|
2000
|
|
|
Jada ez da beharrezkoa, Diogenes zahar ero hura bezala, suziri baten laguntzaz benetako gizonaren bila ibiltzea. Benetako gizona ez da existitzen; are gutxiago oraindik benetako
|
emakumea
. Zein ingenuoa gure Diogenes zaharra!
|
|
|
Ni, adibidez, gizon eta
|
emakume
naiz, sin ir más lejos.
|
|
|
Lehena
|
emakume
kaskarina izan zen. Nobioa ez omen zitzaion ezkontegunean aldare aurrean azaldu.
|
|
|
Ez zuen, geroztik, haren paraderoaren berri gehiago jakin. Bost kontinenteak ibili omen zituen
|
emakumeak
, lau haizeak hegaldatu, ozeanoak oro iragan. Ez zuen inon aurkitu.
|
|
|
Zergatik hil zenuen?".
|
Emakumeak
, lehen eraso ezustekoak txundituta, asmatu zuen esaten: " Ez, jauna, Deere jauna, nik asko maite nuen, nik ez nuen hil Jacques...".
|
|
|
Eta handik aurrera, urduritasunak izate guztia jan bailion, ez zuen" Jacquesen bila nabil... Jacquesen bila nabil" errepikatu besterik egin, behin eta berriz, gero eta ozenago ordea, gero eta soraioago ordea, gero eta probokatiboago ordea, titialdeko kremallera aldiro maila bat jaitsiz, Zuzendari  tzak
|
emakumea
erretiratzea erabaki zuen arte.
|
|
|
" Hona hemen denetarik izan den gizona, bene benetako gizasemea, zintzilik duen bekatu baten bizkar mundu ororen irainak eta mespretxuak eta barre algara lizunak eraman behar izan dituena. Hona hemen ba  tzuen ezina eta besteen inbidia, eta
|
emakume
guztion gozagune azkena. Zuekin, orain, Abdul Ib Abraham Josef Celorrio".
|
|
|
Hauxe da, jaun andereak, paradisuko lukainka debekatua".
|
Emakumeak
pozez txoratzen jarri ziren, gizonezkoek zentimetrotan neurtu zituzten desditxa berriaren arrazoi boteretsuak. Abdulen aurkezpena ez zen harroa izan, oinazetsua baizik.
|
|
|
Ezin zuelako hitz egin, gor mutu zelako. Baina ez al dugu, ordea, orain minutu batzuk esan
|
emakume
honek sekulako trebezia zuela baieztapen apodiktikoak jaulkitzeko. Bada, halaxe adierazi dugu, bai, eta ez, horratik, oker.
|
|
|
Bada, halaxe adierazi dugu, bai, eta ez, horratik, oker. Honetan zetzan, hain zuzen ere,
|
emakumearen
zorigaitz berdingabea: oro zekien, baina ezindua zegoen bere jakinduriaren gauzarik axalekoena azaltzeko ere.
|
|
|
Bakarrik egoteko gogoa zeukan, lasai aspertzeko beharra, azken aldaketei buruz hausnarketa serioa egiteko premia espirituala. Era berean, ariketa gastronomikoetan trebatzeko aukera ere oso kontuan hartua zuen, ordurako bazekielako
|
emakume
bat erakar  tzeko era bakarra zela huraxe, eta handixetik zuela etorri gero eta konkistagaitzago iruditzen zitzaion ordainak. Atzemangarriagoa zitzaion inondik ere beste ordain bat, jada pasio iturri jori bihurtua zuena:
|
|
|
Orain gutxiago entzuten zuen, gehiago usaintzen, ez zitzaion camember gazta gusta  tzen eta asko, berriz, Margarita pizza; laztu egiten zitzaion ilea ile beltz motz kixkur antzekoa, ez jada horaila foam zati bat uki  tzean, eta bistak arintzera egin ziola iruditzen zitzaion, hobeto ikusi ez baina begiak lehen baino azkarrago mugitzen zitzaizkiola, artega bezala, urduriago. Eta ikusmenak eman zion Brown jaunari lanik handiena, beste laurek baino hagitzez gehiago, konturatzerako joan egiten baitzitzaizkion begiak, lotsagabeki eta jendetasun arrastorik gabe, edozein lekutara edo egoeratara, eta batez ere
|
emakumeen
bularretara zenbat eta beteago, orduan eta lotsagabeago, eta neskatoen titietara; gizonezkoei ere kontu handiz erreparatzen zien, baina ez guztiei, soslai jakin batera atxikitzen zirenei bakarrik, eta haien beroki eta gabardina barrenetara begiratzen zien finko finko eta urduritasunez, zerbait aurkitu nahian bezala, gauza gorderen bat...
|
|
|
Besaulki dotorera igo zuten Ana Morena, lau titidun baina hala ere irtirina, eta irribarre nekatu bat egin zion kamerari. Ez zegoen luzaroko
|
emakume
orojakile hura. Zeharo abailduta ikusi nuen.
|
|
|
Sinets al zitekeen, benetan, titi bizkarroi mintzo entzumen xurgatzaile haiena? Supituan, Ana Morena han goran eserita ikusirik, erruki izara batek estali zituen nire begi argi unatuak, eta irribarre sortzez garbi bat egin zen nire ezpainetan, irribarre elkarkidetasunezko bat nolabait adierazteko; ezen, Ana Morenaren amarruaz jabetzearekin batera, ohartu bainintzen
|
emakume
haren ausardiak gehiago balio zuela, inondik ere, ustezko memoria eidetikoak baino, mila aldiz gehiago gainera; ausardia behar zen, gero, gezur txiki harekin hango jende hantusteak engainatu nahi izateko! Eta dagoeneko harrapatua zutela jakinik ere, ez al zen, bada, urkamendira igo, inoiz ez ahazteko moduko sendotasun harroz!
|
|
|
Baina ez nion ametitu nire buruari pentsamendu makur hura, zakarkeria matxista atzerakoi hura. Zeren, egia izanik ere, zer egin zezakeen urkamendia zain zeukan
|
emakume
koitaduak. Zer egingo genuke gainerakook une latz azkenaren atalasean?
|
|
|
nolakoa irudikatzen nuen nik Caterpilar anderea?
|
Emakume
xotil, arriskutsu, gaizto bat. Eta Deere jauna?
|
|
|
Orain basiliskoa!", egin zuen orro jendetzak txalo zaparraden artean; eta basiliskoa, inon agertzen ez. Baina harrapatu zuten hura ere halako batean, kiribil kiribil eginda,
|
emakume
baten lepoan kamuflatuta, eta, harrapatu ahala, txikitu nahi izan zuten zinpeko zaintzaile astapotroek. " Ez horrela!
|
|
|
Ez zeuden noski lo, teleikusleak pentsa bide zuen moduan, ez; hilda zeuden. ...nea egizu kontu, irakurle, berrehun bat gizaki zein animalia erretiratuak izango zirela aise, gehiago izan ez baziren, non ezuste berri hura nola edo hala konpontzearren, panpinak jarri baitzituzten hildakoen eserlekuetan, txotxongiloak, kartoi harrizko tigreak edo putreak edota salamandrak, igel  tsuzko giza irudiak, pelutxezko hartzak, granitozko edo alabastrozko giza-enborrak, marmol txuriko
|
emakume
biluzi estaliak, altzairuzko lehoi inurriak eta mantikorak, zementuzko zikoinak, zurezko neskato abstraktuak eta alanbre herdoilduz egindako mutikote geometrikoak. Ordezkapen hark guztiak jakina, gastu erantsi bat ekarriko zion programa lehen ere sobera garestiari, esku-langile eta eskultore eta artistei eskaturiko lana ordaindu egin behar zitzaienez, eskuzabal ordaindu ere segur aski.
|
|
|
Nahikoa nuen egia esatearekin. Zazpi
|
emakume
haiek ez ziren haragizkoak, Parnasoko zazpi musak baizik, idazleon aingerutxo salbagarriak. Nola idatzi haiek ematen diguten ibaian busti ezean?
|
|
|
Nola idatzi haiek ematen diguten ibaian busti ezean?
|
Emakumea
da gizonak duen zerarik onena, idatzi zuen Lope de Vega handiak, eta arrazoi zuen. Emakumea da gizonon musa, geriza, talaia, arnasa, argia, jomuga eta galmendia; emakumea da biziaren sortzailea, fruitu arbola, lorea eta haizea, begiez ikus dezakeguna oro.
|
|
|
Emakumea da gizonak duen zerarik onena, idatzi zuen Lope de Vega handiak, eta arrazoi zuen.
|
Emakumea
da gizonon musa, geriza, talaia, arnasa, argia, jomuga eta galmendia; emakumea da biziaren sortzailea, fruitu arbola, lorea eta haizea, begiez ikus dezakeguna oro. Eta diren horretantxe errespetatu ditut nik beti, eman didatena esker onez jasoz, gehiago eskatu gabe, ezer eskatu gabe.
|
|
|
Emakumea da gizonak duen zerarik onena, idatzi zuen Lope de Vega handiak, eta arrazoi zuen. Emakumea da gizonon musa, geriza, talaia, arnasa, argia, jomuga eta galmendia;
|
emakumea
da biziaren sortzailea, fruitu arbola, lorea eta haizea, begiez ikus dezakeguna oro. Eta diren horretantxe errespetatu ditut nik beti, eman didatena esker onez jasoz, gehiago eskatu gabe, ezer eskatu gabe.
|
|
|
Eta, jarraian, begietara irudi bat, eskuetara dardar bat, belarrietara intziri orlegi bat: non zeuden
|
emakume
kaxkarina, Alfredo Iradier eta Abdul Ib Abraham Josef Celorrio. Non zeuden?
|
|
|
Baina, tira, salbuespenak salbuespen, jendea ongi portatu zela esan behar, eta ez da horixe meritu eskasa ikusi ziren gordinkeriak ikusi eta gero. Eta ikusi aditza erabili dut, bai, jendeak ikusi egin zuelako ikuskizuna, eta ikusiz gozatu; baina niri ez dit noski aditz horrek balio, nik ez bainuen ikusi, pairatu baizik, desgogara guztiz, eta min handia eragin zidaten ikusitako hainbat basakeriek; eta emanaldiak iraun zuen tarte amaigabean, atzera ene haurtzaroarekin akordatu nintzen, eta talko hautsekin; eta pentsatu nuen
|
emakume
haien ezpainak ikustearekin batera, izakia makurra zela oso, ez genuela, askotan, ere merezi, eta munduaren kontra idatzitako hitzak oro alferrikakoak zirela, galdu egiten zirela egunen nekean, eta beti ematear ziren urra  tsetan; eta ezpain haiek nola irekitzen ziren, nola egiten zioten irribarre argi ilun hauskara azkengabeari ikusi behar izan nuenean, munduaren azken muga irudikatu nuen ene ... Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez gero, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista.
|
|
|
|
Emakume
talde baten aldamenean zeuden Edurne eta marinel bat bezala jantzitako mutila, eserita. Zitekeena, mutil hura arran  tzaleren bat izatea, baina haren aurpegi zuriak ez zuen eguzkiaren edo itsas haizearen seinale agerikorik.
|
|
|
Gero, ametsen logika falta etengabearen poderioz, etxe batean sartu ginen aita eta biok. Hondartza bat zegoen etxean, eta
|
emakume
tripoil bat eta agure zahar bat zeuden eguzkia hartzen.
|
|
|
Laburki aipatuko ditut esan zizkidanak, alferrikakoa baita haren zotin, isilune eta kizkimiziak hona aldatzea. Egia edo gezurra(
|
emakumeek
badute malkoen deposito bat, beren esanak baieztatzeko), agurea izan omen zen gaztetan. Apustuz apustu galdu omen zuen baserrian zegoen gutxia; eta, harrezkero, dimisioa eskaini omen zion bizitzari.
|
|
|
Han zen nire lehengusina sugea ere. Astarrainen ikusi ziren lehendabiziko
|
emakume
galtzak zituen soinean.
|
|
|
Beste apaiz bat gaztea zen hura aldarera irten zenean, osaba Andoni etorri zitzaidan gogora. Ezkonberria zen osaba, eta, gauero, atea bere gibelean itxi eta
|
emakume
harekin, izeba berriarekin, lotara erretiratzen zenean, buruan mila galdera nituela gelditzen nintzen ni. Harrigarri bezain kilikagarria zen niretzat emakume harekin oheratzen zela ikustea.
|
|
|
Ezkonberria zen osaba, eta, gauero, atea bere gibelean itxi eta emakume harekin, izeba berriarekin, lotara erretiratzen zenean, buruan mila galdera nituela gelditzen nintzen ni. Harrigarri bezain kilikagarria zen niretzat
|
emakume
harekin oheratzen zela ikustea. Hala ere, denek onartzen zuten osaba Andoniren jokabidea.
|
|
|
Artikuluan arretaz irakurri ahal izan dudanez, Helen Fisher antropologoaren iritziz,
|
emakumeok
genetikoki markaturik gaude, bikotekidearekin hiru urte eman eta gero, bereiztera. Nonbait, ba omen daude gu maitemintzea bideratzen duten garun batzuk, eta horiek isurtzen dituzten substantzia kimikoak agortu egiten dira 36 hilabeteren buruan.
|
|
|
En plus, Luisek bera zirikatzen jarraitzen du eta atzo, urrunera joan barik, aspirina bat eta kondoi bat eman zizkion: aspirina, Rakelek coca cola hartzen duenean haren edalontzira botatzeko, Luisen esanetan, nahasketa horrek
|
emakumeak
ble ble jartzen dituelako; kondoia, horren ostean etorriko diren olgetetarako... Bon, gaurkoz besterik ez.
|
|
|
alargundu ondoren, aitonaren izena postontzitik ez kentzea erabaki zuen: " Lapurrak etortzen badira, gutxienez ez dute pentsatuko hemen
|
emakume
bakarti eta babesgabe bat bizi dela". Alabaina, nik ikasi egin dut Dabiden babes mugatzailetik urruntzen askatzen; etxera itzulitakoan, adorea hartu dut erantzungailuan mezu doi bat desberdina grabatzeko:
|
|
|
gaurko kanpina orain artekoak ez bezalakoa da, mendian sigi saga hedatzen den pistaren inguruan osatua dago, eta par  tzela ttikitan zatikatua; eta dendak munta  tzen ari ginela, basozaina etorri, eta hartzarekin kontuz ibiltzeko ohartarazi digu, batez ere denda barnean inondik inora janaririk ez uzteko. Gizonezkoak, umeen pare, taldeko
|
emakumeak
beldurtu nahian ibili dira eta ni ez naiz beldur izan, harik eta, afalondoan, dendara bakarrik erretiratu naizen arte. Baina etorri berritan, bila nenbilela, hotsen bat entzutea iruditu zait.
|
|
|
Maitasuna gauza guztien gainetik, ezta Hillary? Ez al da maitasun benetakoagoa maitalearengandik erresuminez baina diskreziorik handienaz urrundu zen
|
emakumearena
, nire ama zenarena, alegia. Ez al da maitasun benetakoagoa, bere amaren sofrimendua kitatzeko, zeren zuk eragin zenizkion ondorenak oso handiak izan baitziren, haren senargai ohia mendekatzera eta porrokatzera datorren neskarena?
|
|
|
|
Emakume
modernoentzako aldizkari horietako batean irakurria dudalakoan nago: Madrilen, gau batez Frank Sinatra taberna zulo batera jaitsi, eta han ibili zen, whiskyrik whisky, harik eta bazter bateko ilunpean zegoen piano bati antzeman zion arte.
|
|
|
Dabiden jaioterrian gertatu zen, Durangon hain zuzen ere.
|
Emakume
batek haur bat izan zuen Bilboko ospital batean, baina hura goiztiarra izan, eta gaixo samar jaioa izaki, sendagilearen aginduz haurrak beste aste pare batez geratu behar izan zuen bertan. Amak, ordea, ospitaleko egonaldiak oso garesti jo  tzen zuenez, etxera itzuli behar izan zuen.
|
|
|
Guztiarekin, haurra bere esneaz elikatu nahi eta, bien bitartean, herriko errekadista (herritarrek hiriburuan zer behar, horixe egiten zuena) arduratu zen biberoiak ospitalera eramateaz. Hori zen jende guztiak zekiena, baina jendeak ez zekien
|
emakumearen
senarra ez, baina errekadista bera zela haurraren aita, Karmelorena hain zuzen ere... Errekadista, bestalde, ezkondua zegoen eta bi seme zituen:
|
|
|
Funtsean, begirada desberdinak genituela esa  ten zuen berak: aurrena, eztabaidaren hastapenean,
|
emakumeok
zikinkeriarako begirada mikroskopikoa dugula esaten zuen, hauts arteko akaroak antzemateraino; hurrena, nik leihoetako kristalak, lanparako, komuneko ispiluko zipriztinak eta ohepeak oroitarazten nizkionean, berak obsesionatua nengoela leporatzen zidan; hurrenago.....
|
|
|
nonbait, lagunek mundulogia ikastera bidali aurretik ere, Rubenek ez omen zuen hain argi apaiz izatearena; baina arazoa ez ziren
|
emakumeak
, lagunek uste zezaketen gisan," Emakumeak soilik ez, behintzat", esan zidan irri firfira bat ezpainetan," Krisi orokorragoa da: nahasi sentitzen naiz, eta ttiki, ttikiegi, hasiera bateko idealismoa globo baten antzera hustuz joan izan balitzait bezala".
|
|
|
nonbait, lagunek mundulogia ikastera bidali aurretik ere, Rubenek ez omen zuen hain argi apaiz izatearena; baina arazoa ez ziren emakumeak, lagunek uste zezaketen gisan,"
|
Emakumeak
soilik ez, behintzat", esan zidan irri firfira bat ezpainetan," Krisi orokorragoa da: nahasi sentitzen naiz, eta ttiki, ttikiegi, hasiera bateko idealismoa globo baten antzera hustuz joan izan balitzait bezala".
|
|
|
Neuretzat ere erosi dut zerbait:
|
emakume
afrikar bat irudikatzen zuen latoizko brotxe fin bat.
|
|
|
Baina atzo, azkenean, gelan telebista apur bat ikusten ari nintzela, X en adierazpenak entzun ahal izan nituen: antza, bera ttikia zela,
|
emakume
auzo bati berba hauek entzun ei zizkion: " Zakarias, alboko mutikoa ilargira iristen den eguna arte ez duzu aho sexurik izango...".
|
|
|
Bazkalondoan, berriro ere furgonetan sartu, eta Danek Antelope Canyoneko sarrerara eraman gaitu. Handik aurrerakoa
|
emakume
indiar batek gidatzen zuen kamionetan egin dugu. Eta aurreko egunen ondotik, naturak gu berriro liluratu ahal izatea kasik ezinezkoa bazirudien ere, miraria gertatu egin da.
|
|
|
Baina horrekin batera eta, hain zuzen ere oso gogorra iruditu zitzaidalako, nik ezin hobeki oroitzen dut nobelako pasarte hau:
|
emakume
gazte bat Leongo mendialdeko herrixka batera joan da irakasle; han jende gutxi bizi da baina, neguaren etorrerarekin batera, gero eta jende gutxiago ikusten du kalean, gero eta ikasle gutxiago joaten zaio eskolara; hala ere, horrek ez du askorik kezkatzen herrixkako arotz batekin maitemindu delako; halako batean, gau ilun batez, arotza ezustean joango zaio etxera eta berarekin joateko eskatu, bai... etxera sartu da, ganbarara igo, eta, han, sabaitik esekiak, bi zaku handi eta lirdinga  tsu ikusi ditu, barnean bizia dutenak eta arnasketa ikaragarri horren sortzaile direnak; gero, amona batek emango dio usadio bitxi horren berri:
|
|
|
Baina horrekin batera eta, hain zuzen ere oso gogorra iruditu zitzaidalako, nik ezin hobeki oroitzen dut nobelako pasarte hau: ...n batera, gero eta jende gutxiago ikusten du kalean, gero eta ikasle gutxiago joaten zaio eskolara; hala ere, horrek ez du askorik kezkatzen herrixkako arotz batekin maitemindu delako; halako batean, gau ilun batez, arotza ezustean joango zaio etxera eta berarekin joateko eskatu, baina irakasleak ezetz erantzun; harrezkero arotza ere desagertu egingo da eta, jakina, horrek bete betean kezkatuko du
|
emakume
gaztea; handik gutxira, kalexketan barrena dabilela, irakasleak etxe batetik irteten den arnasketa sakon eta sarkorra entzun du: etxera sartu da, ganbarara igo, eta, han, sabaitik esekiak, bi zaku handi eta lirdinga  tsu ikusi ditu, barnean bizia dutenak eta arnasketa ikaragarri horren sortzaile direnak; gero, amona batek emango dio usadio bitxi horren berri:
|
|
|
elurraren eta ilunaren etorrerarekin, hibernatzen duten animalien antzera, herrixka urrun horretako biztanleak zaku horietan bil  tzen edo babesten dira neguari aurre egiteko; eta irakasleak orduantxe ulertu du, izularriturik, arotzaren desagerpenaren arrazoia eta hark egindako proposamena: gaua eta negua elkarren berotan igarotzea eskatzen zion, elkarren arnasa birikaratuz, elkarren isurkinetan babestuz...; eta erotuko ez bada,
|
emakume
gaztea lehenbailehen joango da herrixka hartatik iheska.
|
|
|
Goizeko ordu horietan oso jende gutxi zebilen Phantom Ranch inguruan, eta gorantza abiatu aurretik gehienok txabola itxurako komunetik igaro gara. Ni
|
emakumeenean
zain nengoela, Tom gure taldekoa ez zen gizon batekin hizketan sumatu dut, itxuraz aspaldiko laguna zirudiena. Atetik begiratzera irten, eta gizon ezezaguna Tomi ezkutuka zerbait ematen ikusi dut.
|
|
|
Eta sugeak
|
emakumeari
esan zion
|
|
|
Kasik oihu egin du Laurak, garagardoa begietan, eta batek baino gehiagok, auzo lotsa sentiturik, begirada jaitsi dugu: Nik ez dakit
|
emakumeek
elkarrekin nola egiten duten, sarketaren gozoa alde batera utzirik... jarraitu du Jordiri eztitasunez begira.
|
|
|
Etxetik ahalik eta urrunen joan nahian nenbilen (Bruselan erosi dudan aldizkarian distantzia hartzea ere aholkatzen da, egunerokotasunetik urruntzearen komenentzia), baina zikoinak ikusi arte ez nuen erabakia hartzeko bezainbat kemen izan. Eta zikoinen antzera Afrikara joan nintekeen modu ber  tsuan, bidaia agentziako
|
emakumeak
Ipar Ameriketara joateko aukera goraipatu, eta nik onartu egin nuen batere pentsatu gabe.
|
|
|
Bada behin gertatu zen Polikarpo desagertu egin zela, eta etxeko zoko moko guztietan bilatu genuela, baina alferrik. Etxekoek" Lasai,
|
emakumea
, azalduko da eta" esanez adoretu nahi izan zuten amona, baina handik gutxira amak arropa zabaltzen laguntzeko esan zidan, eta, gustukoa bainuen, ni arduratu nin  tzen garbigailuko arropa ateratzeaz. Eta nik bota nuen garrasia katu koitadua arropa artean itoa topatu nuenean!
|
|
2001
|
|
|
G (lehor): Eskerrik asko,
|
emakumea
.
|
|
|
Eta Cibermunduarekiko? Eta, bereziki,
|
emakume
titi lerdenekiko?... Ba, orain ez naitek pitorik ere erakartzen; gehiago oraindik:
|
|
|
Salmahaiaren atzean, trajez jantzita, gizon elegante erdi marika bat, urrezko pultsera distiratsuz apainduta. Honen parean,
|
emakume
eder paregabea, janzki eta kapela gorriz. Sedazko alkandora beige bat erosi berria du, eta paketea salmahaiaren gainean dago.
|
|
|
|
Emakumea
(poltsa handian eskua sartuz): Jesus, non sartu ote dut...
|
|
|
S (baimena eskatu eta gero,
|
emakumeari
gauzak salmahaiaren gainean txukun txukun uzten lagunduz): Ezpainak pintatzekoa, koloretea, kleenexak...
|
|
|
L:
|
Emakumeok
seigarren zentzu bat daukagu gauza horietarako, Eduardo.
|
|
|
M (begia keinatuz): Eta egin dezakezu gu biontzat
|
emakume
bana, lagun?
|
|
|
Patrikan sartu zuen eskua musuzapia ateratzeko, eta orduan jabetu zen ezin ziola musuzapiari eutsi, hatzek ez ziotela emandako aginduei erantzuten. Hotzarengatik endurtu zitzaizkiola pentsatzen ari zen une berean, hari busti lodi batzuk irristatu zitzaizkion kopetatik sudurrera; eta, segituan, gabardinaren patrikatik erortzen ziren lehen tanta gorriak putzu bihurtu ziren, eta
|
emakumeak
, behingoagatik, atsekabez beterik baina minik gabe, meza lehenbailehen amai zedila desio izan zuen.
|
|
|
Aipaturiko
|
emakumeez gain
, laugarren ahots bat ere agertuko zaizu. Honek atal guztiak josiko ditu jostorratz bat balitz moduan, denboraren hari amaigabea lagun hartuta.
|
|
|
Soineko bat egin nahi nuke... esan zion dendako
|
emakumeari
. Atze luzea.
|
|
|
|
Emakume
dendariak zinta metrikoa hartu  eta, itxaron gabe, jostundegitzat erabiltzen zuen denda atzeko gelara pasarazi zuen dama dotorea.
|
|
|
Aurrera...!
|
emakume
dendariak zabal zabal ireki zizkion ateak.
|
|
|
Baina,
|
emakumea
! Umea hazten zaizunerako... auskalo zer egongo den modan.
|
|
|
Hau guztiau gizonekin egiten genuen.
|
Emakumeekin
zailago izaten zen, halako izur, toles, aloz, eta abarren artean ezer topatzeko aukera gutxi egoten baitzen.
|
|
|
Baino behin, ondo gogoratzen det,
|
emakume
soineko beltz lepo luze luze bat sartu zen dendan:
|
|
|
|
Emakume
soineko beltzak erantzunik ez.
|
|
|
|
Emakume
soineko beltz lepo luzea mutu.
|
|
|
|
Emakumeak
deusik ez.
|
|
|
Ez, ezer ez... hasi zen halako batean
|
emakume
soineko beltz lepo luzea. Gerra hasi den abisua ematera nator, besterik ez...
|
|
|
Aita eta ama izan ziren, korrika, atzetik atera hurbildu zirenak. Espaloira irten orduko,
|
emakumearen
arrastorik ez, ordea.
|
|
|
Dendak halako kolore more beltza hartu zuen, bat batean, irten berri zen
|
emakumearen
soinekoak airea tindatu balu moduan.
|
|
|
Mirenek, jadanik, haurra sabel gainean duela, irribarre egin du. Behean,
|
emakume
soineko beltz lepo luze batek eman die berria auzoei: " mutila".
|
|
|
Hau da, zapala.
|
Emakume
itxura eduki nahi, baina emetasun txepeletan erori nahi ez.
|
|
|
Eta hemen horrelako gauzak esaten ditu: ...bear bada euskal erritako apaiz, fraile ta anima zai guziak esan dezakegu bidalduak edo autuak gerala berri on animaren gañekoak emateko, ez erregei beren jauregietan, ez andiki goratu, edo Jaun urre zillarra ugari darabiltenai, ez jakituria lurrekoz beren ustez beterik dauden gizon arrotzaarrai [Beraz, jakintsua baldin bazen, utikan!], ta bai  nekezale, beargin, atxurlari, olagizon, ikazkin,
|
emakume
gorula, eula, jostun, ta onelako jende mee ta bekokiko izerdi larriarekin ogia billatu bear duteenai. Ez degu Pablo Apostoluak bezela agertu bear Athenasko Bilkui ta Erakastegian, eranzuteko jakitun gaizto asmariai beren galdetze guzietara; agertu bear degu enzula biotz oneko ta samur(...) [hemen ezin irakur daitekeen hitza dakar lehen edizioak], zeintzuek enzungo gaituzten geienez ao ta biotz zabalekin ta beti ixillik.
|
|
|
Amatu horrek, bidea utzi ez badut, erabilera berezia du, maitatuk eta ez bezalakoa, eta maila ere bai, erabilera bezain  berezkoa. Hitz horrek, hona erraz gezurtakizun den ustekaria, ez du gehienbat âsekula ez duela esaten ez naiz ausartzenâ" haragizko" kutsurik.  Beste moduz, ez zuen garai hartako mutilak nahiz gizonak aldameneko neskatxa nahiz
|
emakume
hazia, ezkongai adina ezkondua (barka, orain, ez dakit zer sasi arrazoigatik, ezkongabe entzuten dena) gogoan edo/ eta eskumenean zuenean erabiltzen. Egitate hori, amatzea alegia, Jainkoari, Jainkoarengandikako legeari, Ama Birjinari eta horrelakoei zor zitzaien.
|
|
|
Esango dizuet zer den film hori, ikusi gabe lasai geldi zaitezten. Â Badira nonbait âEuskal Herrian edoâ euskaldun izeneko gizon
|
emakume
batzuk. Hemen, egia esan, herri koxkor batekoak bakarrik ikusten ditugu, Elantxobekoak, baina besteek ez dute alde handirik izango.
|
|
|
hain dute handia. Pozik badaude, riau!, irrintzi eta saltoka hasten dira; otoitz egin behar badute,
|
emakumeak
behintzat, erdi erdian jarriko zaizkizu, harako fariseuaren antzera, ezpain ertzak makur eta begia heze. Eta mutilak gogoko duen neska  âedo neskak mutilaâ ikusten duenean, hango apak eta laztanak, elkarri oratuta, nahiz eta igande eguerdian herriko plaza nagusian aurkitu!
|
|
|
Berdintsu litzateke esatea: "
|
Emakume
beltzaranak behar ditugu ezkongaiak baino gehiago".
|
|
|
" Aporoditek Parisi... onelako itza eman zion: auzian Aporodite bera ederren autematen bazun, beñolako
|
emakume
politena eskuratuko ziola". Hor" auteman" ek esan nahi lukeena adierazteko badauzkagu euskaraz zenbait hitz. Nik dakizkidanak, hautatu, hautetsi, hautu, aukeratu, begiz jo edo, alde gehiegirik gabe, bereizi.
|
|
|
Eta adi adi bagagozkie, laster hautemango dugu gaur hegoaldekoago iruditzen zaizkigun ohiturak gure gure genituela. Agurtuko ote genuke gaur
|
emakume
bat, Etxepareren hitzekin
|
|
2002
|
|
|
Valentinak ere jarria zuen bere partetik, bafleetatik ateratzen zen trikitixaren soinuak adierazten zuenez. Han ari zen
|
emakumea
, jo eta ke edariak zerbitza  tzen, basoak garbitu eta basoak betetzen, baina  gauza harrigarria, irribarre zabala erakusten zuen, ohiko mutur estuaren ordez. Josu R k bere lagunetara jo zuen zuzenean, sarrerako bezeroen artetik iraganez.
|
|
|
Furgoiak kuartel barrutik irten zirenean, eta guardiak atetzarra itxi baino lehen, une batez sarrera huts hutsik geratu zen haren aurrean, eta kuartelaren barruko partea ikusi ahal izan zuen. Han barruan
|
emakume
batek, etxeko zapatiletan eta fianbrera moduko ontzi bat eskuetan, alderik alde zeharkatu zuen Josu R k bistara zeukan patio zatia. Emakumeak irriño bat eskaini zien ate ondoko guardiei, eta hauek izenez agurtu zuten bera.
|
|
|
Han barruan emakume batek, etxeko zapatiletan eta fianbrera moduko ontzi bat eskuetan, alderik alde zeharkatu zuen Josu R k bistara zeukan patio zatia.
|
Emakumeak
irriño bat eskaini zien ate ondoko guardiei, eta hauek izenez agurtu zuten bera. " Adios, Felisa" entzutea iruditu zitzaion Josu R ri, emakumearen irudia jadanik  haren bistatik kanpo.
|
|
|
Emakumeak irriño bat eskaini zien ate ondoko guardiei, eta hauek izenez agurtu zuten bera. " Adios, Felisa" entzutea iruditu zitzaion Josu R ri,
|
emakumearen
irudia jadanik  haren bistatik kanpo. Egunerokotasunaren eszena hark lasaitu egin zuen alde batetik.
|
|
|
Gizonak joan etorri azkarrak egiten ditu ur ertzean, itsas zabalari so.
|
Emakumea
haurraren atzetik dabil, noiz haitzetara noiz putzuetara jarraitzen diola.
|
|
|
Ur ertzeko ibiltariak ugaritu direnean, gizona hondar lehorrera itzuli da. Handik gutxira, Â
|
emakumeak
eta haurrak gauza bera egin dute, hasierako hirukotea osatuz. Gizona eserita dago eta emakumea etzanda, eguzkitan.
|
|
|
Handik gutxira, Â emakumeak eta haurrak gauza bera egin dute, hasierako hirukotea osatuz. Gizona eserita dago eta
|
emakumea
etzanda, eguzkitan. Haurra, berriz, ezin da geldirik egon, batera eta bestera etengabe, inguru guztia lardaskatuz.
|
|
|
Hondarra hondarrari erantsiz, hemen bota eta han kendu, orain zulo eta gero dorre, eraikuntza bere itxura hartuz doa.
|
Emakumeak
, lantzean behin burua jaso eta harantz begiratzen badu ere, eguzkitan etzanda segitzen du, lasai.
|
|
|
Aitona zaharrak, ba, aitona zaharrak! Zer nahi duzue ematea,
|
emakumeak
–Ilobak ere badauzkagu eta.
|
|
|
Bertatik, agure bat jaisten da, beltzez jantzirik. Haren atzetik,
|
emakume
bat, hura ere edadetua eta beltzez jantzia. Emakumeak besotik oratzen dio gizonezkoari.
|
|
|
Haren atzetik, emakume bat, hura ere edadetua eta beltzez jantzia.
|
Emakumeak
besotik oratzen dio gizonezkoari. Neke handiz hasten dira ibiltzen; zaila da asmatzen nor noren makulu den.
|
|
|
Gizon eta
|
emakume
bakan batzuk, ordu arte ikusi ez ditudanak, irteten dira elizpe ilunetik. Lanpa argiak erakarritako zomorroak ematen dute; haiek baino fidagaitzago joka  tzen dute, hala ere, ezker eskuin begiratzen baitute eta pauso laburrak ematen, inor erasoka hasiko zaien beldurrez bezala.
|
|
|
Aitaren egiten du. Hara bildutako gizon
|
emakumeek
gauza bera egiten dute. Hileta jagoleak, axolagabeki, hil  kutxari tiratzen dio, eta orgatxo gaineraino eramaten du herrestan.
|
|
|
Kopen garaia zen, gaien hariak hartu eta utzi genbiltzan. Â Hartan," gizona baino hobeto gelditzen da
|
emakumea
, beti gertatzen da gauza bera, beti berdin" bota zidan berak. Baldekada ur hotz hotza jaurti dioten kateme batek bezala erreakzionatu nuen:
|
|
|
Ai,
|
emakumeak
, zer zarete ba tematiak! Ez duzue zeuenarekin irten arteko onik izaten!
|
|
|
|
Emakume
guztiak eta, batez ere, ni filmeko emakume hotz kalkulatzaile haiekin lotze hark goragalea eman zidan, baina filma bukatu arte itxaron nuen. Telebista itzali eta hitz egin behar genuela esan nion.
|
|
|
Emakume guztiak eta, batez ere, ni filmeko
|
emakume
hotz kalkulatzaile haiekin lotze hark goragalea eman zidan, baina filma bukatu arte itxaron nuen. Telebista itzali eta hitz egin behar genuela esan nion.
|
|
|
Irudi bat ikusi nuen, malkoek erdi lurrundurik: aldameneko bankuan,
|
emakume
bat, haur kotxetxo bati eragiten.
|