Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak
Formularioa garbitu

Emaitzak: 1.065

2000
‎Batetik egungo instituzioak eta, bestetik, marko berriaren bila bultzagile lana egingo luketenak: herri mailako Udalbiltza, Euskal Herri osoa hartuko lukeen batzar eratzailea eta, Euskal Herria osatzen duten herrialdeak ordezkatuko lituzkeen herrialdeen ganbara bat.
‎Euskal Herrian Euskarazek, martxa honen bidez, Euskal Herri osorako legeri berri bat aldarrikatu nahi izan du, gaur egun Frantziako eta Espainiako Estatuetako legeriek ezartzen duten zatiketa gaindituz. Unai Brearen hitzetan,
‎HORREN inguruan, ezin dugu ahaztu ETA erakundeak publikoki adierazi duela bere praktika armatua alde batera uzteko prest dagoela Euskal Herriko eskubide politikoak gauzatzeko prozesu demokratikoarekiko konpromiso tinkoa baldin bada. Beraz, borroka armatua elkarlanerako arazo gaindiezina bilakatzen zaien sektore horientzat, badago eskaintza zehatzik, askotan aipatutako su eten berri bat baino eraginkorragoa, hots; ETAren borroka armatua baztertzea Euskal Herri osorako prozesu demokratikoaren truke. Horrek aurkamendu militarra dena konfrontazio demokratikoa bilakatuko luke.
‎Udalbiltzaz gain, sei lurraldeen batzar bat ere behar dugu. Hau, hasteko, egun dauden hautetsiekin osa daiteke eta hortik bideratu behar da Euskal Herri osoa hartuko lukeen marko instituzionala.
‎Eskulan ugari eta merkea eskura izanik mekanizazioak behar zuen inbertsioa ez zen errentagarri. Eskulan merke eta ugaria Bizkaiatik etorriko da hasieran, Euskal Herri osotik gero eta XIX. mende amaierarako Espainiatik langile ugari hurbilduko da. 40 urtetan Bizkaiko populazioa bikoiztu egiten du inmigrazioak.
‎Herri aldizkariekin egin bezalaxe, azti ibili dira oraingoan ere gisa honetako egitasmoa garatzeko orduan. Hain zuzen, Goitb lehen emaitza izan den arren, Goiena Komunikazio Zerbitzuak Kooperatibak, beste zenbait egitasmo biltzen du bere baitan, hala nola, bailarako egunkaria, irratia eta Internet, berandu baino lehen abiarazi nahi dituztenak Euskal Herri osora ere hedatzeko xedez.
‎Egitasmo hau haatik, ezinezkoa izango zen 80ko hamarkadaren hondarrean Arrasate Press aldizkariak bidea ireki izan ez balu, argia ikustean euskarazko herri hedabideen aitzindari bihurtu baitzen. Denbora gutxiren buruan, bailarako gainontzeko herriak beren aldizkariak plazaratzen hasi ziren, loraldia Euskal Herri osora zabalduz. Hona hemen Debagoiena bailara aldean dauden herri aldizkariak:
‎Iparraldeari begira. Euskal Herri osoari bidalitako mezua da" Danok Dantzara Plazara!" leloa. Hala ere, aurten deia Ipar Euskal Herrira ozenago iritsi zedin saiatu dira antolakuntzako kideak.
‎Ekitaldi hau erakusketa bat izango da, Euskal Herriko lurralde eta eskualde ezberdinetan dantza soltean egiteko dauden era ezberdinak azalduko dituen erakusketa. Euskal Herri osotik etorriko dira dantza bikote edo taldeak, eta horrez gain, dantza solte munduan garai bat eta estilo bat markatu duten belaunaldi, sendi edota eskolak ere izango dira agerraldian.
‎batetik, etsaien aurka egiteko armak behar ditugu, baina pistolek ez dute balio. Eta bigarrena, horko esparru naturala Euskal Herri osoa da. Lizarra ez da porrota izan, ideia bat baizik:
‎Orduan, lan hau egiterakoan urte asko joan zaizkit bere osaketan, lehenengo hartzaileak edo, nire ikasleak izan dira, beraiekin eztabaidatu baititut zenbait gai. Baina horrekin batera, beti gogoan izan dut Euskal Herri osoa; halere, nire pentsamendua ezker abertzalean kokatzen dudanez, eta nola nire aburuz ezker abertzaleak pentsamendu anitza izan behar duen, ikerketetan bezala plataformetan ere, bereziki ezker abertzaleari egiten diot eskaintza eta gehienbat bere buruzagiei, irakur dezaten, ea tresna baliagarria zaien eta erabiltzen duten.
‎Hamasei gazte euskaldun zeuden garai hartan epaiketa militar baten zain Burgosen. Auziak Euskal Herri osoa astindu zuen eta baita astekaria bera ere.
‎Gainera, Hego Euskal Herrira mugatuko garenez, emisio esparru desberdinekokanalak aurki daitezke aldi berean lanean: Estatu espainiar osorako ari direnak (TVE1, TVE2, Canal Plus, Antena eta Tele), Euskal Herri osoa kontuan hartzen dutenak (ETB1 eta ETB2) eta, azkenik, telebista lokalak deiturikoak, beren seinalearen igorpena herri, hiri zein eskualde batera mugatzen dutenak (Tele Donosti, Canal Bizkaia edoTele bezalakoak).
‎Telebistaren audientzia aztertzerakoan, bi dira nagusitu diren metodoak: inkestenbidez burutzen dena (CIES, EGM...) eta audimetroa (Sofres AM) erabiltzen duena.Gure ikerketarako, eskuraerrazagoa izan delako eta Hego Euskal Herri osoa bereazterketa esparru modura hartzen duelako, CIESen audientzia ikerketaren emaitzakdira gehien erabili ditugunak11 Hala ere, telebistaren kontsumorako joera zelakoa denazaltzeko, labur labur, Sofres AMren emaitzak ere aipatuko ditugu, EAEko portaerakNafarrorako baliagarriak izan daitezkeelakoan.
‎GARAk, EUSKALDUNON EGUNKARIAk eta, beste neurri batean, DEIAk, lauprobintzietara zabaltzen dute beren merkatua. Hala ere, Hego Euskal Herri osoa esparru naturaltzat duten egunkariek ez dute salmenten %14, 4ko ehunekoa gainditzen.
‎Bere aldegogorarazi behar da, Zuberoa biztanle gutxien duen Euskal Herri osoko herrialdeadela. Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskalirratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri osora zabaltzen duela entzute eremuaren azalera. Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira.
‎Maila: albistegia herrialde jakin bati buruzkoa ala Euskal Herri osoari buruzkoa den adieraztendu.
‎2 taulan are nabarmenago bihurtzen dira egunkari abertzale eta ez abertzaleenarteko aldeak. Lehenengoek Euskal Herri osoari dagozkion gai eta gertaera ugaritratatzen dituzte (esaterako, EUSKALDUNON EGUNKARIAren albisteen %37 mailahorretakoak dira); bigarrenek, ordea, ia ez dute Euskal Herriaren osotasuna islatzenduten albisterik eskaintzen (gehiena, DIARIO VASCOk: % 7).
‎Izan ere, itun hartatikaurrera Euskal Herriko dinamika politikoak inoiz baino gehiago begiratu dio EuskalHerri osoaren batasunari, eta inoiz baino gehiagoko batasuna lortu da lurralde guztietako alderdien eta gizarteko eragileen artean. Honek isla zuzena izan du hedabideetan, eta, bereziki, Lizarra Garaziko itunaren eragileen politika, neurri handi batean, Euskal Herri osorako politika gisa aurkeztua izan da. Baina ez alderdi eta talde horienpolitika bakarrik:
‎Hala gertatzen da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin. Baina harantzago ere badoaz, eta bidaia horretan ez dute islatzen Euskal Herri osoa, zati bat baizik: aurrekoetan bezala, berriro ere probintziaren eta Euskal Herriaren arteko maila agertzen zaigu hemen.
‎esan dugun legez, ia egunkari probintzial gisaaritzen da bere eguneroko jardueran. Baina bere ideologia nazionalista nabarmengeratzen da, Euskal Herri osoarekin zerikusia duten albiste ugari argitaratzenbaititu.
‎ez duela esan nahi artikuluak Euskal Herri osoarekinzerikusia duenik, baizik eta gaiak edo gertaerak loturarik ez duela Euskal Herrizkanpoko inongo eremurekin. Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura. Geroxeagohelduko diogu Euskal Herria eta bere barneko eremu ezberdinen arteko alderaketari). Beraz, egunkariek gai hauen berri ematen digutenean, hurbileko kontuek garrantziairabazten dute (ezin bestela izan euskarari dagokionez, jakina; baina ez litzatekenahitaez horrela izan behar gainerako bietan).
‎Lehena, jadanik Lizarra Garaziko itunareneraginari lotuta legoke: Euskal Herri osorako politikagintza indartuz joan den neurrian, Euskal Autonomia Erkidegorakoa ahuldu egin da. Baina Lizarra Garaziko itunetiksortu den politikagintza hori gehienbat egitasmoen mailan burutzen den neurrian, gauzapenen mailan burutzen direnak oraindik ere daukagun egituraketa juridiko politikoari lotuta daude, eta hori islatzen da, besteak beste, ekonomiari buruzkoalbisteetan.
‎Grafiko honen arabera, bi egunkari mota bereiz ditzakegu, Hego Euskal Herrian argitaratzen direnen artean. Batzuek izaera nazionala dute, hots Euskal Herri osora hedatzen dira, eta beren erreferentzia eremu nagusia Euskal Herria da:
‎DEIA egunkaria bi multzo horien artean kokatzen da. Izan ere, bere printzipioengatik Euskal Herri osorako egunkaria izan nahi luke, baina bere egiturak Bizkai, Arabaeta Gipuzkoara mugatzen du (Nafarroan eta Iparraldean erredakziorik ez baitu). Bestetik, bere hedadura Bizkaian agortzen da gehienbat (ikus hedadura datuak, 1 atalean), eta argitaratzen dituen artikuluen erreferentzia eremu nagusia Bizkaia da.
‎c) Hedapenaren arabera: Euskal Herri osorakoak/ Herrialde bakarbaterakoak.
‎Iparralderako deskonexiorik egiten ez denez, Iparraldeko lagunek Gipuzkoako albistegia ikusten dute deskonexioen orduan. Era berean, Iparraldearen berri Euskal Herri osora hedatzen daIparraldearen Orena saioaren bitartez. Hala ere, begi bistakoa da bere herrialdeko izaera, Hegoal dean gertatzen den ezer ez baita aipatzen albistegi horretan.
‎Albistegietako gaietan Euskal Herria ETBko albistegiek barrutik nola egituratzenduten begiratuta, berriro agertzen zaizkigu egunkarietan antzemandako joera batzuk.Eguraldiari eta trafikoari buruzko berriek (bereziki lehenek) Euskal Herri oso bat irudikatzen dute (joera hau lehenago ere ikusi dugu egunkari abertzaleetan). Politika gaieiburuzko albisteek, ordea, zatikatu egiten dute Euskal Herria:
‎Aztertu ditugun albistegien ondorengo eguraldi emanaldietan, Euskal Telebistarenak dira Euskal Herri oso eta integratuaren aldeko apostu garbia egiten dutenbakarrak. ETBk, euskarazko zein gaztelaniazko meteo emanaldi horietan, Zazpiak bateko profila aireratzen du.
‎Orain arte egindakoez gain, ordea, ENA taldearen iritziz, euskal nortasuna formalki bermatzen duen dokumentuaren ardura (definizioa, jaulkipena eta zabalpena, besteak beste) eta, ofizialtasuna lortzeko, Euskal Herri osoa eremutzat duen instituzio batek Euskal Nortasun Agiria bere gain hartzea ezinbestekoa da?. Beste batzuen artean, eskaera honi irtenbide bat eman nahian, 2000ko ekainean. Bai EuskalHerriari?
‎Eskubide zibil eta politikoen aldarrikapeneanoinarriturik, eta nazioarteko dokumentu esanguratsuak lekuko harturik (NBErenaipatutako 15 artikulua kasu). Euskal Herritartasunaren Nazio Agiria? sortzeko, ekimen honek sinadura bilketa erraldoia bultzatu du aurtengo uda partean, nortasun agiri horren kudeaketa eta jaulkipena Euskal Herri osoaren mailako erakundenazionala den Udalbiltzari dagokiola esanez, eta, euskal herritar gisa agertu nahidugunon errolda osatzea, ere aldarrikatuz.
‎inkorpora zaitez zu nigana, ni naizelako lehenengoa eta jatorrizkoa, ez??. Orduan, gure planteamenduan, Euskal Herri osoarentzat egiten da proiektupolitikoa, eta gero atxikimendu prozesua dator, ezin duzulako inor behartu prozesuan parte hartzera, eta ezin da eskubide kolektibo bat bermatu eskubide indibiduala zapalduz; aitzitik, biak lotu behar dira. Beraz, nahiz eta Nafarroako gehiengobatek gure prozesuan parte ez hartzea erabaki, gutxiengoak parte hartzeko eskubidea izango luke.
‎Beste galdealurraldetasunari dagokio: edo gauzatzen da abertzaletasuna gehiengo den lurraldeetan, edota egiten da, hastapenetik, Euskal Herri osoaren barruan. Horrez gain, testuinguru orokorra dago.
‎Eta arrazoin zuen, beharbada. Eta hargatik ez zion behar bezala buru egin, maleruski, bere bi olen gainbeherari, zeina baitzegoen loturik, bertzalde, aspalditik zetorrèn eta Euskal Herri osorat hedatu zèn burdinaren gainbeherarekin... Ordea, noiz eta baitzirudien ezen negozioa galdugordean zegoela eta hondoa jotzerat zihoala, Urbiainerat heldu zen jigant hura, falkoina baino begi zoliagoa zena eta harririk arruntenaren azpian urrezko moneda bat ikusteko gai zena, eta jigant hura gure aita izan zen.
‎Bizkaia beti egon da hor, entzungai, Euskal Herri osoari adi adi. Beste euskal lurraldeekin bat egiteko beti prest, euskarari eta euskal nortasunari dagokienez.
2001
‎Euskal Autonomia Erkidegoan ez dugu Euskal Herri osoari dagokion daturik, joan den hiruhilekoan, batez beste, garestiago gertatzen zen etxebizitza erabilia erostea berria erostea baino. Joera hori 1997 urtearen amaieran sumatzen hasi zen, eta azken urteotan finkatu egin da.
‎Horregatik, ez da garaia zenbait zerga biltzeko eta beste batzuetan aldaketa txiki batzuk proposatzeko. Garaia da subiranotasun fiskal osoa edukitzeko, Euskal Herri osorako. Kontuan eduki behar dugu ere Ipar Euskal Herriak ez duela inolako ahalmen fiskalik.
‎Betiko leloari eusten diote, ETArekiko menpekotasun osoa erakusten dute: " Euskal Herri osorako burujabetza da bakea" esaten dute. Subiranotasuna eta Lurralde Batasuna bakearen giltzak omen dira, ez euskal gizartearen aniztasunetik abiatutako elkarrizketa eta negoziazioa eta euskal gizartearen borondatearen errespetua, ez.
‎LAB ere Iparraldera hedatua dago, Senideak eta Gureak elkarteek bat egin dute oraintsu, eta Ipar Euskal Herrian presoei sostengua emateaz arduratzen den Koordinaketa erakundeko heledunek ere, amnistiaren alde eta presoen sostenguan ari diren euskal erakundeek bat egin luketela adierazi berri dute. EHk aurrera daraman Batasuna prozesuaren azken helburua ere hori da, Euskal Herri osorako ezker abertzaleko erakunde politiko berri bat sortzea. Hegoaldean baino beranduago ekin zioten prozesu horri Iparraldean, baina ABren inguruan egituratzen diren indar desberdinak horretan ari dira gaur egun. EHk, halaber, joan den astean zabaldu du egoitza Baionan.
‎Herriari, Euskal Herri osoa ez den baina Euskal Herriaren abangoardia den EAEko populuari, egindako inbertsio erraldoi horren emaitza sinatzea baizik ez zitzaion geratzen. Hori eskatzen zuen logikak, dena erabakia dela, dena manipulagarria dela, dena lotua dagoela dioen logikak.
‎Sortarazten zaizkien arazo eta kezkak, herri komunikabideekin, beste herri eta eskualdeekin, euskara elkarteekin eztabaidatu eta elkartrukatu nahi dituzte. Horregatik, Badihardugu elkartea Euskal Herri osoak ezagutu dezan, eta ekimena gizarteratzeko, aurten elkartearen aurkezpena Bilbon egingo dute.
‎Baina, Batasunak eskaintzen duen ikuspegi nazionala eta ezkertiarrak pertsona batzuen militantziari erantzuten dio. Zintzoki eta baikorki, Euskal Herri osoarentzat lan egin nahi dugu. Zentzu eraikikorra landu nahi dugu Euskal Herriarentzat, eta gaur batzuentzat ez baldin bada mementoa, guk uste dugu.
‎Europa eta globalizazioaren karietara hainbat aldaketa eman denez, egoera berria dela-eta, denok bat egiten dugu ideia honekin. Euskal Herri osoak eran tzukizun bateratu bat hartu behar duela diogu, eta horren kariz sortu da Batasuna.
‎Autodeterminazio eskubidea Euskal Herri osoarentzat, EAErentzat?
‎Honetara iritsita, zein da abertzaleen ikuspegitik proiektu egokiena azkeneko bi mendeotan estatu horiek izan duten eragina ezabatzeko? EAEren espresio politikoetatik abiapuntu berri bat garatzeko gai baldin bagara, Euskal Herri osoari kalte ala mesede egingo al dio horrek. EAEtik abiatuak ere, euskal herritar denak errespetatzen baldin baditugu, EAEtik mesede egingo diogu proiektu nagusiari.
‎Gaur egun Euskal Herri osoan zehar beste leku askotan bezala mota guztietako frontoiak aurki ditzakegu, beraien kopurua ezezaguna izateraino bezain ugariak. Mendietan, zelaietan, baserrietan, herrietan, hirietan… bakoitzak egitura eta itxura ezberdina erakusten du, baina, salbuespen gutxi batzuekin, denak inguruko osotasunean ezin hobeto integratuak agertzen zaizkigu.
‎Iparraldean bertatik bertara ekoizturiko egunkari bakarra dago: «Sud Ouest». Bertako gizartearentzako informazioa eskaini arren, ez du Euskal Herri osoaren errealitatea lantzen. Euskal Herriaren ikuspegi osoarekin egiten diren egunkariak, berriz, «Euskaldunon Egunkaria» eta «Gara» Hegoaldean sortuak euskaraz eta gaztelaniaz idatziak dira nagusiki.
‎Kasu honetan, Gasteizko Legebiltzarra izango da eztabaidagune, eta saio horretan Eusko Alkartasunak, aspaldian egiten ari den moduan, egungo marko juridiko politikoa agortuta dagoela berretsiko du. Agortuta dago, Gernikako Estatutua ez baita gai, hamaika arrazoi ezberdinengatik, egungo erronkei eta errealitateari erantzuna emateko; ez EAEko errealitateari dagokionez, eta are gutxiago Euskal Herri osoaren kasuan. Eta agortuta dago, funtsean, iruzur egin digutelako.
‎Eskuartean erabiltzen ohiturik gauden agenda horietako bat, baina berezko ezaugarriak dituena: elektronikoa, publikoa, euskaraz egina, doakoa eta egunerokoa, bilaketa sistema erosoarekin eta Euskal Herri osora ezezik mundu osora ere zabalduko dena, Interneten egongo baita.
‎a) Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia/ Plan General de Promociondel Uso del Euskara (Eusko Jaurlaritza, 1999); b) Unibertsitaterako, UPV/ EHUkoEuskararen Erabileraren Normalizaziorako II. Plangintza/ II Plan de Normalizacion del Uso del Euskara en la UPV/EHU (UPV/EHU, 1999); c) Unibertsitateaurreko hezkuntzarako, NOLEGA Aurkezpen Txostena (Eusko Jaurlaritza, 1999); d) Udaletarako, Euskararen normalizazioari buruzko Udal Jardunaldiak (Eusko Jaurlaritza, 1991); 2) Bestetik, ekimen sozialetik sortu direnak: a) Euskal Herri osorako, Euskararen Normalkuntzarako Plan Estrategikoa (Kontseilua, 1999); b) Hego Euskal Herriko eremu batzuetarako: irakaskuntzan (BAT10, 1993), lan munduan (BAT 11, 1993), administrazioan (BAT 17, 1995), unibertsitatean (BAT 25, 1997).
‎Bi nekazaritza mota dira nagusi Euskal Herrian; atlantikoa edo itsasaldekoa (Ipar Euskal Herri osoa eta Hego Euskal Herriko Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako iparraldea) eta mediterranearra (Arabako Lautada, Errioxa Arabarra eta Nafarroako erdialdea eta hegoaldea). Lehenengoan baserria izan da unitate ekonomikoa, eta bertan biziraupeneko ekonomia izan da nagusi:
‎Puntu honetan arlotekeriarik larriena aski hurbil dugu. Halaz guztiz ere euskal liburuak ez dira egin Euskal Herri osorako (eta hemen Euskal Herri osoak esan nahi du euskaraz egiten ziren eskualdeak), baizik zati edo herrialde baterako. Eta alde batean gauzak goraka zebiltzanean, beste aldean beheraka zebiltzan.
‎Puntu honetan arlotekeriarik larriena aski hurbil dugu. Halaz guztiz ere euskal liburuak ez dira egin Euskal Herri osorako (eta hemen Euskal Herri osoak esan nahi du euskaraz egiten ziren eskualdeak), baizik zati edo herrialde baterako. Eta alde batean gauzak goraka zebiltzanean, beste aldean beheraka zebiltzan.
‎ Noraezekoa izan zen haize aldaketa hori, noraezeko bultzadek eragina.  Gurean, ordea, ez dira berez hazi, normaltasun batean behar zuketenez, Euskal Herri osoari begira, jendeak –jende arruntak eta ez hain arruntak– ez baitu hitzik atera, mintzatzea ukatu zaiolako, bai zuzenean eta bai  zehar bidez ere. Madril aldekoen gogo gaiztoa aski ez genuelarik, etxekoek  sortu digute nahikoa traba, eragozpen eta nahaspila.
‎Duela zenbait urte, Donostiako El Diario Vascok galdera batzuk egin zizkion zenbait pertsonari, ni ere horien artean nintzelarik, euskararen etorkizunaz. Funtsez, ederki jaso du hitz bitan nik erantzun nuenaren muina, baina, ordukoak eta oraingoak elkarrekin erkatuaz, bere buruari, eta bere buruaren bitartez Euskal Herri osoari, zerbait galdatu nahi lioke Zaloñak: " Eta or dago guztiz arritzen nauen koxka!
‎Azken mende mugako arazoak ere ez daude aski zuzen kontatuak, ezjakinaren poderioz, noski: " Arana Goirirekin bizkaitar literaturaren garaipena dator, hark fundaturiko alderdi politikoaren eta aldizkarien bitartez Euskal Herri osotik zabaldu zena. Sasoi hartako jelkide guztiak, nahiz eta gipuzkoarrak izan, bizkaieraren tankeraz idazten saiatzen ziren, hitz asko eta ortografia bera toki guztietatik hedatuz.
‎Plan honek dakarren lanaren handia zaila da neurtzen, baina diogun duela hamar urteko Elkartearen aurrekontua 6 bider handitu dela orain arte, eta aurton eskuartean darabiltzagun perspektibekin, aurrekontu hori hamar bider handiago bihur daitekeela duela 10 urte geneukan hura baino. Adibide bi baino ez jartzeko, eskola programa(" Idazleak ikastetxean") eta solasaldiekin(" Idazleekin solasean") bakarrik gure aurrekontua izugarri handitu da, batetik eta bestetik joan den urtean guztira 430 bat ekitaldi egin baitziren Euskal Herri osoan zehar.
‎Xi rrixti Mirrixti taldeak Pantzoa Irigarai antzerkigile etaakto reak idatzitako Lamintegiko laminakestreinatu zuen. Egokia litzateke Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak horrelako muntaiak ere diruz lagunduko balitu, eta Sarearen bidez gutxienez Euskal Herri osora hedatzeko aukera izan dezaten.
‎Ildo honetatik, Linguapax eko presidenteak eta Iparraldeko ordezkariek beste mezu positiboa plazaratzen zuten, Euskal Herri osora hedatu beharrekoa: hizkuntza guztiek duintasun bera dutela eta hizkuntza guztien prestigioa bultzatu beharra.
‎Onartzen ez dena da Euskal Herriko ikusmoldetik idaztea historia. Ez da onartzen mapatan eta deskribapenetan Euskal Herri osoa aintzat hartzea, zazpi lurraldeak. Hor dago gakoa.
‎Haatik, ezin dezakegu ahantz hainbat euskal herritar oraindik ere erdaldunak direna, eta justiziaz beraz, ezin ditzakegula ezelan ere zapal eta bazter. Era berean, gorago esan dudan legez, ezin utz dezakegu alde batera gure arazoa ez bailitzan, Euskal Herriko hainbat eskualdetako hizkuntza nagusi eta lehena erdara dela. b) Euskararen zabalkundea oso prozesu geldoa izanen dela, eta berrogei urte dugula, behintzat, Euskal Herri osoa berreuskaldundu baino lehen. c) Euskal Herria ren egitura soziala eta historikoa ikusita, elkarrekin batera joan eta borrokatu arren, bakoitzakbe re erritmoari eutsi behar diola, eta beraz hiru ekintzae remu nagusi desberdindu behar ditugula, gero bakoitzaren barruan egin daitezkeen diferentziez gain: erkidego autonomoa, Nafarroa Garaia eta Iparraldea. d) Euskara industrian eta bizitzan sartzeko ahalegin berezia egin behar dugula:
‎Errezetarik ez dago seguruenik. Errezeta bakar eta Euskal Herri osorakorik, behintzat, ez dut uste. Ipar Euskal Herrian seguruenik astinaldiak behar dira ofizialtasunik ezaren haize eskas" demokratikoak" belaunaldi batean euskara ito ez dezan.
‎Ezin loak har eta, gauez anitz bidaiatzeko suerte handia neukala aitor dezaket jadanik: Euskal Herri osoa Gasna Bideaz zeharkatua zen garai haietan biderik hoberena zen etxeratzeko, botere publikoek euskalduntasunaren zigilua zekarren urrakoa erabilgarri eta egoki izateko gisan bereziki zaintzen zutelako. Gasnaren Bidea zeritzona gure kulturaren ardatza zen dudarik gabe.
2002
‎ EUSKAL HERRI OSORAKO LEGEA HERRI EKIMENAREN BIDETIK
‎ EUSKAL Herri osorako unibertsitate lege bat egiteko herri ekimena bultzatuko dute Bai Euskal Unibertsitatea ekimenaren inguruan ari diren gizarte erakundeek. Lege zirriborroa Eusko Legebiltzarrera, Foru Legebiltzarrera, Udalbiltzara eta Iparraldeko Garapen Kontseilura badalia izan da eta Euskal Herriko unibertsitateak izan lukeen izaerari buruz eztabaida sortzea da helburu garrantzitsuenetakoa.
‎Hasiera batean, euskaltegian ibilitako taldeekin osatu nahi zuten bilduma (Koma, Leihotikan eta Zirikatu), baina nahikoa ez zela ohartu zirenean, Euskal Herri osora zabaldu zuten eskaintza, beti ere, aniztasunari lekutxo bat eginez eta estilo ezberdinetako (metal, rock, ska eta hip hop) taldeak ekarriz.
‎Hala gertatu zitzaion EAJri eta hala gertatu zaio ezker abertzaleari ere. Ezin da Euskal Herria konprenitu Hernanitik atera gabe, Euskal Herri osoa Hernani bezalakoa dela pentsatuz, borrokak han egiten dituztenak bezalakoak izan behar dutela...
‎" Eraikuntza nazionala azkartzeko egitasmoak" izenburupean biltzen du Arkotxaren Udalbiltzak 2001ean mugiarazitakoaren zati handi bat, eta zerrenda egite hutsak ematen du aditzera" azkar" mugitu nahi izan duela. Euskara, irakaskuntza, haur eskola, kulturako hainbat jarduera, kirola, Euskal Herriko Estatitistika zerbitzua, Euskal Kontseilu Ekonomiko eta Soziala, Euskal Herri osorako sare meteorologikoa... interbentzio alorrak ugariak izan dira. Baina seguruenik bi jarduera" izarrak" naziotasun agiria eta Zuberoa Garatzen kanpaina izan dira, 2002ko aktibitatean ere garrantzia handia izaten jarraituko dutenak.
‎Orioko herritarrek, azken mendeetan behintzat, esan duten" sinesten det" alde batera utzita, elizan hitzak gogorarazteko jarri duten pantailaren bidez herritarrei" sinesten dut" esanaraztea ez da egokia. Eta Atutxa jaunak, berriz, jakin behar luke euskal legebiltzarburu den aldetik, ETBrentzat ari denean, hau da Euskal Herri osorako," dot" baino" dut" egokiagoa dela. Eta hemen" det"," dot" eta" dut" hizkera oso baten adibide huts besterik ez dira.
‎ Euskal Herri osorako behategi bat jartzeko proiektua zertan da?
‎Tokian tokikoa, alegia. Euskal Herri osorako iragarpen bakarra emateak ez du balio. Kontuan hartu behar baita euri kontutan Espainiako Estatuko bi muturrak Euskal Herrian daudela:
‎Logikoa eta arrazoizkoa da hori egitea? Ala erabakitzen dugu ez daukagula eskubiderik dena paralizaturik edukitzeko non eta gure herritarren %75etik gora bizi den lurraldean, eta ondorioz saiatuko gara hor aurrera egiten eta hori bihurtzen Euskal Herri osoarentzako vis atractiva hori?
‎2 Euskalduna, «EuskalHerriaren Unibertsitateak euskaraz behar du ihardun nahi ta ez. Ezin onhardezakegu hizkuntzabitasunik, eta Euskal Herri osoa berreuskalduntzea dugu geurexede»3 Garai hartan UEUren bultzatzaile garrantzitsua zen Jesus Mari Larrazabalen hitzetan, UEUtik Euskal Unibertsitatera pasatu behar zen, «unibertsitateparalelo» bat sortuz4, alegia «urte osorako sortuko dugun herri unibertsitatearenhasera» (Larrazabal, 1977: 37).
‎Koldo Mitxelenaren jarrerak toki berezia merezi du, euskaltzaleen arteanzuen ospeagatik eta Salamankako Unibertsitateko Katedraduna zelako5 Bereustez, lehentasuna unibertsitatea edukitzea zen6 Euskal Herri osoa hartuko zuenunibertsitate bakarra eta ofiziala7 Barrutiaren aldeko kanpainaren bultzatzailenagusia izan arren, bigarren mailan jarri zuen Nafarroa bertan sartzea, oinarrizkoaeta premiazkoa bertoko agintarien zuzendaritzapean egongo zen unibertsitateaedukitzea zelako: «Badakit(...) barrutiaren burua hemen (Euskal Herrian, diot) izateak ez gaituela besterik gabe geure buruaren jabe bihurtuko sail hontan.
‎Komunikazioaren egileenustez, benetako irakaskuntza sistema propioa izateko, guztiz desegokia da oraingo unibertsitate publikoetako eredu funtzionariala, bereziki eredu erabat hierarkikoa delako, irakasleen benetako irakaste askatasuna mugatzen duelako, eta beti ere agintean dagoen gobemuaren menpekoa delako, disidentzia eta krisia agertzen direnean bereziki. Horrexegatik, egileek eredu ez funtzionariala proposatzen dute, jadanik pausoak emanez, Euskal Herri osoa. EAE, Nafarroa eta IparEuskal Herria, bamean hartuko duen Euskal Unibertsitaterantz.
‎II. Aldi berean, Euskal Herriaren autodeterminazio eskubidea ezagutua etaonartua den neurrian, Euskal Herri osorako unibertsitate propioa eta osoaprestatzen hasi litzateke.
‎Horregatik, Euskal Unibertsitateari buruzko kongresutik eskari formalaegiten diegu honetan interesa duten guztiei, unibertsitateko zein gizartekotaldeei, politikariei eta Euskal Herriko era guztietako instituzio eta erakundeei? Euskal Herri osorako unibertsitate lege propioa prestatzen hasdaitezen, irakaskuntza sistema osoaren atal modura pentsatua eta mamitua.
‎II. Aldi berean, Euskal Herriaren autodeterminazio eskubidea ezagutua etaonartua den neurrian, Euskal Herri osorako unibertsitate propioa eta osoaprestatzen hasi litzateke.
‎Horregatik, Euskal Unibertsitateari buruzko kongresutik eskari formalaegiten diegu honetan interesa duten guztiei, unibertsitateko zein gizartekotaldeei, politikariei eta Euskal Herriko era guztietako instituzio eta erakundeei? Euskal Herri osorako unibertsitate lege propioa prestatzen hasdaitezen, irakaskuntza sistema osoaren atal modura pentsatua eta mamitua.
‎Hori dela eta, material hori sortu beharrean gaude, itzulpenen bidez edo material berria prestatuz. Zoritxarrez, ez dago plangintzaorokor komunik Euskal Herri osorako, ezta marko egokirik ere horretazberba egiteko. Horrela, unibertsitate bakoitzak bere materiala ekoizten du, bere beharren arabera.
‎Horela, 1924anegindako eskaerari Madrilek ezezko biribila eman zion, eta antzera gertatu zenberanduxeago Bilboko Udalak eta lau foru aldundiak bultzatutako ekimenarekin.Lizarrako Estatutuan (1931). Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako alkateekonarturik? Euskal Herri osorako hezkuntza sistema euskalduna aldarrikatu zen, unibertsitatea barne. Zoritxarrez, Estatutua ez zen indarrean jarri.
‎g) Oinarri modura, alde batetik, euskararen eta euskal kulturaren garapena, eta, bestetik, Euskal Herri osoaren erreferentzialtasuna dituen unibertsitate proiektu honek, formalki Unibertsitate bat izan daitekeena edo ez, unibertsitateetako jendearen eta sektore politikoen elkarlana eta estrategiakonpartitua eskatzen du, gaur egungo sakabanaketa gaindituz, EuskalUnibertsitatearen aldeko urrats kualitatibo berriak eman ahal izateko.
‎Gai honen inguruan lan andana ez dagoela aitortu behar badugu ere, azken boladahonetan indartzen ari den ikerketa eremua da3 Gainera, iruditzen zaigu ezen egindako lanetan bazterketan edo miserian murgiltzen den multzo orok bere aipamenaduela: gaizkileak, txiroak, eroak, umezurtzak, esklaboak, juduak... 4 Balorazio orokorra egiteko adina badira behintzat, ia beti bezala, Euskal Herriaz oso gutxi topatuarren.
‎A. Chaho, Navarro Villoslada, Goizueta, Arakistain, Mogel. Nobelarengeneroan, bertsoetan edo koplakarien guduetan, eta Anton Abadiak jadanik 1851nUrruñan (Lapurdi) eta, ondoren, Euskal Herri osoan barrena antolatu zituen euskaljaietan, iraganaren eta garaian garaikoaren arteko euskaldunen errealizazioa edoeguneratzea egin zen. Euskaldun izateko modu bat kanonizatzen hasi zen, eta ondoren, antzeko jaietan eta fiestas euskaras izenekoetan errepikatu zen Hego EuskalHerrian.
‎Euskal Mundu Biltzarrak Euskal Herri osoa, edota, gutxienez, Hego Euskal Herria, hartzenzuen bitartean, historiografia akademikoak askoz gehiago errespetatu edota bultzatu ditu mugajuridikoak.
‎Euskal Herriko hezkuntzaren historia une honetan zein egoeratan dagoenjakiteko, ezinbestekoa da aipatutako historiografia horretara hurbiltzea, gure jakintza arloak hor aurkituko baitu azken finean oinarrizkoa duen justifikazioa, eta baitaaurrerantzean jarrai ditzakeen bideak ere. Azterketa historiografiko honi ekiteak, gainera, Euskal Herri osoa kontuan hartuko duen historia egitea eskatzen du, nahizeta errealitate politiko administratibo ezberdinek batasuna izan dezakeen historiazaildu (ukatzerik ez dagoen zailtasuna, edozein eratan). Izan ere, hezkuntzareneremuan koka daitezkeen fenomeno eta gertakari askok muga horiek gainditukodituzte, hizkuntzarekin, kulturarekin eta, zenbaitetan, erakundeekin lotuta daudenezaugarriengatik.
‎Talde horren kide bakoitzak 500 libera (76 euro) jarri zituen proiektua aurrera eraman ahal izateko. Luzien Etxezaharreta kazetariak, irratiaren sortzailea zenak, hogeigarren urteurrenean azaldu zuen legez, egoera politikoa egokia zen horrelako egitasmoa aurrera eramateko, François Mitterrand gobernu frantsesera heldu izanak euskararen eta euskaldunen errekonozimendurako aukera berriak zabaltzen zituelakoan7 Lehenengo asmoa Ipar Euskal Herri osorako emisora izatearena izan zen arren, legeak eta bitartekariak zirela medio, Lapurdiko emisora bihurtu zen Gure Irratia. Gainera, 1982an Behe Nafarroan eta Zuberoan emandegi bana sortu ziren, eskualde horietan ziren premiei erantzuteko.
‎Gure IrratiaXiberoko Botza bultzatu zutenen asmoa Ipar Euskal Herri osorako irratia sortzea zen; proiektu hori, ordea, bidean geratu zen. Dena dela, aipatu den moduan, beste bi emisorak, k eta Irulegiko Irratiak?
‎Beste aldetik, Radio Pays Basque izeneko emandegi publikoak ez zuen inoiz euskararen aldeko apustu sendoa egin, kontrako zurrumurruak egon ziren arren. Hego Euskal Herritik emititzen zuen Euskadi Irratiak Euskal Herri osora hedatzeko asmoa aldarrikatu zuen arren, iparreko eskualdeak baztertzen zituen praktikan. Beraz, Ipar Euskal Herriko euskal irratiek lan bateratua egiteko aukera hasieratik aurreikusi zuten, bakoitzaren tokikotasuna gainditu ahal izateko, eta beraz, eskualde izatearen kontzientzia sendotzeko?, norberaren izaerari eta esparruari uko egin gabe.
‎Milurteko berriarekin batera, Hego Euskal Herriko irratiekin egitasmo berean sartu dira. Arrosa Ekoizpen Zentrua izenekoa?, zeinean hogeita hamar euskal irratik parte hartzen duten. Gainera, Seaskako ikastolen aldeko jaiaren berri zuzena ematen dute maiatzaren bigarren igandean, Ipar Euskal Herri osora ez ezik, Hego Euskal Herrira era hedatuz. Hasieran Nafarroako euskal irratiekin zuten lankidetzaren bidez egiten zuten arren, gaur egun, berriz, Arrosan dauden emisoren artean lotzen dute emanaldia; hain zuzen ere, 2002ko Herri Urratsetik zuzeneko saioa eskaini da Euskal Herriko hogeita hamar irratietan.
‎Hori zela eta, euskal esparru komunikatiboa sortzea izan zen emisora batzuen kezka. Horretarako, oso beharrezkoa zen emisora bakoitzaren tokikotasuna gainditzea eta, beraz, herrialde desberdinetako emisoren parte hartzea, horrela Euskal Herri osora heldu ahal izateko. Herriarekiko harreman zuzena eskaintzen zuen eremuan lan egitea funtsezkoa jotzen zuten, bakoitzak berean eta bere euskalkia erabiliz, iturrietatik bertatik informazioa eta lekukotasuna eskaini ahal zutelako, eta horretan zetzan beste komunikabide batzuekiko desberdintasun nagusia:
‎Maiatzean Herri Urrats 2002 ri buruzko irratsaio berezi bat uhineratu nahi izan zuten hogeita hamar emisorak, Senperetik Euskal Herri osoari. Ipar Euskal Herriko Euskal Irratiek ekoitzi zuten saioa, eta, akats teknikoak zirela medio, ez zuten arrakasta lortu, irrati batzuek konexiorik egin ezin izan zutelako.
‎Autonomiaren inguruko eztabaidan euskal irrati baten premiaren inguruko debatea indartu zen arren, eskakizun horren aurrekaria aurkitu ahal izan dugu irratigintzaren hastapenetam. Hain zuzen ere, Gaceta del Norte izeneko egunkari bizkaitarrak Hego Euskal Herri osora helduko zen emisora bat sortzeko beharra azaldu zuen, T.S.H. sailean 1925eko urrian argitaratutako artikulu batean5.
‎Eta zuek daramazkizuen elefante hanken itxurako galtza horiek ez dira batere berriak, jakizu, orain dela hogeita hamar bat urteko kontuak direlako. ...uot;, apaingarririk gabe, deitzen baikenion, baserritarrak hizkuntza honetan, eta holako erraztasunarekin gainera, batere nekatu gabe, mintzatzeko gai baziren, gainerako gazteak ere, orain unibertsitatean uholdeka sartuak, horrenbesterako adina bederen izango zirela, eta Euskalduntzen jendea euskaldunduz joateko edo Euskera, hire laguna berez erraza ez den zerbait hurbilagotzeko besapean hartu eta Euskal Herri osoa inguratu genuen hau mahaia da bezalako esaldi argi eta esanguratsuekin. Hiztegi modernoak ere jarri genituen mahai gainean.
‎ Euskal Herri osoa. Ez, zati bat bakarrik, ez Euskal Herri osoa.
‎Euskal Herri osoa? Ez, zati bat bakarrik, ez Euskal Herri osoa. Batez ere hegoaldea, eta hegoaldean bereziki Euskadiko Autonomia Erkidegoa edo, bestela esanik, orduan batzuek Euskal Autonomi Elkartea deitzen zuten eremu hura, Nafarroako agintari sozialista berriek berehala ahaztu baitzuten, denak eri jarri izan balira bezala, ordura arte, gobernuko mahaietan eseri ziren arte esan nahi dut, aldarrikatzen ibili ziren gehiena.
‎Horregatik ez direla sartzen ahal sare publikoan, nahiz urteetan haiek izan ziren, arrazoi guztiarekin gainera, beti publifikazioa eskatzen ibili zirenak. Egia da, abertzale baten ikuspuntutik, aski gauza ona dela elkarte bat izatea, bere besoak Euskal Herri osora hedatzen dituena, baina aitortu behar dut eredu horrek dituen berrikuntza pedagogikoak aztertu nahi izan ditudan bakoitzean ez dudala aurkitu halako desberdintasun nabarmenik eskola publikoetan milaka irakaslek egiaz egunero egiten duten lanaren eta ikastoletan egiten den lanaren artean. Zer gertatzen da?
‎Ustekabeko aldaketa etorri ez eze, Euskal Unibertsita teaez dadekretuz etorriko, legeak ez du ekarriko alegia. Une honetan, behin eta birritan diogunez, ezinezkoa da, ez baitago Euskal Herri osoa barnebiltzen duen administraziorik. Euskal Herri osorako unibertsitate lege bakarra eskatzeapoli ti koki zuzena bada ere, alferrikakoa da.
‎Une honetan, behin eta birritan diogunez, ezinezkoa da, ez baitago Euskal Herri osoa barnebiltzen duen administraziorik. Euskal Herri osorako unibertsitate lege bakarra eskatzeapoli ti koki zuzena bada ere, alferrikakoa da. Are gehiago, legerenbatek edo dekretu ren batek, egingarria izateko, Euskal Unibe rtsita teak behar dituen oinarrizko baldintzak ez ditu beste barik ekarriko.
‎Gauzak ez dira hobetzen baldintza politikoak eta juridikoak aztertzen ditugunean. Gaur egun, legez, ezinezkoa da, baldin eta europar izaerako unibertsitate erakunderen bat sortuko ez bagenu, Euskal Herri osoa hartukolukeen unibertsitatea sortzea; Nafarroa eta EAE bilduko lituzkeena ere ezinezkoa litzateke. Are gehiago, EAEko Euskal Herriko Unibertsitatearen zatiketa ezinezkoa izango litzakete, erkidego honetan indarrean dagoen legedia aldatu gabe.
Emaitza gehiago eskuratzen...
Aldaerak
Lehen forma
Taula kopiatu
Euskal 1.045 (6,88)
euskal 18 (0,12)
EUSKAL 2 (0,01)
Argitaratzailea
Konbinazioak (2 lema)
Konbinazioak (3 lema)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia