|
2000
|
|
|
Bere arrazoiak, noski. Alde batetik, erakunde armatuak egindako gogoetaren eta hausnarketaren ondorioz, komenigarria da azpimarratzea, ETAk ez zion su etena eskaintzen Estatuari, baizik eta
|
euskal
gizarteari eta, batez ere, abertzaletasunari (EAJ PNVri batik bat) egiten zion eskaintza. Bestalde, eta hau da sakoneko gogoeta politikoa, erakunde armatuak, agiriaren arabera, uste du EAJ PNV, ELA eta EAren partetik jarrera politikoaren aldaketa sakon bat dagoela edo egon daitekeela, eta horrek bide ematen diola pentsatzea ETAk bere estrategian aldaketa mamitsuak egin dituela.
|
|
|
Bigarren eta aurreko gogoeta horren eraginez, esan behar da, pasa diren urte guzti hauetan defenditutako ETA eta Estatuaren arteko negoziaketan oinarritutako estrategia guztiz baztertuta eta eraldatuta gelditzen dela. Hau da, prozesu berriaren gidaritza jada ez luke hausnarketa horren arabera ETAk izan behar,
|
euskal
gizarteak baizik, eta honen baitan indar abertzaleek osatutako blokeak.
|
|
|
HBrekiko erasoa ohikoa zen ETAren atentatuen ondoren, Miguel Angel Blancoren hilketaren ondorengo lintxamendu giroa izan zen jazarpen giro horren unerik gorena. EAJk eta EAk egundokoak jasan behar izan dituzte Lizarra Garaziko gurdian ekin ziotenetik, harrezkero une gogorrak bizi izan ditu
|
euskal
gizarteak eta erantzunaren logika Lizarra Garaziren harikoa izan da.
|
|
|
Urteen poderioz, gatazkarekin amaitzeko elkarrizketa eta negoziazioaren tresnak eraginkorrenak direla ondo baino hobeto sustraitu da
|
euskal
gizartean. Su eten sasoia, denbora luzean mamitutako mezu horien azaleratzea besterik ez da izan.
|
|
|
Dagoeneko, hauteskundeen ondorenera biltzen dira begirada gehienak, Madrilen PPk, PSOEk eta indar nazionalistek CiUk eta EAJk zer egingo duten ikusteko.
|
Euskal
gizartearen etorkizuna egituratzeko garrantzitsuena Euskal Herrian egin da, hori egi borobila da, zalantzarik ez. Baina Madrila eta Parisera begiratu dela ere bai; begiratu, ibili, negoziatu eta behar den guztia.
|
|
|
Trantsizio garaiak bizi ditu
|
euskal
gizarteak, eremu askotan gainera, baina ezin uka denbora dela trantsizio hori behar legez burutzeko. Denbora hori kudeatzeko buru hoztasuna eta erantzukizuna izango dira balorerik preziatuenak datozen hilabeteetan
|
|
|
Arazoaren muina eta giltzarria puntu amankomun bat bilatzean datza. Kontuan hartu behar dugu
|
euskal
gizartea ez dela euskal nazionalista, anitza dela, eta espainol nazionalismoa gero eta oldarkorragoa izango dela. ETAren indarkeria desagertzen joaten den neurrian espainiar oldarkotasuna haundituz joango da.
|
|
|
|
Euskal
gizartean piztutako amorrazioaz gain oso kontuan hartzekoa ilusio galera eutsiezina da atentatu honek eragin duena. Berriz ere, ezker abertzalearen mundu soziologiko zabal eta plural horren baitan bereziki.
|
|
|
Su etenaren hausturak eta atentatu honek, usteak erdia ustela duela erakutsi du. Atentatua HBk Eraikitzen ildo politiko berriaren lehen zatia amaitu duenetik aste batzuetara etorri da,
|
euskal
gizartea eta ezker abertzalea Oldartzeneko garaietara itzularaziz.
|
|
|
Zubi batzuk eraikitzen ari ziren hor, eta zubi horiek lantzen jarraitu behar da, orain, hasierako aste edo hilabeteetan gaitzagoa izango bada ere. Nola geratzen da bestela
|
euskal
gizartea, bereziki Araban eta Nafarroan, epe motz eta ertainera?
|
|
|
Ausardia EAJn, eta ez nolanahikoa, `erosotasunean' bizitzera ohitua dagoen alderdiari ezin baitzaio samur egin bat batean zikloiaren erdigunean egotea; bizi dugun gatazka giroak ezin diezaioke besterik eskaini
|
euskal
gizartean halako ordezkaritza eta erantzukizuna duen alderdiari, eta goxoa ez den gozokiari heldu behar diote jeltzaleek eta bereziki Ibarretxe lehendakariak.
|
|
|
Ez ei da prozesua hondoratu dena, eredua baizik; beste eredurik duenak mahaigainera dezala bada, bestela Lizarra Garazikoa da duintasunez kudeatzeko moduko bakarra, eta horrek, jakina den moduan eta orain ikusten den legez, su etena eskatzen du. Lizarrakoa lehen urrats gisa, aurrerago ezinbestekoa baita espainiar identidadearekiko atxikimendua dutenak eta abertzaleen arteko beste prozesu bat. Lizarrak edo gisako batek gatazka armatua eta bere ondorioei eman behar dio amaiera, ez gatazka berari,
|
euskal
gizartean dauden ikuspegi desberdinek gatazka iraunaraziko dutelako. Bi. hiru, edo lau munduen arteko ikuspegi desberdinek gatazka iragartzen dute; gatazka hori modu zibilizatu eta demokratikoan eman dadin oinarriak jarri behar dira, eta armak baztertu behar dira etorkizuneko gatazka bideratze modu horietatik.
|
|
|
Une korapilotsuan harrapatu dugu Donostian, atentatu eta eraso artean, Udalbiltza eta Bateraren une berezian... oro har
|
euskal
gizarteak azken hilabeteetan bizi duen une gatazkatsuenetako batean. Edozelan ere, EAJk Lizarrako bideari eutsi egingo diola baietsi du.
|
|
|
EAJrekiko gure harremana dezepzionagarria eta zapuzgarria bihurtu da azken bi urteetan bere politika dela-eta. EAJren politika zinez okerra da, arazoak konpontzen ez dituena, herria guztion artean eraikitzea eta
|
euskal
gizartearen aniztasuna sendotzea galerazten duena. EAJ batasun nazionalistaren ahaleginean murgildu da, eta gizartea nazionalismo homogeneo batera behartu nahi du.
|
|
|
|
Euskal
gizartea oso da konplexua. Orain gutxi arte, EAJ estatutuaren garapenaren alde aritu da.
|
|
|
Hauteskundeetarako deia egiten bada PSE EEk bere proposamen politikoa autonomista eta aurrerazalea egingo du
|
euskal
gizarteak dituen arazoak konpontzeko. Ganoraz eta ilusioz aurkeztuko dugu gure hautagaia, euskal herritarren gehiengoaren sustengua jasoko duelakoan, Eusko Jaurlaritza berria gure hautagaiaren inguruan eraikiko denaren itxaropenez.
|
|
|
Nork bere seme alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera handia du
|
euskal
gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
|
|
|
Aurrekoa bezalako beste su eten batek deskonfiantza eta zalantza asko sortuko lituzke
|
euskal
gizartean. Kontua hauxe da:
|
|
|
Egia da hiltzeari utzi ziola, baina geldialdia bere barne berrantolaketarako zoritxarrez gero baieztatu zenez eta hilketak prestatzeko erabili zuen; Fernando Buesarena, kasu. Hilketak izan ez ziren aldian terrorismoarekin amaitzeko bideak irekiko zirela itxaron zuen
|
euskal
gizarteak. Nazionalistek, ordea, bake eta normalizazio prozesu politikoa eta eraikuntza nazionala batera bideratu nahi izan zituzten.
|
|
|
Hori akats izugarria izan zen. Horrek
|
euskal
gizartea zatitu zuen, baita bakea ahalbidetzeko prozesuaren disenuan demokrata guztion eragotzi ere. Gertatu zena gertatu ostean, nire sentsazioa da ETA ez zela sekulan su etenean izan.
|
|
|
Euskal Preso Politikoen Kolektiboak proposamen berri bat luzatu dio
|
euskal
gizarteari. Bertan, eragile instituzional, politiko, sindikal eta sozialez gain, herritar orori luzatutako proposamen argia dago:
|
|
|
Era berean,
|
euskal
gizartean adierazpen ezberdinak bezain ugariak burutu dira: instituzionalak, politikoak, sindikalak, sozialak... bere baitan herri honen gehiengoaren iritzia eta borondatea islatzen dituztenak.
|
|
|
instituzionalak, politikoak, sindikalak, sozialak... bere baitan herri honen gehiengoaren iritzia eta borondatea islatzen dituztenak. Baina hala ere, Espainiako eta Frantziako gobernuek trufa eta muzin egin diote behin eta berriz
|
euskal
gizartean nagusitu den aldarrikapenari. Ondorioz, jokoan dagoena ez da soilik euskal presoen eskubideen berma (berez garrantzitsua dena), baizik eta Euskal Herriaren hitza eta erabakia ere jokoan dago.
|
|
|
ARE gehiago,
|
euskal
gizartean bildutako indarrak PPko gobernua mugiarazi egin du, jasotzen ari zen presio sozial eta politikoak hainbat mugimendu egitera behartu du, inmobilismoaren irudia apurtzeko besterik ez bada ere. Hor dugu gaixo sendaezinen kasua, edota irletan eta Afrikan barreiaturik zeuden presoak, edo azkeneko" 105 presoen mugimendua".
|
|
|
Berriz, zein izan da
|
euskal
gizartean presoen eskubideak errespetatuak izan daitezen hitza eman dugun eragile ezberdinen dinamika. Erreflexio txiki bat egiteko garaia da.
|
|
|
Udalbiltza, alegia, aro modernoaren lehenbiziko erakunde nazionalak duen garrantziaz jabetzen gara gainontzeko tresnak Gasteizkoa barne eraikuntza nazionalaren mesederako jarriz, ala agorturik dagoen markoaren kudeaketan espainolen etorreraren zain gelditzen gara. Honen inguruan Aberri Egunaren inguruan garatu ziren ekimen amankomunetatik
|
euskal
gizarteak bidalitako mezu sakonari kasu egitea oso komenigarria iruditzen zait. Ekitaldi haietan gure arteko nagusitasun lehiarekin amaitzeko eta gutxieneko akordio batera iritsi gaitezen milaka abertzalek eskatu zigutelako.
|
|
|
Abiapuntua egokia da, 96tik aurrera hainbat gizarte eragile motore nagusi bihurtu delako. Horiek egoera aldarazi zuten,
|
euskal
gizartearen gehiengoa presoen eskubideen alde jarriz. Artean, alderdi politikoek dinamika honek harrapatuta ikusi dute beren burua, baita egoera politikoaren menpe ere.
|
|
|
Prozesua baldintzaturik dagoela? Jakina, Euskal Herrian ez gara libre bizi eta baldintza asko ditugu baina prozesua serioa da eta
|
euskal
gizartea hortaz jabearazi nahi dugu.
|
|
|
Honen asmoa ez da bakarrik lehen ezker abertzalean egon direnak berriz biltzea edo horrelakorik. Askoz sakonagoa da, eta
|
euskal
gizarte osora zuzendutako eskaintza da. Euskaldun ezkerrekoa denak hor antolatzeko topaleku bat izango du; hori guztia egituratu nahi dugu.
|
|
|
EAJn argi dugu burujabetzaren bidea gizartearekin bat eginda landu behar dela.
|
Euskal
gizartea bere osotasunean eraman behar dugu aurrera, hiru lurraldetakoa bada, bada hiru lurraldeetakoa; Nafarroan Nafarroako gizarteak ados egon behar du; eta berdin Iparraldean. Planteamenduak irabazteko egin behar ditugu, eta horrek abiadura bat onartzea dakar.
|
|
|
Lizarra Garaziko akordioa ere, batzuek horrela ulertaraztea nahi izan zutelako, aberri eraikuntzarako tresna gisa saldu dute eta indar abertzaleek ere ez dugu jakin izan korapilo horretatik ateratzen. Ez dugu ondo kudeatu su eten giroa eta ez dugu jakin guztia ondo azaltzen
|
euskal
gizarteari.
|
|
|
Udal hautetsien biltzar bat da eta herri nortasunarekin lotutako hainbat ezaugarri jorra dezake. Une honetan
|
euskal
gizartearen ordezkapen eremu bat ETAren jo puntuan dagoenez, Udalbiltzako iraunkorrak ETAri bere jarduera uztea eskatu zion, zoritxarrez EHren aldeko keinurik gabe. Dena den, EAJn argi ditugu Udalbiltzaren edukiak, eta aurrerantzean ere lanean jarraitu du.
|
|
|
Gaurko euskal egoera politikoa nahasi samar antzematen da: iragana nahasia da, zeren eta, oro har,
|
euskal
gizartean oso zabalduta baitago inpresio oker bat, PNV eta Ezker Abertzalearen arteko elkarlana eta prozesu politikoaren iturburua ETAren aldebakarrekoan datzala uste izan baita, eta ez da hartzen kontuan, ordea, jeltzaleen eta erakunde armatuaren arteko hitzarmena, esaterako. Egoera nahasia da gaur egun ere, eremu abertzaleak erasoaldi politiko eta mediatikoaren aurrean defentsiban jokatzen duelako, are gehiago PNVk PSOErekin ezinezko itun baten bila ahalegin guztiak jarri dituenean.
|
|
|
gurean, dena da txikiago, dena ahulago; dena, oligopolioak izan ezik. Oraingo honetan ere,
|
euskal
gizartearen kontzientziaren baitan jarri ditugu itxaropen guztiak. Eta bi bide geratzen zaizkio euskal gizarteari egoera latz hau gainditzeko:
|
|
|
Oraingo honetan ere, euskal gizartearen kontzientziaren baitan jarri ditugu itxaropen guztiak. Eta bi bide geratzen zaizkio
|
euskal
gizarteari egoera latz hau gainditzeko: euskal instituzioek testu liburugintza independientea indar handiagoz babestu eta bultzatzea, eta euskal herritarrok lan eta zerbitzu benetan profesionalak lehenestea, epe laburreko mozkin arriskutsuen gainetik
|
|
|
mintzakidetzako partaide bat, bitartekari bat, eta abar. ETAk dioenez, ez zion Espainiako Estatuari su etena eskaini,
|
euskal
gizarteari baizik, eta honen barruan abertzaletasunari. Aber tzaletasunen barruan EAJ dago.
|
|
|
Hau da, estatuarekin negoziatzeko? ETAk pentsa dezake
|
euskal
gizartearen bidezko saio horrek porrot egin duela eta estatuarekin negoziatuko duela. Hau da, urte luzetarako dinamika mantenduko duela euskal gizartea benetan esnatzen den ikusteko.
|
|
|
ETAk pentsa dezake euskal gizartearen bidezko saio horrek porrot egin duela eta estatuarekin negoziatuko duela. Hau da, urte luzetarako dinamika mantenduko duela
|
euskal
gizartea benetan esnatzen den ikusteko. ETA azterketa horiekin baldin badabil errealitatetik oso urruti dabilela erakusten du, euskal gizarteak itxaropenez eta gogo biziz zerbait besarkatu bazuen su etena izan baitzen.
|
|
|
Hau da, urte luzetarako dinamika mantenduko duela euskal gizartea benetan esnatzen den ikusteko. ETA azterketa horiekin baldin badabil errealitatetik oso urruti dabilela erakusten du,
|
euskal
gizarteak itxaropenez eta gogo biziz zerbait besarkatu bazuen su etena izan baitzen.
|
|
|
" Bakea bakea da" kontu hori gehiegi azpimarratu genuen beharbada, ez genien edukiei behar adinako garrantziarik eman. Ordea,
|
euskal
gizartearen asmoa eta nahia bere etorkizuna erabakitzea da, eta ezin du etorkizuna eraiki indarkeria aldemenean duelarik. ETAk horretaz datu asko du.
|
|
|
b. ETA da
|
euskal
gizartearen arazo nagusia," Bakea. ETA Ez".
|
|
|
Behar bada topagune iraunkor.
|
Euskal
gizarteari ikustarazteko gure txokotasunean unibertsal garela. Geronek esan behar dugu ez dela ezer asko bertsolaritza, gauza xumea garela, baina zinemaldian filme amerikarrei alfonbra gorria jartzeaz gain, herri honek egin dezakeena dela bere ekarri txikien nazioartekotasuna garatu, eta gure adibide oso zehatz eta oso egingarrira etorrita, ahozko sorkuntzan munduko erreferentzia bihurtu.
|
|
|
Zein eratara gauza daiteke
|
euskal
gizarte osoaren parte hartzea?
|
|
|
Baina, aurrerantzean, beste bi motatako pauso kualitatiboak emanbeharra dago, egituratze instituzional berri bati begira. Alde batetik, bai historiakEuskal Herrian zehar izan dituen ondorioengatik, bai herrialde ezberdinen izaeragatik, hala nola une honetan ematen diren egoera ezberdinengatik, errealitate gordina da, herrialdeek pisu espezifiko eta berezia dutela Euskal Herrian, eta, beraz,
|
euskal
gizartearen aurrean oso ondo azaldu genuke, eraiki nahi dugunEuskal Herria herrialde ezberdinen izaera propioa errespetatu eta kontuan hartukoduen Euskal Herria dela. Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat eman beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi dugun Euskal Herria horri begira.
|
|
|
Baina autodeterminazio eskubidea bermatzeko, eskubidearen onarpena lortzeaz gain, Euskal Herrian hura aplikatu nahi izateko kontzientzia sortu behar dugu.
|
Euskal
gizarte guztiari jakinarazibehar zaio, autodeterminazio eskubidea ez dela abertzaleen eskakizuna bakarrik, denei dagokigun eskubidea baizik. Eta gero, azken hauteskundeen emaitzak ikusita, hauxe ondoriozta daiteke:
|
|
|
teamendu bat egiteko gaibaldin bagara, hau da,
|
euskal
gizarteari guk nahi duguna bakoitzaren ongizatea bermatzea dela demostratzeko gai baldin bagara, eta hainbeste eskatu deneskubidea aplikatuta, egoera demokratikoagoa lortzeaz gain, ongizate baldintza hobeak lortzen dituela ikusten baldin badu, euskal gizarteak ez dio ezgaur ez etorkizunean eskubide horri uko egingo. Erakunde berriak sortzeak lagunduko ote lukeen?
|
|
|
teamendu bat egiteko gaibaldin bagara, hau da, euskal gizarteari guk nahi duguna bakoitzaren ongizatea bermatzea dela demostratzeko gai baldin bagara, eta hainbeste eskatu deneskubidea aplikatuta, egoera demokratikoagoa lortzeaz gain, ongizate baldintza hobeak lortzen dituela ikusten baldin badu,
|
euskal
gizarteak ez dio ezgaur ez etorkizunean eskubide horri uko egingo. Erakunde berriak sortzeak lagunduko ote lukeen?
|
|
|
–Kultura ez da erudizioabakarrik; bizitzaren aurreko jarrera goratzailea, harkorra eta batez ere zuhurra da, edo ez da ezer. Arrazionalistek bezala pentsatzen dutenek hobetzea edo, aregehiago, beren burua eraldatzeko gai izatea espero eta nahi dugu; hau da, beharrezkoa den goranzko jauzi kualitatiboa ematen ausartzea nahi eta espero dugu.Gure herriak
|
,
euskal gizarte osoak, premiazkoa du. Eta gainerako gizateriak ere?.
|
|
|
Erantzuna, ordea, erraza da: gizarte bat ukatzeko modu asko dago, etahorietako bat, guztiz garrantzitsua, bere burua zuzenean ukatu gabe gizartearen etagizakiaren eraikuntza identitarioan funtsezkoak diren objektuak ukatzea da.Holakoetan txistua edo aukeratzen den euskal errepresentazioak euskal kulturaren eta, ondorioz,
|
euskal
gizartearen existentzia ukatzeko tresnak dira. Testuinguru honetan. Kultura?
|
|
|
horren barruangauzatzen den fenomeno edo adierazpen musikala gizarte horren errepresentazioorohartzaile bihurtzen da. ...raz, ildo honetan musika tresna baten edo adierazpenmusikal baten euskaltasuna zalantzan jarri edo ukatu egiten denean, ukapena eta tramankulu bitxi batzuetatik askoz ere harago doa, gizarte osoa biltzeraino.Gure kasuan zalantzan jartzen dira, orokorrean eta zuzenean, euskal errepresentaziomusikalak; zeharka ukatu nahi dena, ordea, ez da euskal musika tresna, euskal musikaedo euskal kultura, hots,
|
euskal
gizartea baizik. Transferentzia kasu bat da hau: objektu bat (euskal komunitatea) ukatu beharrean, ezkutuko bultzada eta eztabaidapolitikoa saihesteko eta ideologia ezkutuan mantentzeko, komunitate honekin kontiguitate egoeran dagoen, haren bizitza sozialaren euskarria den eta haren errepresentazioa den objektua ukatzen da, bere musika tresna, alegia.
|
|
|
Eufemismoen parekoak ohi dira beti gerren hondamendia eta giza triskantzak adierazteko erabiltzen diren kalifikatiboak, eta eufemismo ahulen pareko lirateke, halaber,
|
euskal
gizarteak 1936ko gerran eta gerra ondoren jasan izan zituenak definitzeko erabili genituzkeenak oro, zeharo zapuzturik utzi baitzuten Euskal Herria sarraskiek eta pentsaezinezko errepresioak. Eta horrela, hiru urte lehenago. Errepublikagaraian, hain zuzen?
|
|
|
Epe horretan, dena den, ez zen faltatu beste kultur errealitate bat ere
|
euskal
gizartean, paraleloki zebilena, herrietan, egunerokoagoa? –ez hurbilagoa ezinbestean, eta, hein handi batean, ordura arteko dinamikak eta joerek bideratzen zutena.
|
|
|
Garai hartan itxaropenaz beterik abian zegoenUnibertsitate Publikoa aukeratzea begi bistakoa bazen ere, Txillardegiren berezkotokia Filologia Fakultatean zegoen; baina, askotan legez, erbestea egokitu zitzaionberari. Hau da, orduko Unibertsitate publiko berria aukeratu zuen, nahiz eta berarentzat aproposena ez izan Deustuko euskal filologiaren aldean, akademikoki behintzat.Eta sortzen ari zen Unibertsitate hartan Pedagogia aukeratu zuen (orduko HizkuntzarenPedagogia, zehazkiago esanda) Hizkuntza Filosofiaren kaltetan, askoz euskaldunagoaeta
|
euskal
gizartearentzat eraginkorragoa edo iruditzen baitzitzaion, nahiz eta garaihartako Filosofia Fakultateak hasi berria zen Zorroagako ospe eta prestigioa gehienabildu.
|
|
|
Baina pitin bat neurriz gainekoa iruditu zitzaion Basque Country famatuari buruz etengabe mintzatu behar hori. Zer eta gainera isilik ez egoteagatik, zeren eta segurutzat jotzen baitzuen irlandar haien interesa ez zela euren esparru intelektuala zabaltzea, edota
|
euskal
gizartearen erradiografiaz hausnarketa egitea, ezpada isilik ez egotea. Berdin izango zitzaien eguraldiari, bolanta sareei, txirularen itxura falikoari edo ostrukaren okelari buruz ere jardutea.
|
|
|
Egiteko geratzen den galdera, ordea, askoz ere larriagoa da, eta kezkaz betetzen du herrigintza hizkuntza eta kulturgintzatik bideratu behar dela sinesten dugunon itxaropena. Noraino iritsiko da Espainiako botere faktikoek bat eginda euskara, euskal kultura eta
|
euskal
gizartea kriminalizatzeko ahalegina. Zein izango da egingo duten hurrengo urratsa?
|
|
|
Euskal alderdi politikoek, gizarte eragileek eta norbanakoek euskalduntzea helburua duen erakundeari erakutsitako sostengua berebizikoa izan da. Horrelako batasunaren beharra sumatzen zen aspaldian eta, EAJko ordezkariek esan zuten bezala,
|
euskal
gizartean denon ahaleginez lorturiko adostasun politikoa eta gizartekoa haustea ezkutatzen da Garzonen eta Espainiako botere faktikoen jardunbidearen atzean, betiere euskalgintza eta politika nahastuz, eta euskal gizartearen edozein herrigintza edo kultur mugimendu susmopean jarriz, eta ez bakarrik Espainia mailan, bertako askoren ustean ere bai. Gaur egun dena justifikaturik egotea lortzen ari dira bide horretatik.
|
|
|
Euskal alderdi politikoek, gizarte eragileek eta norbanakoek euskalduntzea helburua duen erakundeari erakutsitako sostengua berebizikoa izan da. Horrelako batasunaren beharra sumatzen zen aspaldian eta, EAJko ordezkariek esan zuten bezala, euskal gizartean denon ahaleginez lorturiko adostasun politikoa eta gizartekoa haustea ezkutatzen da Garzonen eta Espainiako botere faktikoen jardunbidearen atzean, betiere euskalgintza eta politika nahastuz, eta
|
euskal
gizartearen edozein herrigintza edo kultur mugimendu susmopean jarriz, eta ez bakarrik Espainia mailan, bertako askoren ustean ere bai. Gaur egun dena justifikaturik egotea lortzen ari dira bide horretatik.
|
|
|
iburutegiak, informazio eta zerbitzugune gune gisa, gero eta garrantzi handiagoa du egungo gizartearen baitan," informazioaren gizartea" deitzen den honetan hain zuzen ere. Arrazoi horregatik,
|
euskal
gizartearentzat eta kulturarentzat pisu estrategiko saihestezina du Liburutegi Nazionalaren auziaz eta proiektuaz gogoeta egiteak. Oraindik gauzatu gabe dagoen egitasmo honek, hasiera batean, guztion oniritzia jaso dezake.
|
|
|
EUSKO JAURLARITZAREN GIZARTE AZTERKETARAKO LANTALDEA Euskal hizkuntza eta
|
euskal
gizartea. 26/ 27 zk. (1983), 15 Euskara, gertakari soziala. 26/ 27 zk. (1983), 36 Egoeraren definizioa. 26/ 27 zk. (1983), 134 Ondorioak. 26/ 27 zk. (1983), 194 Eranskina (Laukiak). 26/ 27 zk. (1983), 207 Eranskina (Galde zerrendak). 26/ 27 zk. (1983), 235
|
|
|
EUSKO JAURLARITZAREN GIZARTE AZTERKETARAKO LANTALDEA Euskal hizkuntza eta
|
euskal
gizartea. 26/ 27 zk. (1983), 15 Euskara, gertakari soziala. 26/ 27 zk. (1983), 36 Egoeraren definizioa. 26/ 27 zk. (1983), 134 Ondorioak. 26/ 27 zk. (1983), 194 Eranskina (Laukiak). 26/ 27 zk. (1983), 207 Eranskina (Galde zerrendak). 26/ 27 zk. (1983), 235
|
|
|
Kode Zibilaren oinarri berriak eta Foruen aspaldiko indarra: horra hor dema lazgarria; gaur ere, askok kontrakoa uste arren, esanahi berezi duena, batik bat
|
euskal
gizarte zibil baten moldakuntza berezkoan.
|
|
2001
|
|
|
Kontzertu Ekonomikoaren berriztapenaren inguruan eztabaida pizten ari da
|
euskal
gizartean. Horregatik beharrezkoa da ondo argitzea zein den gaur egun Kontzertu eta Komenio Ekonomikoek islatzen duten errealitatea.
|
|
|
Serioak izan gaitezen, Euskal Herriko menpekotasunaren eta partizioaren adierazle argiak besterik ez dira. Horregatik,
|
euskal
gizarteak jakin behar du Kontzertua eta Komenioa defendatzea gaur egungo marko konstituzionala eta autonomista defendatzea dela, gaur egun agortuta dauden tresna hauen arautegien azpian baitaude. Horregatik, ez da garaia zenbait zerga biltzeko eta beste batzuetan aldaketa txiki batzuk proposatzeko.
|
|
|
Gaur egun bizi ditugun egoera zehatzak kontuan hartuta, bai sozialki, bai politikagintzan, zeintzuk izan daitezke
|
euskal
gizarteko ezkertiar guztien gutxieneko helburuak. Zer izan dezake ezkerrak modu bateratu batean egiteko?
|
|
|
" Euskal Herri osorako burujabetza da bakea" esaten dute. Subiranotasuna eta Lurralde Batasuna bakearen giltzak omen dira, ez
|
euskal
gizartearen aniztasunetik abiatutako elkarrizketa eta negoziazioa eta euskal gizartearen borondatearen errespetua, ez. Hemen ETAk nahi duena eta ETAk nahi duen moduan besteok egiten dugunean izango omen dugu bakea.
|
|
|
" Euskal Herri osorako burujabetza da bakea" esaten dute. Subiranotasuna eta Lurralde Batasuna bakearen giltzak omen dira, ez euskal gizartearen aniztasunetik abiatutako elkarrizketa eta negoziazioa eta
|
euskal
gizartearen borondatearen errespetua, ez. Hemen ETAk nahi duena eta ETAk nahi duen moduan besteok egiten dugunean izango omen dugu bakea.
|
|
|
Indarkeria jasan behar dugu, batzuek hala izatea erabaki dutelako. ETAk
|
euskal
gizarteak erabakitakoari men egingo balio, euskal gizartearen borondatea errespetatuko balu, hiltzeari eta giza eskubideak urratzeari utzi lioke. Eta HBk horixe exijitu lioke ETAri, eta egiten ez duen bitartean, indarkeriatik alden tzen ez den bitartean, euskal gatazka politikoari irtenbide negoziatua eman ahal izateko behar den bazterketarik eta baldintza politikorik gabeko elkarrizketa ezin izango da martxan jarri.
|
|
|
Indarkeria jasan behar dugu, batzuek hala izatea erabaki dutelako. ETAk euskal gizarteak erabakitakoari men egingo balio,
|
euskal
gizartearen borondatea errespetatuko balu, hiltzeari eta giza eskubideak urratzeari utzi lioke. Eta HBk horixe exijitu lioke ETAri, eta egiten ez duen bitartean, indarkeriatik alden tzen ez den bitartean, euskal gatazka politikoari irtenbide negoziatua eman ahal izateko behar den bazterketarik eta baldintza politikorik gabeko elkarrizketa ezin izango da martxan jarri.
|
|
|
Gaur egun, Espainiako Estatuan torturaren beharra nabaria da. Poliziek behar dituzten" informazio operatiboez" gain, torturatuak diren pertsonak zigortu eta suntsitu, beraien lagun eta familia ingurunea zigortu eta azken finean
|
euskal
gizartea izutu eta torturaren bidez txantaiatzea du helburu" guda tresna" honek. Horretarako estatuak bere langileak, kasu honetan poliziak, kontratatzen ditu.
|
|
|
Zer ote zegoen ezinegon horren atzean? Ez da erraza bete betean asmatzea, jakina, baina baliteke
|
euskal
gizartean egun haietan nabarmentzen omen zen zatiketak zerikusia izatea. Izan ere," Arrantzaleak" irakur zitekeen, urrutitik ere, aldizkariaren lehenengo orrialdean.
|
|
|
(...) Ikus dezagun, hasteko, zertan oinarritzen diren zorioneko bigarren iritzi horren aldekoak direnak. Bada,
|
euskal
gizartean badela euskaraz jakitea baino garrantzitsuago denik, Euskadi maitatzea eta horren alde borrokatzea, alegia. Euskal nortasuna, gainera, ez bide da euskaratik eratortzen.
|
|
|
Ezker abertzalearen inguruko per tsonekin aritu zinen eztabaidan. Gaur egunera etorri aldera, zeinek baldin tzatzen du presoen egoera zure ustez, Madrileko eta Parisko Gobernuaren politikek, ETAren jarrerak edo
|
euskal
gizartearen geldotasunak?
|
|
|
|
Euskal
gizarteak badu berea, zeharkakoa edo bigarren mailakoa. Nik ez nioke euskal gizarteari leporatuko presoek pairatzen duten bizi baldintzen eskasia.
|
|
|
Euskal gizarteak badu berea, zeharkakoa edo bigarren mailakoa. Nik ez nioke
|
euskal
gizarteari leporatuko presoek pairatzen duten bizi baldintzen eskasia. Gehiago egin lezakeela?
|
|
|
|
Euskal
gizartea kontzientea ote da torturaren praktikaz, ez al du entzungor egiten?
|
|
|
Esaterako, borroka armatuaren eraginetariko bat horixe dela aipatzen dugu askotan. Borroka armatuak
|
euskal
gizartean sustraituak izan daitezkeen sentikortasunak blokea tzen dituela esaten dugu. Hori horrela da, ez dut nik ukatuko.
|
|
|
Ukatzea errealitatea ezkutatzea litzateke.
|
Euskal
gizarteak en tzungor egiten duen. Euskal gizarteak jakin badaki azken bolada honetan errepresioa areagotu egin dela eta Estatuaren bisaiarik ankerrenak agertu egin direla.
|
|
|
Euskal gizarteak en tzungor egiten duen?
|
Euskal
gizarteak jakin badaki azken bolada honetan errepresioa areagotu egin dela eta Estatuaren bisaiarik ankerrenak agertu egin direla. Ez dut sinesten Euskal Herrian tortura existitzen ez duela pen tsatzen duen inor dagoenik.
|
|
|
Baina, hau ez da bakarrik gertatzen presoen gaiaren inguruan, gai guztietan antzeko zerbait gertatzen ari da gaur egun. Irakaskuntzako gaien inguruan eta euskararen aurkako erasoen inguruan, esaterako. Gai hauen guztien gainean kontzientzia eta sentiberatasuna badago egon, baina
|
euskal
gizarteak ez du guztiz erantzuten ere. Fenomeno honi bahiketa etikoa deitzen diot neronek.
|
|
|
Badago hirugarren ondorio bat, tradizionalki esleitu izan zaion ahalguztia dela eta interesgarria dena:
|
euskal
gizartearen permeabilitatea komunikabide handien aurrean. Aurrekaririk gabeko komunikabide eta ideologi erasoaren ondoren, bi urtebetez horrenbeste baliabide jarrita" abertzaletasuna= terrorismoa; beraz, Mayor Oreja Lehendakari, irtenbidea" formula aldarrikatu baitu, euskal hautesleak arduratu dira formula honen zientifikotasuna eta zehaztasuna zalantzan jartzeaz, baita ere komunikabideak eragile sozio-politiko gisa haien lekuan jartzeaz.
|
|
|
Emakumeak eskopetero gisa desfilatzearen aldekoek udalak antolatutako Alardean partehartzeari uko egin zioten, honek arazoari irtenbiderik ematen ez ziolakoan; eta berriz ohiko Alardean saiatu direnean, Irundik kanpoko ulerkortasuna eta elkartasuna lortu bide dute, baina irundarren gehiengoa, epai judiziala eta ertzaintza aurrez aurre izan dituzte. Konparazioak egiteko inongo asmo barik, halako arazo bati irtenbiderik ematen ez zaionean,
|
euskal
gizarteak bizi duen gatazkari irtenbidea nola emango zaion pentsatu liteke.
|
|
|
BAKE Konferentzia urriaren 1ean hasiko da eta sei hilabete iraungo du, 2002ko maiatzaren 31ra arte. Helburua,
|
euskal
gizartea egiten duten oinarrizko faktoreen inguruan folio batean adostasun maila bat lortzea da. Elkarrik jakinarazi duenez, horretarako erabiliko den metodologian ez zaie alderdiei zuzenean deituko eta aniztasuneko talde moderatzaile bat beraiekin bilduko da.
|
|
|
Azken hauteskundeen emaitza garbia da:
|
euskal
gizarteak bake eta normalizaziorako saio berri hori urratu nahi du. Bestela esanda, bi urtetan zehar jorratutako saioaren apurketa zigortu egin du euskal gizarteak.
|
|
|
euskal gizarteak bake eta normalizaziorako saio berri hori urratu nahi du. Bestela esanda, bi urtetan zehar jorratutako saioaren apurketa zigortu egin du
|
euskal
gizarteak. Ezker abertzalearen jetsiera horretan oinarritzen da; ETAren eraginez noski.
|
|
|
erorketa hauekin ETA su etenaren aurreko egoera ahulean omen legoke berriz. Batek daki, halakoen egiatasuna norainokoa den, jakin dakiguna da katua eta saguaren arteko joko latz honetan behin eta berriro errepikatzen direla antzerako argudio eta egoerak, eta
|
euskal
gizartean bizi den gatazkak, gorabeherak gorabehera, bere horretan dirauela azken 40 urteetan. Aurkariak, izan hauek armatuak ala ez, polizialki garaitu daitezke, munduan horren adibide ugari dago; gatazka politikoa gainditzea, ordea, beste kontu bat da, eta konponbide baten aldeko benetako urratsak norabide horretara bideratu lirateke, horretarako elkarrizketa balore garrantzitsuena bihurtuz.
|
|
|
Eraso honen barnean ulertu behar dugu Partidu Popularreko (PP) Gobernuak martxan jarri duen negoziazio kolektiboaren erreforma prozesua ere. Baina,
|
euskal
gizartea ez da jabetu oraindik, nire ustez, duen dimentsio politikoaz.
|
|
|
Nire ustez Ibarretxe asmatzen ari da bere zeregin horretan, batez ere tentsioa baretzearen alde egiten ari den lanagatik, elkarrizketa eta alderdien arteko jarrera desberdinen hurbiltzea bultzatzen ari delako. EAJk irabazi ditu hauteskundeak, baina nire ustez garailerik handiena Ibarretxe izan zen;
|
euskal
gizarteak oso ongi konektatu zuen berarekin. Badakit EAJn ere, alderdi guztietan bezala, lerro desberdinak daudela, ni Ibarretxeren ildoarekin nago ados.
|
|
|
Mutur muturreko polarizazio eta oldarkortasun politikoaren testuinguruan, dio Lozanok," egiten genituen kritikek, sektore batetik bestera egindako erasotzat hartzearen ondorioz
|
euskal
gizartearen esparru batek errezeloz begiratzeko arriskuak edo alderdikeria areagotzeko arriskuak, esate baterako, oinarri sendoak zituztela ikusi da, eta ezin izan diogu ezberdintasun hauek eragindako irudi kolektiboari ihes egin»
|
|
|
J oan den maiatzaren 1ean garbi ikusi zen ELA eta LABen arteko hausturaren irudia,
|
euskal
gizarteari hainbesteko onura ekarri dion zazpi urteko elkartasuna desagertu izanaren ondorioz. Haustura hori ez zen bat batean etorri, eta, maiatzaren 1ean bakoitzak bere aldetik ateratako argazki horren aurretik, pixkana joan zen gauzatzen.
|
|
|
oraingoan ez da posible izan, baina alternatiba (abertzaletasunaren alternatiba alegia) «perfekzionatu» beharra dago, eta hurrengoa posible izango da. Bide beretik zihoan bere nagusia,
|
euskal
gizartearen heldutasun faltaren inguruko txepelkeria haiek bota zituenean.
|
|
|
DENA DELA, eman diren urratsak eta erabili diren tresnak oso argi baldin badauzkagu gehienok, muntaia guzti honen azpian dagoen ikuspegi manikeoa azpimarratu nahi nuke. Hain zuzen ere,
|
euskal
gizartearen nortasun propioa eta ideologia abertzalearen legitimotasuna ukatzen duen manikeismoa. Izan ere, ETAren mamua pizten den eran, zintzoen eta gaiztoen arteko marra (etsaien eta lagunen artekoa) askoz ere argiago ezartzeko aukera baitago, eta honekin batera abertzaletasun historikoaren konplizitatea salatzeko bidea erraztu egiten baita.
|
|
|
TRESNA politikoak alboratzen zituen jarrera militar honek eragin zitzakeen «kalte kolateralak» mesprezatu egin zituen ezker abertzalearen zuzendaritzak. Helburu estrategiko borobilak lortu nahian,
|
euskal
gizarteak urtez urte eta neke askoren ondoren jaso dituen eraikinak lurreratzeko batere erreparurik ez zen izan (ez bakarrik Erkidegoan; begira bestela Nafarroa eta Iparraldeko abertzaleek esaten dituztenak).
|
|
|
«Ez dizut eskatzen nire kultura praktikatzeko, errespetatzeko baizik».
|
Euskal
gizartea lotuta dagoen bezala, beste gutxiengoei ere (tartean musulmanak) garatzen utzi behar zaiela aldarrikatzen du. «Utzi jendeari sortzen, utzi lan egiten, eta probatu ondoren, juzgatuko dugu zuzen edo oker zeuden».
|
|
|
Era horretara, pixkanaka pixkanaka eta teknologia berriek eskaintzen duten azpiegitura sostengu gisa izanik, «Gure Agenda»ren proiektua gorputza hartzen joan zen.
|
Euskal
gizarteari zerbitzu oparoa eskaintzeko ezaugarri guztiak platerean zeuden: alde batetik informazioa zegoen, gertatu zena eta gertatuko zenari buruzkoa, eta bestetik, agenteak zeuden.
|
|
|
Nire jarrera da, bai Jaurlaritzari, eta bai
|
euskal
gizarteari, esatea: " Barkatu, gu, euskara erabiltzen dugunok, gutxiengo bat gara, nola gutxiengo bat diren afrikarrak.
|
|
|
Kontsulta Euskal Herriak autodeterminazioa erabiltzeko posibilitateaz galdetzeko bada, galdera tranpa bat izango da. Kontsultak ez lioke
|
euskal
gizarteari deus onik ekarriko, gizartea areago zatitzea baizik. Gainera, kontsulta burutu ahal izateko ordezkari politiko guztiek askatasun osoz aritzeko aukera izan genuke, hots, kontsulta kanpaina guztiz libre bat burutu litzateke.
|
|
|
Dagoeneko Ene Jesus nobelaren epilogotik ezagutzen genuen psikiatra hau, fikziozko pertsonaia bihurtu zaigu nobela honetan eta bere garrantzi narratiboa dudaezinezkoa da. Askotan ironia izugarriz
|
euskal
gizarteaz eta gure topikoez ematen dituen interpretazioekin batera (elkarte gastronomikoetako gizon mantaldunen trabestismo gordeari dagokion pasarteak irribarre bat baino gehiago eragingo du), heriotzarean aurrean gizakiok dugun beldur eta bakardadea, heriotzaren inguruko gizarte eta erlijio sineskeriak, neurosiak,... eta nola ez, protagonistaren ametsetan azalduko den" mater terribilis&quo... Guztiak" hiltzeko garela" (et muriremur) azpimarratzen dutenak (media vita in morte sumus) 17.
|
|
|
Gaur berrogeita hamar urte inguru duen idazle (eta lagun) talde honek (Saizarbitoria, Sarasola, Kintana, Urretabizkaia, Lete,...) bere garai eta beharrei ez zegokien literaturarekin egin zuten topo.
|
Euskal
gizartean 60ko hamarkadan jazo zirenak (ETAren sorrera, ikastolen mugimendua, industri eta ekonomiaren gorakada, euskara batuaren oinarrien finkapena,) iraultza hori egin zedin beharrezko" humus" a bihurtu ziren.
|
|
|
Neure nobelan ari naiz, bada, gaurko
|
euskal
gizarteaz ere, eta ez naiz sekretubat argitzen ari. Otto Pette nobela analogikoa da, ez historikoa.
|
|
|
Nire garaiekin bat noala uste dut, bertzerik ez. Euskal literatura ere,
|
euskal
gizartea bezala, nolabaiteko krisianbaitago. Krisian diot, ez amildegian.
|