituzioaren arabera duela 150 urte
|
Euskal
Herriak bere jatorrizko boterea bazuen, hori gaurkotuta zer da. Zer da horren baliokidea?
|
|
|
Jakinik estatutismoak zatiketa areagotzen duela eta horrek gatazka egunero elikatzen duela, Euskal Herriak subjetu nazionala osatu behar du beste edozein herrik bezalaxe dagokion garapena lortu ahal izateko.
|
Euskal
Herria bere osotasunean eta bere aniztasun osoz islatzen duen eredu nazionalak soilik ekar dezake behin betiko soluziobidea.
|
|
|
Batasun politikoa behar da eta horretarako oinarrizko eskubideen karta sartu.
|
Euskal
Herriak bere ordezkaritza izan dezan nahi dugu. Maastritchteko eta Amsterdameko itunaren arabera ari gara; 200 artikuluaren arabera, gurea bezalako herriek eta beren gobernuek ordezkaritzak izan ditzaten, baina Espainiako gobernuak behin eta berriro ukatzen digu aukera.
|
|
|
Azken egun hauetan, tratamendu txar horren testigu zuzenak izan gara. Euskal komunikabideei akreditazioak ukatu zaizkie Paris eta Madriletik; hain segur ere,
|
Euskal
Herria bere lurrean ikusmenik, entzumenik eta mintzamenik gabe utzi dute.
|
|
|
Hala ere, Frantzia aldeko
|
Euskal
Herriak bere Ipar eta Ekialdetik gaskoina eta biarnesa zituen inguruko, eta hauek irentsi arteko iraupena izan zuen euskarak frantsesarekin harreman zuzena eduki arte.
|
|
|
Liburu honetako atalak, bakoitzean arlo bat landuz, helburu horri begira eginda daude.Gehienbat azterketa deskriptiboa burutu dugu,
|
Euskal
Herriak bere eremu publikopropiotik eta bere komunikazio esparru propiotik zein urrun gauden azpimarratzekoasmoz, eta horren zergati eta ondorioen inguruko gogoeta piztu nahian.
|
|
|
Laugarren atalean
|
Euskal
Herriak bertako prentsa idatzian eta telebistan duenagerpena aztertu dute Josu Amezagak eta Edorta Aranak. Euskal Herrian irakurtzendiren egunkarien eta hemen dugun telebista, handi?
|
|
|
Ikerketa honetan batetik Hego Euskal Herrian ikus daitezkeen estatu mailakobost kateak, publikoak eta pribatuak, eta bestetik
|
Euskal
Herria bera emisio esparrumodura dutenak (ETB1 eta ETB2) eta lokalak (zazpi guztira) ere hartu ditugu kontuan.
|
|
|
EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira beste euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen baitu. Bestetik, GARA eta EUSKALDUNONEGUNKARIAren edukietan, Euskal Autonomia Erkidegoko albisteek ez dute EuskalHerriari ematen dioten espazioaren erdia ere osatzen, gainerako lurraldeetako errealitateari edota entitate handiagoei (Hegoaldea zein
|
Euskal
Herria bere osotasunean) jartzen dioten arreta handia baita. Azkenik, berriro ere, DEIA bi muturren artean agertzen zaigu, kasu honetan Madrilgo egunkariak baino baskongadozentrismo handiagoanerortzen delarik, gainera.
|
|
|
Lehenik hiruerreferentzia eremu nagusi hartuko ditugu (Euskal Herria, Espainia eta Frantzia), biakunitate ezberdin gisa ala lotuta erakusten ote diren ikusteko, eta zein gaitan nagusitzenden erreferentzia eremu bakoitza. Bigarrenik, Euskal Herriaren barnera begiratuta, maila ezberdinak (herrialde bakoitza, Euskal Autonomia Erkidegoa, Hegoaldea etaIparraldea, eta
|
Euskal
Herria bere osotasunean) zein gairen inguruan osatzen direnaztertuko dugu. Horretarako Hegoaldean argitaratzen diren egunkarietako item edo azterketa unitate guztiak (hots albisteak zein iritzi artikuluak) hartuko ditugu kontuan.3
|
|
|
Abertzale eta erregionalisten artean, ordea, bada alderik: harremanhorretan
|
Euskal
Herria bere osotasunean hartzen dute berriro ere lehenek, bigarrenakHegoaldera mugatzen direlarik. Bestalde, politikari buruzko albisteetan, Bizkai, Arabaeta Gipuzkoako egunkariek gehiago azpimarratzen dute Hegoaldea Euskal AutonomiaErkidegoa baino, baina ez dute berdin jokatzen egunkari nafarrek:
|
|
|
Azkenik, euskara agertzen da
|
Euskal
Herria bere osotasunean batzen duenerreferente gisa, baina ez, pentsa zitekeen bezain argi: izan ere, egunkari nafarrekeuskara gaia tratatzen dutenean, Nafarroaz ari dira ia soilki.
|
|
|
Ikus dezagun gure inguruko prentsak zelan ikusten duen Euskal Herria, zelanmarrazten duen
|
Euskal
Herria bere mapetan, bere eguraldi tarteetan zelan ikusten duenEuskal Herria: bai Iparraldea baita Hegoaldea ere.
|
|
|
Euskal Herrian zabaltzeko argitalpenean, Madrilgo egunkari honek bere egiten duZazpiak bateko leloaren zentralitate grafiko integratzailea. El Mundok, kontuan hartzen du
|
Euskal
Herria bere osotasunean, eguraldiari buruzko mapa marraztean, Frantziak eta Espainiak administraturiko euskal lurraldeen arteko estatu muga adierazteko marka berezirik gabe.
|
|
|
Hala ere El Mundok ez du Iparraldeko informaziorik eskaintzen; alegia, modugrafikoan hor agertzen da
|
Euskal
Herria bere osotasunean, baina eguraldiari buruzkoinformazio zehatza eskaintzeko orduan, egunkari madrildarrak ahaztu egiten du EuskalHerri kontinentala.
|
|
|
Alegia, tartea hasteko, berriemaileak Penintsula Iberiarra, Afrikako iparraldea etaEuropa erakusten dituen mapa animatua erakusten du, hodeiak zelan igarotzen diren etaerakusteko, batez ere. Argazki sekuentzia honek
|
Euskal
Herria bera, bere osotasunean, kokatzen du Munduan; esatariak Euskal Herriari begira egiten ditu iruzkinak oro.
|
|
|
Erakusten den mapa geografiko administratiboak ez du onartzen Euskal Herriaren profilik. Ipar
|
Euskal
Herria bera ere ez daexistitzen eta honi legokiokeen lurraldearen errepresentazioak bat egiten du Biarnorekin, lehen aipatutako bost zati nagusietako bat osatzeko.
|
|
|
Autodeterminazio eskubideaz baliatu ahal izatea, daitekeena da. Baina, nolaeuts diezaioke
|
Euskal
Herriak bere herritarren borondate horri?
|
|
|
Zein eratara eskura dezake
|
Euskal
Herriak bere burujabetza, zure ustez?
|
|
|
Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein berean esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik. Baina, guretzat behintzat, hori ez da nahikoa:
|
Euskal
Herriak bere hitzaeta erabakiak hartzen hasteko garaia iritsi da. Etahor kokatuko genuke, lehenengo urrats historikomodura, Udalbiltzaren sorrera, non Euskal Herrikoherrialde ezberdinetakoudal ordezkariak bildu diren, eta jada pausoak ematen ari diren atalez atalEuskal Herriaren diagnostikoa egiteko, eta horrenondorioz hartu beharrekolehenengo erabakiak hartzen hasteko.
|
|
2001
|
|
|
Gaur egun, guretzat, zer da bakea aldarrikatzea Euskal Herrian?
|
Euskal
Herriari bere erabakiak hartzen uztea, bere etorkizuna libre eta demokratikoki erabakitzen uztea. Azken 150 urteetan horregatik sortu dira gerrak hemen, erabakitzeko tarterik uzten ez duten ordenamendu juridikoak inposatu direlako.
|
|
|
Eta, esparru horren barnean, negoziazio kolektiborako esparru propioa da, hain zuzen ere, osagarri nagusietariko bat. Sindikalgintza abertzalearen estrategia, geure negoziazio gune desberdinak sendotu eta, horietan oinarrituz,
|
Euskal
Herria bere lurralde osotasunean hartzen duten negoziazio esparruetarako trantsitua bultzatzean datza, eta erreformak era zuzenean erasotzen du estrategia hori.
|
|
|
|
Euskal
Herria bere lurralde osoan egituratzen ez uzteko dinamika horretan, gizartean dagoen euskararen aldeko jarrera bera kontrako bihurtu nahi da, edo gutxienez, neutralizatu.
|
|
2002
|
|
|
|
EUSKAL
HERRIARI bere osotasunetik eskaini behar zaio ardatza, eta horretarako herrigintza eta politikagintza kontzertatu egin behar dira, nazio mailako eragileen artean. Eragile guzti guztiak kontzertatu, alegia, bat bera ere bazterrean utzi gabe, eta sistema demokratiko integrala adostu, gatazkari konponbidea eman eta elkarbizitza baketsua ekarriko duena.
|
|
|
Eguralditik hasita, bai folklorez, izakeraz... desberdinak gara. Baina
|
Euskal
Herriak bere osotasunean dauzka oso ezaugarri ezberdinak eta pluralak. Hor dago gakoa.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea sortzeko baldintzak daudela iritzita eta
|
Euskal
Herriak bere unibertsitatea behar duela aldarrikatzeko asmoz, UEUk, Euskal Irakasleen Elkarteak, Euskal Adarrak, Euskal Unibertsitate Barrutiaren Aldeko Taldeak eta Uniekimenak kanpaina abiatu dute. Sortzen Ikasbatuaz eta Ikastolen Konfederazioak atxikimendua agertu dute.
|
|
|
Franco diktadorea hil eta gero EAEk eta Nafarroak autonomia estatutuak eskuratuondoren, 1981 urtean EAEk Kontzertu Ekonomiko berria lortu zuen eta 1982.urtean Nafarroak Komenioa (Foru Hobekuntzaren 45 artikuluan jasoa). Horrekesan nahi du euskaldunok administrazio propioa garatu dugula, eta gu garela zergagehienak biltzen ditugunak, gastu publikoaren gainean ere kontrol handia edukiz.Eskuduntza horietan oinarrituta, Hego
|
Euskal
Herriak bere industria politika propioa garatu du.
|
|
|
Euskal Herriari eskubide horiukatzen dion planteamendu oro gaitzesten dugu, eta herri gisa ditugun eskubideenaurkako eraso modura salatzen dugu. Argi diogu, beraz, espainiar eta frantziaradministrazioetatik eta legeetatik egiten diguten ukapena gure eskubideen aurkakoa dela, eta
|
Euskal
Herriak bere hezkuntza sistema propioa izan dezan jartzendiren oztopo legalak, beti ere espainiar eta frantziar legeen bidez egiten direnukapenak, desagertzea dela eskubide hori errespetatzeko bide bakarra.
|
|
|
Dena dela, orduko erabakien ondorioak oraindik ere erabat gainditu gabe dauden arren, sistema propioaren aldeko aldarrikapena gero eta sendoagoa dela esandezakegu. Izan ere, beren buruak abertzaletzat dituzten gizarte taldeek (alderdipolitikoek, sindikatuek, gizarte mugimenduek...) zalantzarik gabe aldarrikatzendute
|
Euskal
Herriari bere hezkuntza eta irakaskuntza sistema propioa zor zaiola, eta horren aldeko ekimenen alde agertzen dira. Hitzez bederen.
|
|
|
Beraz, gure proposamenean bi maila daudela esan dezakegu: batetik desideratamodura formulatuta dagoena,
|
Euskal
Herriari bere eskubidea onartuko zaionegunari begira egina (horixe da hain zuzen, aurreko atalean. Irakasle Propioa, deitu dugunaren ezaugarriak definitzean aipatu duguna), eta bestetik, jadanik egindaitekeena, EAEn gutxienez abian jar daitekeena, unibertsitate arloan izandakoeskakizun eta lorpenak kontuan hartuz egiterik badagoena. Lehen proposamenarenoinarriak aipatu berri ditugun ezaugarriak dira; ez dira, beraz, lege formanematekoak.
|
|
|
|
Euskal
Herriari bere egituraketa politikoa ukatu izan zaion neurrian, zenbait Instituzio ere ukatu egin zaizkio historikoki. Ukapenik nabarmenena unibertsitatearenukapena da.
|
|
|
Ez, behintzat, askok ulertzen duteneran. Bihar etziko
|
Euskal
Herriak bere barruti unibertsitarioa izango du, burujabetasunez arautua eta antolatua, baina bere baitan, seguru, unibertsitate bat baino gehiago izango dira, publikoak zein pribatuak. Horrela, Euskal Unibertsitatearen eskakizuna prozesu dinamiko atzeraezin moduraulertu behar dugu.
|
|
|
|
Euskal
Herria bere osotasunean hartzea eta historiaren objektu berrietatikabiatzea artikulu honen lehenengo irizpideak izan badira ere, badugu hirugarrenirizpide bat gehitu beharra, batez ere, irakurleari egoeraren ulerkuntza errazteko.Zentzu horretan, eta irizpide gisa, denborari dagokionez, bi momentu edo garaizabal bereizi ditugu: Erdi Aroan eta Aro Berrian gertatutakoaren inguruan jardunduen historiografia, alde batetik, eta azken bi mendeetan jazotakoari buruz aritudena, bestetik.
|
|
|
Baina esan behar dut kontu hau bera, negozioarena esan nahi dut, honetan pixka bat erne gabiltzan guztiok ongi aski dakigun gisa, Mitxelena [17] irakasleak aspaldi salatu zuela, irakasle argi hark oraingoari bakarrik so ibili beharrean, beti baitzuen gogoan geroaren gobernua. Baina ez zitzaion, nonbait, aparteko kasurik egin
|
Euskal
Herriak bere historian eman duen buru argienetako hari.
|
|
|
3. Goian aipaturiko LRU Legeak ez zuen aukerarik eman irakasleria behar bezala antolatzeko, ez eta
|
Euskal
Herria bere baitan hartuko lukeen barrutia eratzeko ere. 1998an Eusko Jaurlaritzak erabakitako Unibertsitate Legeak Espaijakn 202 niako markoa onartzen zuen bete betean eta ez zuen euskararen presentzia Unibertsitatean bermatzeko balio izan.
|
|
2003
|
|
|
Ezker Abertzaletik ez dugu egokitzat jotzen, lehenik eta behin, ez delako herri oso bati luzatzen zaion proposamena, EAEko biztanleei baizik. Hasieran erretolika abertzalez baliatzen da euskaldunon lurraldea marrazteko eta
|
Euskal
Herria bere osotasunean agertzen da. Baina gero, proposamen zehatzagoak egiten direnean, EAEko hiru herrialdeei zuzenduak dira soilik.
|
|
|
Aurtengoan Korrikak gogora ekarri nahi izan duen ideia honakoa da:
|
Euskal
Herriak bere hizkuntza eta kultura berreskuratzeko egindako lana ez dela gaurkoa. Izan ere, 60ko hamarkadaren bukaeran eta 70eko hamarkadaren hasieran berpizkunde ikaragarria gertatu baitzen arlo guztietan:
|
|
|
Beraz herri baten errekonozimendua, Euskal Herriarena, jartzen du oinarri. Bigarrena, bere etorkizuna aukeratzeko eta erabakitzeko eskubidea duela, hau da,
|
Euskal
Herriak bere etorkizuna erabakitzeko garaian galdetua, kontsultatua izateko eskubidea duela esan nahi du. Eta bi zimentarri hauen gainean garatzen da «Atxikimendu libreko statusa», Euskal Autonomia Erkidegoko bilakaera eta ezaugarriak zehazten dituena.
|
|
|
Baina bai dela kezkagarria aurtengo egoera berezian horrelako Aberri Eguna ikusi izana. Euskal Herrian demokrazia salbuespen egoeran jarri diguten honetan,
|
Euskal
Herria bera eta «euskaradun» herria begi puntuan jarri duten honetan, alderdi askatasunaren kontrako legeari eta euskarazko prentsaren kontrako neurriei aurre egiteko hiritarrek erakutsi duten borondatearekin, zer bihurtu digute alderdi abertzaleek aurtengo Aberri Eguna. Elkarren Eskomiku Eguna izaten jarraitzen du gure Bazko Egunak.
|
|
|
b)
|
Euskal
Herriak bere etorkizuna erabakitzeko eskubidea du.
|
|
|
Puntu honetan dira alderdi politikoen arteko diferentziak. Batasuneko Goirizelaiak
|
Euskal
Herriak bere osotasunean jardutea proposatu zuen, horretarako lurraldetasun proiektu politiko bat garatuz. Gainontzekoek herrialdeka aritzeko premia nabarmendu zuten.
|
|
|
Baina gustatuko litzaidake bizi dituen muturreko egoerak (PPrena eta Batasunarena) gainditzea.
|
Euskal
Herriak bere izaera adierazteko tresna politikoak soilik erabil ditzala nahiko nuke. Gehitu nahi dut, EAk Euskal Herriaren etorkizuna lantzeko duen ikusmoldearekin bat gatozela, ildo horretan ikusi nahiko nukeela herrialde hau eta, besteak beste, Europako Batasunaren markoan burujabetzaren aldeko lanean elkarrekin jarraituko dugula.
|
|
|
Hori baina, jarduera politikoz iristen da, denon parte hartzea bermatuz eta lor daitezkeen adostasunak lortuz. ETAren indarkeriazko jarduerak ibilbide hori oztopatzen du, bortxakeriaz erasotzen baitu Euskal Herriaren politikagintza, nahiz eta
|
Euskal
Herriak bere kontra atera duen hitza behin eta berriz. Euskal Herrian bidezkoa izan nahi duen estatuak beti hartu du kontuan, ezin duela jokatu nazionalki gizarte homogeneoa eta bateratua bailitzan.
|
|
|
Zabala, beraz
|
Euskal
Herria bera baizen zabala gure zuberotar honen euskaltzaletasun herrikoia!
|
|
|
Eta Etxeparek idatzi zuen: Dezagun garbiki ager geure iduriko, probintziarrentzat ahamen handiskoa dela autonomia vasca,
|
Euskal
Herria bere gain izaitea.
|
|
|
–
|
Euskal
Herria bere osotasunean jasoko duen ikuspegia: baliabide publikoenerabilera arrazoizkoagoa eta ingurumenaren gaineko eragin mugatuagoakizateaz gain lurraldearen eta hortaz, haren gainean gertatzen diren harremanekonomiko, sozial, kulturalen egituraketarako funtsezkoa baita.
|
|
|
batetik, EHU barruko korronte kritikoa izatea; bestetik, eraikuntza nazionalaren bidean aurrera egitea. Azken puntu hori betetzeko
|
Euskal
Herria bere osotasunean hartu behar zuen, euskalduntzea bultzatu eta kultura mugimendu euskalduna, modernoa eta unibertsitarioa sortu, gazteen kezkak eta arazoak bereganatuz.
|
|
|
Erdarari hortzak erakustearren. Gutxiago euskararen alde daudenak,
|
Euskal
Herria bera indartzearren. Azal dezadan hobeto hori.
|
|
|
73 Amenabarro, E., (2002): "
|
Euskal
Herriak bere neurriko unibertsitatea behar du", Euskaldunon Egunkaria,.
|
|
|
Euskal Unibertsitateaz hitz egiterakoan, askatu beharreko maratilatzat jotzen da paradigma nazionala.
|
Euskal
Herriak bere zazpi lurralde historikoak bere baitan onartuko lituzkeen unibertsitatea behar dela esaten da. Gaur gaurkoz, giltzatuta eta kateatuta dago hori:
|
|
2004
|
|
|
Euskalduntasunaz ari bagara, bada, nik ez dut ezagutzen herri bat hizkuntzarik gabe.
|
Euskal
Herriak bere hizkuntza galtzen badu, ez da Euskal Herririk izango. Zuek »Iparraldean» honela diozue:
|
|
|
Euskarak bete behar du funtzio hori. Gero
|
Euskal
Herrian bere osotasunean hartzen duen hainbat erakunde daude: Udalbiltza eremu politikoan, Ikastolen Konfederakuntza hezkuntza eremuan.
|
|
|
PP eta PSOEk A ereduan egin nahi dituzten aldaketak egiteko lege oinarririk ez dagoela esan dute. Bestalde, arazoa neurri horiek ez dutela konponduko adierazi zuten LAB, AEK,
|
Euskal
Herriak Bere Eskola, EHE, Sortzen Ikasbatuaz eta Ikasle Abertzaleak taldeek.
|
|
|
Nire mundua diaspora da, hemendik kanpo bizi den jendearen mundua, eta horiei hemengo egoeraren berri ematen saiatzen naiz, nola halako formazioa ematen betiere. Aldi berean,
|
Euskal
Herrian bertan bizi direnak heztea ere bada nire asmoa, nola bizi garen jakin dezaten. Euskal gizarteak ez gaitu ezagutzen, ez du gure berri, ez daki diasporan bizi den 33.000 lagunek boto emateko eskubidea dutela, eta hauteskundeetan parte hartzen dutela.
|
|
|
Herri bakoitzak duen berezko izaeraren eta osakeraren agerpen.
|
Euskal
Herriak bere kondairan milaka urteren buruan euskaran ezarri ditu bere nortasunaren alderdirik nabarmenenak. Euskara hiltzen denean hil da Euskal Herria ere.
|
|
|
Bestela esatearren, unibertsalismoa inposatu nahi izatea partikularismo sektarioan erortzen da. Eta honetan asko daki
|
Euskal
Herrian bere burua, oroz gainetik, demokratatzat erakusteko seta hartu duen sektore sasi progre batek?. 128
|
|
|
Bere euskaltasuna dagoen deserrian bizitzeko eta berritzeko oztopoak gainezka dituen Joseba Sarrionandiaren burutapena duzue hau: . Ederra litzateke, ene ustez,
|
Euskal
Herriak bere tipitasunean su propio bat biztea Europan. Gaur egungo munduan, globalizazio eta uniformizazio tendentzia gogorren artean, herri tipien argiak itzaltzen ari dira.
|
|
|
–Batzuetan Euskal Autonomia Erkidegoa agertzen da, eta beste batzuetan, Nafarroa bakarrik. Eskola liburu batzuetan agertzen da
|
Euskal
Herria bere osotasunean, baina gero lantzen dituzten datuak ez dira Euskal Herri osokoak izatean?. Karmele Pérez Urraza:
|
|
|
Baina euskalduntzeko erabakia hartzen denetik helburua lortu bitarteko neke, sufrimendu, frustrazio eta etsipenen historia egin gabe daukagu oraindik. (...) Euskaldun berri asko edukitzeaz aparte,
|
Euskal
Herria bera dugu, ama hizkuntza ia guztiz galdu duen horietako bat. Eta euskalduntzen ari denaren lotsa, zalantza, beldur eta toteltasuna nabari zaizkio.
|
|
|
Baina gauza bat dakit seguru: inoiz erabat euskalduntzen baldin bazaigu,
|
Euskal
Herria bera ere euskaldun berri dela aitortu dugu. Eta bestela ez da ezer izango:
|
|
|
Gaitegi berberean segituz, ikus dezagun orain euskararen glotopolitikak
|
Euskal
Herriaren beraren burujabetzarekin izan lezakeen uztardura. Beste gai askotan bezala, hemen ere arras bestelakoak ditugu euskaltzaleok iritzi planteamenduak:
|
|
|
Euskaldungoaren askatasun mailak erabateko burujabetzaren mailakoa izan behar ote du
|
Euskal
Herria bere jatorrizko hizkuntzan biziko bada. Eztabaida gogorra piztu izan da gai hori ahotan hartu orduko.
|
|
|
Euskararen alde egiten den lan bakarra herri maitasunak egina da, benetako euskal herrigintzak, herrizale eta abertzale ekintzak.
|
Euskal
Herriak bere askatasunaren borroka bidean euskararena ere du nabarmenki. Zaharra dugu jadanik esaera:
|
|
|
Lehenengo egutegiaren sarrerakoan, abertzale gisa aurkezten du bere bu rua Aranak,
|
Euskal
Herria bere osotasunean hartuz: «Abertzalia naz.
|
|
|
Kadizko Konstituzioa?. Historia jakin gabe hau irakur dezan euskaldun batek
|
Euskal
Herria bere independentziaren aldeko gerran aritu zela ulertuko du. Ez bada.
|
|
|
Ongi adierazten du egungo marko politikoak legitimatzeko helburua saihestuko duela. Aldiz pasarte honetan ez du argitzen zergatik hautatu duen
|
Euskal
Herria bere lurralde erreferentzia gisa. Inplizituki uler daiteke euskaldunen eta euskararen eremua delako aukeratu dituela (gero egitarau proposamenean euskarari egindako erreferentziak ugariek inpresio hau baieztatzen duten).
|
|
|
Ageri denez, beraz, eta hogeigarren mendeko Zientziak erakasten digunez, hotz hotzean esan diteke, eta esan egin behar da, euskera hilko balitz,
|
Euskal
Herriak bere izakera berezia, bere jitea, bere jatortasuna, bere nortasuna, bere euskaltasuna, BERE NAZIO ARIMA OSOA hitz batez, galduko lukeala.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, ikuspen zabaletik begiratuta, azken urtetan aurrera pausoak eman dira bakea lortzeko. Oraindik borrokan jarraitu dugu estatuek
|
Euskal
Herriak bere buruaren jabe izateko duen eskubidea onartu arte.
|
|
|
Horrelako proiektu bat aurrean agertzen zaigunean, bi aukera izan ditzakegu: bete betean eta espresuki
|
Euskal
Herriari bere nortasuna eta autodeterminazio eskubidea aitortzen ez bazaio proiektua ukatzea, ala orain nahi dudana izan ez arren, nire nazio eraikuntzan aurrera egiteko ematen dizkidan aukerak eta zirrikituak aprobetxatzea. Funtsezko aukera hor dagoela uste dut.
|
|
|
Eskola euskaldundu ekimenak (AEK, EHE, Sortzen Ikasbatuaz, Kontseilua, LAB, Ikasle Abertzaleak, Euskal Konfederazioa eta
|
Euskal
Herriak Bere Eskola) euskara ikasi duten irakasleak omendu berri ditu. Irakasle horien guztien ordezkari gisa hamaika elkartu zituzten Bilbon eta giltza bana eman zien.
|
|
|
Laster duzu aldatzeko garaia. Baina,
|
Euskal
Herrian bertan beste leku batera ez, Australiara zoaz…
|
|
|
Helburua argi da: erakundeen arteko negoziazio fase garrantzitsuaren atarian
|
Euskal
Herriak bere proiektuak mahai gainean ezartzea.
|
|
|
Erabateko normalizazio politikoak
|
Euskal
Herriak bere etorkizuna erabakitzeko duen gaitasunaren aitortza esan nahi du; normalizazio politikoa helburu duen hitzarmen batek eszenatoki horretara bideratu behar gaitu. Hego Euskal Herriko eta Euskal Autonomia Erkidegoko alderdien arteko adostasunak ez du ziurtatzen normalizazio politikorik, baldin eta ondoren Madrilek egoera berri hori onartzen ez baldin badu.
|
|
|
Zarateren utopia eta kezka iturria
|
Euskal
Herria bera dugu, herriari lotutako arazoak. Herriaren askatasuna, euskara, hiriko deshumanizazioa, umeen bizimodua, komunikabideen eragina gizarte modernoan eta euskal literatura bera ere Zarateren kezka iturriak ziren eta horrela agertzen dira narrazioon gaietan.
|
|
|
ezkontzen erdiak hausten dituen gure gizartea leher egitetik zenbatetan da?
|
Euskal
Herrian berean sortze baino heriotze gehiago bada. Alde guzietatik entzunen dugu Iparraldean lanik ez dela.
|
|
|
Gogora ditzagun Chaho Belzunze, Bladé, Jaurgain. Hori da beharbada iparraldeko historiografiaren konstantea, euskaldunez orokorki ari direla,
|
Euskal
Herria bere osotasun geografikoan hartuaz. Badirudi iparraldean bertako ohizko erakundetze politiko eta juridiko pro pioa galdu zenean, intelligentsiaren joera hizkuntza eta herri berezitasunez gogoetak burutzera eta histori arloan herri euskalduna lantzea bihurtu zela egitasmo berria.
|
|
|
Baina lehen lehenik gogoratu nahi du aski garbi eta aski gora, eta behin baino gehiagotan, altxatu izan dela mendi haindi honaindietan
|
Euskal
Herriaren bere gain jartzeko ametsaren kontra eta, beraz, ez duela nehork erraten galdatzen duena galdatuz baduela gibel gogorik edo beste sabe leko minik.
|
|
|
Hazparnen eskola ere sortu zuen: " Behar zen
|
Euskal
Herrian berean egin kolejioa... egun batez, San Joseko egunean, Beloken nintzelarik kafea hartzen ari, deitzen zaituzte, apezpikutegitik! eta Kolejioa, zuk, egizu!.
|
|
|
02 ikasturtean EAEko ikasleen% 83Aereduan aritu zen. Alde horretatik,
|
Euskal
Herriak Bere Eskola ekimenak eta beste hainbat eragilek azken urteotan adierazi duten bezala, EAEko irakaskuntza mailan urrun gaude oraindik legeak ezartzen duen helburutik, hau da, oinarrizko hezkuntzaren amaieran EAEko haur guztiek bi hizkuntzetan gaitasun nahikoa izatetik.
|
|
2006
|
|
|
Kanpaina sustatu duten eragileak honakoak dira: AEK,
|
Euskal
Herriak Bere Eskolak, Euskal Herrian Euskaraz, Euskal Irratiak, Euskal Konfederazioa, Kontseilua, IKA, Ikas, LAB, Oinarriak, Sortzen Ikasbatuaz, Topagunea eta Udako Euskal Unibertsitatea.
|
|
|
Hezkuntzako hizkuntz ereduen sistema aldatzen ez badu, Eusko Jaurlaritza epaitegietara eramango duela adierazi du
|
Euskal
Herriak Bere Eskolak taldeak. Jaurlaritzak adierazia du datorren urtera arte ez duela aldaketarik aurreikusita.
|
|
|
Izan ere Buenos Airesetik New Yorkeraino eta Parisetik Caracaseraino abertzaleekin batera barreiaturik suertatu ziren Aberri Egunen taupadak diktaduraren urte latzenetan. Hala ere, 1963az geroztik,
|
Euskal
Herrian bertan Aberri Eguna berpizten hasi zen. Urte horretan, Enbatakoek aldarrikaturiko Itxasuko agiriak belaunaldi gazteen agerpena islatu zuen.
|
|
|
Hainbatek ez, baina gero eta gehiagok izan ohi ditugu buruan gisa honetako galderak: prestatuak ote daude euskaldunak
|
Euskal
Herrian bertakotzat hartzeko, duela urte batzuk Pragan, espainol batzuk, haserre, turismo lekuetan espainolez ez zekitela-eta; ez omen zeuden prestaturik!, Espainoltzat joko gaituzte?
|
|
|
Bai, dena ez da kalekoa, baleko bat datorkit: Bilboko Guggenheimen, aukera du nonahiko euskaldunak ikustaldia euskarazko entzungailuarekin egiteko; gehiago izanen dira, bai; haatik, ez gaude prestatuak euskalduna
|
Euskal
Herrian bertakotzat hartzeko.
|
|
|
Bai Eskolak Euskalduntzeari kanpaina antolatu duten eragileen (Kontseilua, Euskal Konfederazioa, AEK, IKA, Euskal Herrian Euskaraz, UEU, Topagunea, Sortzen Ikasbatuaz, Ikas, Euskal Irratiak, LAB, Ikasle Abertzaleak eta
|
Euskal
Herriak Bere Eskola) hitzetan, Euskal Herrian 3 ikasletik 2 ez da eskola bidez euskalduntzen, beraz, ikasleen %38 euskaldunduko da soilik. " Milaka haur eta gazteri urratzen zaie euskara jakiteko eskubidea eta honek euskararen geroa bera ere kolokan jartzen du", adierazi dute.
|
|
|
Unamuno-k ez du noski dedukzio logiko baten maneran argudiatzen, eta bere argumentazioaren martxan, gero, zergatik ezin den euskararekin unibertsala izan, nabaritzen da, mahai gainean inoiz garbi aitortzen ez diren edo suposizioekin operatzen dela euskararen ezgaitasun frogan, inoiz iristen ez direnak arrazoi berezi eta beregainak izatera, baina arrazoiketaren lagungarri gisa dabiltzanak, hala nola, (1) logika politiko edo politiko linguistikoaren ildoan: Euskal Herriak, historian ibiltzeko eta unibertsala izateko, Espainiarekin bat egin beharra daukala (eta espainol gisa bai, unibertsala izan liteke); orduan, ondoriozkoa ematen du,
|
Euskal
Herriak beretzat Espainiako hizkuntza hartu beharra dauka, eta hori gaztelania da (ez katalana edo, eta gutxiago ingelesa) 293 Objektatzen bada uniformizazio linguistikoak kultura eta gizarte historikoen txirotzea dakarrela, Unamuno-k ez daki zer erantzun (objekzioa zeharo bere filosofia berrienaren logikan baitago) 294, baina bera sinetsita dagoela ziurtatzen du, euskarak eskualdeko hizkuntza gi... Zergatik ez?
|
|
|
" El intento de unificar, prematura y violentamente, retarda y dificulta la integración fecunda y razonada. Triste es nuestra experiencia en ello" 312 Hain zuzen, Estatuaren bortxatze plan horrexen aurka (oraindik ere hori baita" la obstinación de ciertas gentes en España") 313 egiten du berak bere kontraproposapena,
|
Euskal
Herriaren beraren integrazio borondatezkoarena(" integración evolutiva y sana"), kanpotik hertsatua gabe. " Y a todo ello ha de irse por pasos contados, apresurándose con calma, sin tirones.
|
|
|
Doloresi begira geratu da Luisa.
|
Euskal
Herrian bere zain egon diren ahizparen begi gazteei begira. Bi ahizpak eskutik helduta ikustean, Nereari iruditu zaio denbora gelditu egin dela, edo, hobeto esanda, atzera egin duela denborak, eta aurrean dituen bi emakumeek ihes egin dutela Izagirre jatetxeko sukaldean hartutako argazkitik, hainbat urte beranduago ospitale zuri batean elkartzeko.
|
|
|
Davantek erakutsita dakigu Marie Émilie Parisen jaio zela 1835 urtean, bankero baten alaba zela, eta Caroline de Barrau ospetsuaren ahizpa gaztea. Marie Émilie Coulomb Charles d’Abbadie d’Arrast jaunarekin ezkondu zen,
|
Euskal
Herrian bere literaturazaletasunarengatik –eta Hendaia inguruan eraiki zuen gaztelu ederrarengatik– hain ezaguna den Anton Abadiaren (Antoine Thomson d’Abbadie d’Arrast) anaia gaztearekin. Charles eta Marie Émilie Urrustoiko Etxauzeko jauregian bizi izan ziren.
|
|
2007
|
|
|
" Durante estos catorce meses, hemos hecho menos que el PP de Aznar". Alegia, eta euskarara itzulita" ez dugu urratsik bat ere egin
|
Euskal
Herriari bere nazio eskubideak aitor dakizkion". Zeren zerbitzutan hartu du Rodriguez Zapaterok jokabide hori?
|
|
|
Lehenego aldiz euskara gaztelera frantsesera ez diren hizkuntzen neurketak datu garrantzizkoa ekarri du. Jakina da euskararen herrian eta bereziki hego
|
Euskal
Herrian bertara bizitzera heldu den migrante askoren etorrera. Euskalgintzako eragileon artean etorrera horren zenbatekoei buruz askotan mintzatu izan gara, ze kopurutan eragiten ote dion euskarari, edo zenbat jendez ari ote garen.
|
|
|
Norberaren hautuaeta jarduna hasi ziren erabiltzen euskal herritartasuna definitzeko: euskal herritarrada
|
Euskal
Herrian bere lan indarra saltzen duen oro, zioen garaiko lelo marxistak.Marxismoaren diskurtso eta erretorikaren atzean euskal herritartasuna baldintzaitxietatik norberarengan ezarri ahal ziren baldintzetara igarotzeko nahia antzemandaiteke (euskara bera ere, horretarako giltza izan da: euskaraz egiten duen oro daeuskaldun eta euskaldunok horrela definitu ditugu gure herrikideak).
|
|
|
Ageri denez, beraz, eta hogeigarren mendeko zientziak erakasten digunez, hotzhotzean esan diteke, eta esan egin behar da, euskera hilko balitz,
|
Euskal
Herriak bere izakera berezia, bere jitea, bere jatortasuna, bere nortasuna, bere euskaltasuna, BERE NAZIO ARIMA OSOA hitz batez, galduko lukeela.
|
|
|
Normaltasunaz hasita Españiako Konstituzioaren eguna izan dugu hurrengo jai eguna, hego aldeko Euskal Herri osoan behintzat, baina ezin lotuko ditugu bi ideiak. Jende asko dago gure artean
|
Euskal
Herriak bere historian jasan duen kalterik hnadiena eta latzena egungo Españiako Konstituzioa dela uste duena bene benetan. Horregatik jaiari kontra eginez lanera joan ohi da egun horretan azpeitiar mordo bat.
|
|
|
Ulertzen dut hau ez den beste tresna politikoak ezinbesteko ikustea Euskal Herriarentzat.
|
Euskal
Herriak bere nortasun juridikopolitikorik handiena, eta beste inongo erakundetan ez duen aitorpen eta errekonozimendua, konstituzio honetan du, baina esatea ez da komeni nonbait. Jai egun batean lanera joan nahi ez izan eta joateraino.
|
|
|
Parisekoan,
|
Euskal
Herria bere balio kultural guztiekin begiratu nahi izan zen, eta hizkuntzaren egoera ere gogoan hartzen zela. Ez dago ikusi besterik zein idazlan aurkeztu ziren, eta berorien aurkezpenen ondoko eztabaidak nolakoak gertatu39 Dena den, Paris urrun zegoen, artean, Hegoaldean bizi ginen gazteontzat.
|
|
|
• Hezkuntza Sistemak euskaldun osoak gizarteratze aldera, hizkuntzaren irakaskuntza formalaz haratago, euskal kulturaren berezko aspektuei ere erreferentzia egin zaie ikastetxeko hizkuntza proiektua definitzeko momentuan; beraz,
|
Euskal
Herriak bere Curriculum propioa behar du.
|
|
2008
|
|
|
Erabaki plataformak kaleratu duen agiriaren esanetan,
|
Euskal
Herriak bere etorkizunaz erabaki dezan bultzatuko du, abiapuntu gisa orain duen lurralde egituraketa kontuan hartuta. Esparru abertzaleko jende ugari eta desberdinak egin du bat ekimenarekin eta Eusko Jaurlaritzak abian jarri duen galdeketa prozesuari lotutako lehen urrats gisa interpreta liteke.
|