|
2000
|
|
|
Baina kamera bakarra zelaia parean jarrita, ez zen eramangarria, jendeari astuna egiten zitzaion. Unitate mugikorra erosi
|
genuke
horretarako».
|
|
|
Gauzak egiteko bide ematen du. Dena den, ez
|
genuke
40 urtetako eztabaida antzu batean jausi behar; ez gaude horrelakoetan jausteko moduan.
|
|
|
Horrelako legeak egokitzea lortzeko, halako gizarte adostasun oso handia behar da. Hori lortzen saiatu
|
genuke
, bestela azkenean, helburu dena bitarteko bihurtzen da eta bitartekoa helburu, eta ez gara zurrunbilo honetatik ateratzen. Ea zer egiten duen Usurbilen lau urteko umeekin Barakaldoko batek.
|
|
|
esan
|
genuke
, adibidez,
|
|
|
Bestetik, hizkuntzaren historiari begiratu beharra daukagula, urrats hauek ematerakoan piztu behar ez den surik ez pizteko. Azkenik, adi egon
|
genuke
Euskaltzaindiaren gogoetari.
|
|
|
mundu osoan biblioteka sistema guztien buruan biblioteka nagusi bat jartzen bada, areago, Espainiako Erresumako erkidego autonomo guztietan sistemaren burua izateko biblioteka bereziak sortzen badira, ez ote da izango ezinbestekoa delako? Ala pentsatu
|
genuke
Euskal Herrian inon baino aurreratuagoak gaudela, hain aurreratuak non eta leku guztietan behar dena hemen ez dugun behar. Baina, eta orain bigarren esplikazioaren txanda, hemen arazo politiko bereziak omen daude.
|
|
|
Honen adibide gisa hainbat politika instituzional ditugu, zeintzuk eraginkortasun eskasa izaten bukatzen duten, emakumeon arazoa kulturala balitz bezala tratatzen duten, arazoa sektorializatzen duten eta honela sistemaren mantenimendurako izaten bukatzen duten eta ez emakumeok behar dugun iraulipenerako. Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida
|
genuke
, zeintzuk emakumeon presentzia kontuari lehentasun gehiago eman dioten, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta lan ildo politikoei baino. Nahiz eta egia izan ere, emakumeok oso presentzia txikia dugula zuzendaritza postuetan, eta horren aurrean partaidetza politikak eraman diren, baina guztiz garrantzitsua iruditzen zait emakumeon presentzia hutsak emakumeen aldeko borroka bermatzen ez duela azpimarratzea.
|
|
|
Gainera, ikastetxeetan hitanoaren gutxieneko arauak azaldu litzaizkieke ikasleei. Eta azkenik, kalean ere indartu
|
genuke
hitanoa, lagunartean beldurrik gabe erabiliz
|
|
|
(...) Gaur egun, zoritxarrez, ohitura hau nahiko galduta dago. Ahalegin berezi bat egin
|
genuke
, lehengo bestean ez bada ere, indarberritu dadin. (...) Aproba egizue eta ikusiko duzue zein joko polita den.
|
|
|
Diru hori nork jarriko duen zehazteke dago; dena den, hori bideragarritasun plana aurkeztean erabakiko da. Eusko Jaurlaritzak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak parte hartzea nahi
|
genuke
. Hala ere, ez da inbertsio oso handia, kostu hori edozein industrialdek hartu dezake bere gain".
|
|
|
|
genuke
historia labur hau bukatu bertso eskolan lanean dihardutenak aipatu gabe: Oihane Perea, Karmele Madinabeitia, Patxi Aizpurua, Xabier Riko," Txerren" eta" Txipi" Ormaetxea, Serapio Lopez...
|
|
|
Erreflexio txiki bat egiteko garaia da. Presoek ez digute eskatzen beraien tamainako konpromisorik, ez eta borroka molde berdinekin aritzea ere, baina koherentzia minimoagatik guztiok emandako hitzaren alde egiten ari garena baino gehiago egin
|
genuke
. Ereduak ugariak izan daitezke, adibide bezala eta batzuk bururatzen zaizkit:
|
|
|
Bai, egitura definitiboagoa atera nahi
|
genuke
hemendik. Orain arte bertsolari kopuru eta mailaren arabera txapelketaren egitura aldatzen joan da, baina orain eskualde guztietan transmisioa ziurtatuta dago; Ezkerralde Enkarterri inguru hori posible balitz etorkizunean... giroa eta entzule transmisiora bideratu behar dugu zortzi hamar urtera begira, txapelketak errespetu eta oihartzuna lortu baititu.
|
|
|
Ondoren, gailu domotikoak jarri genizkioke. Gure etxea berria ez bada, berriz, dauden instalazioak erabiliz (elektrizitate kableak...) domotizatu
|
genuke
, garestiegia izan ez dadin.
|
|
|
Bada, guk nahiago
|
genuke
jende horrek hitz egingo balu eta ez horrenbeste Ibarretxe eta Imaz modukoek. Azken hauek ezin dira prozesuaren ardatzean izan, oinarriak egungo Espainiako markoan finkaturik dituztelako, oso oinarri hutsal eta ahuletan.
|
|
|
enkarguz zeozer txarra idatzi eta lana entregatzeko konpromisoa hartua duzunez, entregatu egiten duzu. Klausula bat izan
|
genuke
geure buruarekin: enkargua hartuko dut, baina ez banago gustura emaitzarekin, ez dut entregatuko.
|
|
|
Ez da beldurra, bide hori adostasunaren bidetik egin nahi
|
genuke
. Aurreko urteetan, eta batez ere sozialisten historia eta tradizioa kontuan hartuta, bide hori adostasunaren bidez egitea posible zela ikusi genuen.
|
|
|
Baina Nafarroa eta Iparraldeko egoera zein den kontuan hartuta, espainolismoaren munduan egon daitekeen indar baten beharra ikusten dugu. Hori posible ez bada, gutxiengo eta gehiengoen jokora jo
|
genuke
eta horri ez diogu beldurrik.
|
|
|
ea giza eskubideak zapuzten dituzten ekimenak nolabait gaitzesten dituen, eta ea ETAri ekimen armatua bertan behera uzteko eskatzeko unea ez ote den. Galdera hauei EHk baiezkoa emanez gero, guk ez
|
genuke
inongo arazorik beraiekin elkarlanean aritzeko. Su etenaren garaian elkarlana posible izan da; ondoren, ordea, Legebiltzarreko akordioa bertan behera geratu da eta Lizarra Garazi, Udalbiltza eta Batera izozkailuan sartu ditugu.
|
|
|
Hau ez da truke bat.
|
genuke
EH eta EArekin elkarlanean batera aritzea baina baldintza hauetan ez da posible.
|
|
|
Koldo Pastor buru zelarik, abesbatzak Alacanteko Musika Garaikideko XIV. Nazioarteko Jaialdian parte hartu zuen, hala nola Torreviejako XIII. Topagune Koralean. Halaber," El camino, campo de estrellas" suite koralaren grabazioa azpimarratu
|
genuke
, Carlos Etxeberria, Vicent Egea eta Koldo Pastorrek berak konposatutako hiru pieza biltzen dituena.
|
|
|
Halaxe, lehen atalak ikusi ondoren, maila handiko dokumentalak direla esan behar; irudien edertasuna aski da atal guztiak ikusminez jarraitzeko. Hala eren, hutsen bat bilatzekotan, musika eta testuen kutsu poetikoegia aipatu
|
genuke
, irudien osagarri izan baino erritmoa motelarazten dute-eta. Hain hizkuntza eta doinu jasoak sartu beharrean, berritzaileagoa izango zen musika anitzagoa tartekatu eta pasadizoak kontatzea, edo zergatik ez, euskaldun arrunten kezkak irudien gainetik entzutea.
|
|
|
Zerberri sailaren asmoa liburuak saltzea dela ezin ukatuko dugu, bestalde. Alde horretatik, beraz, nahiko pozik agertu behar
|
genuke
bi liburuokin. Sailak badu, ordea, beste eta bestelako helbururik ere.
|
|
|
Bai, baina horretarako arraunlariok agindu behar
|
genuke
, gaur egun" arraun munduko esklabuak" baikara. Gu, arraun munduan, ur gainean egoteko gara, erabili eta botatzen diren horietakoak gara, gehiago ez.
|
|
|
Nire alaba txiki txikia zela Zestaoko ikastolara joaten zen, eta erdarazko aurreneko hitzak ikastolan ikasi zituen. Eta gaurko egunean" estatu kolpea" emango bagenu Castron euskaldunek aginduko
|
genuke
... Nik esaten dut Euskal Herria dela eta haserretu egiten zaizkit...
|
|
|
" Iaztik kontua geldi dauka hemengo gobernuak, Madrilekin Telekomunikazio proiektua dela-eta, bitartean galera handiak ditugu guk. Antza, lizentzien kontua berriz planteatu gura dute, PSOE inguruko jendeari emateko edo" esan digu Xuan Xose Mariñok," egun lurralde txikia baina biztanleriaren% 50era heltzen gara Uvieutik, eta lizentziarekin% 80tik gora heldu eta Internet bidez emitituko
|
genuke
".
|
|
|
Ez dut uste hauteskunde kanpainan gaudenik, edo ez
|
genuke
izan behar behintzat. Sozialistok gobernu honen gidaritza kolokan dagoela eta legeak egiteko gaitasunik ez duela ikusirik bere etapa amaitutzat jo dugu; gobernu honek ez baitu gobernatzen, administratu besterik ez du egiten.
|
|
|
Eman den aldaketa da inongo zalantzarik gabe. Bainan aldaketa honen benetako arrazoiak aurkitzen saiatu
|
genuke
. Zeren gatazkaren irakurketa eta diagnostikoaren inguruko aldaketa ETAri leporatu nahi izatea lotsagarria baita.
|
|
|
Erran gabe doa, zenbait idazleren kasuan komunikabideetan azaltzea, irakurlegoa uxatzeko erarik onena ere izan daitekeela... Gero, jakina, Euskal Herrian gazteleraz edo frantsesez funtzionatzen duten komunikabideen zereginaz mintzatu behar
|
genuke
, hauek, izatekotan, orotariko gaietarako euskal kuota bat baitute (gaur liburu baten aurkezpenari buruzko erreportaia, bihar taloaren onurei buruzko artikulua) eta kultura nahiz elkarrizketa" serioen" ataletara apenas irits daitekeen euskal idazle talo artera kondenatua.
|
|
|
Erran gabe doa, zenbait idazleren kasuan komunikabideetan azaltzea, irakurlegoa uxatzeko erarik onena ere izan daitekeela... Gero, jakina, Euskal Herrian gazteleraz edo frantsesez funtzionatzen duten komunikabideen zereginaz mintzatu behar
|
genuke
, hauek izatekotan orotariko gaietarako euskal kuota bat baitute (gaur liburu baten aurkezpenari buruzko erreportaia, bihar taloaren onurei buruzko artikulua) eta kultura nahiz elkarrizketa" serioen" ataletara apenas irits daitekeen euskal idazle talo artera kondenatua.
|
|
|
Gainera bertsolari tradizionaletan nahiko bikote fijoak izaten ziren, baina orain edonorekin kantatu behar duzu, kolektibo zabala gara. Bakarrik kantatu behar bagenu, trikitilariak edo idazleak bakarrik jarduten duten bezala, zatiketa berdintsua izango
|
genuke
, baina beste batekin kantatu behar badugu, ezin dugu nahita ere hori apurtu. Kantatzera zoazenean lehenengo jarrera inportantea da, saioan bion artean egiten dena ongi atera dadila.
|
|
|
Zer egin
|
genuke
konponketa horren alde?
|
|
|
Espainiari buruzko irakasgaiek balio akademiko handiagoa izan ohi dute Euskal Herriari buruzkoek baino, zergatik? Euskal Herrian bizi garen unetik ez al
|
genuke
gure Herriko jakintzetan sakondu behar besteetan egiten dugun legez?
|
|
|
Kandelakoek teknika narratiboen artean bereziki azpimarratzen dituzte ipuin hauetako deskripzioak: "... zerbait azpimarratzekotan, egileak deskribapenari ematen dion garrantzia aipatuko
|
genuke
.
|
|
|
Kritika, erreseina edo iruzkin gutxi jaso ditu liburu honek, lehenengoaren aldean. Aipagarriena Literatur Gazetan Felipe Juaristik argitaraturiko artikulua izango
|
genuke
garatuena" Poesiaren lekua Marginalia liburuari buruz." (1988, 10 zb, 7 or.) Sarrionandiak liburu honetan poetak eta poesiak gizartean duen lekuaz dihardu eta bestalde, liburuko gaiek hartara ekarririk, modu orokorrean postmodernitateari buruzko hausnarketa luzeak egiten.
|
|
|
" ehun eta hirurogeitik gora foliotako oihal zuria, zeinetan hiru hari ezberdin eta orratz bakarra idazluma baliatuz, ikutu sentimentalez hornituriko brodatu errealista burutu duen." (Egunkaria I) Itziar Belaunderen aburuz, bestalde, une batean bat egiten duten bi hari besterik ez daude: batetik, Mariok bere sexualitatearekin duen arazoa planteatzen zaigu, hemen bertan sartuko luke Afrikarekin duen harremana, honek lagunduko baitio bere arazoa gainditzen; beste aldetik, poliziarengandik ihesi dabilen Keparen istorioa
|
genuke
. Arestian esan bezala, Kepa eta Marioren harremanarekin aurreko bi planoak uztartzea lortzen da.
|
|
|
sinbolo errepikapenak, gaiak, narratzaile motak, batez ere, leku eta pertsonaien errepikapenek eragindakoak. Modu honetan antolatutako liburu ezagunena geurean Bernardo Atxagaren Obabakoak (1988) saritua
|
genuke
. (Olaziregi 2000:
|
|
|
Literaturaren beraren hastapenetatik dobleen lekuko ugari aurki badezakegu ere, gizakion barne mundua bere ardatz egin zuen Erromantizismoa izan zen desdoblamendu edo bikoizketaren gaiari etekin handiena atera ziona, Jean Paul alemaniarraren ostean Hoffmann eta hainbaten lanetan eraginez. Margarete Heinrich ipuinean, esaterako, idazleon testuetan sarritan ematen den biki berdin berdinen kasuaren adibide bat edukiko
|
genuke
, eta literatura modernoan dobleek gehienetan duten funtzioari jarraiki, oraingoan ere heriotzaren gertutasuna iragartzen digutela esango dugu. (Olaziregi 199814: 108)
|
|
|
eta noski, pertsonaia hauen hizketa zuzena, aipaturiko zeharkako estilo librearen bidez. Hortaz, bi maila narratibo bereiz ditzakegu; batetik, narratzaile estradiegetikoak hirugarren pertsonaren bidez giroari buruzko xehetasunak eskaintzen dizkigu; bestetik, pertsonaiek hitza hartzen dute elkarrizketetan: kasu honetan, narratzaile intradiegetikoa izango
|
genuke
. Bestalde, hitza hartzen duen pertsonaia protagonista denean (Etxegoien denean), narratzaile autodiegetikoa dugu; baina besterik gabe istorioan parte hartzen duen bigarren mailako pertsonaia bat denean, narratzaile homodiegetikoa izango genuke.
|
|
|
kasu honetan, narratzaile intradiegetikoa izango genuke. Bestalde, hitza hartzen duen pertsonaia protagonista denean (Etxegoien denean), narratzaile autodiegetikoa dugu; baina besterik gabe istorioan parte hartzen duen bigarren mailako pertsonaia bat denean, narratzaile homodiegetikoa izango
|
genuke
. Gainera, kasu gutxitan bada ere, pertsonaia batek beste norbaitek idatziriko eskutitzak irakurtzen ditu, narratzaile metadiegetikoak hitza hartuz.
|
|
|
Istorioa kronologikoki kontatzen bazaigu ere, pertsonaien berri emateko haien bizitzari buruzko zenbait pasarte aipatzean, denboran hainbat erretrospekzio egiten direla dakusagu. Bestalde, kontuan hartu
|
genuke
batzuetan narrazio luze baten bidez oso epe laburraren berri ematen dela, eta beste batzuetan, liburuaren amaieran, esaterako, orrialde batetik bestera urteetako aldea dagoela. Hau da, narrazioaren erritmoa aldakorra da.
|
|
|
Estiloa ere sortu duela esango
|
genuke
. Juan Luis Zabala, Bukowski, garai bateko Montoia, Enrico Brizzi eta beste batzuk datozkigu burura, Iturriagaren lehen nobela hau alderatzerakoan, baina ez da erraza antzekorik topatzea.
|
|
|
" Thriller" a ikusiko
|
genuke
agian, Julen Azkue erresistentziako editore heroiko eta Zubeldia zentsore kolaborazionista soil egingo bagenitu. Beharbada, bere osoan ez hartzera, drama existentzialistaz edo kostunbrismo modu baten ekarriaz hitz egingo genuke.
|
|
|
" Thriller" a ikusiko genuke agian, Julen Azkue erresistentziako editore heroiko eta Zubeldia zentsore kolaborazionista soil egingo bagenitu. Beharbada, bere osoan ez hartzera, drama existentzialistaz edo kostunbrismo modu baten ekarriaz hitz egingo
|
genuke
. (Aizu!
|
|
|
Izan ere, batzuetan narratzailearen eta pertsonaiaren ahotsak bat egiten dutela dirudi. Hortaz, narratzailearen gogoetak ere islatzen direla kontsideratuko bagenu, narratzaile ere izango
|
genuke
.
|
|
|
Ondorioz, analepsiek gidatzen dute kontakizuna. Baina, lehen mailako narraziotzat urkatzeko unea eta ekintza bera hartuz gero, atzera egiteak kanpo analepsiak lirateke, lehen mailako narraziotik kanpoko denbora batean kokatzen baitira (lehen kapitulua bera kanpo analepsia
|
genuke
). Bestalde, prolepsiak ez ditu sarritan erabili:
|
|
|
estradiegetikoa (ik.), intradiegetikoa (ik.) eta metadiegetikoa (ik.). Maila narratibo eta narratzaile moten arteko konbinaketak eginez honelako sailkapena lortuko
|
genuke
: a) Estradiegetiko heterodiegetikoa:
|
|
|
narratzailea eta egilea bereiztea funtsezkoa da, izan ere, funtzionalki nahiz ontologikoki bi kontzeptu zeharo ezberdin baitira. Egilea entitate erreal eta enpirikoa den bitartean, narratzailea fikziozko entitatea den testuko egile modura ulertu
|
genuke
. Hau da, narratzailea komunikazio narratiboaren protagonista izango litzateke, diskurtsua enuntziatzea dagokiona.
|
|
|
Ideia horiek, gaur egungo gizartearen egoeraz gogoeta egiteko bidea bederen emango ahal digute. Hala nahi
|
genuke
eta hala bedi.
|
|
|
Politikariek maizegi nahasi izan dute hizkun tzen naturtasuna, eta horregatik adierazi zigun Nazio Batuen Erakundeak nola elkar errespetatu, NBEk (ONUk) 1948an agertu zuen adierazpen hartan. Hortik behar
|
genuke
abiatu, elkar errespetatuz eta errespetaraziz.
|
|
|
tuko
|
genuke
, Lazkaokosemeabera: ManuelSantaTeresarena415; honek, ikaslezela,
|
|
|
chicar:. Chiqui, eta, chicar, darabiltza.Gauregunerebiakerabiltzendirabizkaierazegitendentokirikgehienetan; mendebalderantzhurreratuahalamaizago, ziuraski; baina, txiker, dela, esango
|
genuke
, gaur egun entzutendena. Frai Bartolomekezdakarbehinere, e, bokalarekin:
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi
|
genuke
(alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa). Era berean, gure helburuekin bat etorriz, hedabideek birsortzen dituzten erreferentzia eremuen definizioan ager daitezkeen zenbait eragileri ere erreparatuko diegu, ondokoak aztertuz, preseski:
|
|
|
Hau ulertzeko, bestalde, Ipar eta Hego Euskal Herriko prentsa idatzien arteko ezberdintasunagogoratu
|
genuke
.
|
|
|
bideratzen dute. Internet en inguruko eztabaida ere aipatu
|
genuke
, zeinak batzuentzako informazioa demokratizatzeko aukera historikoa ekarri duen; baina, gero eta gehiago, herritarrak kontrolatzeko orain arte ezagututako sistema sofistikatuenaren gisa agertzen zaigu.
|
|
|
Norbanakoari dagokion lotura baldin bada ere, testuinguru internazionalean aldez aurretik arautueta finkatutako erantzukizun eta betebehar batzuen menpe dago. Testuinguru bakoitzean hartzen duenesanahi zehatzaren adierazlerik garbiena, agian, citoyennete a la française delakoa
|
genuke
.
|
|
|
Beraz, nahiz eta Nafarroako gehiengobatek gure prozesuan parte ez hartzea erabaki, gutxiengoak parte hartzeko eskubidea izango luke. Baina borroka armatua ematen den eszenatoki batean, hori ezinizango
|
genuke
martxan jarri. Borroka armatua martxan dagoen bitartean horrelakoekimen bat martxan jartzea, proiektuarentzat kaltegarria izango litzateke.
|
|
|
Gradualitatearen aldekoak gara gu. Bestela, biharbertan Euskal Herri osoan autodeterminazio eskubidea martxan jartzen badugu, Iparraldean galdu egingo
|
genuke
, Nafarroan ere bai; eta Erkidego Autonomikoanirabazi egingo genuke, baina Araba hortxe geldituko litzateke. Planteamendu politak egin ditzakegu, guztiontzat eta abar; baina paretaren kontra jo behar badugu, zertarako balioko lukete?
|
|
|
Gradualitatearen aldekoak gara gu. Bestela, biharbertan Euskal Herri osoan autodeterminazio eskubidea martxan jartzen badugu, Iparraldean galdu egingo genuke, Nafarroan ere bai; eta Erkidego Autonomikoanirabazi egingo
|
genuke
, baina Araba hortxe geldituko litzateke. Planteamendu politak egin ditzakegu, guztiontzat eta abar; baina paretaren kontra jo behar badugu, zertarako balioko lukete?
|
|
|
X. Larralde: Dugun aukera bakarra, gainontzeko euskaldunekin kontatzea da.Autodeterminazio eskubidea maila ekonomikoan eta maila politikoan gauzatubeharko
|
genuke
. Adibidez, hezkuntzan, orain dagoen egoeran Seaskak ezin dezakeiraun, ekonomikoki itoa izanen da:
|
|
|
Baina, guretzat behintzat, hori ez da nahikoa: Euskal Herriak bere hitzaeta erabakiak hartzen hasteko garaia iritsi da. Etahor kokatuko
|
genuke
, lehenengo urrats historikomodura, Udalbiltzaren sorrera, non Euskal Herrikoherrialde ezberdinetakoudal ordezkariak bildu diren, eta jada pausoak ematen ari diren atalez atalEuskal Herriaren diagnostikoa egiteko, eta horrenondorioz hartu beharrekolehenengo erabakiak hartzen hasteko. Ba, gureikuspuntutik, Udalbiltzarekin egin dugun bezala, gure helburua hitza har
|
|
|
Baina, aurrerantzean, beste bi motatako pauso kualitatiboak emanbeharra dago, egituratze instituzional berri bati begira. Alde batetik, bai historiakEuskal Herrian zehar izan dituen ondorioengatik, bai herrialde ezberdinen izaeragatik, hala nola une honetan ematen diren egoera ezberdinengatik, errealitate gordina da, herrialdeek pisu espezifiko eta berezia dutela Euskal Herrian, eta, beraz, euskal gizartearen aurrean oso ondo azaldu
|
genuke
, eraiki nahi dugunEuskal Herria herrialde ezberdinen izaera propioa errespetatu eta kontuan hartukoduen Euskal Herria dela. Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat eman beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi dugun Euskal Herria horri begira.
|
|
|
Psikoanalisian, transferentzia neurosiaren garbitzeaz hitz egiten den bitartean, analisiaren amaiera bezala hartuz, terapiak berak sorraraziriko patologia?, gestaltean berriz, egotismoaren desegitea, menpekotasunen arteko gehiegizkoindependentzia dela esango
|
genuke
, edo J. M, Robine ren hitzetan,, egologiatikekologiarako bilakaera?. 18
|
|
|
Harlow en lanak (1958) amarengandik bereizirik hazizituzten rhesus makakoak aztertzean, bat zetozen Bowlby ren formulazioekin.Psikologia, psikoanalisia, portaeraren zientziak, fisiologia, zibernetika etaetologian oinarria zuten ekarpenak bilduz, Bowlby k gorputz teoriko sendoa eratuzuen. Atxikimenduaren Teoriak eskaintzeko duen zerbait azpimarratu beharbagenu, bere ahalmen integratzailea aipatuko
|
genuke
, dudarik gabe.
|
|
|
Mundua aldatu nahi lukeen filosofoa izanen
|
genuke
Txillardegi, eta horretarakoarriskuak hartzeko prest legokeena. Intelektual berezia dugu gizon hau.
|
|
|
Lehen enkontrua (enkontru birtuala esango
|
genuke
gaur egun) liburu baten bidez izanondoren, bigarrena 1975eko irailean izan zen, urte hartako azaroaren 20 zoriontsurako (geroago azaroaren 20ak ez du izan zoriontasun kutsurik, alderantziz baizik) bihilabete eskas falta zirenean.
|
|
|
hark edota haren ahaide hurbilek biziizandako esperientziei forma eta edukia emateko nola bereganatu dituzten tradiziokomotiboak eta zer aldaketak sartu dituzten istorioen egituran. Zergatik egin duten erejakin nahi
|
genuke
, beren nortasunak edo, menturaz, giroak bultzaturik. Baina sekretuhoriek zulatzea alferrikako anbizioa da, eta bakarrik nola egin duten azaltzeazkontentatuko gara.
|
|
|
Biltzen gaituzten osagaiak bilatubehar ditugu. LOGSEk ematen duen aukera aprobetxatu
|
genuke
, gure gaipropioak irakaskuntzan sartzeko. Gehiago zaindu EITBn eta komunikabideetan EuskalHerriari buruz ematen den interpretazioa.
|
|
|
Bere desengainu amodiozkoaren ondoren, nahiko zakar etaerdeinuzkoak bihurtu dira Kierkegaard-en testuak emakumeari buruz. Baina hori bestegai bat
|
genuke
.
|
|
|
Hobe
|
genuke
Eskilo zaleak bagina, bere Orestesen traiektoria hobetsiz.
|
|
|
Eta geuk ere, geure aldetik ulertu behar dugu, horiharen lekua dela, haren intimitate eta norberatasunarena, haren erabaki zuzen edookerrena. Harako pop taldearen modura ulertu
|
genuke
: –ez zapaldu, oinetakoarinak daramatzat-eta?.
|
|
|
Itxuraz erabat erraza dirudi, zintzo jolas egin? esaldia gauzatzea; hau da, lagunartean argi adierazi
|
genuke
zein den jolasten ari garen jolasa, zeindiren jolas arauak, zein baldintzatan ari garen, zenbait gai ukiezin edo izendaezinzergatik diren... Bestalde, nekez onartuko du gutariko edonork, bultza egiten dugula, ahulen dirudiena, gutxietsiena edo elkartasun handiena erakusten duena erabiltzenditugula.
|
|
|
Gai honi dagokionez, gurea baino aurreratuago dagoen Quebec-eko kasua hobekiezagutu
|
genuke
–baita Kataluniakoa ere?, argia eman bailiezaguke hizkuntzpolitika finkatzerakoan.
|
|
|
–Eusko gudariak? kanta, espainiarfrankista gazteen bilera publiko batean abestua, adibidez, gure izaeraz egiten den isekagisa interpretatuko
|
genuke
, eta laidogarria izango litzateke guretzat. Beraz, adierazpenmusikala (bere izate publikoan beti, jakina) eta kidetasun sozialarekiko sentimenaklotuta daude elkarrekin:
|
|
|
Hori dela eta, kosta ahala kosta egiten du aurrera, Mendebaldeko mitologia musikal ofizialean oinarrituriko eta iritzi sasizientifikoen laguntzazirauten duen musikologia ofizialak uzten dituen zirrikituetan zehar. Beraz, artikulu hauJose Luis Alvarez Enparantza musikaria omentzeko izateaz gain, musikologia bestemodu batean ulertzeko bidean lagungarria izatea ere nahiko
|
genuke
.
|
|
|
Hala dirudi, haurrakinguruan hizkuntza bat baino gehiago daukanean, bietarako prestatzen duelabere oharmena eta sistema biak nahikoa beregain gordetzeko gaitasuna duela.Roy Major en (Major 1987) oinarrizko lana baino askoz gehiago etaelebitasun mota ugarietakoak behar dira ondorioak sendotzeko. Guk, orain, hemen, parada ezin hobea
|
genuke
horrelako azterketak burutzeko. Erantzukizunak ere aukeraren neurrikoa behar luke.
|
|
|
(1966a, 432). Ez da esentzialismoaren kontua, hizkuntzaren dialektika baizik: hizkuntzaren bitartekotzarik gabe ez
|
genuke
geure giza izaerarik garatuko, eta izaerahorren berezitasuna, besteak beste, hizkuntzaren nortasun jakinak txertatzen dioezarian ezarian sozializazio jardunari. Nazio identitearen sisteman ez dago hizkuntzabakarrik, jakina; baina, euskaldunon kasuan, euskararik gabe, zertan datza geureherrikidetasunaren muina?
|
|
|
Hau beste guztien gainetik dago, bai teorian eta bai praxian. Izanere, hizkuntzaren patua gizarte indarren hartu emanetan datzala onartzeko eragozpenikez baldin badugu, ez
|
genuke
, orobat, honako egiaztapen hau berresteko arazorik izanbehar. Alegia, gizarte indarron nondik norakoa erabakitzen den gunerik erabakigarriena Estatuaren botere metaketa dela, eta, horrenbestez, hizkuntzen nondik norakohori goitik beheraino baldintzatzen duela Estatuaren osotasun izaerak.
|
|
|
Hemen, Txillardegiren gogoeta bidean aurrera goazen neurrian, aipagarri deritzogu zinezhonako uste honi. Labur zurrean esateko, zeratsu diola esango
|
genuke
: euskaldunakizan garela, euskarari gagozkiola, eta gure izatea euskara dela.
|
|
|
hitz batean, hizkuntzen historiak mugarri sakona jarri digu begienbistan, ikusi nahi duenarentzat. Txillardegik aspaldi ikusi zuen, eta gidaritzat hartubehar
|
genuke
puntu honetan ere: –Hein batean, beraz, ukatzerik ez dago:
|
|
|
Aho batez onartuko
|
genuke
geuk ere Amezagaren burubidea. Hasieratik beretikuztartu baitzituen Txillardegik soziolinguistikaren oinarrizko axiomatzat hartzekoakdiren eta sekula bereizi behar ez liratekeen, baina zoritxarrez euskaltzaleen arteanusuegi bereizi ohi diren, adigaiak:
|
|
|
Pasarte honetan bi linea espresibo daude elkar tindatu edokutsatu nahiz; bat norabide anatomiko fisikoa, hau da, A maila errealean doana, etabestea norabide, irrazionala?, B mailan, espresatua, eskuak dimentsio psikologikoanezarriz. Hau guztia kontuan edukirik, eta C. Bousoño ren eskolari jarraituz, azalpen hau
|
genuke
:
|
|
|
Kausa efektua fenomenoa inolaz ere sinplifikatzeko asmorik gabe bada ere, etabestelako gizarte fenomenoen eragina ukatu barik (aipatu jazarpen politikoa, eskola, etab.), Aramaion hizkuntz eta kultur katenbegiaren lehen hausketa eskerga zinemarenagerpenarekin batera joan zela esango
|
genuke
.
|
|
|
Hauetako askok eta askok maizkara, ia sistematikoki, esango
|
genuke
–pelikulak ikusi etaberrantzeztu egiten zuten ikusitakoa, betiere entzundako hizkuntza, hots, gaztelania erabiliz.
|
|
|
Beraz, zulo gerozalearekin baizik erlazionatzen ez den zulo gerozalea, ez da ezerekin erlazionatzen.Nahi hori gauzatzea, horrenbestez, ezer ez gauzatzea litzateke. Soilik etorkizunarekinerlazionatuko bagina, ez
|
genuke
egundo ezer mamituko, ez ginateke errealitaterenbatera iritsiko: mugitu ere ez, hortaz.
|
|
|
mugitu ere ez, hortaz. Orobat, orainaldiko errealitatea bere horretanonartzera, ez
|
genuke
ezer gizatiarki nahiko; ez genuke harremanik etorkizunarekin; ezgenuke orainaldia aldaraziko; beraz, ostera ere, ez genuke mugimendurik. Ondorioz: gauzatu ahal izatekotan, nahiak errealitateren batekin behar du harremanetan jarri.Gurariak eta nahiak emana zaigun errealitate presentea zulatu eta deuseztatu egitendute ezinbestean.
|
|
|
mugitu ere ez, hortaz. Orobat, orainaldiko errealitatea bere horretanonartzera, ez genuke ezer gizatiarki nahiko; ez
|
genuke
harremanik etorkizunarekin; ezgenuke orainaldia aldaraziko; beraz, ostera ere, ez genuke mugimendurik. Ondorioz: gauzatu ahal izatekotan, nahiak errealitateren batekin behar du harremanetan jarri.Gurariak eta nahiak emana zaigun errealitate presentea zulatu eta deuseztatu egitendute ezinbestean.
|
|
|
mugitu ere ez, hortaz. Orobat, orainaldiko errealitatea bere horretanonartzera, ez genuke ezer gizatiarki nahiko; ez genuke harremanik etorkizunarekin; ezgenuke orainaldia aldaraziko; beraz, ostera ere, ez
|
genuke
mugimendurik. Ondorioz: gauzatu ahal izatekotan, nahiak errealitateren batekin behar du harremanetan jarri.Gurariak eta nahiak emana zaigun errealitate presentea zulatu eta deuseztatu egitendute ezinbestean.
|
|
|
Izan ere, errusinola hilezkorra balitz, alegia, iraupenari dagokionez berez mugatua ez balitz,
|
genuke
bere esentzia atera, edo errusinol errealean gauzatutadagoen esentzia hitz bizigabera igaroarazi, hitz adieradunera, kontzeptu abstraktura, errusinolean existitzen ez den kontzeptura. Errusinolak gauzatu egiten baitu esentzia; ordea, adiera gizakiarenean dago bakarrik, gizakiak egiten baitu berba:
|
|
|
Irrati flasha, albistearen azpigeneroa da, zeinari esker, jazoera baten berri berehala ematen baitugu. Muñoz-ek eta Gil-ek (1986, 66) aholkatzen diguten bezala, bistakoa denez, flashak zuzenean emititu behar dira, eta beharrezkoa balitz, zuzenean den irratsaioa eten egin behar
|
genuke
flasha emateko (hau albistearen garrantziaren araberakoa da). Mariano Cebrián ek albistearen aldakitzat jotzen du.
|
|
|
da, eta putzua,, mezu jarioa jasotzen deneko lekua?. Apika, hobe
|
genuke
leku hitzaz gain, beste hitz batzuk erabiltzea, zeren, toki fisikoa adierazteaz aparte, iturria pertsonak edo erakundeak ere izan baitaitezke. Nolanahi ere, Villafañé eta besteekin bat etorriz (1987), definizio ona da Moles ena, komunikazio prozesu bati baitagokio:
|
|
|
Sailkapena informazioaren eskuragarritasun mailaren arabera egingo bagenu, lehendarra, bigarrendarra? eran bereiz genitzake iturriak; horrela, irratilari berriemailea gertakariaren lekuko zuzena balitz, lehendarra edo primarioa
|
genuke
iturria: bitartekari gehiago egonen balira, bigarrendarra (sekundarioa), hirugarrendarra (tertziarioa) eta abar genituzke.
|
|
|
Mapan zenbait puntu interesgarri markatzen dira, maiztasun handiagoz albiste bilakatzeko toki geografikoei dagozkien telefonoak jarriz, etorkizunean baliatzeko. Esaterako, auto istripuak gertatzeko arriskua dagoen bihurgune edo eskualdea markatuko
|
genuke
harremanetarako mapan, eta bertan, eskualde horretan edo hortik hurbil bizi den pertsona baten telefono zenbakia eta izena. Beste adibide bat, alderdi politikoen egoitzarena izan daiteke; gure mapan markatutakoan, erraz lor genezake lekuko baten informazioa zuzenean, atentatu bat balego adibidez.
|
|
|
Apika, teletestua ez
|
genuke
hedabidetzat jo behar, telebistaren zerbitzutzat baizik. Dena dela, telebistatiko entzunaldien barruan sartu ez dudanez (ezin sartu gainera, teletestua irakurria baita), ondo deritzot kazetarientzako iturri sekundario honi buruzko zenbait aipamen egiteari.
|
|
|
Emili Prado-k (1985, 25) ondo esaten duen bezala,, puntuazioak azalduriko ideia bere soinu unitatearekin erlazionatzeko balio du; beraz, unitate fonikoak adierazteko eta ez unitate gramatikalak adierazteko, kultura inpresoan egin ohi den bezala?. Aipaturiko irakasle honen ustez, irratian aski izan behar
|
genuke
kakotx eta puntuarekin. Kakotxa, etenaldi labur eta logikoak egiteko (ez da beharrezkoa irakurketan, denbora oso luzea ez bada).
|
|
|
Euskaran, EEBB (AEB) laburtzapena ezin da azalpena eman gabe esan, nahasgarria baita. Gutxienez Estatu Batuak irakurri
|
genuke
, laburkina deletreatu barik noski.
|
|
|
1999ko neguan estandarrak RAM memorian 128 megabytetan edukitzea eta ipintzen diren disko gogorrak 17 megakoak izatea, zeharo ongarria da baliabide multimediatikoak baliatu ahal izateko. Horrez gain, gaur egun Interneten zehar 9 Irratiaren norabide berriak bidaiatzeko ditugun abiadurak (RDSIren aukera abiada hirukoizteko) eta sarearekiko lotura gehiago eta luzeagoak egiteko zabaldu diren tarifa telefonikoen aukerak kontuan izanik, erraz kontura gaitezke zeinen etorkizun itxaropentsua eduki dezakeen irratibideak, agian hobe
|
genuke
irratia esan ordez audioa esatea, kanal berri honetan.
|
|
|
–Galdetu zuen kapitainak?. Zeren, geldoak balira, hobe
|
genuke
uso mezulariak edukitzea.. Sor eta lor geratu ziren uhin hertziarrak zaldia baino, trena baino, hurakan haizea baino, errebolber baten bala baino arinagoak zirela entzun baitzuten.
|
|
|
Informazio irratsaioetan ere baliatzen da. Musikarik gabe zail samar edukiko
|
genuke
entzuleen arreta gureganatzea. Hortaz, irratilariak gidoiak egiten dituenean, ondo atondu behar du premiazkoa daukan musika, albistegia erakargarriago egitearren.
|
|
|
Eskertzekoak dira, halaber, argazkiak utzi dizkiguten guztiak eta gure entusiasmo orduetan, lan honen gorabeherei buruzko xehetasunak pazientzia handiz jasan dituzten guztiak. Azkenik, Karrantzako Udaleko langileen lana ere hemendik eskertu nahi
|
genuke
.
|