|
2000
|
|
|
Bestelakoen artean, aldiz, hots literaturaz eta idazleaz diharduen" Itzalarekin solasean" azpimarratu izan da autorearen ideia literario nagusien adierazpentzat. Aingeru Epaltzak(" Narrazioak", Hegats, 1994, 8 zenbakia, urtarrila, 19 or.) idazlearen manifestua dela dio, Kandelako kritikoak(" Sarrionandiaren Narrazioak", Euskal letren dantza 1983, Kandela, 1985, Hordago, 83 or.) ipuin
|
horretan
aurkitzen dela autorearen tematika ezberdin, bariatu, fantastiko eta zenbaitetan harrigarriaren funtsa.
|
|
|
Kazetariek eta fotografoek eman lezakete errealitate objektiboaren berri idazle artisauak baino hobeto (85 orr.). Ez da
|
hori
idazlearen jomuga, idazleak" gauzen bihotzetara hurbildu" nahi du:
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena badira ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen dira Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du
|
hori
. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo
|
hori
, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Jose Luis Mendozak (Pamiela," En el principio fue el mito", 9.or.) narrazio arturiko hauen erabileraz idatzi zuen moduan: " la literatura novelesca ha creado un espejismo fascinante y su nostálgica atracción viene doblada por su irrealidad." Sarrionandiarentzat aldiz, mundu heroiko eta legendario
|
hori
nostalgia, desesperantza ororen marko egoki bihurtzen da, iraganaren edo erreferentzia heroikoen ezinezkotasuna azpimarratzeko erabil baitezake eta amaieren fataltasun ezaguna eta aldatu ezina nabarmenago egiten dutenez.
|
|
|
Ipuin sortari buruzko kazetari oharrei begiratuz, aldiz, Joxean Muñoz(" Ifar aldeko orduak", Habe, 1990, 177 alea, 29 or.) bere erreseinan, hamar ipuinok euren dibertsitatearen azpitik zer duten komunik bilatzen saiatzen da, eta bere ustez, batasun
|
hori
euren mamian, giro minberaz," lekuz beste egin beharra" z mintzatzen da egilea: " Norberaren sorterritik, etxetik eta haurtzarotik, senide, adiskide eta burkideengandik edo norberaren baitatik lekuz beste egin beharra edo egin behar izana darabilte airean ipar aldeko ipuin hauek.
|
|
|
Gainerako kritikoek aipatzen ez duten zinearekiko harremanaren behin eta berriko aipamenak ikusten dira azken komentario honetan: Ifar aldeko orduak zinezaletasun
|
horren lekuko
zintzoa omen da, adibidez," Excalibur" filmearen remakea egin duela dio" Amorante ausarta" izeneko ipuinean.
|
|
|
Bakanak dira amaieratik hasten direnak," Sonbreilu baten historia" bezalakoak. Gainerakoan, denboraren zehazgabetasun edo atenporaltasun
|
hori
gehiago azpimarratzeko asmoz edo, anakronismoak sarrarazten ditu" Ginebra erregina erbestean" deritzan ipuinean bezala.
|
|
|
Izan ere, egileak harridura eragingo duten anakronia eta atopia horien bidez beti erne eduki nahi baitu irakurlea bere ipuinetako errealitatea ez dela" historikoa" ohartarazteko.
|
Horregatik
kontakizun arturikoetako pertsonaiak(" Amorante ausarta in Ifar aldeko orduak") Durangon kokatzen dira: Merlin, Arturo...
|
|
|
Merlin magoak tesi bat du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua... Egileak leiendetako, oraingo eta etorkizuneko errealitatea aldi bereko egiten ditu, baina
|
horregatik
beragatik pertsonaien askatasuna mugatua da, iraganaldia eta leiendetako gertakariak bezala erremediorik gabeko fatalitatearen menpe baitaude.
|
|
|
Edorta Jimenezek (1989, 8) eta Iñaki Aldekoak Sarrionandiaren narrazioek hasiera hasieratik izan dituen ezaugarriei loturik jarraitzen dutela ondorioztatzen dute (A. Azkorbebeitia 65 or.) eta hiru ardatzetan finkatzen dituzte prosa
|
horren
ezaugarriak: metaliteraturaren praktika, poesiatik oso hurbil dagoen prosa hizkera eta hirugarrenik, istorioak ez denboran ez lekuan (kronotopo indeterminatuan, beste hitzetan) kokatzeko joera.
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera izan deneko hipotesiaren aldeko azaltzen da Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten badugu ere, azkenekoan, aldiz, joko
|
hori
alde batera utzia du. Horregatik, bat dator Azkorbebeitia Kirmen Uriberen garapen ikuskerarekin:
|
|
|
Iñaki Aldekoak" Joseba Sarrionandiaren poesia: itsaso gartzeleratua" (Hegats 1989) delakoan, bere berea duen estilo
|
hori
lirikoaren ukituak markatzen du: " Bere narrazioetan jakina salbuespena salbu" Sonbreilu baten historia", esate baterako nabarmenagoa da poetaren tonu lirikoa kontalariaren ahotsaren ondoan.
|
|
|
Idazle delikatua, fina, kosmopolita eta eruditotzat aipatu dute beti kritikoek. Bestalde, mintzaira
|
horrek
joera liriko nabarmena du. Beraz, estilo pertsonal horrek ematen dio bere obrari balore berezia.
|
|
|
Bestalde, mintzaira horrek joera liriko nabarmena du. Beraz, estilo pertsonal
|
horrek
ematen dio bere obrari balore berezia. Izan ere, mundu guztiko literaturaren erreferentziek eta euskal herriko tradizio ezberdinek elkarturik aditzera ematen dute badela gure artean erdi ezkutaturik eta erdi galdurik dagoen errealitate bat bere liburuetan islatzen saiatzen dena mundu mailako beste errealitate askorekin harremanetan jarriz, era bateko eta besteko ispiluez baliatuz, errealismotik fantasiaraino, eta alderantziz ere bai.
|
|
|
|
Horretarako
erabiltzen duen mintzaira literarioak erro sakonak ditu bere formazio filologikoan. Euskal klasikoen ezagutza sakonari gehitzen zaio Miranderen prosa narratiboaren eragin handiari, moldaketa pertsonal batean aleaturik bere oinarrizko euskalki bizkaitarraren arragoan.
|
|
|
Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu: " Sapho, Li Po, Jonathan Swift, Cesare Pavese, T.S. Eliot eta liburuan zehar, narrazio bakoitzeko sarrera aipuetan bereziki, agertzen direnekin batean ziklo arturikoa, Herman Melville, gure ahozko tradizioa (Atarrabio, kantutegi zaharra) egilearen erreferentzien konstelazioa gure begi aitzinera dakar, eta
|
horrekin
batean, idazle handiek beren ondokoetan uzten dituen eraginez harantzago, literatura literaturgai izan daitekeela erakutsi ere. Liburu hau plazaratu zenez geroztik gure artean hainbertzetan aipatu den zorioneko metaliteraturaren deskubrimendua dugu.
|
|
|
Sarrionandia bere liburuetan jasotzen dituen autoreen pertsonaien eta gaien bidez mintzatzen da, ez da joko erudito alfer bat metaliteratura
|
hori
, bere narrazioei sakontasuna, oihartzun eta iradokizunak eransteko polifonia baten erabilera baino. Haren liburuak irakurtzen dituztenek egin ditzaketen irakurketa maila infinito horietako batzuetan, beste literatur obra horien obraren oihartzunek, mezuaren aldetik nahiz estetikaren aldetik konplexutasun eta matizazio gehiago sumarazteko eta iragartzeko aukera eskaintzen diote autoreari bere lanak moldatzerakoan.
|
|
|
Itsasoa, ezinbertzearena, literaturarena. () Irudi
|
horri
loturik ageri zaigu transgresioaren ideia, gizonak istorioak imajinatzeari eman zionekoa bezain zaharra. Literatura, giza arauaren urradura.
|
|
|
Aski kalatxori bat hiltzea, itsasoaren mendekua pairatzeko. Baina
|
hori
ezinbertzea da, zilar bidea hautatuko baitugu beti, edo kalatxoria hilko, eta hala ere berriz itsasoratuko gara." (24 or.)
|
|
|
Aipamen honekin lotzen badugu epilogoaren amaieran dioena, garbi ikus genezake, Atxagaren ustez, Sarrionandiaren literaturak eta dudarik gabe adierazten duen joera etikoak nabigatzera badaramala, nahiz eta hartu lukeen portuaren ideiarik ez duen, eta nabigatu egiten duela" Baina nabigatzen ari da. Eta oraingoz,
|
hori
da funtsezkoena." (141) Beraz, nabigatzailearentzat egitea posible zaion eta ezinbestekoa duena egiten du, nabigatu, horretarako sortua balitz bezala.
|
|
|
Aipamen honekin lotzen badugu epilogoaren amaieran dioena, garbi ikus genezake, Atxagaren ustez, Sarrionandiaren literaturak eta dudarik gabe adierazten duen joera etikoak nabigatzera badaramala, nahiz eta hartu lukeen portuaren ideiarik ez duen, eta nabigatu egiten duela" Baina nabigatzen ari da. Eta oraingoz, hori da funtsezkoena." (141) Beraz, nabigatzailearentzat egitea posible zaion eta ezinbestekoa duena egiten du, nabigatu,
|
horretarako
sortua balitz bezala.
|
|
|
Zalantzarik gabe marinela aipatu ditugun idazle eta kritikoekin bat etorri beharra dago nabigatzailea edo itsasoratzen den, nahiz abiatzen den bidaiaren sinboloa da Sarrionandiaren poemagintzan nahiz narraziotan iraupen luzeenekoa eta nabardura gehien eskaintzen dituena, haren mundu ikuskerari buruz. Alde
|
horretatik
narrazio hauek bere aurreko eta ondoko idazlan poetikoekin dute zerikusi nabarmena: Ithakara iristear dagoela, etengabe bidaiatzea hobe duela erabakitzen duen Ulisses dugu Izuen gordelekuetan barrena liburukoa, Itaka beti gogoan duelarik, helburua hara iristea izanik ere, harantzako bidaian presarik ez duena, bidaia bera izango baita aberasgarria.
|
|
|
1987ko Joseba Sarrionandiak idatzi zuen Marinel zaharrak betirako kondenatu bat besterik ez dela badakien bezala, eta" Tren luze bat" ean" Trena beti infernurantz doa" la badakien bezala. Coleridge ez ezik, Kafkaren narrazioen absurdua eta ulertu ezinaren oihartzuna sumatzen da, zein oker egin duen ez dakien kondenatu
|
horren
patu gogorrean, azken batean giza patuaren ezinbestearen eta ulertezinaren sinboloa baita.
|
|
|
Hor azaltzen da, bada, Josemari Iturralde zalduna jazz musika entzunez, Durangoko irteeran dagoen zuhaitz itzaltsu baten ondora iristen da, Merlin eta Enare neskatxa haren ondora atseden hartzera geratu direnean. Zuhaitz
|
horrek
, ordea...
|
|
|
"... hainbeste sustrai izugarriren gatibu ez balego, zuhaitz
|
hori
erromesa litzateke. Erromesa, nabegantea, bidaztia ez denez gero, Leonardo da Vincik erakutsi zion arteztasunarekin, eguratsa besarkatzen du.
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz
|
horrek
pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi batera esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua dagoela esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko
|
horretan
. Ikusi batera esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua dagoela esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi batera esan liteke zuhaitz
|
hori
Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua dagoela esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Ohargarria da bere lagunen hainbat aipamen jasotzen dituen ipuin
|
horretan
esaten dena nabegantea izan nahi lukeen zuhaitz horrek, nahi lukeen moduan bidazti, peregrina edo nabigatzailea izaterik ez izatearen arrazoia bere sustrai sakon ikaragarriak direla. Sarrionandiaren obrak ezin du bere sustraien gatibotzatik ihes egin inolaz, eta ezinbertzean" arteztasunarekin" besarkatzen duela eguratsa.
|
|
|
Ohargarria da bere lagunen hainbat aipamen jasotzen dituen ipuin horretan esaten dena nabegantea izan nahi lukeen zuhaitz
|
horrek
, nahi lukeen moduan bidazti, peregrina edo nabigatzailea izaterik ez izatearen arrazoia bere sustrai sakon ikaragarriak direla. Sarrionandiaren obrak ezin du bere sustraien gatibotzatik ihes egin inolaz, eta ezinbertzean" arteztasunarekin" besarkatzen duela eguratsa.
|
|
|
Leonardoren zein testuri buruz diharduen ezin argitu izan dugu, Lopez Gasenik bezala, lagunentzako, eruditoentzako edo adituentzako bakarrik diren aipamenen klabearen falta sumatzen du irakurleak honelakoetan. Baina
|
horretaz
gain, zer da arteztasun hori, bizkaitarren" zuzentasuna eta leialtasuna" ala iparraldekoen adieraz," sutilitatea". Sarrionandiak sinboloen eta orakuluen mintzaira nola maite duen ikusita, pentsatzekoa da bi arteztasunak izan dituela gogoan.
|
|
|
Leonardoren zein testuri buruz diharduen ezin argitu izan dugu, Lopez Gasenik bezala, lagunentzako, eruditoentzako edo adituentzako bakarrik diren aipamenen klabearen falta sumatzen du irakurleak honelakoetan. Baina horretaz gain, zer da arteztasun
|
hori
, bizkaitarren" zuzentasuna eta leialtasuna" ala iparraldekoen adieraz," sutilitatea". Sarrionandiak sinboloen eta orakuluen mintzaira nola maite duen ikusita, pentsatzekoa da bi arteztasunak izan dituela gogoan.
|
|
|
Ni neu irakurketa posible horietako bat egiten ausartuz, esan nezake bere inguruko eguratsa edo errealitatea besarkatzen edo kaptatzen saiatzen den zuhaitz
|
horrek
erro sakonak eta izugarriak dituela lur honekiko, eta pelegrin baten gisa ez daukanez, zuzentasunez eta sutilitatez jasotzen duela bere inguruko errealitatea:
|
|
|
Bizar laban edo" gillete" fruituez abailduriko zuhaitz
|
hori
da, agian, idazlearen obraren irudia, arteztasunez besarkatzen duen egurats errealitate hori xehatzeko tresna txiki baina distirant eta zorrotzen bidez irudikatu du. Horregatik esaten du Jose Mari Iturralde zaldunak" aurten fruitu ugari emanen dit arbola horrek" 2.
|
|
|
Bizar laban edo" gillete" fruituez abailduriko zuhaitz hori da, agian, idazlearen obraren irudia, arteztasunez besarkatzen duen egurats errealitate
|
hori
xehatzeko tresna txiki baina distirant eta zorrotzen bidez irudikatu du. Horregatik esaten du Jose Mari Iturralde zaldunak" aurten fruitu ugari emanen dit arbola horrek" 2.
|
|
|
Bizar laban edo" gillete" fruituez abailduriko zuhaitz hori da, agian, idazlearen obraren irudia, arteztasunez besarkatzen duen egurats errealitate hori xehatzeko tresna txiki baina distirant eta zorrotzen bidez irudikatu du.
|
Horregatik
esaten du Jose Mari Iturralde zaldunak" aurten fruitu ugari emanen dit arbola horrek" 2.
|
|
|
Bizar laban edo" gillete" fruituez abailduriko zuhaitz hori da, agian, idazlearen obraren irudia, arteztasunez besarkatzen duen egurats errealitate hori xehatzeko tresna txiki baina distirant eta zorrotzen bidez irudikatu du. Horregatik esaten du Jose Mari Iturralde zaldunak" aurten fruitu ugari emanen dit arbola
|
horrek
" 2.
|
|
|
"... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur batetik bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta zer eginik. Poesian bezala prosan ere zeregin
|
horri
lotzen zaio beti, aberriari eta garaiari doitasunez dagokion hitza bilatzeari poesiaren giltza ttipiaz, edota eguratsa arteztasunez besarkatzeari gilletak bezalako aizto txipiez.
|
|
|
Bestalde, mundu ikuskera filosofiko interesgarria ematen omen du aditzera liburu honek, hain zuzen ere laberintoarena. " Lehen errakuntza" ren ondoriozko kaosak munduari zentzurik hartzea galarazten digu; egia deitzen dugun
|
hori
, berriz, hipotesirik egokiena besterik ez da. Horregatik, kaosa nagusi den errealitatearen aurrean, poesiak bat bateko ezagutza intuitiboa besterik ez lezake jaso; halere," poesiak psikiatriak baino errealitatearen ezagumen handiagoa ematen du, nahiz eta informazio gutxiago, esperientzia zientzia baino egiatiagoa delako, imajinazioa zientzia baino ahaltsuagoa delako." (141 or.)
|
|
|
Gerardo Markuletaren ustez liburu honetan Sarrionandiak samurtasuna berreskuratzen du, 1987ko Marinel zaharrak liburuko garraztasuna eta mingostasuna alde batera utzita. Aipaturiko bigarren artikuluan zehaztu egiten du samurtasuneranzko itzuli
|
horren
zentzua: Sarrionandiaren Marinel zaharrak liburuaren aipamena egitean zera azpimarratzen du" Bai lehen liburuko poemak aukeratzerakoan; bai berauetan eginiko aldaketetan; bai poema berrien egituraketa kaskarragoa eta hizkerarekiko arreta txikiagoan; bai berauetako askoren tonu mikatz eta garratzean, askok kartzelako esperientziaren islapen zuzenegia (guztiz ulergarria baina gure ustetan lan poetikoarentzat kaltegarri suertatzen zena) sumatu genuen, baita nolabaiteko desbiderapena arestiko poetikaz ere." (3 or.) Horregatik da, bada, bere ustez, oraingo liburu hau Sarrionandiaren samurtasunaren berreskuraketa.
|
|
|
Aipaturiko bigarren artikuluan zehaztu egiten du samurtasuneranzko itzuli horren zentzua: ...keratzerakoan; bai berauetan eginiko aldaketetan; bai poema berrien egituraketa kaskarragoa eta hizkerarekiko arreta txikiagoan; bai berauetako askoren tonu mikatz eta garratzean, askok kartzelako esperientziaren islapen zuzenegia (guztiz ulergarria baina gure ustetan lan poetikoarentzat kaltegarri suertatzen zena) sumatu genuen, baita nolabaiteko desbiderapena arestiko poetikaz ere." (3 or.)
|
Horregatik
da, bada, bere ustez, oraingo liburu hau Sarrionandiaren samurtasunaren berreskuraketa.
|
|
|
Ihes egin zuen urtean gorderik egondako etxekoen alaba txikiari zuzenduriko gutunak dira. Neskatxa
|
hori
irakurle eredu baten sinbolo da" Aita edo ama presondegi urrunen batean zergatik daukaten apenas ulertzen duen haurrari; edota izeba edo neba aspaldian non dauden ez dakienari Ainhoa deitzen diot: (...) Gure gerlako haurrari izkiriatu nahi diot".
|
|
|
Alegia, Orhi aldean izana dela eta han berorik ez zuela ikusirik, bere habiara itzulia dela. Gerardo Markuletaren ustez, ordea, izenburuaren jatorria
|
hori
bada ere, izenburuan esaldiak beste esanahi bat hartzen du, hitz jolasa eginez, erbesteratuen paradoxa adieraziz, han egonik ere hemen daudela nolabait.
|
|
|
Obra honetan egileak erakusten duen talaiari dagokionez, G. Markuletaren iritziz, beti bezain zorrotz dihardu zientziari dagokionez, baina jarrera jostalaria, ironikoa, alderdi harrigarri eta uste gabekoaren bila dabilena da. Talai
|
horren
adierazgarri egokienak" Ekibokazioa" deritzana eta liburuko izenburu bera daramanaz batera," Haizeak eraman dezala" delakoak dira. Lopez Gaseniren iritziz, liburu honetako Sarrionandiaren literaturan" negu gorri askoren euri eta haizeek herdoildutako literatura, jadanik sekula xaloa izango ez den jarduera literarioa ikusten da nahitaez".
|
|
|
Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin baten azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean. Izenburua kartzela aldi
|
horretan
eskuartean darabilen Shakespeareren Hamleten esaera baten zatia da: " Intxaur azal baten barruan ere espazio amaigabeen erregetzat nengoke, amets goibel hauek ez banitu" erantzuten du lagunak esaten dionean Danimarkari kartzela deritzola bere asmoak soberazkoak direlako.
|
|
|
Ondoren, egitura
|
horren
errekurtsibitatearen aipamena egiten du joko" Borgestar" bat eginez: autore apokrifo baten, Martin Lezetaren" Oroimena eta desioa" izeneko testuan.
|
|
|
Autore apokrifoaren obra apokrifo baten aipamen luzea egiten da, datu piloa ematen du inoiz izan ez den autore honi buruz, sinesgarria egiteraino. Liburu
|
horren
aipamena egiterakoan, kritikatu eta baloratu egiten du egilearen eginahala eta fruituaren arteko harremana. Sarrionandiak inoiz idaztea sinesgarri litzatekeen testuak dira berez, tankeraz, aipatzen dituen autoreengatik, erabiltzen dituen gaien taxuarengatik, baina ez dira idatziak dituen liburu horretakoen aipamen zuzentzat jo behar.
|
|
|
Liburu horren aipamena egiterakoan, kritikatu eta baloratu egiten du egilearen eginahala eta fruituaren arteko harremana. Sarrionandiak inoiz idaztea sinesgarri litzatekeen testuak dira berez, tankeraz, aipatzen dituen autoreengatik, erabiltzen dituen gaien taxuarengatik, baina ez dira idatziak dituen liburu
|
horretakoen
aipamen zuzentzat jo behar. Zehaztasunak, izenburu eta data zertzeladak emanez, sinesgarria den entorno literario bat sortu nahi du.
|
|
|
Zehaztasunak, izenburu eta data zertzeladak emanez, sinesgarria den entorno literario bat sortu nahi du. Dena joko bat da, ordea, azken narrazio
|
horretaraino
iristeko. Hor dator Sarrionandiaren benetako kontrazeinua joko horretan guztian:
|
|
|
Orduan ia dena isuri, erori, galdu egiten da. Adierazgarria da,
|
horretaz
, Martin Lezetaren Oroimena eta desira liburuko azken narrazioa hamar ipuineko beste liburu baten komentarioa delarik, aipatzen den azken ipuina bera ere hamar narraziodun beste liburu baten erreseina izatea..." (Ifarraldeko orduak, 116 117or.)
|
|
|
Liburu honetaz mintzatu diren kritiko guztiek1, nahiz argitaratu zen unekoek, nahiz 1994 urtean Hegats aldizkarian irakurketa berregin duen Aingeru Epaltzak, Sarrionandiaren liburu honen arrakasta izugarria azpimarratzen dute, eta
|
horrek
kritikoari ezinbestez inposatzen dion errespetua.
|
|
|
Kritikoek liburu honetako narrazioen gaien alderdi nabarmenak aipatu dituzte: fantasiarako eta iraganaldiko leiendetarako zaletasun
|
hori
: Susako kritikoak(" Narrazioak", Susa, 1989, 23 alea, 8 or.) zera dio liburu honetako gaiei buruz:
|
|
|
Poemaren hasieran F. Holderlinen aipamena egiten da"... baina zertarako egin poesia aro gaitz hauetan" eta poemak hain zuzen ere
|
horren
erantzuna bilatzen du, poesia egiten dihardu baina aro gaitz horrekiko kontrajarpena etengabea da, Kandelako komentariogileak dioenez," modu askotan errepikatuko duen kontrakoen binomioa ikusten da: batetik kartzelatik kanpo dagoen orok bere baitan biltzen duen" agiatasuna" (35 or.). Izan ere, kartzelaz kanpoko guztia erreferentzia oroimena edo suposizioa baita presoarentzat" gaur ere goiz ilunduko du/ zohardian izarrak biztuko (35 or.)" begira ezazu han goian ilargia/ elkarturik omen daude... (36 or.) izarrak suzkoak omen dira.
|
|
|
Poemaren hasieran F. Holderlinen aipamena egiten da"... baina zertarako egin poesia aro gaitz hauetan" eta poemak hain zuzen ere horren erantzuna bilatzen du, poesia egiten dihardu baina aro gaitz
|
horrekiko
kontrajarpena etengabea da, Kandelako komentariogileak dioenez," modu askotan errepikatuko duen kontrakoen binomioa ikusten da: batetik kartzelatik kanpo dagoen orok bere baitan biltzen duen" agiatasuna" (35 or.). Izan ere, kartzelaz kanpoko guztia erreferentzia oroimena edo suposizioa baita presoarentzat" gaur ere goiz ilunduko du/ zohardian izarrak biztuko (35 or.)" begira ezazu han goian ilargia/ elkarturik omen daude... (36 or.) izarrak suzkoak omen dira.
|
|
|
Liburuaren giltza semiologikoa, gero aipatuko ditugun beste kritikoek bezala," Literatura eta iraultza" poeman aurkitzen du Ibargutxik: " Eszeptizismoa antzeman daiteke poema
|
horretan
, egileak hitzaurreko pasarte batean garbi asko errekonozitzen duen eszeptizismoa: " Ez dakit, gainera, poesiak berak ezertarako balio duen".
|
|
|
" Sarrionandiak sinbolismo diferente bat landu du, optimismo handirik ez duen sinbologia. bidaiatzea da, baina tren
|
hori
infernurantz doa".
|
|
|
Argiako komentariogileak(" Marinel zaharrak", Argia II, 6 or.) ere liburu honen eta aurreko poema liburuaren artean dagoen alde handia azpimarratu zuen, kartzelan bizi izandako esperientzia jotzen zuen
|
horren
kausatzat: "... olerkiak egitearen iraunkortasun horren atzean beste egia hau agertzen zaigu nabarmen:
|
|
|
Argiako komentariogileak(" Marinel zaharrak", Argia II, 6 or.) ere liburu honen eta aurreko poema liburuaren artean dagoen alde handia azpimarratu zuen, kartzelan bizi izandako esperientzia jotzen zuen horren kausatzat: "... olerkiak egitearen iraunkortasun
|
horren
atzean beste egia hau agertzen zaigu nabarmen: bizitza eta poesia ez direla lehengo berberak izango, kartzela, tortura, zapalketa ezagutu eta gero.
|
|
|
bizitza eta poesia ez direla lehengo berberak izango, kartzela, tortura, zapalketa ezagutu eta gero. Poeta kontenplatzailea zen guk ezagutzen genuen Sarrionandia, poema simetriko miragarriak burutzen zituena, inguruaz eta" errealitate" deitu ohi dugun
|
horretaz
ezer gutxi arduratu gabe perfekzio formala bilatzen zuena; bien bitartean, bere militantzia beste xendra batzuetatik bideratzen zuen..."
|
|
|
Iñaki Iñurrietak ere(" Marinel zaharrak", Habe, 1988, 128.al., 29 or.) eboluzio hortaz hitz egiten du Habeko iruzkinean: Sarrionandia ETAko militantea, alde batetik, baina bestetik" poeta eskisitoa, zaila, minoritarioa" zela eta binomio
|
horren
tentsioa ez zela nabari lehen poema liburuan, ez, harrigarria bada ere, Ni ez naiz hemengoa 1985ko saiakeretan ere: " Ene ustez gauza ezberdinak dira arazo honetan politika, etika eta idazkera" zioelarik.
|
|
|
Susako komentariogileak(" Marinel zaharrak", Susa, 1989, 2324 alea, 14 or.) ere bilakaera hau aipatzen du" Poeta erromantiko ederzalea, hizkuntzaren barruan jolas egiten zuena, metaliteraturaren gailur urrinetan etxeko karrajuan baino nasaiago ibiltzen zekiena,
|
hori
guztiori eta besterik ere bazen hura bera, berbera lehorrekoago agertzen zaigu hemengo olerkietan. Mingostu egiten du kartzelak.
|
|
|
J. Sarrionandiak metaliteratura aukeratu zuen bide bezala. Bere lan
|
horrek
munduari buruzko ikuspegi kezkatua agertzen zuen poeta erakutsi zigun. Borroka armatuari buruzko poemak irakurrita ere, beti nabaritu zitzaion urrunketa nabaria, berehalakotasunetik urrunketa, bihozpena edo ironiaren bidez lortzen zuena.
|
|
|
Liburu honi buruzko komentariogileek (Jose Mari Iturraldek epilogoan, G. Markuletak...) liburuaren garraztasuna azpimarratu dute etengabe," baltza, latza eta garratza" da, Markuletaren artikuluaren izenburuko hitzak erabiliz (El Diario Vasco, Zabalik,, 3 or.). Egile honek garraztasun
|
hori
kartzelako esperientziaren isla" zuzenegia" izateari egozten diotela aurreratzen du.
|
|
|
Poema horien garraztasuna eta gordintasuna hainbesterainokoa da, ezen obraren literaturtasuna bera jarri izan baita auzitan. Liburuaren aintzin solasean Ruper Ordorikak gogoratu egiten du" ez zaigu (la) komeni ahaztea egileak beti edukitzen duela obra helburutzat, sartu bide diren bitarteko guztiak onerako dituela baldin eta xede
|
horrekin
bat egiten badute." (6 or.) Aitzpea Azkorbebeitiak aipatzen du zenbait kritikok poema horien lirikotasuna, literaturtasuna eta indarra azpimarratzen dutela. Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu honetakoei eta Marinel Zaharrak en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez baitu ukatzen.
|
|
|
Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu honetakoei eta Marinel Zaharrak en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez baitu ukatzen. Lan literarioa" planteamendu ideologiko
|
horren alde
egiteko bitartekotzat erabiltzen omen baita eta" konpromezu" horren zerbitzutan jartzen." (J.S.Irakurketa proposamen bat, 76 or.)
|
|
|
Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu honetakoei eta Marinel Zaharrak en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez baitu ukatzen. Lan literarioa" planteamendu ideologiko horren alde egiteko bitartekotzat erabiltzen omen baita eta" konpromezu"
|
horren
zerbitzutan jartzen." (J.S.Irakurketa proposamen bat, 76 or.)
|
|
|
Berez agur bat omen den esaldi hau, Gulliver ek zaldien lurraldetik alde egitean moxalak maitasunez berari zuzenduriko esaldia da.
|
Horrek
argitzen du, era berean, liburuaren azalean zaldi baten irudia ezartzea eta zentzu horretan aztertzen du A. Azkorbebeitiak, zabal bezain xeheki, liburuaren edukia, besteak beste, zibilizazioaren zentzugabekeria eta bidegabekeriaren salaketa gisa.
|
|
|
Berez agur bat omen den esaldi hau, Gulliver ek zaldien lurraldetik alde egitean moxalak maitasunez berari zuzenduriko esaldia da. Horrek argitzen du, era berean, liburuaren azalean zaldi baten irudia ezartzea eta zentzu
|
horretan
aztertzen du A. Azkorbebeitiak, zabal bezain xeheki, liburuaren edukia, besteak beste, zibilizazioaren zentzugabekeria eta bidegabekeriaren salaketa gisa.
|
|
|
Eta izan ere, iraganaren, orainaren eta geroaren ardatz kronologikoak ez dira kontzeptu exkluienteak beretzat, eta ideia
|
hori
aditzera ematera dator liburuaren egitura. Kirmen Uribek Insula adizkarian" Asalto a los cielos" izeneko artikuluan egoki adierazi zuen moduan, historiaren kronologia eta progresoaren kontzeptuak ez ditu aintzakotzat hartzen, T.S. Eliot ek bezala," Orainaldia eta iragana biak daude etorkizunean bildurik beharbada, eta etorkizuna berriz iraganean zegoen jadanik."
|
|
|
Zalantzarik gabe ipuingintzaren arloan arrakasta ezagutu du egileak, kritikaren nahiz irakurleen onespenaz.
|
Horretaz
gain" Saiakera eta entsegu" izen orokorraren pean aipatuko ditugu bestalde, Ni ez naiz hemengoa (1985) liburuaz gainera, Marginalia (1988), Ez gara gure baitakoak (1989) Izeba Mariasunen ipuinak (1989), Ainhoari gutunak (1990) eta Hitzen ondoeza (1997) liburuak.
|
|
|
Ni ez naiz hemengoa (Pamiela, Iruñea, 1985) izan da kritikoen aldetik iruzkin gehien merezi izan dituena eta, ia aho batez, Pott Bandakoen irizpide teorikoen adierazpentzat jo izan dena, bereziki Bernardo Atxagaren Etiopia liburuak ezagutzera emandako belaunaldiaren oinarriak aditzera ematen omen dituelako. Nolabait, garai
|
horretan
eginiko poesiaren teorizaziotzat hartu dute kritikoek, deserrotzearen eta erbesteratzearen sinboloaren planteamendutzat.
|
|
|
" Laberintoa aspaldixe dugu Joseba baitan. Oraingoan
|
horren
lan gaitza egin ondoren gauza urri hori, pasadizoen egunkari bilduma argitara duelarik, zilegi bekigu Laberintoaz zuen irudipena plazaratzea. Malcolm Lowryk aztergai hau erraten zuen:
|
|
|
" Laberintoa aspaldixe dugu Joseba baitan. Oraingoan horren lan gaitza egin ondoren gauza urri
|
hori
, pasadizoen egunkari bilduma argitara duelarik, zilegi bekigu Laberintoaz zuen irudipena plazaratzea. Malcolm Lowryk aztergai hau erraten zuen:
|
|
|
Oraingoan teorizazioari atxiki dio, ordea, aurrekoetan praktikari bezala: Literaturgintza era jakin eta zehatz batean egin behar dela uste omen du Sarrionandiak, eta era
|
hori
zein den zehazten saiatzen omen da obra honetan.
|
|
|
Susako kritikoak(" Narrazioak", Susa, 1989, 23 alea, 8 or.) zera dio liburu honetako gaiei buruz: " Mundu ederrak eraikitzen laguntzekoa da hizkera
|
hori
(sirenak, marinel zaharra, geltoki desertuak, printzesak, e.a.) bai, egunekotik nahikoa urrun dagoen heinean." (9 or.) Iñigo Kaminok ere(" Joseba Sarrionandia. Narrazioak", Argia, I, 4 or) bide beretik jotzen du:
|
|
|
2 Mende amaierako mugimendu eklektikoaren zantzuak nabarmentzen dira beraiengan, jatorri eta joera guztiz ezberdineko poemak, sentimenduak edo eskolak ametitzen dituzte. Sarrionandiaren Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburua da
|
horren
adibide nabarmena, egileari ez zaio axola iturriak, kulturak eta garaiak guztiz ezberdinak izatea.
|
|
|
Gisa berean, poesiak ez du gizarte funtziorik Sarrionandiaren iritziz. Garai
|
horretako
elkarrizketetan eta liburuetan Sarrionandia, ETAko militante izateagatik kartzelan dagoelarik ere, olerkiak gizarte aldaeretan izan lezakeen eraginaz guztiz eszeptikoa da. Halere," Izuen gordelekuetan barrena" (Luma eta lurra, 1998) artikuluan, Jon Kortazarrek ohartzen du liburu honetan" badagoela borondate engagea Sarrionandiarengan, bereziki Irlandari buruzko poemetan." (68 or.).
|
|
|
Ikuspuntu berari eusten dio bi lanetan. Hegats aldizkarian 1989ko artikuluan zehaztasunez agertzen du ikuspuntu
|
hori
. Bere ustez, Izuen gordelekuetan barrena k (1981) bidaiaren eskema arketipikoari erantzuten dio.
|
|
|
sorlekua edo abialekua baina baita helmuga ere ze Kavafis poetak dioen bezala eta honetan Sarrionandia estu estuan jarraitzen zaio" eduki ezazu beti Ithaca zeure buruan/ hara heltzen zarenean bete baita zure fatua". Berehala dator Paris mitikoa, imajinazioaren sormen
|
hori
; geroago Grezia, Lisboa, Irlanda, Praga eta, amaitzeko, erbestea. Bidaiaren patua eta paradoxa dugun erbestea, bidaiarako gonbitea eta, era berean, bere ukazioa:
|
|
|
Joseba Sarrionandiak liburuaren sarreran bertan adierazi bezala," literatura oro literaturaren literatura da", alegia, tradizio literarioaren oihartzunak islatzen ditu literatura orok. Gero bereziki aztertuko den Narrazioak liburuan ere irizpide honi beroni eusten dio Sarrionandiak, eta
|
horretan
eredu, maisu edo inspiratzaile dituen Kavafis, Pessoa, Auden eta XX. mendeko beste zenbait poeta handiren iritziko da, Iñaki Aldekoaren ustez: " Gure garaian poesia hoberenak literatur tradiziotik datozkigun isladak nahitaez errefraktatu behar ditu bere literaturan.
|
|
|
Kortazarrek liburuari darion estilo zaindua, fina eta zuzena azpimarratzen du, kutsu dekadentea eta estetizismoa aipatzen ditu, baina baita tentsiorik eza eta izenburuan agintzen diren" izuen" ausentzia. Halere, 1997ko Lurra eta lurra n matizatu egiten du baieztapen
|
hori
, beharbada Sarrionandiaren poesiak garai beretsuko Atxagaren Etiopia-ren aldean" leunagoa" eta ikuspegi" idilikoagoa" duela esanez. (74 or.)
|
|
|
Sarrionandiarengana ere heltzen da Verlainez geroztiko agindua: musikalitatea oroz gainetik, esatea merezi duen eta poesiari iradokior zaion
|
horrek
belarriari ere atsegin eman behar dio, eta horretarako hitzen hotsaren, perfilen eta adieren armoniak gidaturik osatzen du poetak bere mintzaira hain karakterisitiko hori.
|
|
|
Sarrionandiarengana ere heltzen da Verlainez geroztiko agindua: musikalitatea oroz gainetik, esatea merezi duen eta poesiari iradokior zaion horrek belarriari ere atsegin eman behar dio, eta
|
horretarako
hitzen hotsaren, perfilen eta adieren armoniak gidaturik osatzen du poetak bere mintzaira hain karakterisitiko hori.
|
|
|
Sarrionandiarengana ere heltzen da Verlainez geroztiko agindua: musikalitatea oroz gainetik, esatea merezi duen eta poesiari iradokior zaion horrek belarriari ere atsegin eman behar dio, eta horretarako hitzen hotsaren, perfilen eta adieren armoniak gidaturik osatzen du poetak bere mintzaira hain karakterisitiko
|
hori
.
|
|
|
Kortazarrek J. Sarrionandiaren idaztankeraren esparruan bereziki azpimarratzen du hizkera
|
horren
jatorria euskal tradizio klasikoarekin konektatu nahia eta Jon Miranderen hizkuntza poetikoaren hausnartze eta sakontze saioa dela. Iturri horiek, ordea, Joseba Sarrionandiaren sentsibilitatearen arragoan hartzen dute moldea.
|
|
|
Bestalde sustraiak Miranderengan dituen hizkera poetiko interesgarri
|
horrek
" modernismoak sorturiko hizkera bat" dela esaten du, baina era berean Mirandez gain," Zuberoako herri kantetan agertzen denak osatzen dute hizkera poetiko honen tonua." (Lurra eta Luma, 73 or.) Hiru alderdi bereizten ditu hizkera horren baitan:
|
|
|
Bestalde sustraiak Miranderengan dituen hizkera poetiko interesgarri horrek" modernismoak sorturiko hizkera bat" dela esaten du, baina era berean Mirandez gain," Zuberoako herri kantetan agertzen denak osatzen dute hizkera poetiko honen tonua." (Lurra eta Luma, 73 or.) Hiru alderdi bereizten ditu hizkera
|
horren baitan
:
|
|
|
Literatur Kaierak liburu sorta moduan sortua da eta, ezaugarri
|
horreri
lotuta, lehenengo aleari jarraipena emotera dator bigarren zenbaki hau. Kaiera bati dagokon neurri eta mailan, literatur gaiak irakurgai bihurtuko dira eta, aldi berean, beste irakurgai batzuk hobeto aituteko giltza be bai.
|
|
|
Lan honen oinarri gisa erabili dugun inkestaren ondorioen bitartez badakigu Sarrionandiaren liburuak irakasleek 16 urte bitarteko gazteentzat gomendatuenetakoak direla, bereziki gailentzen delarik urteak aurrera egin arren, Narrazioak liburuak izandako arrakasta handia, beste narrazioen aldean, eta olerki nahiz saiakera liburuak oso atzera uzten dituelarik. Gazteek, bestalde, irakurketa
|
hori
gustukoa dutela aditzera eman du era berean Mari Jose Olaziregik gazteen irakurketa zaletasunen inguruan egindako ikerketa eta inkesten emaitzak. Irakurle gazteen artean, beraz, oso harrera ona izan du, eta adinean gora egin ahala hobea.
|
|
|
Idazleek aldiz, bereziki 1980z geroztik idazten hasitakoek, Sarrionandiaren Izuen gordelekuetan barrena eta Narrazioak liburuek beraiengan izandako eragin nabarmena aitortu izan dute, eta kritikoek ere, 1980ko mugarri
|
horren
garrantzia azpimarratu izan dute, B. Atxagaren Etiopia eta Izuen gordelekuetan barrena argitaratzeak markaturikoa.
|
|
|
Izan ere, liburu honetan munduan barrena eta mendeetan gaindi sorturiko olerkigintzan, Sarrionandiak bere denboran irakurritakoen artean hurbilekoenak egin zaizkionen bertsioa egiten baitu liburu honetan. Horrela irekitzen da irakurlearen begien aurrean mundu zabaleko literatura askotariko
|
horren
mostra zabala, Sarrionandiaren" alter ego" diren idazle mota guztietako horien emaitza aurkezten digularik. Bere obraren zale diren irakurle euskaldunei aukera eskaintzen die haiek ezagutzeko, eta bestetik, literatur iturrien inguruko gogoetarako bide ematen die liburu honek literaturzaleei, geroago aipatuko ditugun saiakera liburuetako iradokizunek bezalaxe.
|
|
|
M. Azkue" sariaren irabazle modura. Liburuaren hitzaurrean egileak poesigintzaren arloan sentitzen zuen deserosotasuna aitortzen zuen" errez idazten dira poemak, baina poesia ona idaztea gauzarik zailena da" eta, beharbada,
|
horregatik
esaten du bere obra hau" baino gordairu zaharren batean atxikitzekoa, berari eta adiskideei bakarrik dagokien lana" dela. Idazle gazte (23 urte) apalaren oharrok gora-behera, funtsean literatur zereginaren arloan jarduterakoan anbiziotsu agertzen da.
|
|
|
Narrazioak liburuaren" post scriptum" ean aitortzen duenez, euskera adierazkorrago eta literaturarako gaiago egitea da bere benetako lehia. Jarrera honek nahiz literatura egiteko ideal perfekzionista eta zorrotz
|
horrek
, Lauaxetaren lehen liburuko beste" post scriptum" ospetsu hura," Uarra" izeneko idatzi laburra oroitarazten du. Lehen aldiz hark Bide barrijak liburuaren ostean azaldu zituen ideia, asmo eta ametsen oihartzuna entzun baitaiteke Sarrionandiarenean:
|
|
|
Lauaxetaren aipamena ez da alferrikoa, izan ere, nahiz asmoen eta munduko literaturaren ezagutza zabalaren aldetik, nahiz kosmopolitismo zaletasunaren aldetik, nahiz poesia landua eta" dekadentea" egite
|
horretan
, ahaidegoa aurkitzen baita bi idazle hauen artean, eta Sarrionandiak gerora ere Lauaxeta aipatu izan baitu euskal literaturan bere erreferentetzat Arestirekin batean. (Marinel zaharrak, 1987)
|
|
|
Poema bilduma bidai kaiera baten gisan azaltzen da, eta idazlearen beraren bi hitzaurre modu ditu, lehena prosan, liburu gehienen tankerakoa, eta bigarrena" Bitakora Kaiera" izeneko poesia, liburuaren egitura aurkezten duena. Zazpi etapa dituen bidaia da Sarrionandiak liburuan zehar egiten duen ibilaldi
|
hori
. Sorterritik deserrira doan bidaia da, eta, Europako zazpi lurralde eta hiri zahar mitikotan barrena doalarik, horietako bakoitzean literatura arloko sortzaile zenbaiti omenaldi egiten die:
|
|
|
Izua erdialderantz ala zabalalderantz etzaten ari ote den ez jakiteak eragiten omen dio. Zorabiatu egiten da eta orduan laberintoan lagunduko dion haria bilakatuko da kaiera
|
hori
, euskarri gisa balioko diona. Esan izan da, Jon Kortazarren lehenengo iruzkin kritikoak (Jakin, 1982) aipatzen zuen ez zituela liburuan zehar izu horiek sumatzen, baina agian horixe da egileak bilatzen zuena, itsasoan zeharreko nabegazio alderraiak sortzen dituen izuetatik gordelekuetan babestu, eta laberintoan zeharreko laguntzaile duen bitakora kaieraren hariaren soseguari atxiki.
|
|
|
Liburu hau argitaratzean, irakurleek nahiz idazleek Sarrionandiarengan nortasun literario ongi definitu bat nabarmendu zuten, bai pentsamenduz bai lengoaiaz. Aipagarri da bestalde, nortasun literario
|
horrek
alde askotatik bere horretan aldagaitz dirauela oraindainoko liburugintza osoan, gero eta bereagoa delarik bere literatur lanen izaera delikatua, haien fintasun estetiko hain sentsoriala. Munduak sortu eta egoerak azaltzeko gaitasun berezia du, sakontasunez nahiz erliebez aurkeztuz aldi berean, tentsio narratiborik edo extasi poetikorik eragin gabe, intrigaren edo sentimenduen exaltazio pizgarriaren premiarik gabe, patxadaz eta neurriz aurrera eginez zabalera nahiz sakonera, leguntasunez eta dotoreziaz.
|
|
|
Liburu hau argitaratzean, irakurleek nahiz idazleek Sarrionandiarengan nortasun literario ongi definitu bat nabarmendu zuten, bai pentsamenduz bai lengoaiaz. Aipagarri da bestalde, nortasun literario horrek alde askotatik bere
|
horretan
aldagaitz dirauela oraindainoko liburugintza osoan, gero eta bereagoa delarik bere literatur lanen izaera delikatua, haien fintasun estetiko hain sentsoriala. Munduak sortu eta egoerak azaltzeko gaitasun berezia du, sakontasunez nahiz erliebez aurkeztuz aldi berean, tentsio narratiborik edo extasi poetikorik eragin gabe, intrigaren edo sentimenduen exaltazio pizgarriaren premiarik gabe, patxadaz eta neurriz aurrera eginez zabalera nahiz sakonera, leguntasunez eta dotoreziaz.
|
|
|
Gerardo Markuletak artikulu
|
horretan
beretzat eta bere hainbat kiderentzat Sarrionandiaren obra honek izaniko" manifestu" balioa Jon Kortazarrek ere jasotzen du" Joven poesía vasca. Un acercamiento" izeneko artikuluan, Etiopia osteko poeta taldearen barruan Sarrionandiari ematen dio garrantzi berezia.
|