|
2000
|
|
|
13:00etan, Zumardian, soilik ikusteko den eguneko ekitaldi bakarra egingo da, gainontzeko guztiak parte hartzekoak dira-eta. Ekitaldi hau erakusketa bat izango da,
|
Euskal
Herriko lurralde eta eskualde ezberdinetan dantza soltean egiteko dauden era ezberdinak azalduko dituen erakusketa. Euskal Herri osotik etorriko dira dantza bikote edo taldeak, eta horrez gain, dantza solte munduan garai bat eta estilo bat markatu duten belaunaldi, sendi edota eskolak ere izango dira agerraldian.
|
|
|
Beheratze luze horren hasikinak Frantziako Iraultzaren gogortadak ditugu. Areago, 1789 urtean bertan Versaillesko Estatu orokorretarako deialdia erregeak egin eta Ipar
|
Euskal
Herriko lurraldeetan nabari zen aspaldiko foruak zaintzeko gogoa. Hiru lurraldeotako lege beregainak ziren jokoan.
|
|
2001
|
|
|
Euskal herritzat hartuko genuke bere esisten tziaren jabe den euskal komunitatea, berezkoak dituen eskubideak eraginkortasun betean jartzeko prest dagoena. Komunitate horrek
|
Euskal
Herriko lurraldeetan du kokaleku eta erabaki tzeko eskubidea du gutxiengo gehiengo joko guztien gainetik. Gauza bat baita euskal herri edo komunitate horri dagozkion berezko eskubideak, eta beste bat zein elkarbizitza eredu emanen lioketen Euskal Herriko biztanleek euren buruari eskubide guztiak bermatuta egon daitezen.
|
|
|
Hain zuzen, V. mendean suebo, alano eta bandaloen Hispaniarako sarrera gunea izan zen; ondoren bisigodoak sartu ziren, hasieran inperioaren federatu modura, polizia lanak eginez. VI. mendearen hasiera bitartean,
|
Euskal
Herriko lurraldeak sueboen zabalkundea, bagauden mugimenduaeta bisigodoen kontrol eta ordena kanpainak jasan behar izan zituen. Eta ondorengo mendeetan, VI. mendetik aurrera, inguruko bi monarkia handien, bisigodoaketa merobingiarrak?
|
|
|
Egoera horretan eta klimaren eraginez, sortu eta hedatu da jatorrizko landaredia. Gaur egungo paisaia geologiaren historiak eta prozesu morfoklimatikoek itxuratu dute; horien eraginez,
|
Euskal
Herriko lurraldean hainbat motatako paisaiak daude, hala nola mendiak, haranak, lautadak eta kostaldea.
|
|
|
Bazen han, zabal nahiz mehar, élite argi bat. Galde  tzekoa ere da ea orainago beste horrenbestekorik sortu ote den, Azkoitiko zalduntxoez kanpora,
|
Euskal
Herriko lurralde guztian. Giputz hauek, gainera, ez ziren lapurtar haiek bezainbat euskararen alde ahalegindu.
|
|
|
estatu propiorik ez izan arren, Administrazio publikoak joka dezakeen paper positiboa, askotan funtsezkoa.
|
Euskal
Herriko lurralde administratibo desberdinei so egitea besterik ez dago, Iparraldeko egoera, Nafarroakoa, Euskal Autonomi Erkidegokoa, Arabakoa, Bizkaikoa, Gipuzkoakoa, Udal desberdinetakoa... baloratzeko garaian.
|
|
2002
|
|
|
Ondorengo kapituluetan gehienbat Hego Euskal Herria hartzen dugu aztergunetzat, han hemenka Ipar Euskal Herriaz eginiko aipamenak irakur daitezkeen arren.Laugarren eta bosgarren kapituluetan Euskal Herriko ekonomiaren oinarri gisa hardaitezkeen gaiak aztertzen dira. Laugarrenean, Galder Guenaga arduratzen da ingurumenaren auzi konplexuaz hausnarketa egiten eta Hego
|
Euskal
Herriko lurraldearen antolaketaren ikuskera eskaintzen. Hurrengo kapituluan, hiru egile diraHego Euskal Herriko azpiegitura sarearen egoeraren berri ematen digutenak:
|
|
|
Aurreko etaparen ardatza modu kapitalistak funtzionamendu ekonomiko etasozialean ezartzea izan bazen, etapa honetan eraldaketa ekonomikoaren elementunagusia Hego
|
Euskal
Herriko lurraldeko industria jardueren orokortze ezberdinaeta Ipar Euskal Herriko zerbitzuen espezializazioa izan da.
|
|
|
Atzeraldi horretan, hala ere, banaketa kooperatibak denetan dinamikoenakizan ziren, 1987 urtealdian banaketa taldeak 1.800 lanpostu sortu baitzituen.Talde hau, Eroski lider zuela,
|
Euskal
Herriko lurraldetik kanpo ere hedatu zen, aliantza estrategikoen bitartez Espainiako estatuan barneratuz. Finantza taldeakere, Lan Kide Aurrezki Kutxaren eta Lagun Aroren lidergopean, arrakastaz garatuzituen bere finantza jarduerak, hainbat lanpostu berri sortuz, nahiz eta ekonomiabere osotasunean arazotan izan.
|
|
|
Bilakaera orokorraren azken elementu gisa, Hego
|
Euskal
Herriko lurraldeetako dinamika tertziarioen berezitasunei erreparatuko diegu. Horretarako 9.3 irudiakeskaintzen duen informazioa erabiliko dugu.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurraldeak oso desberdinak dira, elkarrekin konparatuz. Instituzionalizazio eta autogobernu mailak zeharo desberdinak dira; norbere ekonomiaeta gizartea batera garatzeko ahalmenak oso bestelakoak dira.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurraldeen izaera eta egiturak oso desberdinak izanik, ez daharritzekoa bertako mugimendu abertzalearen historia ere halakoxea izatea.Mikel Aizpururen tesiak (Gipuzkoa) eta Josu Chueca-renak (II ErrepublikaNafarroan) hainbat aurrerapen ekarri dizkigute, Santiago de Pablo-k Arabari buruz egindako lanak bezalaxe. Nazionalismoak Ipar Euskal Herrianizandako garapena nahiko ezezaguna izan arren, Jacobs-en liburua kalitatehandikoa da, eta gaiaren lerro nagusiak, gainetik bada ere?
|
|
|
Gainditu beharreko lehena politikoa da, eta lurraldetasunaren zatiketa politiko administratiboarekin zerikusirik dauka. Euskal Unibertsitateak
|
Euskal
Herriko lurralde historiko guztien ispilu izan behar du, horrek dakarren eztabaidarekin. Teorian proiektuak EAEko erakundeetan harrera ona izan dezake, baina ez horrela Iparraldekoetan eta are gutxiagoNafa rroakoetan.
|
|
2003
|
|
|
Bai, baina bederen Raffarini
|
Euskal
Herriko lurraldearekiko kidetasun azkar bat dugula helarazi genion, sentimendu hori bizirik atxikitzen dugula. Euskaldunok Hitzarmen Berezia erdietsi dugu, eta orain, ekimen honen bidez, Ipar Euskal Herriaren erakundetzea eta egituratzea falta zaizkigula adierazi genion.
|
|
|
Eta hemen?
|
Euskal
Herriko lurralde heze eta menditsu honetan, zertan ibili ziren Gipuzkoako biztanleak Gure Aro aurreko azken milurteko erabakigarri horretan. Agian, erantzuna azken urteetan aurkitu diren herri harresituek emango digute, bertan gordetzen dena informazio iturri oparoa bilakatu baita.
|
|
|
Bi ikerlan erraldoik arakatu zituzten 2001 urtean euskararen egoera eta bilakaera
|
Euskal
Herriko lurraldeetan: Euskararen Jarraipena III. Euskal Herriko Soziolinguistikako Inkesta 2001 eta Euskararen erabileraren kale neurketa IV. Bi ikerlan horien metodologiak eta edukiak zeharo ezberdinak izan arren, ondorio bat dute komun:
|
|
|
Hemeretzigarren mendeko Espainiako eta Frantziako legedi liberalek, ordea, hezkuntza eredu berria ekarri zuten, eta unibertsitateen sorrera eta garapena estatuaren menpe geratu ziren. 1857ko Moyano Legearen ondorioz, Hego
|
Euskal
Herriko lurraldeak inguruetako unibertsitateei atxikirik gelditu ziren: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa Valladolidekoari, eta Nafarroa Zaragozakoari.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurralde antolakuntzari buruzko legea/ Ley de ordenacion del territorio del Pas Vasco. (e).
|
|
2005
|
|
|
Intsumisio kanpainak urritik abendura bitartean iraun zuen
|
Euskal
Herriko lurralde guztietan. Kanpaina garai berri bateko hasiera bezala planteatu genuen, intsumisio borroka moldeari bultzada emateko helburuz.
|
|
|
Segik bi ardatz zehatzen inguruan landu nahi du intsumisioaren jarduera: autodeterminazio eskubidearen ukazioaren eta
|
Euskal
Herriko lurraldearen zatiketaren aurka. Estatuen ukazio nagusia nazio hau ez onartzea da.
|
|
|
Baionan bere egoitza duen Iker zentroaren agerkaria dugu Lapurdum, euskal ikerketen berri emanaz urtean behin argitaratzen den aldizkari sendoa. Bere zortzigarren zenbakian garaturik aurki daitezkeen gai anitzen artean, Bernard Etxepare eta Arnaud Oihenarten maitasun poesiak, urteetan Frantzian zein Belgikan errefuxiatu ziren euskal umeak, Martin Goyhetchek() lapurterara itzuli eta egokitutako La Fontaine eta Florianen alegiei buruzko eskuizkribuak, musulmanak
|
Euskal
Herriko lurralde ezberdinetan, euskararen gaineko hainbat gai, Artzeren poesiaren pentsakizuna, euskal antzerki garaikidea, baladen itzultze eta moldatze moduak eta euskara berpizteko politika Ipar Euskal Herrian aztertzen dituzten lanak daude.
|
|
|
Militantzia zabala dugu.
|
Euskal
Herriko lurralde guztietako zinegotzien kopuru altuak ondo baino hobeto adierazten du hori. Gure hautesleak garbi dauka hori guztia» diosku Larreinak.
|
|
|
da euskarak ez zuela iberierak edo zeltiberierak besteko prestigioa idatzira jasotzeko baina horrek ez du esan nahi hego
|
Euskal
Herriko lurraldean, iparraldean hala zenean, (aitzin) euskararik ez zela.
|
|
2006
|
|
|
Gero Garaziko Mendietatik hurbil baskoien lurraldea dator [egungo Ipar
|
Euskal
Herriko lurraldea], itsasertzean iparralderantz Baionako hiriarekin. Mintzaira basatikoko lurra da, ohiantsu eta menditsua, ogi, ardo nahiz bestelako janaririk gabekoa, sagarrak, sagardoa eta esnea ez bada.
|
|
|
Hori izan zen gehienbat, bertso eskolak egiten ari diren lanari omenaldi txiki bat. Azkenean bertsolaritza ez dela bakarrik BECen kantatu zuten 8 bertsolarien eredua, baizik eta badaudela hor bertso eskolak, ume pilo bat
|
Euskal
Herriko lurralde guztietan, jendeari hori erakusteko. Eta egon ziren txaloekin, nik uste jendeak badakiela hor zerbait badagola egosten!
|
|
2007
|
|
|
1
|
Euskal
Herriko lurraldeen artean alde nabarmenak daude euskaEgoeraren gaineko gogoetak eta norabide proposamenak – Iñaki Mart� nez de Luna raren bilakaeran: EAEn, erabilerak gora egin du esparru formaletan zein informaletan; Nafarroan ere zertxobait gehixeago erabiltzen da euskara, etxeko salbuespenarekin, non atzera egin duen; Iparraldean, atzerapausoa egon da eremu guztietan.
|
|
|
Gainerakoan, udaberria puri purian daukagu hemengo gizarte giroari begira jarrita. Lehenik egunotan
|
Euskal
Herriko lurralde guztia, Zazpiat Bat lotura eginez bezala, iparretik hegora eta ekialdetik mendebaldera zeharkatu duen Korrika 15, eguraldi txarrari aurpegi emanez eta gau eta egun, ezordutan berdin, sekulako jende oldea mugiarazi duelarik nonahi ere. Eta azken txanpa, berriz, hortik honakoa Iruñean, E. Herriaren hiriburu nagusian, eguraldi narrasari aurpegi emanez..
|
|
|
Ikus ditzagun erakunde koordinatua edukitzearen abantailak: lehenik, gainerako erakunde kulturalak ahalegin horretan inplikatzeko ahalmena edukiko duelako; bigarrenik, Euskal Herri osoko erakundea delako, eta era horretan EAEko, Nafarroako eta Iparraldeko errealitatea gaindituz
|
Euskal
Herriko lurralde osoan lan egiten duten erakundeek parte hartzeko aukera edukiko dute; hirugarrenik, erakunde publikoa delako; laugarrenik, proiektu horrek aurrera eramateko behar dituen baimen ofizial guztiek erraztasuna edukiko dutelako.
|
|
2008
|
|
|
ELA eta LABen garai bateko jarduera batasuna, Lizarra Garaziko akordioa, Euskal Herria Bai, Nafarroa Bai... gauzatu zirenean indar handiz eragin zuten haiek ukitutako esparruak.
|
Euskal
Herriko lurralde askotako gehiengo politiko eta soziala ordezkatzen duelako da handia bilgune burujabeen eragina, eta hala ez den lekuetan minoria oso garrantzitsu eta baldintzagarri gisa eratzea ahalbideratu duelako.
|
|
|
Estatuarekin sinatutako kontratuetako anitz ideia eta asmo Lionel Jospinen garaitik heldu dira.
|
Euskal
Herriko lurraldearen kudeaketa biziki aitzinatu da Garapen Kontseiluaren bitartez. Egia da, desmartxa ez dela duela hogei urte abiatu zenean espero bezain fite joan, baina asmoa sakonagoa da egun. Jendearen espirituetan gero eta indar gehiago hartu du Euskal Herriko 2020 izeneko egitasmoak.
|
|
|
Baina jada ez ziren kultur arloan iniziatiba markatzen zutenak. Are aski aktibo segitzen zuen Campion moduko batek bere orientabidea aldatu egin zuen, literaturan adibidez, erromantizismo foruzaletik korronte berriagoetara igaroz246 Izan ere,
|
Euskal
Herriko lurralde dinamikoenean, Bizkaian eta bereziki Bilbo inguruan, belaunaldi berri bat azaldu zen, giro erromantiko foruzale horretan hazia, baina eredu berriak planteatzen zituena hainbat arlotan: Azkue, Unamuno, Arana Goiri, Julio Urkixo, Telesoforo Arantzadi...
|
|
|
Euskarazko egokitzapen eta baremazioak euskararen jabekuntza prozesuaren inguruko informazio garrantzitsua eskaintzen du. KGNZ
|
Euskal
Herriko lurralde guztietako haurrek osatutako laginaz barematua izan da, eta horrek bermatzen du tresnaren erabilgarritasuna Euskal Herri osorako. Horrez gain, itemetan euskalkietako formak hartu dira kontuan tresnaren erabilera zabala ziurtatzeko.
|
|
|
Euskal Herriko frankismoaren errepresioaren ikurra. Polizia espainiar hau Gipuzkoako Gizarte Politikako Brigadako buruzagia izan zen, eta terrore frankistaren erakusle handienetzat hartua da
|
Euskal
Herriko lurraldean.
|
|
|
Burdinbidean obra handiak egitea aipu da, eskualde mailako tren moderno eta egoki bat pasatu ahal izateko, linea erregularrekin. Ipar
|
Euskal
Herriko Lurralde Kontratuan burdinbide horren modernizatzea aipu da, baina ekintza konkreturik zehaztu gabe. Hautetsiek hori obratzeko gogoa agertu zuten.
|
|
|
10 urte bitarteko gazteentzat dira udaleku horiek, eta, bertan, ingurune paregabean, espeleologia, eskalada, ibilaldiak bizikletaz, igeriketa, jolasak, mendi irteerak egingo dituzte; beraz, naturarekin harremanean egoteko aukera edukiko dute.
|
Euskal
Herriko lurralde guztietako gazteen arteko harremana natura eta euskararen bidez sustatu nahi izaten dute udaleku horietan. Udalekuek 100 euro balio dute, eta prezio horretan sartzen dira autobusa, asegurua eta ekintzetarako.
|
|
|
Honen aurrean, hizkuntza politika eraginkor eta emankorrak behar ditugula adierazi nahi dugu. Lege berri bat behar dugu, euskarari estatus berri bat eman eta bere ofizialtasuna aitortuko duena,
|
Euskal
Herriko lurralde osoan.
|
|
|
Bestalde, erabakiak hartzeko eskubide demokratikoa eta hiritartasuna/ ak edo nazionalitatea/ ak aukeratzeko eskubidea, ez da euskaldun direnei bakarrik usurpatzen zaien eskubidea, nahiz eta funtsean hala izan, baizik eta
|
Euskal
Herriko lurralde guztietan bizi direnei ukatzen zaien eskubidea da, edozein dela herritarraren jatorria, identitatea edo egungo nazionalitatea. Guzti guztiok, edozein dela gure identitatea, euskalduna, espainiarra/ frantziarra edo biak, gure nazionalitatea aukeratzeko eskubidea dugu, elkarrekin partekatzen dugun esparrua arautzeko eskubidea dugu, jatorriedo identitate desberdintasunak ahaztuta edo haiek barne hartzen direla.
|
|
|
Hortaz,
|
Euskal
Herriko lurralde guztietan bi eskubide horiek aitortzea beharrezkoa dela sinistarazteko lanean eta parte hartzen jarraitzea nahitaezkoa da; izan ere, guzti guztioi eragiten digute, batzeko eskubideak dira eta ez zatitzeko, errespetatu behar diren eskubideak dira, herri honen bizikidetza eta egoera hobetzea nahi badugu, eta zatitzea ez badugu nahi. Sinistarazte lana eta parte hartzea, azken finean, oso baldintzatuta dauden sektore horietara bideratu behar dira, ez beren jatorri, identitate edo hizkuntzagatik, baizik eta Espainiako eta Frantziako Estatuek erabiltzen dituzten elementu subjektibo horiek erabiltzen dituztelako; eta, hain zuzen ere, estatuek beren jarduera politikoan erabiltzen dituzte elementu horiek, euskal gizartearen nahi demokratikoak eta normalizatzaileak oztopatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Hautetsien Kontseiluko presidentea da." Lurraldeen antolaketa iraunkor baterantz" jardunaldiak burutu dira berriki Baionan. Lurraldeak Ipar
|
Euskal
Herriko lurraldea antolatzeko Ituna (Charte) diseinatzea izan du xede: " Hautetsien Kontseiluak eta Garapen Kontseiluak Euskal Herriarentzako erreferentziazko dokumentu bat behar dela pentsatzen dute, hautetsiek eta gizarte eragileek oinarrizko agiri bat behar dugu erabakiak hartzeko" erran digu Hautetsien Kontseiluko buru Jean Jacques Lasserrek.
|
|
|
HARABA: Kasualitatez bezala aurkitutako
|
Euskal
Herriko lurraldea.
|
|
|
Indarrean dagoen legediarekin bat, Euskal Herriko hiru errealitate juridikoetan, euskara ofiziala da Euskal Autonomia Erkidego osoan (EHAE 6.1 art.) baita Nafarroako" euskal hiztunen eramuetan" ere (NFBHLO 9.2 art.). Ipar Euskal Herrian ordea, soilik frantsesa da ofiziala1 Berez esan dezakegu hizkuntza bat ofiziala dela, botere publikoek hizkuntza hori beraien arteko eta subjektu pribatuekiko komunikaziorako ohiko bitarteko gisa onartu dutenean, erabateko balio eta eragin juridikoekin. Agerikoa da,
|
Euskal
Herriko lurralde bakoitzean euskara ofizialtzat aitortzearen ondorio juridikoak, biztanleen hizkuntza eskubideen estatus ezberdina dakarrela euskararen erabileran eta derrigorrezko hezkuntza esparruan, euskararen irakaskuntza bermatu litzatekeelako eraginkorki ofiziala deklaratzen den eremuetan.
|
|
|
Aldez aurretik alabaina, ikergai izango dugun legezko errealitate hori kokatuko dugu, argitara eman diren azken datuek islatzen duten errealitate soziolinguistikoan. Honetara hain zuzen ere, garrantzitsua deritzogu, aurrenik, 2006ko IV. inkesta soziolinguistikotik ateratako zenbait datu aztertzea2 Aipatu inkestak,
|
Euskal
Herriko lurralde guztietan bizi den eta hamabost urtetik gorakoa den biztanleria du aztergai (2.500.000 pertsona gutxi gora behera). Hortaz, kanpo uzten du hamabost urtetik beherako biztanleria; eta datu hori azpimarragarria da, euskaldun kopuru gehien duen taldea delako.
|
|
|
Talde nortasuna eta kultura bereiztu ahal izateko adibide ezin hobea, euskal nortasuna bera daukagu. Erramun Baxokek eta beste hainbatek argitaratutako lan eskerga batean argi ikusten da euskal nortasuna oso modu ezberdinetan ulertzen dela
|
Euskal
Herriko lurraldeen arabera (Baxok et al. 2006). Hartara, Euskal Autonomi Erkidegoan inor euskal herritartzat hartzeko lehenesten diren baldintzak bertan bizitzea eta hala izateko borondatea dira.
|
|
|
Dokumentuak hainbat artxibotatik jasotakoak dira, besteak beste,
|
Euskal
Herriko lurralde historikoetako eta herrietako artxiboetatik, Estatuko Administrazioaren Artxibo Orokorretik, Valladolideko Unibertsitateko Artxibotik eta Artxibo Historiko Nazionaletik.
|
|
|
EAJk bat egin du sindikatu nazionalistak deitutako martxarekin. Ohar baten bidez jakinarazi dutenez,
|
Euskal
Herriko lurraldeetan dituen bost zuzendaritzetako presidenteak joango dira manifestaziora, Euzkadi Buru Batzarreko beste kide batzuez gain.
|
|
|
Ohar baten bidez jakinarazi dutenez,
|
Euskal
Herriko lurraldeetan dituen bost zuzendaritzetako presidenteak joango dira manifestaziora, Euzkadi Buru Batzarreko beste kide batzuez gain.Zehazki, ondoko hauek dira mobilizazioan parte hartuko dutenak: Iñaki Gerenabarrena Arabako exekutibako presidentea, Andoni Ortuzar Bizkaitik, Joseba Egibar Gipuzkoatik, Txaro Goikolea Ipar Euskal Herriko exekutibaren izenean eta Jose Angel Agirrebengoa Nafarroako EAJren zuzendaritzatik.
|
|
|
1945eko azaroan, Hirugarren Reicheko buruzagiak Nurembergen epaitzenhasi zirenean, Eusko Jaurlaritzak eta lehendakariak txosten luze bat prestatu zutennon Alemaniako indarrei, eta bide batez, Francoren Armadari, Gerra Zibilean
|
Euskal
Herriko lurraldean egindako krimenak leporatzen zizkieten. Txosten horrekbereziki Gernikak jasandako bonbardaketa aipatzen zuen eta Luftwaffeko pilotuenatxiloketak eta, ondoren, euren adierazpenak.
|
|
|
Azken orriko taulan argi ikus dezakegu Giza Eskubideen Arkeologiaz arduratzen den Aranzadiren talde hau ez dela
|
Euskal
Herriko lurraldeetara mugatzen.Beste autonomia erkidegoetan ere lan egiten du eta, lantaldean bertan ere, bestezentroetako ikertzaileek hartzen dute parte. Euskal Herritik kanpo lan egiteaarkeologia hedatzen ari den globalizazioaren erakusgarri da.
|
|
|
Horren harira, galdera batzuk egin dizkie ETAk Espainiako gobernuburuari eta agintariei. . ETAren jarduera armaturik gabe prest al leudeke Espainiako agintariak
|
Euskal
Herriko lurraldeek beren etorkizun politikoa erabakiko duen prozesu bat errespetatzeko??. Horrekin batera, armak isilduz gero independentziaren aldeko hautua errespetatuko ote luketen galdetu die ETAk agintariei.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurralde gatazka luzea. Europako aukera
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurralde egoera aurkeztea zeregin konplexua da, baina argigarria izan daiteke euskal lurraldeei lotutako espazio administratiboa nola egituratzen den, eta nolako muga sistema antolatzen den, aztertzea; eta horren guztiaren eragina eta ondorioak egungo egoera politikoan ulertzen saiatzea. Interesik ezin zaio ukatu gaiari, azken batean Europan dauden lurralde gatazka nabarmenenetakoa baita Euskal Herrikoa, baina ezaguna delakoan, errepikakortzat jo zitekeen arren, gaiaren dimentsio teknikoak ezagutzeak hausnarketarako espazio objektiboa eskain lezakeela uste dugu, halako gatazka egoeretan objektibotasuna bilatzea era interesgarria izan baitaiteke zenbait tentsio apaltzeko eta baita konpontzeko ere.
|
|
|
Lurraldeak bi estaturen artean zatitzean, eta euskararekin batera beste hizkuntza batzuk sartzean, zalantzan jarri zen adierazpen linguistiko baten eskualdeen eta probintzietako mugen arteko egokitzapen erlatiboa. Mugen berregituraketa horren lehen eragina
|
Euskal
Herriko lurralde eta hizkuntza koherentzia zalantzan jartzea izan da. Ardatz nagusi linguistikoa —eta, beraz, kulturala— oso ahulduta dago, eta euskararen erabileraren bidez elkarrekin harremanetan dauden taldeak banaturik daude, eta testuinguru politiko eta kultural oso desberdinetan kokaturik.
|
|
|
Ez dago
|
Euskal
Herririk lurralde administratibo gisa, euskararen erabileran txertatutako nortasun batekin. Lurralde mugatuagoak baino ez daude, non herritar batzuk, proportzio aldakorrean, euskal nortasunari lotuta dauden.
|
|
2010
|
|
|
Datu horiek, transmititzen duten informazioaren balioa dela medio, euskaltzale orori gomendatzeko modukoak dira. Azken buruan,
|
Euskal
Herriko lurralde euskaldunena den Gipuzkoako joerek ongi erakasten digute beste lurralde erdaldunagoetan ere —aldeak alde— euskararen normalkuntzan topa genitzakeen aurrerapausoen zein oztopoen erreferentziak; alegia, euskararen berreskurapen ahaleginetan etenik gabe jada agertzen (edo aurrerago agertuko) zaizkigun argi ilunak.❚
|
|
|
Gero eta ezagunagoak dira euskararentzat halako ikerketak, hizkuntza bera nork, non, zertan eta zertarako erabiltzen den hori aurkezten digutenak esparru desberdinetan. Hartara, euskararen sustatze eta jagote zereginetan lanabes baliotsuak eskaintzen dituzte,
|
Euskal
Herriko lurraldeetan euskararen estatusa hobetzeko eta aitzinatzeko.
|
|
|
Arrago hauetan batzen ziren pertsonak, euskal hiritar berriak, Euskal Herriak bizi zituen aldaketa sakonen protagonista izan ziren. Mendebaldeko Europan gertatzen ari ziren aldaketa ekonomikoak eta sozialak, une berean, Hego
|
Euskal
Herriko lurraldeetan ere gertatzen ari ziren. Ez, ordea, Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Proiektu estrategikoa 3 ardatzen eta 34 programaren inguruan eraikitzen da.Programa horiek 77 ekintzek osatzen dituzte eta hau da 2008ko irailan izenpetuzen «2007
|
Euskal
Herri lurralde kontratua» (frantses estatuak, Akitaniaeskualdeak eta Pirinio Atlantikoetako departamenduak izenpetu zutelarik).
|
|
|
Hauek batez ere inbertsio publikoen finantzaedo programazio tresnak dira. Iparraldeko tokiko proiektuak bururatu ahalizateko,
|
Euskal
Herri lurralde kontratuak mota honetako finantzamenduakmobilizatzen ditu.
|
|
|
, (1990): Maiatzaren 31ko 4/ 1990 Legea,
|
Euskal
Herriko Lurralde Antolakuntzari buruzkoa.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurralde antolamendua egituratzen duen ardatzetako bat, eskualdea gainditzen duen mugikortasun ahalmena da. Europa barneko kokapengeografikoak nazioarteko desplazamendu ugarien pasabide bihurtzen du gureingurunea, Pirinioak zeharkatzeko bidean hain zuzen ere.
|
|
|
Nabarmentzekoa da UDALBILTZA erakundearen beraren behin betiko ilegalizazioa eskatzen dela.Honen aurrean, Adunakoko udalbatzarrak honako puntu hauek onartzen ditu: 1 Aldarrikatzea 1999ko irailean Euskalduna jauregian egindako batzar sortzailean onartu ziren bost helburuen alde lan egitea beharrezkoa eta zilegi dela eta ezin dela delitutzat jo. Helburu eta lan ildo horietan aurrera egiteagatik hautetsi eta alkateak kriminalizatzea demokraziaren aurkako ekimena da, are gehiago kontuan hartuta epaituak sufragio unibertsalez aukeratutako herri ordezkariak direla.2 Konpromisoa hartzea, edozein arlo instituzionaletan, demokratikoki aukeratutako ordezkariek
|
Euskal
Herriko lurralde eta eremu administratibo guztietako instituzioak sortu, bultzatu, garatu eta finantzatzeko duten eskubidea errespetatzeko.3 Udalbiltza eta bertako hautetsi eta langile ohien aurka Madrileko Auzitegi Nazionalean eramaten ari den auzibidea irmoki salatzea eta Estatuko Gobernuari eskatzea Estatuko fiskal nagusiak gaur egun mantentzen duen akusazio publikoa erretira dezala....
|
|
|
" Administraziotatik datozkigun erasoak etengabeak dira".
|
Euskal
Herriko lurralde zatituen araberako balorazioan, Ipar Euskal Herrian euskal departamenturik ez izateak ikasleei dakarzkien gabeziak salatu zituen. Nafarroa Garaiari dagokionez Gobernua" betiko bide espainolistan" jarraitzen duela esanez laburtu zuen egoera.
|
|
|
Abiapuntua aldatzeak ez zuen
|
Euskal
Herriko lurralde guztietatik etorritako lagunen elkartasun keinua eragotzi eta, bostak aldera, jendez gainezka zeuden espaloiak, manifestazioa hasi aurretik. Bukaerarako ere, martxaren burua udaletxera heldu zenean, asko artean Moyua plazan zeuden.
|
|
|
Ekonomia eta finantzak errege diren garai hauetan, politikari profesionalak, boterea duten erakunde politikoak eta oro har sistema ekonomiko sozial hau mantentzen ari direnak guztiz jasangaitzak eta ezin onartuak dira. Ipar
|
Euskal
Herriko lurralde eta biztanleekiko errespeturik gabe jokatzen ari dira eta gizarteak aurki ditzakeen arazoen aitzinean ez ikusiarena egiten segitzen dute.
|
|
|
Torrealdairen azterketaren ondoren, Gaiak saila dakar aldizkariak, eta hor Koldo Gorostiagaren eta Elena Belokiren artikulu bat. Iaz Jakin en agertutako bi artikuluren ildoari jarraitzen diote
|
Euskal
Herriko lurralde gatazka konpontzeko Europako Batasunak eskain ditzakeen aukeren inguruan, hain zuzen ere. Hirugarren artikulu horretan, lurraldearen auzia gainditzen lagun dezaketen Europako Batasunaren erkidegoko eskualde politikaren belaunaldi berriko lanabesei buruzko hausnarketa kritikoa egiten dute Gorostiagak eta Belokik.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurralde gatazka definitu, eta Europako markoan barnebildu; eta Europar Batasunak beste gatazka batzuetan (Zipre eta Irlanda) bilatutako irtenbideak aztertu, horixe izan da orain arte, aurreko bi artikuluetan, eginiko bidea. Tenorea da, hortaz, irtenbide komunitarioek Euskal Herriko auzian jorra litzaketen formulak aztertzeko.
|
|
|
1. "
|
Euskal
Herriko lurralde gatazka luzea. Europako aukera"
|
|
|
2. "
|
Euskal
Herriko lurralde gatazka. Europar aukera zehazteko bidean"
|
|
|
Bost urte igaro dira GAINDEGIA Euskal Herriko ekonomia eta gizarte garapenerako behategia sortu zenetik, eta hasiera hasieratik izan da udalerria bere behaketa eta azterketa lanaren erreferentziazko unitatea,
|
Euskal
Herriko lurralde guztietan antzeko ezaugarriak baititu administrazio unitate horrek. Azken urteotako behaketa lanaren ondorioz bildu ditugun informazio eta datuek aukera eman digute gure herriko gizartearen eta ekonomiaren egitura ezagutzeko, eta, orobat, egiaztatu dugu 685 udalerrien arazo nagusiak, azpiegiturak, komunikazioak, energia iturriak eta gizarte zerbitzuak antzerakoak direla funtsean.
|
|
2011
|
|
|
Urriaren 9an izango dira zirkuituko azken bi ibilaldiak, Makean (Lapurdi) eta Orozkon (Bizkaia). Bien bitartean,
|
Euskal
Herriko lurralde guztietatik igaroko diren 22 ibilaldietan parte hartzeko aukera izango dute. Abuztuan eta irailean izango dute ibiltariek deskantsurako aukera, ez baita irteerarik egingo.Egun berean bi ibilaldik bat egingo duten asteburuak izango dira, maiatzaren 14a eta urriaren 9a, esaterako.
|
|
|
CO2 kontzentrazioa %30 hazi da mende batean, eta horrela jarraituz gero 1000 ppm ko muga gaindituko du mendearen amaieran. Atmosferan 1000 ppm CO2 aurkitzeko, denbora geologikoan ehun milioi urte egin behar dugu atzera; orduan dinosauroak planetaren jaun eta jabe ziren, poloetan ez zegoen izotz plakarik, itsasoak hamarnaka metro gorago zeuden, eta egungo
|
Euskal
Herriko lurralde gehienak ur azpian zeuden. Hara ari gara itzultzen, abiadura bizian.Lurraren sistema klimatikoan ondorio larriak ekarriko lituzkeen aldaketa oro saihestu nahi badugu nazioartean adostasun moduko bat dago, zeinaren arabera batez besteko tenperatura globalaren igoera gehienez 2ºC ra mugatu behar baitugu, aro industriaurreko tenperatura erreferentziatzat hartuta.
|
|
|
Harek be, errazoi sakonak erabiliz, bakotxaren hizkuntzak norbere heziketan dauen garrantzia argitu euskun. Jose Anjelek, hain zintzoa eta fina izanik, biotariko bati bakarrik errazoia emon barik, niri be errazoizko ziritxua sartu eustan, euskeraz egiten ez dan
|
Euskal
Herriko lurraldeei buruz orain gogoratzen ez dodan zerbait aitatuz.
|
|
|
Otoitz giro eta euskal giro ederrean eta gaurko munduaren eta gure Herriaren eta gaurko Eleizearen arazo bat edo beste aztergai nagusi dirala, bakotxean Herrialde baten batzen zan lehenengo eta Loiolan orain, laiko ezkondu, ezkonge, alargun, monja, erlijioso, abade... mordoa. Giro zoragarria
|
Euskal
Herriko lurralde guztietakoen artean. Eta ezin ahaztu hainbeste bider gure artean izan dogun Flandesko Ludo Docx abade euskaldunbarritua be.
|
|
|
Adibidez, batetik, Miren Mateok Euskal Autonomia Erkidegoan, eta bestetik, Jose M. Legarra eta Erramun Baxokek Nafarroan eta Iparraldean euskararen estatusaren plangintza dute hizpide.
|
Euskal
Herriko lurraldeetan euskara indarberritzeko eman diren pausoak eta betetzeke geratzen diren erronkak aztertzen dira bi lan horietan. Identifika itzazu eta konparatu EAEn, Nafarroan eta Iparraldean hezkuntzaren esparruan emandako pausoak edo aurrera eramandako ekimenak.
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herrian inoiz egin den manifestaziorik handienetakoa izan zen. Euskal herritarrak bakarrik ez
|
Euskal
Herriko lurralde guztietako jendea joan zen Bilbora atzo, baina ez ziren euskal herritarrak bakarrik bildu. Madrildik eta Herrialde Katalanetatik ere etorri zen jendea.
|
|
|
Banatzen dituenaz ahaztu eta batzen dituenari sendo eusteko burubideari lotzeko erabakia agertu zuten atzo eguerdian euskal dantzaren munduko ehunka ordezkarik?
|
Euskal
Herriko lurralde guztietatik bilduak?, Eibarren, Euskal dantzaren adierazpena plazaratu eta Biharamuneko dantzatuz. Eibarko bonbardaketa. Gernikakoaren bezperan gertatua?
|
|
|
Elkarrizketa eta akordioa izan behar dira prozesu guztiaren funtsa, baina salbuespenik gabeko elkarrizketa[...]. Erakundeetatik haratago,
|
Euskal
Herriko lurralde guziak kontutan izanez, gaur egungo marko juridikoa gaindituz. [...] Estatu espainiarreko eta frantziarreko gobernuek ezin dute denbora gehiago iraun Aieteko ondorioei erantzun gabe.
|
|
|
Bestalde, gazte gehienek euskara etorkizunean lana topatzeko edo ikasketetan aurrera egiteko tresnatzat daukate. hala ere, badira euskararen balioa zalantzan ipintzen dutenak ere, kalean edota ikastetxean erabili beharrik ez dutelako. Gainera, euskararen balioa
|
euskal
herriko lurraldera mugatuta ikusten dute askok. (ikus Martinez de Luna et al. 2000). zenBaiT OnDORiO y
|
|
|
Hizkuntza gaitasuna, erabilera erreala eta espero daitekeen erabilera. Hego
|
Euskal
Herriko lurraldeak. Euskaraz%
|
|
|
Plan horrek Euskal Autonomi Elkarteko turismoaren garapen eredua zehazteaz batera, turismoko edo oporretako bigarren egoitzaren ingurumaria antolatuko du. Zehazpide hori gauzatu,
|
Euskal
Herriko Lurralde Antolakuntzari buruzko maiatzaren 31ko 4/ 1990 Legeak ezarritako lurralde antolaketako tresnen araberako ereduari jarraiki gauzatuko du.
|
|
|
Alabaina, borroka hegemonikoa ez dago kopuru aritmetikoaren baitan bakarrik.Azken urteotako bilakaera politikoak askotan erakutsi digu «euskal herritar» tipikoa, hegemonikoa, neurri handi batean, euskal abertzalea izan dela, euskal naziokidea.Esan nahi da, euskal nazioa izan dela hegemonikoa
|
Euskal
Herriko lurralde eremuzabaletan. «Euskal» adierazlea, abertzale, euskaldun, separatista, borrokari...edukien sinonimotzat jo izan da, batik bat.
|
|
|
Ezinezkoa da euskal hezkuntza normalizatzea
|
Euskal
Herriko lurraldean euskarari buruzkobost egoera normatibo desberdin pairatu behar direnean.
|
|
|
Euskal hezkuntza normalizatzea ezinezkoa da
|
Euskal
Herriko lurraldean euskarariburuzko bost egoera normatibo desberdin pairatu behar direnean.
|
|
|
Lurraldearen kontzeptu politikoa, osoa bada, nolabaitesateko, estatuari atxikitzen edo lotzen zaio baitezpada. Loturak ez dauka zertanizanik efektiboa; efektu analitikoetarako aski da lotura hipotetiko edo balizko bat, etahorrela, Kurdistango edo
|
Euskal
Herriko lurraldeaz mintza gaitezke «lurralde» hitzazentzu politiko osoan erabilita, nahiz eta Euskal Estaturik edo estatu kurdurik ez izangaur egun. Garrantzizkoa da konturatzea halakoetan ere estatuari ari gatzaizkiolazeharretik begira.
|
|
|
eskumen esklusiboak. EAE eta Nafarroa, gure kasuan?, estatuaren oinarrizkolegeen bidez mugatuak. Beste alde batetik, Ipar
|
Euskal
Herriko lurraldeek ez duteinolako eskumen aitortzarik.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurraldearen desegituraketa
|
|
|
Lan harremanen eredua funtsezkoa da garapeneredu bat eraikitzeko eta, eredu horren baitan, aberastasunaren birbanaketarako, sortzen den errentaren inguruko gatazkatik. A. Bengoetxearen esanetan, lanharremanen eta gizarte babesaren oraingo arau esparrua erabaki estatalen mendedago erabat,
|
Euskal
Herriko lurraldeentzat, eta, hortaz, ez du kontuan hartzen euskalgizarte eta ekoizpen sarearen errealitatea, eta, gainera, kaltegarria da gure garapensozioekonomikoarentzat. Bereziki esanguratsua da Euskal Herriak gehiengosindikal bat izatea, lan harremanen eta gizarte babesaren esparru propioarenaldeko apustua egiten duena, hots, gure gainean ditugun esparru estataletatikbereizten den esparru propio baten aldeko apustua egiten duena.
|
|
|
Euskal Herria, lurraldearen antolamenduaren ikuspegitik, osatu gabeko puzzlenahasia da. bada, Euskal Herriak behar du berariazko lurralde antolamendua.Euskal Herriaren oinarrizko mapa eta lurraldeen banaketa bat behar dugu.GAINDEGIAk (Euskal Herriko ekonomia eta gizartearen garapenerako behategia) bere proiektua abian ipintzeko eta eragiketa estatistikoak egin ahal izateko mapa bateta
|
Euskal
Herriko lurraldeen banaketa bat hautatu behar izan du. Hautapen horretanirizpide historikoak, politikoak, administratiboak, soziologikoak eta linguistikoakerabili ditu.
|
|
|
Unitatehori udalerria da. Udalerrietatik abiatuz, eskualdeek, herrialdeek eta nazioak osatzendute GAINDEGIAk darabilen
|
Euskal
Herriko lurraldeen banaketa.
|
|
|
1 taula.
|
Euskal
Herriko lurralde banaketa, herrialde, eskualde eta udalerrietan.
|
|
|
Frantziako eta Espainiako estatuekinposatzen diotela euren zati izatea. Frantziako eta Espainiako estatuek arautudute
|
Euskal
Herriko lurraldeak, Iparraldea eta Hegoaldea, eurenak direla; estatuenlurralde antolamendua diseinatu dute, autonomia mailaren bat gorabehera, estatubakarrak izango balira bezala eta estatuaren batasuna, esplizituki. Espainia, edoinplizituki. Frantzia?, estatuaren arau gorentzat ezarri dute.
|
|
|
a.
|
Euskal
Herriko lurraldea eta biztanleria: kontzentrazioa areagotuz.2010ean, Euskal Herriak 3.102.884 biztanle zituen bere 20.947 kilometro karratuetan; beraz, haren dentsitatea 148,2 biztanle/ km2 da, EBkoa baino handiagoa? 116?. Nolanahi ere, datu hori batez besteko bat baino ez da, muturren artean mugitzenbaita:
|
|
|
Defizit estrukturalak eskumenen ereduan daude txertatuta, halako moldeznon plangintza ekonomikoa eragozten baitu, bere zentzu zabalenean, baitapolitika laboral eta sozialen arauzko egituraketa ere. Horri lotuta, lurralde zatiketaknabarmenki oztopatzen ditu lurraldearen eta euskal ekonomiaren plangintzaintegratuaren aukerak, baita
|
Euskal
Herriko lurraldeek orokorrean eskain litzaketensinergia positiboak aprobetxatzeko aukera ere.
|
|
|
Hego
|
Euskal
Herriko lurraldearen egituraketak errepideen eta trenbidearengarraio konbinatua eskatzen du. AHTren oraingo proiektuak areagotu egingo ditulurralde desorekak, gune metropolitano handien alde, eta are gehiago hondatukodu ingurunea.
|
|
|
Baina Espainiako indarrik atzerakoienek ez zuten indargabetze hori eta Isabel erregina izan zedin onartzen eta gerra piztu zen. Hego
|
Euskal
Herriko lurraldeak –hiriburu nagusiak izan ezik– Karlosen alde atera ziren elizaren eragin nabarmenpean, haren koroapean ikusten baitzituzten ziurrago babesturik ordurako arriskuan ziren euskal foruak eta, zer esanik ez, fede katolikoa eta bere bizitza eta gizarte ikuspegia. Izan ere, Karlos erregegaiarentzat lau probintziak gotorleku nagusi izan ziren gerra amaitu bitartean.
|
|
|
Ondoren, Elkarbide elkartearen eskutik, batik bat, han eta hemen dihardut. Hego
|
Euskal
Herriko lurralde guztietan ibili naiz, dozenaka batzuetan.
|
|
|
|
Euskal
Herriko lurraldeetan erakundetzea pixkanaka sendotu zen bereziki Batzar Nagusien inguruan eta merkatariena Bilboko kontsulatuan. Hiribilduen ordezkarien indarra batetik eta bestetik, jauntxo eta lur zabaleko udalerriena.
|
|
|
1789ko azaroaren 11n, Frantziako erresumaren barne administrazioaren egituratzea erabaki zen.
|
Euskal
Herriko lurraldeak, aurrerantzean Basses Pyrenées izenpeko departamentuan antolatu ziren, Biarno barne zegoela. Gainera Departamentuko administrazio buru Paueko hiria bihurtzen zen, Baionaren kaltean.
|
|
|
Hala ere, eztabaida horiek ziren bitartean,
|
Euskal
Herriko lurralde gehienak karlisten administrazioaren kontrolpean jarri ziren. Karlisten gerra giroko Diputazio berriak antolatu zituzten.
|