|
2000
|
|
|
Euskal nortasunean prozesu ezberdinek bat egiten dutela erakusten digun adibidebat,
|
Euskal
Herriko biztanleek beren talde nortasunaz egiten duten definizioetan dugu.Horretarako, Baskongadetako Eusko Jaurlaritzak, Nafarroako Foru Gobernuak eta IparEuskal Herriko Euskal Kultur Erakundeak burututako inkesta baten emaitzak hartukoditugu erreferentziatzat9.
|
|
|
Nik uste dut, militante huts ez diren
|
Euskal
Herriko biztanleengan, sentiberatasuna sortzeko indarra badutela gai hauek, aberastasunaren izenean tratatuak izatenbadira. Egia da, gero eta sutsuago daudela Euskal Herriaren aurka agertzen ari diren, vasco tasunaren?
|
|
|
AIZPURUA, Xabier
|
Euskal
Herriko biztanleen hizkuntz gaitasuna. 77/ 78 zk. (1993), 91 Denok Apez (Aldapeko’ri tzaz atzizkia dela ta). 19 zk. (1965), 93 Aldapeko Jaunari nere azken itza. 22 zk. (1966), 93
|
|
|
AIZPURUA, Xabier
|
Euskal
Herriko biztanleen hizkuntz gaitasuna. 77/ 78 zk. (1993), 91
|
|
2001
|
|
|
Komunitate horrek Euskal Herriko lurraldeetan du kokaleku eta erabaki tzeko eskubidea du gutxiengo gehiengo joko guztien gainetik. Gauza bat baita euskal herri edo komunitate horri dagozkion berezko eskubideak, eta beste bat zein elkarbizitza eredu emanen lioketen
|
Euskal
Herriko biztanleek euren buruari eskubide guztiak bermatuta egon daitezen. Logikoki, behar beharrezkoa da prozesu horretan kanpo injerentziek ez baldintzatzea euskal herritarren erabakiak, horrela eskubide guztiak eraginkorrak zein gauzagarriak izan daitezen.
|
|
|
Ildo horretatik, aipagarria zaigu" koko" hitzaren zentzua, antza denez euskal etnian ongi erroturiko sustraiak zituena. Horrela, hiztegiari jarraikiz eta Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen arabera, espainiarrak" kokoak" ziren, hain zuzen ere" surnom que l' on donne aux Espagnols". Baztandarrek, halaber, mespretxu handiz" kokoak" deitzen zieten erdalduntzeko zorian zeuden ultzamarrei; sakandarrek Lizarrerriko biztanleei eta leitzarrek Tafalla aldekoei," koko herria" ere jaso delarik.
|
|
|
Euskarari buruzko ikerketak, baita erabilerari buruzkoak ere, soziologoekburutu izan dituzte gehienbat; hori dela eta, ikuspegi soziologikoa erabili izan dabereziki. Zehazkiago, ikuspegi mikrosoziala izan dute euskararen erabilera (etajabekuntza) aztertzean; horregatik,
|
Euskal
Herriko biztanleen zenbait ezaugarrihartu dituzte aztergai, aldagai soziodemografiko gisa kontsideratuz. Aldagai hauenartean:
|
|
2002
|
|
|
Nrork ez du gurean senitartekoren bat, urruna bada ere, Argentinan? Bertan bizi diren euskal jatorriko argentinarrek,
|
Euskal
Herriko biztanleak bikoizten dituzte. Horregatik, azken asteetan Argentinatik datozkigun berri ilunak interes bereziz jarraitu ditugu hemen.
|
|
|
Hori da populazioaren parte handienaren sentimendua. Izan ere, Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen erdia baino ez da jatorriz euskalduna.
|
|
|
Alde batetik espainiar hizkuntza daukagu, gizaldietan zehar Espainiakoinperioak, estatu nazioak eta frankismoak inposatu diguna, Hego EuskalHerrian jaun eta jabe dena, Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen promoziorakoezinbesteko baldintza dena, promozio ekonomiko, sozial eta politikorakobaldintza?, estatu nazioaren hizkuntza, eremu horretan gehienek dutena?, zibilizazioaren hizkuntza, gizaldietan oinarritutakojarduera inperialista baten bitartez garatu dena?, eta nazioarteko hizkuntza, munduko herri kopuru garrantzitsuak eta munduko biztanlengoaren zatiesanguratsuak hitz egiten ...
|
|
|
Laburbilduz, hiru eratako gatazkak bereizdaitezke: bi Estatuetako erregeen eta beren menpeko lurraldeetako biztanleeninteres ekonomikoen artekoak; Ipar eta Hego
|
Euskal
Herrietako biztanleen artekoak; eta, lurralde bakoitzeko biztanleen interes ekonomiko desberdinen artekoak.
|
|
|
Beraz, hitzarmenen aurka baino, beren interesen aldera egokitzea nahi zuten.Egokitze horiek askotan ez zetozen bat
|
Euskal
Herriko biztanleen interesekin, eta, ondorioz, negoziazio luzeak egin behar izaten ziren bi Gorteetan, denen gustukohitzarmena osatu nahian. Frantziako koroaren aldetik, Conversaren babespeanLapurdiko marinelak Gipuzkoako arrantza ontzietan itsasora zitezen galaraztea zenhelburu garrantzitsuenetako bat.
|
|
|
3.3.2 Ipar eta Hego
|
Euskal
Herrietako biztanleen arteko gatazkak
|
|
|
hutsak diren bitartean[...] Ez dago demosik ethnos edo nortasun kolektibo bereziturik gabe[...] Ethnos hori ez da zertan nortasun sendoen partekatze materialean oinarritu[...] Euskal demosak, gizarte politikoak? euskal interes orokorrean du izan zutabea, eta berau ez da inoiz sortuko nolabaiteko komunitate sentimendurik ezean[...] Euskal herritarron borondatezko esparru politikoa proposatzen duen burujabetza proiektua, prozesu soziala da, eta arrakasta lortuko badu,
|
euskal
herriko biztanleen atxikimendu eta partaidetza funtsezkoa da? –azpimarratua nirea?).
|
|
|
Euskal Herriko irratia ez bazen ere, Radio España Independiente zelakoak. La Pirenaica izengoitiaz ezatutzen zena? toki bat izan zuen euskal irratigintzaren historian; alde batetik, bere sortzailea eta urte askotako zuzendaria Dolores Ibarruri, Pasionaria, izan zelako, eta, beste aldetik, ostiralero Hego
|
Euskal
Herriko biztanleei saio bat eskaintzen zielako. Era berean, Euskal Herriko bizitza politikoan eragin handia izan zuten gertaera batzuen lekukotasuna eman zuen emisora horrek.
|
|
2003
|
|
|
Hego
|
Euskal
Herriko biztanleak gehiago kezkatzen ditu heriotzak etorkizuneko bizimodu erosoago batek baino. Datuek erakusten dutenez, %24k dauka heriotzako asegurua, %13, 4k erretiroko planen bat eta %6, 5ek bakarrik aurrezki asegurua.
|
|
|
Aipatu azterlanean azaltzen denez, 31 eta 40 urte bitartean sortzen da aseguratzeko kezka handiena. Alde horretatik, hala Hego
|
Euskal
Herriko biztanleak, nola Espainiako Estatukoak, Europako beste zenbait herritakoak baino adinez zaharxeago direla hasten dira aurrezten. Europako herri horietan askoz hedatuago omen dago etorkizuneko diru baliabideak bermatzeko kultura, eta, ondorioz, handia omen da bizi aseguruetako inbertsioa.
|
|
|
Erretiroari dagokionez, hurrengo hamarkadan azaltzen da kezka; 41 urtetik aurrera edo. Horrek esan nahi du Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen batez bestekoak, gehien jota, 25 urteko epea hartzen duela erretirorako aurrezteko (teorikoki 65 urterekin erretiratzen da jendea; hortaz, 41ekin aurrezten hasiz gero, 25 urte dira).
|
|
|
Izan ere, Autonomia Estatutuak euskararen hizkuntza ofizialkidetasuna arautu zuen, eta, horrez gain,
|
Euskal
Herriko biztanle guztiei eskubidea aitortu zien, Administrazioarekin dituzten harremanetan hizkuntza hori erabiltzeko. Hizkuntza eskubide horiek guztiak ziurtatzeko beharrezkoak diren neurri eta bitartekoak jarri behar dira.
|
|
|
Horixe da Hemen etaMunduan taldearen ezaugarri nagusietariko bat, Europako gainerako taldeetatikbereizten duena.
|
Euskal
Herriko biztanle batentzat garrantzizkoa da bere buruaeuskal herritartzat definitzea, baina definizio hori ez dagokio aberriaren hautapenari, aberriaren partaide izateari edo aberria kontzeptuaren izateari. Hori baino aurrerago doa.
|
|
|
ikastolek, kultura elkarteek eta familia eta guraso elkarteek. Agiri horren bultza tzaileek
|
Euskal
Herriko biztanleek euskara jakiteko eta erabiltzeko eskubidea zutela adierazi zuten, eta gaztelaniak eta frantsesak bizi zuten faborezko tratua salatu zuten; esparru guztietan euskara koofiziala izan zedila aldarrikatu zuten. Horrez gain, Euskal Unibertsitatea sortzea eta Euskaltzaindiaren baliabideak aberastea eskatu zuten.
|
|
|
Egoera berri horrek beste erreakzio mota batzuk ere sorrarazi zituen, eta euskara eta euskal kultura mundu modernora egokitu beharra azpimarratu zen. Hezkuntzaren arloan, 1969an sortu zen Seaska ren lehen ikastola; eta arlo politikoan, 1960 urtean Enbata taldea sortu zen, turismoak eta zerbitzu publikoen eskasiak sortutako eredu neokolonialaren aurka protestatzeko eta euskal abertzaletasuna aldarrikatzeko37 Ipar
|
Euskal
Herriko biztanle askok beren kultura alboratu eta frantseztearen alde egin bazuten ere, ez ziren gutxi izan bigarren aukeraren alde egin zutenak. Baina, ez zegoen batasun gehiegirik horien artean.
|
|
2004
|
|
|
Horrek guztiak baieztatu besterik ez du egiten ageri ageriko errealitate bat:
|
Euskal
Herriko biztanleak, neurri handi batean, euskaldun elebakarrak ziren eta nekez ezagutzen zuten gaztelania edo bestelako hizkuntzarik; horregatik, herriari testu juridikoak itzuli behar zitzaizkion beraren hizkuntzara edo hizkuntza horretan egin behar zitzaizkion galdeketak.
|
|
|
–Euskadin lan indarra saltzen duena, hori da euskalduna?. Eraikuntza nazionalaren gatazkaren erdian,
|
Euskal
Herriko biztanle anitzek kontzientzia nazional espainola edo frantsesa dutenean, definizio horrek gatazka abertzalearen oinarriak kolokan ezartzen zituela iruditzen zitzaidan, oinarri horiek, hain zuzen, borondate politikoa duen talde nazional berezi batek sortzen baititu. Lan indarrak edo herritartasun legeak ezin dezakete kontzientzia nazionala ordezkatu eta estali.
|
|
|
Ezinezkoa da, euskaraz ez dakien norbait euskalduna ezin izan daitekeen modu berean(...). Euskal Herritarrak
|
Euskal
Herriko biztanleak dira, eta euskaldunak, berriz, euskaraz mintzo direnak. Hain zaila al da ulertzea?
|
|
|
(272) Aizpurua, Xabier, < <
|
Euskal
Herriko biztanleen hizkuntza gaitasuna> >, Jakin, 77, Donostia, 1993, 91 106.orr.
|
|
|
Elhuyar hiztegian, zeine tan «euskalaritza» ez baitator baina bai euskalari, hau baskologoren baliokide tzat hartzen da, euskaralogoarekin berdinduz. Eta baskoa, hiztegi berean, eus kaldunari deitzen zaio, adiera zabalean,
|
Euskal
Herriko biztanleari, eta hertsian, euskaraz dakienari. Remen baskologoa eta euskaralogoa baliokide tzat hartzen dira.
|
|
|
Telebista hauek estazio guztien ehuneko handiegia ez badira ere —%28—, kualitatiboki oso esanguratsuak dira: hiriburuetako telebista guztiak1 1, esan bezala emisio eremuen zabaltze joeragatik probintzietara hedatzen direnak(
|
Euskal
Herriko biztanle guztiengana heltzen dira, hortaz); eta interes handiko guneetan (biztanleria, erreferentzia) jarduten dutenak (Laudio Araban, Irun eta Mendaro Gipuzkoan, eta Tafalla Nafarroan).
|
|
2005
|
|
|
Berrehun urteko historiak dirau; liberalismoaren hasieran jadanik formulatu ziren erakundetze aukera bien arteko diskurtso eta tirabiretan eta armiarma sare horretan
|
Euskal
Herriko biztanleen portaerak ageri zaizkigu.
|
|
2006
|
|
|
Baina ez zen nonbait nahikoa izan bien arteko gatazkari amaiera emateko. Errege ingelesak, urte bereko irailaren 8ko agindu baten bidez, orduan ingelesen menpe zeuden Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleei eskatu zien, Hegoaldekoen aurka borrokatzeko. Madozen kontakizuna, ordea, zalantzan jarri beharra dago, besteak beste, Kanariar Uharteak euskaldunek 1393an deskubritu zituztela esan baitzuen, historiagile gehienek gutxienez 80 urte lehenago dagoeneko irlak ezagunak zirela dioten bitartean.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak etxetresna elektriko zaharrak energia gutxiago kontsumitzen duten etxetresna berriekin ordezkatzeko, diru laguntzen sistema ezarri zuen eta dakigunez, etxetresna elektriko ugari aldatu dira. Hego
|
Euskal
Herriko biztanleei inbertsioa egitera bultzatzen zaie, beti ere helburua energia aurreztea delarik. Ipar Euskal Herrian eta Frantzian oro har, berriz, zerga berri bat ezarriko da urte honen amaieran etxetresna berria erosten dutenentzat.
|
|
2007
|
|
|
Argi dago
|
Euskal
Herriko biztanle gehienak politikoki eskuinzaleak zirela. Izan ere, 1919tik 1936ra buruturiko bost hauteskundeetan Jean Ybarnégaray eskuindarra nagusitu zen Euskal Herrian; Garat Euskal Herriko garaile ezkertiar bakarra izan zen (Bérard eta Delzangles erdi ezkertiarrak ziren), 1924tik 1932ra hauteskundeak irabazi zituena Baionako I. barrutian.
|
|
|
Nik uste dut, militante huts ez diren
|
Euskal
Herriko biztanleengan, sentiberatasuna sortzeko indarra badutela gai hauek, baldin aberastasunaren izenean jorratzen badira. Egia da gero eta sutsuago daudela Euskal Herriaren aurka agertzen aridiren vascotasunaren jabe omen direnak, eta Espainia edo Frantziako naziokideeneta komunikabideen laguntza dutela.
|
|
|
«Nola itzuliko genuke, vascos/ basques?? , euskalherritarrak?=
|
Euskal
Herriko biztanleak,, euskaldunak?= euskaraz mintzo direnak. Hizkuntzarentradizioan, eta herri oroimenean,, euskalduna?
|
|
|
|
Euskal
Herriko biztanle bakoitzak, 200 litro ur inguru erabiltzen du etxean, egunero, batezbeste. Etxean erabiltzen den urari, industrian edo nekazaritzan baliatzen dena gehitzen badiogu, Europa mendebaldeko herritar bakoitzak urtean 500.000 litro ur baino gehiago gastatzen du.
|
|
2008
|
|
|
ezin dut baserria ipini mendi gailurrean, eta gero garraio publikoa eskatu. "
|
Euskal
Herriko biztanlea naiz eta eskubidea daukat", esan daiteke. Bada, beharbada ez daukazu eskubide hori, zeuk erabaki duzu han bizitzea.
|
|
|
–Euskadin lan indarra saltzen duena, hori da euskalduna?. Eraikuntza nazionalaren gatazkaren erdian,
|
Euskal
Herriko biztanle anitzek kontzientzia nazional espainola edo frantsesa dutenean, definizio horrek gatazka abertzalearen oinarriak kolokan ezartzen zituela iruditzen zitzaidan, oinarri horiek, hain zuzen, borondate politikoa duen talde nazional berezi batek sortzen baititu. Lan indarrak edo herritartasun legeak ezin dezakete kontzientzia nazionala ordezkatu eta estali?.
|
|
|
Beraz Azkuerentzat, bere karrera intelektualaren lehen unetik, argi zegoen
|
Euskal
Herriko biztanle oro nolabait euskaldun dei zitekeela, baina euskara jakin gabe ez zirela egiazko euskaldunak. Azkuek «bere taldea» hizkuntzaren arabera definitzen zuen.
|
|
|
Bilboko Ezkerraldea eta Eskuinaldea, Barakaldo... Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen %57k kutsatutako airea arnaste duela jakinarazi dute, 2007ko datuekin ateratako txostenean oinarrituta eta Osasunerako Mundu Erakundearen aholkuei jarraiki. Autoen erabileraren inguruko hausnarketa eskatu du, hirietako kutsaduraren %80 izan daitekeelako.
|
|
|
Inkisizioaren desmasiak eta nazien zanpaketa pairatu duen herriak izaera berezia duela dio Stephanyk. Hego
|
Euskal
Herriko biztanleei ere arduratsu ihardesteko eskatzen die. «Muga administratiboak herri hau bitan zatitzen badu ere, kultura bera dugu eta elkarlanean oinarritzen gara».
|
|
|
Orain arte, Hego
|
Euskal
Herriko biztanleek 20.000 euro dituzte bermatuta, eta 70.000 euro Ipar Euskal Herrikoek
|
|
|
Musika entzutea eta liburuak irakurtzea dira
|
Euskal
Herriko biztanleen kultur ohituren artean ohikoenak. Hori da Kulturaren Euskal Behatokiak zazpi herrialdeetan egindako lehenbiziko inkestatik atera daitekeen ondorioa.
|
|
|
Teknologia berriek ere kultura helarazteko moduan eragin dute.
|
Euskal
Herriko biztanleen %41, 4k Internet erabili ohi dute. Hala ere, gazteak dira sarerako zaletasun handiena erakusten dutenak.
|
|
|
Lapurdi %50 baino gehiago, Nafarroa Beherea %32, Araba %29, Bizkaia %26 Immigrante gutxien dituztenak Gipuzkoa (biztanle guztien %22), Zuberoa (%20) eta Nafarroa (%18) dira. Garrantzitsua da, halaber, kontuan hartzea
|
Euskal
Herriko biztanle guztien
|
|
|
|
Euskal
Herriko biztanleen laurdena euskalduna da. Azken hamarkadetan egindako ahaleginak euskaldunen kopurua handitzea ekarri badu ere, handitze hori ez da izan euskararen normalizazioa bermatzeko adinakoa.
|
|
2009
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, 15 urtetik gorako biztanleen artean, euskararen erabilera sustatzearen alde %64, 7 agertzen da; Ipar Euskal Herrian berriz %41, 2, eta Nafarroan %37, 7 Ez alde eta ez aurka ostera, Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen %41, 1 azaltzen da, Nafarroako biztaleen %37, 7 eta Euskal Autonomia Erkidegokoen %24 Azkenik, euskararen erabilera sustatzearen aurka agertzen da Euskal Autonomia Erkiegoko biztanleen %11, 2, Ipar Euskal Herrikoen %17, 6, eta Nafarroako biztanleen herena baino pixka bat gehiago (hau da, %34, 2).
|
|
|
Honen harian, ETAren preso guztientzat bozgorailu mediatiko berdintsua eskatu dute Aitor Bezares eta Miren Legorburu ezker abertzaleko ordezkariek. Egoera honetan,
|
euskal
Herriko biztanle guztiek daukate iritzia emateko eskubidea.
|
|
|
|
Euskal
Herriko biztanleek begi onez ikusten dituzte zientziak eta teknologiak ekarri dituzten aldaketak eta aurrerapenak. Hala ere, askok uste dute teknologia berriekin zuhur ibili behar dela, eta osasunean eta ingurumenean duten eragina ezagutu arte arreta handiz aritu eta erabili behar direla.
|
|
|
Euskal Erria euskal etxearen sortzaileetariko bat izan zen (Aramendi, B. Urrutia eta beste askorekin batera), are gehiago, euskal etxe horren zutabe nagusitzat hartu genuke. Begi onez ikusten zuen, bai Ipar Euskal Herriko bai Hego
|
Euskal
Herriko biztanleek bertan parte hartzea, inongo diskriminaziorik egin gabe. Baina haren nahiak ez ziren bertan bakarrik gelditu, eta Euskal Herriko kolektibitatearen alde zenbait lan egiten jarraitu zuen.
|
|
|
Kulturgintzaren eta komunitatearen arteko harremanaz pentsatzen jarrita, komunitatearen kultur kontsumo ohiturei buruzko datuak soilik datozkio burura ikasle honi. Azkenak Kulturaren Euskal Behatokiak zazpi lurraldeetan egindakoa ikerketaren ondorioak, non
|
Euskal
Herriko biztanleen kultur ohituren artean ohikoenak musika entzutea eta liburuak irakurtzea direla esaten den; 15 eta 24 urte bitartekoen artean, adibidez,% 85ek entzuten dutela musika egunero edo irakurtzeko Europan baino zaletasun handiagoa dagoela Euskal Herrian. Baina tankera horretako ikerketa kuantitatiboetatik harago, elkar ezagutzaz baino gehiago ezezagutzaz hitz egin litzatekeela dirudi, gustuez, estiloez, zaletasunez badihardugu ikerketa gutxi baitatoz gogora.
|
|
|
Ildo beretik, iaz maiatzaren 27an Euskal Herriko hainbat pertsonak eta erakunde publikok bultzaturik, Bizitza Osasungarrirako Euskal estrategia (BOE) aurkeztu zuten, Gasteizen. Helburua
|
Euskal
Herriko biztanleen artean ohitura osasungarriak sustatu, eta horiek lortzeko erraztasunak ematea da. Horretarako zutabe nagusi elikadura orekatua eta jarduera fisikoa hartu dituzte.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoa da, hiru lurraldeen artean, pisu demografikorik handiena duena, bertan bizi baitira
|
Euskal
Herriko biztanleen ia %75; eta euskararen bizi indarrari dagokionez ere, Euskal Autonomia Erkidegoa da pisu handiena duena, bertan kokatzen dira-eta euskal hiztunen %80tik gora. Horrexegatik, euskararen urteotako gizarte bilakaeraz edo hizkuntza politikaren lege oinarriez dihardugunean, Euskal Autonomia Erkidegoko errealitatea izango dugu abiapuntu nagusi.
|
|
|
•
|
Euskal
Herriko biztanleen laurdena euskalduna da. Azken hamarkadetan egindako ahaleginak euskaldunen kopurua handitzea ekarri badu ere, handitze hori ez da izan euskararen normalizazioa bermatzeko adinakoa.
|
|
2010
|
|
|
Bai esan nion, urte gutxitan ipuin liburu bat, nobela bat eta testuen antologia bat.
|
Euskal
Herriko biztanleen %99, 7ak bezala, ez zekien ezer.
|
|
|
Duela 40 urte gertatzen ez zen gisan, gaur egun heriotza gehiago daude sortzeak baino. Halaber, kanpotik datozen pertsonak adin batekoak badira, Frantzia osoan bezala, Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen %31, 7ak 30 urte baino gutxiago dauzka. Horrek agerian uzten du natalitate tasa nahiko garaia dela, azken hamarkadetan garatuak izan diren politika natalisten ondorioz.
|
|
|
Immigrazio ez atzerritarrean, Frantziatik etorri dena beraz, 78.000 lagun inguru dira: Euskal Herriko biztanleriaren %3 guti gorabehera, baina Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen %30 (P. Albite, Jakin, 165:
|
|
|
Bere aldetik 2006ko IV. inkesta soziolinguistikoak Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen %22, 5 elebiduna litzatekeela erraten digu eta %8, 6 elebidun hartzailea. AEKko ikasleen lankideek era batez holako hizkuntza gaitasun proportzioa erakutsiko lukete, zenbaki mota ezberdin horiek konparagarriak baldin badira.
|
|
|
Ogitarteko bakoitza kadira bat da, saltzen dugun atorra bakoitza mahaiaren puska bat, nabarmendu du Gorostiagak. Arabatik, Bizkaitik, Nafarroatik eta Gipuzkoatik heltzen den jende kopurua apaldu egin dela diote, eta, erronka ekonomikoa kontuan hartuz, funtsezkoa dela euskaltzale ororen presentzia, eta dei berezia egin die Ipar
|
Euskal
Herriko biztanle guztiei ere.
|
|
2011
|
|
|
Baina bada gauza esanguratsu bat gure herrian ezarri dituzten panel hauetan;" Elecciones" delako hitza agertzen da bertan, besterik gabe. Jakina da hego
|
Euskal
Herriko biztanle gehienek gaztelaniaz aritzeko inongo arazorik ez dutela. Baina zergatik ageri da informazio hau gaztelania hutsean?
|
|
|
Garai bateko modem bidezko konexioa txiki gelditu da etxeko erabilerarentzat, eta are gehiago Internet bidez beren produktuak merkaturatu nahi dituzten laborari edo abeltzainentzat. Guztira Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen %3, 4k ez dute izan orain arte banda zabalerako sarbiderik eta %22k estaldura arazoak izan dituzte, Espainiako Industria Ministerioak berak emaniko datuen arabera.Hispasat 1E satelitearen banda zabaleko konexioak arazo horiei konponbidea eman diezaieke, hori baita datozen urteetan izango duten aukera bakarretakoa. Hain zuzen ere, datozen bost urteetan toki horietako azpiegitura hobetzeko asmorik ez dutela jakinarazi dute telekomunikazio enpresa nagusiek.
|
|
|
Baina gaur egungo Nafarroa zer da? Batzuek ez dute onartzen denok
|
Euskal
Herriko biztanleak garela. Beraz, zer esan behar diegu horiei?
|
|
|
askorentzat ia bakarra. ...lazio osoa mintzaldatzea. ez lan mundu transnazionalak, ez atzerritiko (are beste kontinenteetatiko) etorkin fluxuek eta ez, agian, euskaldun gazteen (askotan kualifikatuenen) lan mundu globalizaturako kanporatzeak egingo dio panorama horri euskararen aldeko ekarpen gotorrik. hori da nire begiek ikusten dutena. hori guztia horrela izanik, uste al duzu benetan zure iloba horiek (eta horiekin batera
|
euskal
herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) euskaldun elebakar izango direla hemendik ehun urtera eta euskara izango dela, euskal herri osoan, eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia bertako eskualde, pertsona eta funtzio guztietan, hala uste baduzu, ez irakurtzen segi:
|
|
|
euskararen indarberritze saioari honegatik edo hargatik frenoa jartzen ez bazaio, eta europako zokoalde honetan erabateko transformazio demografiko, ekonotekniko, soziokultural eta politikooperatibo bortitzak (alde batekoak zein bestekoak) gertatzen ez badira hurrengo hamarkadotan, hiru eszenario hauetatik zeinek du egiantz handiena, eta zeinek txikiena, orain arteko eskarmentu kontrastatuaren eta hizkuntza soziologiaren funtsezko ekarpenen argitan?: a) Iloba horiek (eta horiekin batera
|
euskal
herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) euskaldun elebakar edo euskal elebidun izango dira eta euskara izango da euskal herri osoan eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia, eskualde, pertsona eta funtzio guztietan; b) Iloba horiek (eta horiekin batera euskal herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) erdaldun elebakar edo erdal elebidun izango dira eta erdara izango dute euskal he... Batzuek euskaraz moldatuko dira nagusiki, besteak erdaraz eta askotxok, honegatik edo hargatik, euskaraz egingo dute leku, jardun gune, harreman sare eta situazio batzuetan eta erdaraz besteetan. ez uste izan, irakurle lagun, ehun urteko kontu hori hain urruti dagoenik. pentsatu, aitzitik, hemendik bost edo hamar urtera jaioko direla iloba horiek:
|
|
|
euskararen indarberritze saioari honegatik edo hargatik frenoa jartzen ez bazaio, eta europako zokoalde honetan erabateko transformazio demografiko, ekonotekniko, soziokultural eta politikooperatibo bortitzak (alde batekoak zein bestekoak) gertatzen ez badira hurrengo hamarkadotan, hiru eszenario hauetatik zeinek du egiantz handiena, eta zeinek txikiena, orain arteko eskarmentu kontrastatuaren eta hizkuntza soziologiaren funtsezko ekarpenen argitan?: a) Iloba horiek (eta horiekin batera euskal herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) euskaldun elebakar edo euskal elebidun izango dira eta euskara izango da euskal herri osoan eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia, eskualde, pertsona eta funtzio guztietan; b) Iloba horiek (eta horiekin batera
|
euskal
herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) erdaldun elebakar edo erdal elebidun izango dira eta erdara izango dute euskal herri osoan eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia, eskualde, harreman sare eta funtzio guztietan; c) Iloba horiek (guztiak edo gehienak) elebidun izango dira. Batzuek euskaraz moldatuko dira nagusiki, besteak erdaraz eta askotxok, honegatik edo hargatik, euskaraz egingo dute leku, jardun gune, harreman sare eta situazio batzuetan eta erdaraz besteetan. ez uste izan, irakurle lagun, ehun urteko kontu hori hain urruti dagoenik. pentsatu, aitzitik, hemendik bost edo hamar urtera jaioko direla iloba horiek:
|
|
|
euskal kultura euskaraz eginiko kultura da, eta, beraz, euskal kulturaren alde egitea bereziki euskararen alde egitea da. Euskal kultura egiteko euskaraz pentsatuko duten pertsonak behar dira, eta, beraz,
|
Euskal
Herriko biztanleak, batetik, euskaldundu behar dira, eta bestetik, euskara kulturadun hizkuntza bihurtu behar da. Horretarako klabea irakaskuntza da, maila guztietan euskararen irakaskuntza txertatzea.
|
|
|
Batetik, deialdirik ez zuelako jaso, eta, bestetik, «erabaki politikoa» harturik zuelako: " Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleok omen frantziar nortasuna ukanez, ez dugulako Madrilgo Justiziari erantzuterik".
|
|
|
Beste albiste hau ere argigarria da: " Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen erdiak baino gehiagok kutsatutako airea arnasten du. Ekologistak Martxan ek bildutako datuen arabera, biztanleen %57k sufritzen du kutsadura hori, gutxienez [4]".
|
|
2012
|
|
|
Kalkuluak eginda, hortaz, Euskal Herrian %4, 9koa da baldintza horietan" espero daitekeen erabilera". Hortaz,
|
Euskal
Herriko biztanleen arteko zorizko harreman posibleetan, eta euskaldunek euskaldunekin beti euskaraz jardunez gero, %4, 9koa da espero daitekeen euskararen erabilera. Dena den, Euskal Herrian elebidunen proportzioari (hizkuntza gaitasunari) dagokionez, errealitate biziki ezberdinak biltzen dira.
|
|
|
|
Euskal
Herriko biztanle gehienak, biztanleria osoaren %70 inguru, zonalde erdaldunetan bizi dira, hau da, ezagutza %25 baino txikiagoa den eremuetan. Egindako ikerketaren arabera, erabilera %3 ingurukoa da zonalde horietan, 1993an ere jasotakoa ia berbera.
|
|
|
Naziosentimenduak jendeak zer pentsatzen duen islatzen du, eta ikusitako datuekaskoren aldetik frantziartasuna eta espainiartasuna gainditzeko gogoa badagoelaerakusten dute. Ez dute
|
Euskal
Herriko biztanle guztiek berdin pentsatzen, etabatzuek garrantzi handiagoa ematen diote nortasunaren gaiari besteek baino.Ondorioz, naziokidetasun desberdineko multzo esanguratsuak osatu dira, eta horreknazio gatazka ekarri du, zeren naziotasun subjektiboari (euskal herritarra sentitzennaiz) nazio estatuek erabili ohi duten herritartasun objektiboa gaineratu nahi baitioteeuskal nazionalismoaren j...
|
|
|
Autodeterminazio eskubideaz Euskal Herrian hitz egitea ez da gai ezezaguna.Datuetara berriro joanda, 1993rako, Hego
|
Euskal
Herriko biztanle gehienek gaigarrantzitsu edo oso garrantzitsutzat jotzen zuten autodeterminazioa(% 54 EAEneta% 52,4 Nafarroa Garaian), Lopez Arangurenen arabera (1993: 253) 5 Datuberriagoek iritzi berberari eusten diote, indar handiagoz, kasu honetan Araba, Bizkaiaeta Gipuzkoari bakarrik badagozkie ere.
|
|
|
Aurreko ataleko datuetan
|
Euskal
Herriko biztanleak subjektiboki zer sentitzendiren ikusi dugu. Hala ere, administrazio batek ezin du biztanleen iritzi subjektiboarenarabera jokatu:
|
|
|
Euskal Estatu batek ez omen luke sortuko, hortaz, Espainiatik edo Frantziatikiragartzen zaion beste arazo edo gatazka.
|
Euskal
Herriko biztanleek ba omen dutebizikidetzarako gogoa, eta badakite denon konpromisoa eskatzen duela horrek. Horiargi utzita ere, erronkak eta arriskuak asko dira, eta horiekin bizi da, hasierabatean behintzat.
|
|
|
Lehenengoari dagokionez,
|
Euskal
Herriko biztanleen jatorria askotarikoadela gauza jakina da. Batzuetan aniztasun hori arazo moduan mahaigaineratzenden arren, gizarte homogeneoak fikzioa direla gogorarazi behar da.
|
|
|
Lehen ahultasuna da
|
Euskal
Herriko biztanle gehienek ez dakitela euskaraz.Gainera, euskararen egoera ez da batere ona erabilerari dagokionez. Azterketekerakusten dutenaren arabera, gutxiengoa dira euskara eguneroko harremanetanerabiltzen dutenak (Juaristi, 2007).
|
|
|
|
Euskal
Herriko biztanle aktiboen errentak hazkunde nabarmena izan du azkenhamar urteetan, batez bestez% 5,6?. Hazkunde tasa horren gainetik mugitu diraAraba, Bizkaia eta Gipuzkoa.
|
|
|
«Lehenbizi, duela bi urte, konkista edo inkorporazioa izan ote zen izan genuen eztabaidagai Bianan eta han garbi atera zen konkista bortitza eta odoltsua izan zela, gerra eta guzti. Joan den urtean, azpimarratu nahi izan genuen hau ez dela gaurko Nafarroaren gaia bakarrik,
|
Euskal
Herriko biztanle guztiena baizik, eta horregatik jorratu genuen mendebaldeko lurraldeen papera eta lotura jatorrizko estatuarekin. Aurten esan dugu, historia hor dago, baina konkistak gaurko egunean zer ondorio izan dituen aztertu nahi izan dugu, jendea konturatzeko ez dela iraganeko datu bat, baizik eta gugan eta gure gizartean ondorioa izan duela».
|
|
|
xix. mendean,
|
Euskal
Herriko biztanleek, belaunaldiz belaunaldi gerra giro bortitza jasan ohi zuten. Gerrarena esperientzia gogorra eta ahaztezina da.
|
|
|
2011ko datuen arabera,
|
Euskal
Herriko biztanleen %27 elebiduna da (1991n %22, 3), %14, 7 elebidun hartzailea (1991n
|
|
|
Galera horren zati bat (erdia inguru EAEn eta Iparraldean, eta herena Nafarroan) galera partziala izan da, alegia, pertsona horiek euskaraz ondo hitz egin ez arren, ganoraz ulertzeko gai dira. Aldi berean, lehen hizkuntza erdara izan arren
|
Euskal
Herriko biztanleen artean, euskara ikasi eta gaur egun elebidun diren 249.918 pertsona daude, 1991n baino 178.216 pertsona gehiago. Horiek euskararen irabaziak dira, euskaldun berriak izanik.
|
|
|
Urriko hauteskundeen inguruan bi gai nagusik hartu dute aktualitatea: bakea eta Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen zatitzea espainolen eta abertzaleen artean. Lizarrako biltzarrak114 lehentasuna eman dio bakeko prozesuari, eta erreferentzia oso mehea egin jendartearen aniztasunari.
|
|
2013
|
|
|
Babesa antolatu zuten katedral barnean. Gauetan, iheslari gehiago sartzen ziren grebalariak babesteko, eta Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleak ere bai. Nekez lor zezaketen atentatu bat gelditzea, baina jendearen kemenak zentzuak agintzen zuenak baino indar handiagoa zuen.
|
|
|
Horietarik bat zen Ferdinand Foch jenerala (geroago mariskal egin zutena). Blaise Adémak goraipatu zuen, gerla bururatzen ari zen unean,
|
Euskal
Herriko biztanleei haren aldeko komunioa emateko eskatuz:
|
|
|
Oharrak: irakurketa orduen batez bestekoa eta irakurketa orduen batez bestekoa gutxienez astean behin irakurtzen dutenen kopurua 14 urtetik gorako EAEko biztanleei dagozkie, azken hiruhilekoan irakurritako euskarazko liburuen kopurua elebidunei dagokie, eta gainerakoak 15 urtetik gorako
|
Euskal
Herriko biztanleei.
|
|
|
irakurketa orduen batez bestekoa eta ohiko irakurleak (Conecta, 2010); euskarazko eguneroko prentsa (CIES, 2007); gainerakoak (Kulturaren Euskal Behatokia, 2008). Oharrak: irakurketa orduen batez bestekoa eta ohiko irakurleen kopurua 14 urtetik gorako EAEko biztanleei dagozkie, azken hiruhilekoan irakurritako euskarazko liburuen kopurua elebidunei dagokie, eta gainerakoak 15 urtetik gorako
|
Euskal
Herriko biztanleei. Euskarazko eguneroko prentsari buruzko ehunekoak bertikalak dira, gainerakoak ez
|
|
|
Oharrak: irakurketa orduen batez bestekoa oro har, liburuen ohiko irakurleak oro har, eta euskarazko ohiko eta tartekako irakurleen kopuruak 14 urtetik gorako EAEko biztanleei dagozkie, azken hiruhilekoan irakurritako euskarazko liburuen kopurua elebidunei dagokie, eta gainerakoak 15 urtetik gorako
|
Euskal
Herriko biztanleei. Euskarazko eguneroko prentsaren irakurleen ehunekoak bertikalak dira, gainerakoak ez.
|
|
|
bertan bizi garelako
|
Euskal
Herriko biztanleen %80 eta euskal hiztun
|
|
2014
|
|
|
Oraintsu arte batez ere Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleek emigratu izan dute, ezin izan dutelako beren herrian lanik egin. Hala, Iparraldeko hainbat eskualdetako gazteria izan da zigortuena; bizimodua ateratzeko esperantzarik gabe egin dute ospa Parisera edo Amerikara.
|
|
|
Bizkaian Bilboko mendebaldean, Araban Kantauri isurialdean eta lautadako iparraldean, Nafarroan Iruñea inguruan eta Ipar Euskal Herrian Baionan kokatzen zituen euskararen mugak Velascoren neurketak 1867an. Haren esanetan, gipuzkoarren% 90ek, bizkaitarren% 81ek, arabarren% 10ek, Nafarren% 20k eta Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen% 64k egiten zuten hitz euskaraz. Ehun urte geroago, nabarmen aldatu ziren marra horiek:
|
|
|
4 Honako datu hauekin, kalkula ezazue
|
Euskal
Herriko biztanle dentsitatea. Beste herriekin alderatuz, lurralde populatua al da?
|
|
|
Gerrak lau urte eta lau hilabete iraun zuen, eta epe hartan ia 6.000 euskaldun hil ziren, ia denak Ipar Euskal Herrian sortuak. Kopurua ikaragarria zen, Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen %3 hil baitzen gerra hartan. Eta hildakoen ia erdia 28 urtez beherakoa zen.
|
|
2015
|
|
|
Alzurik ohartarazi du, erraterako, hirigune elkargoan proposatzen den gobernantza ez dela egokia, demografia ez duelako ordezkatzen: «Euskal Kosta Aturrik Ipar
|
Euskal
Herriko biztanleen %42 ditu, baina elkargo berriko kontseiluan ordezkarien %20 baizik ez lituzke izanen».Abendua baino lehen eman behar diete herriko etxeek prefetari hirigune elkargoari buruzko iritzia, eta bortz auzapezek erran dutenez, nahi dutena bozkatzeko aukera emanen diete herrietako kontseiluetako kide guziei. Iritzia eman aitzin egiturari buruzko ikerketa argitu nahi dute, halaber, erantzuna elementu gehiagotan oinarrituz eman ahal izateko.
|
|
|
Hizkuntza eta lurraldea, biak batera, euskal nazioaren oinarrian ipintzeak ekartzen ditu kontraesan horiek, eta, galderaren arabera askotan, erantzun batera edo bestera jotzen da. Dena den, erratu gabe esan daiteke
|
Euskal
Herriko biztanleek, eta abertzaleek partikularrean, lurralde definizioa hobetsiko luketela puntu honetan, hautatu behar izatekotan. Hala erakusten dute datu koantitatiboek eta euskal abertzalegoan ahoz zein idatziz azalarazten diren iritziek.
|
|
|
Teorikoki ez dago zertaz kexatu jarrera horretan. Arazoa da jarrera horrek ezin duela euskararen iraupena bermatu, kontra egingo ez dela ziurtatu arren, eta
|
Euskal
Herriko biztanle askok iraupen hori nahi dute. Baldintza horietan, gainera, euskal nazionalistek nekez onartuko lukete aipaturiko desidentifikazioa.
|
|
|
–Urte honetan [1999] uste da 4.000 Hego
|
Euskal
Herriko biztanle Lapurdin bizi direla, jatorriz gipuzkoarrak. Honek irakurlego berri bat ematen dio Hego Euskal Herriko prentsari Hendaiatik Baionaraino.
|
|
|
Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen ideologia
|
|
|
Hego
|
Euskal
Herriko biztanleen arabera
|
|
|
Lan honen helburu nagusia, 2014ko udaberritik Afrika mendebaldean piztuta dagoen ebolaizurriteak
|
Euskal
Herriko biztanleen gizarte irudikapenetan izan duen eragina aztertzea da.Baita, ebolak pertsona hauen arrisku hautematean eta emozioetan izandako eragina ikertzea ere.
|
|
|
Ez dut euskal herritarren identitate modu guztiez hitz egingo. Bistan da
|
Euskal
Herriko biztanleen identitate bizitza askotarikoa dela eta norbait izateko moduak hamaika eratakoak. Norberaren identitateak dimentsio asko ditu beti, batzuk oso nabariak testuinguru batean eta guztiz hutsalak beste batean.
|
|
|
EH Bilduk eta EH Bai k" Euskal Bidea",
|
Euskal
Herriko biztanle guzien parte hartze demokratikoan oinarritu prozesua," Euskal Estatua" eraikitzeko helburuarekin aurkeztu dute." Mugak urrunago jarri eta ametsak errealitate bihurtzeko tenorea da", du deklaratu Arraizek, Irungo Ficoban egin den ekitaldian, Euskal Errepublikaren Konstituzioa ardiesteko asmoarekin. Gaurko errealitatea abiapuntu izanez, hiru prozesu bideratu behar dira, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Autonomia Erkidegoan, Nafarroako Foru Komunitatean eta ezagutza instituzionalik ez duten Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoan.
|