|
2002
|
|
|
•
|
Emakume
idazleen lan gutxiago itzuli dira gizonezkoenak baino (emakumeen% 94k ez du itzulitako lanik).
|
|
|
Horiekin guztiekin batera, aipagarriak dira, euskal
|
emakume
idazleen lanak aztergai dituzten argitalpenak. Hasi Kultura Sailak argitara ematen duen Bidegileak sailean kaleratu diren Euskal emakume idazleak() (M. Atxaga, Eusko Jaurlaritza, 1997) eta Emakumea Euskal Antzerkian (H.
|
|
|
1 Euskal
|
emakume
idazleen lanei dagokienez, hogeigarren mendearen lehenengo berrogei urteak benetan emankorrak izan ziren. Nazionalismoaren deiari erantzunez, emakumezkoek euskararen defentsan eta hedapenean protagonismo itzela izan zuten.
|
|
|
Nuñez Beteluk tesiaren ondorioetan dioskun modura, erlijioak eta nazionalismoak zehaztu zuten euskal
|
emakume
idazleon lanen ildoa. Euskararen aldeko defentsa erlijioaren defentsaren barnean kokatzen da eta Ama Birjina bihurtzen dute euskaldun ama zintzoentzako eredu.
|
|
|
bulkada hau gizonezko eleberrigileengan baino ez dut aurkitzen: 90eko hamarkadako
|
emakume
idazleen lanei erreparatuz, ez dut tamainarekiko grina hori topatzen...). Ez naiz hasiko ahalegin horien emaitzak banan banan azter  tzen:
|
|
2005
|
|
|
1 5 4 5etik 1879ra 101 liburu argitaratu ziren, haietatik 4 bakarrik literarioak9 Beraz, esan dezakegu batez ere azken 30 urteetan metatzen dela euskal literatura. Hala ere ez dugu 1975era arte itxaron behar
|
emakume
idazleen lana aurkitzeko, 1804an argitaratu baitzen Bizenta Antonia Mogelen Ipui Onac liburua. Lehen euskal emakume idazlea.
|
|
|
Argitaletxe eta liburu dendak promozio kanpaina handiak egiten hasi ziren emakume idazle batzuen lan berriekin. Horrekin batera, gainera, Gutiziak ipuin bilduma argitaratu zen, Emakume Idazleen Lantaldearen egitasmo bat zen eta euskal
|
emakume
idazleen lana ezagutzera emateko helburua zuen liburu honek. Hogeita bederatzi egile eta ipuin biltzen ditu lan honek, hona hemen haien izenak:
|
|
|
Azken aldi honetan bi datu aipa ditzakegu publikotasunari dagokionez:
|
emakume
idazleen lana ‘gehiago’ ikusi ahal izan dugu, parekidetasun eta aukera berdintasunerako politikaren ondorioz egin den diskriminazio positiboa gogoan hartuta kuota edo kupoa betetzeko beharra ikusi dutelako leku desberdinetan. Literaturaren sisteman ‘literatura femeninoaren’ etiketa asmatu zuten denak zaku berean sartzeko, eta lehenago aipatutako ustezkobooma rekin bizi izan dugu29.
|
|
|
Espero dugu artikulu honekin emakumeen lanen berreskurapen eta plazaratzean urrats txiki bat egin izana. Gustatuko litzaiguke honekin katebegi bat ipintzea lehenago egin diren euskal
|
emakume
idazleei buruzko lanen eta honen ostean egingo direnen artean, eta emakume idazleak haien tradizioa sortzera, bidea egitera, Vi rginia Wool fekzioen bezala, haien ahotsa bilatzera animatzen ditugu.°
|
|
|
Baieztapen hau egin ostean hurrengo argudioak ematen dizkigu: sistemarenperiferian egon dira (honi buruz gorago hitz egin dugu),
|
emakume
idazleen lanei buruzko ikerketa falta izugarria dago2, eta amaitzeko dio ekarpen eskasa egin diotela euskal literaturari historiagileek ez dituztelako emakume idazleak kontuan izan.
|
|
|
Beste bidea genero literarioena da: Whitek dioen bezala, genero literarioen mugak alde batera utzi behar ditugu
|
emakume
idazleen lana mintzagai dugunean, askotan ez dutelako genero bakarra lantzen, bi edo hiru baizik (Itxaro Bordak poesia, eleberria, narrazioa, saiakera eta antzerkia landu ditu, Miren Agur Meabek narrazioa, poesia eta haur eta gazte literatura eta Ixiar Rozasek narrazioa, nobela, poesia eta haur eta gazte literatura, hiru adibide aipatzearren):
|
|
2007
|
|
|
Martxoaren 3an aurkeztu zuten Lekeition Sareinak bloga bi asmo nagusirekin. Lehenengoa, euskararen munduan literatura eta metodologia feminista uztartzea, ezagutaraztea eta praktikan ipintzea; bigarrena,
|
emakume
idazleen lanak ezagutzera ematea. Berau egituratzeko irakurleen laguntzarekin sare bat osatu nahi dute, eta http://eibar.org/blogak/ sareinak gunea iritzi, kritika eta abarren gunea n dadila.
|
|
2009
|
|
|
Ez diot leitu zaharra Anna Caballe kritikari katalanari, Lo mio es escribir (2004) liburuari egindako sarreran, oraindik orain,
|
emakume
idazleen lanak kritikak ez dituela behar bezala ikusten; aldiz, irakurlegoa gero eta femeninoagoa dela. Eta hortik emakume idazleen arrakasta, eta Europari begira ari zen Caballe.
|
|
2014
|
|
|
Urte horretan bertan Euskadi saria irabazi zuen Lourdes Oñederrak, «Emakumeen literaturaren boom»ari buruz hitz egiten zen eta euskal emakumeenlantaldea biltzen zen noizean behin. Haiek Gutiziak (2000) antologia atera zutenorduko euskal
|
emakume
idazleen lanaren erakusgarri, ipuin bilduma bat osatuz.Eako poesia egunen VI. edizioaren izenburua eta gaia Erotismoa eta intimitatea izanzen 2009 urtean. Bertan egin zen eguerdiko «Sexua eta ideologia» mahai inguruanhurrengoa esan zuen Laura Mintegi idazleak:
|
|
2019
|
|
|
eleberria (1979) izango da ordura arte aldizkarietan narrazio laburrak edo haur literatura idaztera bideraturiko emakume idazleen hastapena. Laurogeitan argitaraturiko
|
emakume
idazleen lanak Laura Mintegi idazlearen Bai, baina ez (1986) eta Urretabizkaiaren Saturno (1987) izan ziren, baina, harrera kritiko zorrotza izan zuten. Geroxeago, emakume protagonistak ETAren militantzian kokaturik aurkeztu zituzten bai Mintegik eta bai Urretabizkaiak, militantzia armatuak emakume eta ama gisa zekartzan arazoak aintzat harturik.
|
|
2021
|
|
|
11), Onintze ere" Lauaxetak berak jarraiki ildotik hurranen hurran abiarazten zuen" poeta izan zela (Bidador 1996). EABn idazle multzo interesgarria bildu bazen ere, tamalez, ez zuten poesia libururik argitaratu sasoi hartan, eta aipagarri ditugun belaunaldi hartako
|
emakume
idazleen lanak bizi osoko lanen fruitu dira, hala nola Sorne Unzuetarena (Idazlan guztiak 1997) edo Baliendine Albizurena (Olerkiak 1984).
|
|
|
Zortzi idazle (2006), Mariasun Landa Etxebeste, Aurelie Arcocha Scarcia, Yolanda Arrieta, Miren Lourdes Oñederra, Itxaro Borda, Miren Agur Meabe, Arantxa Urretabizkaia, eta Laura Mintegiren partaidetzaz; eta, bestetik, Eider Rodriguezen Idazleen gorputzak (2017) lana Arantxa Urretabizkaia, Laura Mintegi Lakarra, Miren Agur Meabe, Karmele Jaio eta Uxue Alberdiren partaidetzaz.
|
Emakume
idazleen lanez eta egoerari buruzko hausnarketa kritikoa bildu duten ikerlanak dira, egileen testigantzak jasoz, azken hamarkadetan euskal emakume idazleen garapenari buruzko hausnarketa eginez. Azken urratsen artean, euskaraz sortutako lehen liburu bilduma feministaren altzoan garaturiko Lisipe proiektuaren aurkezpenean Jule Goikoetxeak (2016) aipatu zuenez," beharra zegoen eta masa kritikoa ere badago orain horrelako proiektu bati hasiera emateko".
|
|
2022
|
|
|
Arlo eta adin desberdinetako herritarrek parte hartu dute ekitaldian, eta haiek
|
emakume
idazleen lanak irakurri dituzte Herriko Plazara bertaratutako lagunen aurrean. Jende ugari bertaratu da ekitaldira, eta adi entzun dute ordu bete pasatxo iraun duen irakurketa kolektiboa.
|