|
2000
|
|
|
Nondik sortu zen bi
|
hizkuntzetan
, ingelesez eta euskaraz, ipuinak egiteko ideia?
|
|
|
Horregatik, hainbat sektoretan gure literatura osasuntsu dagoela uste dut. Jende asko poesiara hurbiltzen da beste
|
hizkuntzetan
baino beldur gutxiagorekin. Idazleak, hemen, ez dira elite bat, denok ezagutzen ditugu, kalean ibiltzen dira... eta orduan irakurleak esaten du" Harkaitz Canoren poesia liburu hau hartu eta irakurri egingo dut".
|
|
|
Hori da ezagutzen dudan sistemarik onena. Haur oso txikiei hitz egin behar izan diet, eta Espainiatik kanpo, beste
|
hizkuntzetan
. Emaitza onak ematen ditu bide horrek.
|
|
|
Kataluiniako Olot herriko Gazte taldeak, sokatira zalea izaki, kirol horren lehiaketa jarri du martxan Interneten. Web orrialdea lau
|
hizkuntzetan
ikusi daiteke: katalana, euskara, ingelesa eta gaztelaniaz.
|
|
|
Honenbestez, satisfakzio pertsonalaren eta lukro minimoaren artean, lehena hautatzen du editoreak. Karamelua ez dela hiztun askoko
|
hizkuntzetan
bezain gozoa, alegia.
|
|
|
Honenbestez, satisfakzio pertsonalaren eta lukro minimoaren artean, lehena hautatzen du editoreak. Karamelua ez dela hiztun askoko
|
hizkuntzetan
bezain gozoa, alegia.
|
|
|
1984an Amnesty International erakundeak atera zuen beste bat aipaturiko lau
|
hizkuntzetan
, Joaquín Ruiz Giménezen hitzaurrearekin. Euskarazkoa neronek prestatu nuen Orixerenaz baliatuz, baina era herrikoiagoan jarriz.
|
|
|
Berrikiago, Amnesty International erakundeak 1984an, Joaquín Ruiz Giménez en aurkezpenez, Espainiako lau
|
hizkuntzetan
argitaratu zuen, eta euskal testua nik neuk moldatu nuen, ha la eskatu zitzaidanez, Orixe eta beste euskarazko itzulpenen laguntzaz.
|
|
|
Azalez ta mamiz orrelakorikeztugu irakurri euskeraz lenago?. Beste
|
hizkuntzetan
ere pozik atotsiko luketen obra. Zaitegiren hitzakdirela, suposatzen dut.
|
|
|
Adibidez, honako sailkapenak eginohi dira: gizabanako batean oinarrituz ala gizabanako batzuetan, kualitatiboa alakuantitatiboa, esperimentala ala ez esperimentala, prozesuekiko ala portaerekiko, deskribatzailea ala esplikatzailea, barne behatzailea ala kanpo behatzailea, etab.Hauek guztiak orokorki zein partikularki hartutako
|
hizkuntzetan
aplikatzeanahiko erraza dela dirudi. Gainera, horrelako metodologia batzuetan ezinbestekoada hizkuntzaren erabilera ere, derrigorrezko tresna moduan.
|
|
|
Euzko Enda k bi urte iraun zuen, hamabost zenbaki argitaratuz. Normalean, hiru
|
hizkuntzetan
idatzitako lanak jasotzen ziren bertan, eta azpimarratzekoa da erabiltzen zuen euskara, Bizkaiko euskalkia hain zuzen. Orokorrean, aldizkariaren itxura eta konposaketa nahiko apala zen:
|
|
|
Correspondance bi mensuelle des pretres bas ques en exil aldizkariak ikusi zuen argia. Publikazio hau aurrekoa baino askoz apalagoa zen; baina, haatik, hau ere hiru
|
hizkuntzetan
ateratzen zen, bi hilabeteko aldizkakotasunez. Dena dela, honek iraupen gutxi izan zuen, zazpi zenbaki besterik ez baitziren atera.
|
|
2001
|
|
|
Gainera, hemendik gutxira, katalanez ere ikusiko du argia. Badira ezberdintasunak jatorrizko bertsioaren eta beste
|
hizkuntzetan
eskainitakoen artean, halere: alde batetik, funtsean testua berdina den arren, kontakizuna berridatzia izan da; eta bestetik, euskarazko liburua Jokin Mitxelenaren marrazkiaz horniturik agertu zen bezala, erdarazko bertsioetan Asun Balzolak eman die irudien bidezko bizia ipuineko protagonistei, alegia sorgin lardats samar bati, sorgintxoak hegan egiteko erabiltzen duen bigarren eskuko erratzari, eta bien gaiztakeriak jasan behar izaten dituztenei.
|
|
|
– Kulturaren kontsumoaren mailari dagokionez, beste
|
hizkuntzetan
gertatzenden bezala, baxu samarra da kultura idatziarena eta altuagoa ikus entzunezkoena, nahiz eta, ikerketak adierazi zuenez, zenbat eta gazteagoak izan, hainbat eta handiagoa den euskarazko kultur produktuen kontsumoa.
|
|
|
–Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzenbadio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak ematekokosmo ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastukoduena. (...) Gainerako
|
hizkuntzetan
egin ohi dutenaren fotokopia merkebatekin ez goaz inora. (...) Erantzun propioak, originalak behar ditugu(...).
|
|
|
Gauza jakina da didaktikarion artean trebetasunen berezko ordena ezerrespetatzeak hainbat arazo sortzen duela. Entzutetik idaztera zuzen pasatzenbadira, arazo asko sortzen dira, ez baita esaten idazten den guztia; eta entzun gabeirakurtzen bada, bi
|
hizkuntzetan
dauden desberdintasun fonetikoek arazoak sortzendituzte. Beraz, trebetasunen berezko ordena errespetatzea oso garrantzitsua da.
|
|
|
mi, mis, tu, tus, nuestro, nuestros; mon, ma, mes, ton, ta, tes, notre, nos; nire, hire, gure. Badirudi alde hauek guztiek, jabetza, kontzeptu ezberdinak adierazten dituztela.Zergatik erabiltzen dira askoz gutxiago euskaraz inguruko
|
hizkuntzetan
baino. Ha venido mi hermano itzuli nahi dugunean, zer esan behar dugu anaia etorrizait, anaia etorri da ala nire anaia etorri da. Eta zergatik erabiltzen dugueuskaraz plurala, gaztelaniaz singularra erabiltzen den tokian?
|
|
|
Kasu horretan pertsona bat edo beste egon daiteke, noski, baina salbuespenak direla uste dugu. Are gehiago, beste
|
hizkuntzetan
egindako esperientziek ere horrela adierazten dute.
|
|
|
Liburuxka honen helburuak, usain, perfume eta usaimenaren arlora hurbiltzeko urrats bat ematea izan nahi du. Gai hauei buruzko bibliografia beste
|
hizkuntzetan
zabala bada ere, euskaraz urria da. Gehienetan, gaia eleberrien esparruan jorratzen da, alde ludikoa/ kulturala/ historikoa azpimarratuz.
|
|
|
Indiako aniztasuna gauza askotan azaltzen da. Hirietan, mendietan, ibaietan, animalietan,
|
hizkuntzetan
, erlijioetan, ohituretan. Jantzietan ere bai.
|
|
|
Beste hizkuntzaren bat izan du beti aldamenean. Beharbada hemen maila batean edo bestean erabiltzen ziren
|
hizkuntzetan
euskara maiteena, bihotzekoena, kuttunena zen, edo nahi baduzue, etxekoena; baina etxetik irten ahala eta beste beharretara eratzen ginenean, hasten ginen berehala beste hizkuntzaren bat erabiltzen, honetarako edo hartarako.
|
|
|
" Neurri bakar batekin neur genezake gure artean sortzen den nobela bat: inguruko eta urrutiagoko
|
hizkuntzetan
sortzen diren nobelak gaur neurtzen diren harekin berarekin". Lizardiren Biotz begietan hizpide harturik, zera dio gure buruak euskaldun gisa ezagutzen lagunduko liguketen literatur ispiluez:
|
|
|
Neurri bakar batekin neur genezake gure artean sortzen den nobela bat: inguruko eta urrutiagoko
|
hizkuntzetan
sortzen diren nobelak gaur neur  tzen diren harekin berarekin. Eta neurri horrekin ânik dakidan hobekienikâ neurtuz gero, hutsetan aurkitzen dut darabilgun hau zenbait aldetatik.
|
|
|
Iturburua, hemen, Larramendi jesuita dugu(), andoaindarra jaiotzez. Artea utzi zuen5, inoiz" Ezina egina" itzuli izan ohi dutena, Diccionario trilingüe deritzan euskal hiztegia (euskara baita ezbairik gabe nagusi hiru
|
hizkuntzetan
), beste zenbait liburu, hil ondoan argitara zen CorografÃa de Guipúzcoa ospetsua, eta ezin konta ahala paper, orain Telletxea Idigorasi eskerrak irakur ditzakegunak, irakurriko ditugunak ez baldin badira.  Berrien artean badira euskarazkoak ere, lehengo pusketa haiei eranstekoak:
|
|
|
Hasi berrian nolanahiko politika paperak sorrarazi zituen Iraultzak, uste eta asmo berrien mandatari, inguruetako
|
hizkuntzetan
. Horiekin eta erantzunekin idazki mordoxka metatu zen euskaraz ere.
|
|
|
Izan ere, kultura, inoizko" gogo lantze" haren eragile eta ondorioa, ez zaigu sekula  soil eta bakar agertzen. Kultura berezietan mamitua aurkitzen dugu kultura, berorren mintzabide eta adierazpide den hizkuntza ezin desberdinago diren
|
hizkuntzetan
gatzatua topatzen dugun moduan. Eta ezin gaindituzkoa dirudien ñabardura horren ñabarra ez da aitzakia txarra izaten nor bere sukalde zokoan, nor bere" oroigarri zaharrei maitez begira" gelditzeko.
|
|
|
— Ez egin jendeari kasurik. Hori lan bera da, bi
|
hizkuntzetan
egina.
|
|
|
Espaziotik haratago: merkantzietan eta
|
hizkuntzetan
, ekoizpenetan eta ugalketan, ziberespazioan eta gune telematikoetan. Denboratik haratago:
|
|
2002
|
|
|
Behin estreinaldia eginda, Adosek euskaraz eta gazteleraz eskainiko du «John Wayne-ren laguna» ikuskizuna. Bi
|
hizkuntzetan
estreinatu beharra aktoreentzat lan handia dela dio Koldo Losadak: " Putakeri bat da, batez ere batera egiten denean.
|
|
|
Orain arte hiru osagai nagusiri buruz aritu gara ezagutza, harreman sarea eta komunitate izatearen kontzientzia, hiztun komunitatea osatzeko funtsezkoak direnak. Komunitate mota guztietan behar da komunitate horretako partaide izatearen kontzientzia, eta
|
hizkuntzetan
ere bai. Horren premia ere badago, euskaldun berri asko edo etxean ikasi duten asko, esaterako, ez dira euskal hiztun komunitatearen partaide sentitzen.
|
|
|
Wim Jansenen helburua euskara ikasteko interesa duten guztientzat metodo bat eskaintzea izan da. Liburua ikasleentzat, bereziki filologia ikasleentzat; hizkuntzalarientzat; bidaiarientzat; enpresarientzat; eta oro har, atzerriko
|
hizkuntzetan
eta kulturetan interesatuta dagoen edonorentzat dela esan digu: " Asmoa da irakurleari euskara modernoari buruzko oinarrizko ikasketa eskaintzea eta gehiago ikasi eta ezagutu dezan interesa piztea, gero norberak ikusiko du nola sakondu nahi duen gehiago; etxean, gau eskoletan nahiz unibertsitate ikastaroetan, edo nahiago badu Euskal Herrira bisita eginez.
|
|
|
Irakurle komunitate zale bat dugu beraz. Kontua da jende gutxirengana zuzentzen garela denok, ez euskaraz lan egiten ari garenok bakarrik, baizik eta beste
|
hizkuntzetan
ari direnek ere gure irakurle komunitate honengana jotzen dute gure eroslea jende leiala delako erosteko garaian.
|
|
|
Eleberriaren sendotze prozesuak, eleberri laburrarenarekin ere bateragune ugari ditu. Beste
|
hizkuntzetan
novela (portugesez), novella (italieraz; ingelesez), nouvelle (frantsesez), novela corta (gaztelaniaz) edo novelle (alemanieraz) deitua, eleberriaren eta ipuinaren arteko generoa dela esango genuke. Boccacciok eta bestek novella zeritzen XIV. mendean idatzitako testuei, hau da, prosazko kontakizun laburrei; kontakizun haiek entretenimendua bilatzen zuten abentura edo gertakari heroikoen kontaketarekin.
|
|
|
Euskararekikojarrera oso ezberdina da Iruñeko eta Donostiako campusetan. Lehenengoan ezdago matrikula edota edozein inprimaki euskaraz betetzeko biderik, ez da errotulueta kartelik euskaraz edo bi
|
hizkuntzetan
aurkitzerik, Unibertsitateko egunkari etaaldizkarietan euskarak ez du lekurik, salbuespen sinboliko batzuk salbu, eta abar.Donostian, ordea, euskararen tartetxoa handiagoa da.
|
|
|
Ikerkuntzaren alorrean azterketa sistematikoa egitea ez da erraza, euskal irakasle eta ikertzaile askok erdal
|
hizkuntzetan
ere argitaratzen baitituzte beren ikerlanak. Dena den, hona hemen lortu ditugun datuak, garrantzitsua baita euskarazkoikerkuntzaren ebaluazio kuantitatiboa egiten hastea.
|
|
|
Eta beste aldetik, irakaskuntzarako materialen gabezia izugarria dago. Itxuraz garai bateko funtzionamendupiratarekin ohitu gara, ohartu gabe beste
|
hizkuntzetan
zenbat liburu dagoen, zeinenonak eta txukunak. Unibertsitateko materiala berez garestia da, eta are gehiagohizkuntza gutxitu batean atera behar bada, tirada laburrak kostuak igotzen baititu.Hala ere, ezin zaio horri muzin egin, eta atzean geratu nahi ez badugu, gabezia horiosatzeko plan ausart baten premia dugu.
|
|
|
– Dena bi
|
hizkuntzetan
(euskaraz esandakoa gaztelaniara itzuliz)
|
|
|
ProposamenaZuzendariaren txostena euskaraz aurkeztuko da (sailburuak edo idazkyiak). Erdaldunakinformazioaren jabe izateko, txostena bi
|
hizkuntzetan
idatziko du (bai bileran bertanbanatutakoak edo aurretik zuzendariak posta elektronikoz bidalitakoak).
|
|
|
– Titulatuak bizitza profesionalean hiru
|
hizkuntzetan
(euskara, gaztelania etaingelesa) moldatzeko prestatzea.
|
|
|
Ikasleak, irakasleak, irakasgaiak eta çkintzak arloka aztertzen baditugu, berriz, helburu orokorrak kontuan hartuta, eta ikasleengan mugatuz, esango genukelanbide gaikuntza sendo bat ematea hartu genuela helburu nagusitzat. Gizarteankokatuta egonik, gaikuntza hori emateaz gain, ikasleak euskaran trebeki prestatzeanahi dugu, hau da, bi
|
hizkuntzetan
prestakuntza berdina lortzea, ez gaztelaniazbakarrik, baizik eta euskaraz ere maila berean. Eta ez hizkuntzan bakarrik, gaietanere euskara erabiltzeko trebakuntza berbera edukitzea baizik.
|
|
|
3 Ikerkuntza berrien emaitzak, giza edo gizartc bizitzarako eragingarri direnneurri eta hein berean, euskaraz ere, edota ezagutzagai horretan internazionalki hizkuntza nagusiena den erdaraz ere? eztabaidatuko dituena. (Ondorioz, euskaraz ikertuko genukeena nazioartean nagusi diren iker
|
hizkuntzetan
ere eskaintzeko eta, orobat, ikerkuntzan nagusi diren erdaretansortzen denaren emaitzarik nabarienak euskarazko gizarte sarean txertatzeko gauza dena).
|
|
|
eztabaidatuko dituena. (Ondorioz, euskaraz ikertukogenukeena nazioartean nagusi diren iker
|
hizkuntzetan
ere eskaintzeko eta, orobat, ikerkuntzan nagusi diren erdaretan sortzen denaren emaitzarik nabarienakeuskarazko gizarte sarean txertatzeko gauza dena).
|
|
|
– Titulatuak bizitza profesionalean hiru
|
hizkuntzetan
(euskara, gaztelania etaingelesa) moldatzeko prestatzea.
|
|
|
Alegia, herri bakarra, gizarte bakarra, ezbi hizkuntza komunitate ezberdinez osaturikoa. Esan nahi baita, gure gizartearenaniztasuna benetakoa izango da, noiz eta gizartekide orok bi
|
hizkuntzetan
gai direnean: euskara/ gaztelania Hego Euskal Herrian, euskara/ frantsesaIpar Euskal Herrian.
|
|
|
Bestalde, gizartearen premiei erantzun behar zaie, horretarako dago Unibertsitatea. Gizarteak
|
hizkuntzetan
trebatzea eskatzen digu. Bertoko bi hizkuntzaknahikoa ez, eta kanpora begira gaude.
|
|
|
Ingelesa, frantsesa, alemana... geroago etagehiago dira hizkuntza horiek hitz egitea eskatzen dutenak. Badira unibertsitate arloko ikastetxeak, ohiko gaietan ez ezik,
|
hizkuntzetan
ere jendea trebatzen dutenak, Euskal Herrian bertan: Lea Artibaiko Ingeniaritza Eskola, Bidarteko ESTIAzentroa, eta Mondragon Unibertsitateko Humanitateak eta Enpresa ikasketak, esaterako.
|
|
|
globalizazioa, migrazioak etateknologia berriak. Hiru eragile horiek modu batera edo bestera mundukohiztunengan eta
|
hizkuntzetan
eragiten ari dira, eta, ondorioz, hizkuntzekinerlazionatutako kontzeptuak ere aldatzen ari zaizkigu, didaktika barne. Horienartean ditugu eleaniztasunaren kontzeptua, giro hizkuntzaren kontzeptua, lehenengo eta bigarren hizkuntzen kontzeptuak, etab. Alabaina, zoritxarrez, oraindik ez dakigu hizkuntzetan nolako eragina izango duten fenomeno horiekguztiek, ez hizkuntza handietan ezta txikietan ere.
|
|
|
Hiru eragile horiek modu batera edo bestera mundukohiztunengan eta hizkuntzetan eragiten ari dira, eta, ondorioz, hizkuntzekinerlazionatutako kontzeptuak ere aldatzen ari zaizkigu, didaktika barne. Horienartean ditugu eleaniztasunaren kontzeptua, giro hizkuntzaren kontzeptua, lehenengo eta bigarren hizkuntzen kontzeptuak, etab. Alabaina, zoritxarrez, oraindik ez dakigu
|
hizkuntzetan
nolako eragina izango duten fenomeno horiekguztiek, ez hizkuntza handietan ezta txikietan ere. Momentuz, inor ez da ausartzenesatera hizkuntza txikiekin zer gertatuko den eta entzuten ditugun iritziak motaguztietakoak dira.
|
|
|
Edozein modutan, egitasmo honetan gogorarazten zaigu marko orokorraeratuta dagoela hiztunak sortzeko eta ez
|
hizkuntzetan
adituak egiteko; hortaz, aukerako jardunbideak zerrendatzen dituenean, lehenbizi aipatzen ditu metodologiarik komunikatiboenak eta amaierarako uzten ditu aukerarik formalenak.
|
|
|
Komunikazioa eta kultura banatu ezinezko terminoak dira. Oraintxe esateak (edo horren baliokidea beste
|
hizkuntzetan
) esangura desberdina du Oslon, Bilbon eta Havanan.
|
|
|
Desberdintasun horiek beharrezkotzat dauzkate euskarak eta euskal hiztunek; bestela zertarako sortu terminoak? Inguruko
|
hizkuntzetan
, ez dugu, ostera, horrelakorik aurkitzen, inguruko hizkuntzek ez dituzte beharrezkotzat jo desberdintasun horiek, eta ez dute horrelako kategorizaziorik egin behar izan; hiztunek berek ere ez diote horrelakorik eskatu kode komunari, hizkuntzari. Kuriosoa da ikustea, ildo horretan, gure arteko erdaldunek zelan erabiltzen duten, los aitas?
|
|
|
XIV. mendean, esate baterako, latinetiko
|
hizkuntzetan
, komunikatu edo komunika zio berbek zerbaitetan parte hartzea, zerbait batera egitea ekartzen zuten gogora. Testuinguru horretan, komunikatu eta komunikazio berbek Elizaren inguruan zabaldu ziren gehienbat, eta, komulgatu?
|
|
|
3 Ingelesaren morfologia sinpletzat hartu izan bada ere, hau guztiz zalantzazkoa da. Sproat ek (1992: 152) azpimarratzen du, morfologia konplexua duten
|
hizkuntzetan
(suomiera edo turkiera, esaterako) konplexutasuna luzeraren sinonimotzat hartu izan dela, erregulartasuna eta aldaketen kasuistika kontuan hartu gabe.
|
|
|
Euskara bezalako flexio handiko
|
hizkuntzetan
, tratamendu morfologikoa eta lematizazioa funtsezkoak dira tresna linguistikoak egin nahi direnean. Horrela, hainbat hizkuntzatan egiaztapen ortografikoa hitz zerrendetan oinarrituta egiten den arren, euskaraz modu horretan egitea (ia) ezinezkoa da, lema batetik sor daitekeen forma kopurua izugarri handia baita.
|
|
|
Konplexutasunaren aldetik tartean egongo liratekeen beste fenomenoak ere aipa daitezke: artizkien bidezko lotura, morfema bikoizketa, etab. Inguruko
|
hizkuntzetan
ere, kateatze hutsa ez osoa dela azaltzeko urruneko mendekotasuna izeneko fenomenoa dugu, morfema ez jarraituen arteko baldintzak gerta baitaitezke. Adibidez, ingelesez en, joy eta able morfemak elkarren segidan joan badaitezke ere, joy eta able bakarrik ezin dira lotu(* joyable ezin da erabili ingelesez).
|
|
|
. zuzentzaile ortografikoak: nahiz eta merkatuko gehienak hitz zerrendetan oinarritu, flexio handiko
|
hizkuntzetan
irtenbide hau ez da bideragarria. Halakoetan, hitz bat onartzeko ala baztertzeko, hitzaren analisi morfologikoa buru daiteke, eta analisirik ez duenean desegokitzat jo.
|
|
|
Espainiaren kasuan, mozarabiarra desagertu egin dela egiaztatzeaz gain, uste du leondarra “arrisku larrian” dagoela, galegoa, euskara, asturiarra, aragoiera eta gaskoia arriskuan daudela, eta katalana, berriz, “gero eta gehiago ari da indartzen”. Ameriketatik, azteken inbasioaren eta espainiar konkistaren “eragin katastrofikoa” gogorarazten da egungo Mexikoko
|
hizkuntzetan
, non 110 hizkuntza inguru desagertu baitira.
|
|
|
Altzariak, lentzeria eta tresneria lokalaren kategoriarekin bat etorriko dira. Langileen uniformetasuna Plateren kartak ondoko
|
hizkuntzetan
, gaztelaniaz eta autonomia erkidegoko berezko hizkuntzan: Ingelesa eta frantsesa, bezeroen eskura Eguneko menua (jatetxea) – Eguneko plater konbinatua (kafetegia), prezio globalean, bi plater barne:
|
|
|
kalitate handikoak Langileen uniformetasuna Jantokiko arduraduna: gaztelaniaz gain, ingeles eta frantses
|
hizkuntzetan
arreta egokia emateko behar diren ezagutzak. Edarien Zerbitzuko arduraduna:
|
|
|
Izan ere, Estatuak “bestelako zehaztapenen” oinarrizkotzat hartzen ez dituenez, autonomia erkidegoek arauak eman ditzakete gai horri buruz, eta beste hizkuntza batzuk erabiltzeko baimena eman dezakete, gaztelaniaz ez direnak, elikagaiak etiketatzeari eta ontziratzeari dagokienez, “kontsumitzailearen desinformazioarekin eta osasunerako arriskuarekin”, FEIABek zioenez. Alde horretatik, errekurtso egileek uste dute Europar Batasuneko arauak ezarritako zehaztapen guztiak kontsumitzailearentzat erraz ulertzeko moduko hizkuntza batean adierazi liratekeela, eta ez soilik oinarrizkotzat jo diren
|
hizkuntzetan
, kasu honetan “norberaren hizkuntza duten autonomia erkidegoek beren hizkuntza produktuen etiketetan ezartzeko aukera ematen baitu”. Gainera, argudiatzen da Konstituzio Auzitegiak zehaztu zuela Estatuak jakien etiketetan agertu behar duten datuak diziplinatzeko eskumena duela, eskainitako informazioak kontsumitzaileen osasunean izan ditzakeen ondorioak direla eta.
|
|
|
Ulertzen dut medikuntza irakasteko irakasle bat behar baldin bada eta berdintsu zait eskolara eramango duen autobusaren gidariaren kasua ere, irakasle euskaldun berri baten edo auto gidari euskaldun berri baten kontratatzea ez dela lan erraza, horrek kostua sortzen baitio administrazioari. Baina ez, ordea, eman dezagun, irakasle guztiei bidaltzen zaien idazki ofizial bat bi
|
hizkuntzetan
jartzea. Ez pentsa, hain erraza den hori ez zen posible izaten betetzea batzuetan, nahiz ez naizen gauza izan, hori egin behar duena hizkuntza gaixotasunen batek joa ez bada behintzat, ezintasun horren gertatzeko arrazoia zein izan daitekeen jakiteko.
|
|
|
Baina hori ere euskararen berezitasuna da, nonbait, menturaz salatzen ari naizen euskararen ahuleziarekin zerikusirik baduena. Nik dakidala, beste
|
hizkuntzetan
, behintzat, ez baita gertatzen. Egia da badirela maila handiko idazle bakan batzuk, mundu osoan dozena erdi batera neketan iritsiko direnak, beren ama hizkuntza alde batera utzi eta bereganatu duten hizkuntza berrian idazten dutenak, eta hizkuntza horretan hartzen dutenak, gainera, ondra, begiramen eta fama.
|
|
|
Jakina, batek baino gehiagok pentsa dezake hizkuntzaren kaxkartze hori ez dela euskararen kontua bakarrik, beste
|
hizkuntzetan
ere gertatzen dela. Eta neurri batean egia da hori:
|
|
|
Nire irakasle batek, amerikarra bera, zioen hizkuntza bat galtzea Louvreko museoan lehergailu batek eztanda egitea bezalatsu dela. Eta nola museoek ez duten bereizten margolanetako kolorea baizik,
|
hizkuntzetan
ere hizkuntzaren kolorea bakarrik bereizi genuke, ez ideologiarena. Eta barkatu, berdin balio du honek euskararekin nahiz gaztelaniarekin, Bidasoaz alde honetan bizi garenon kasuan bederen, biak baititugu gureak, ez dezagun gure burua engaina hemen balizko ametsekin, nola dituzten biak bereak euskara eta frantsesa Iparraldean bizi diren euskaldunek.
|
|
|
Baina honetan ere berezia nahi dugu izan, nonbait, euskararekin, eta beste
|
hizkuntzetan
arruntzat jotzen dena ez dugu begiko gure hizkuntzan egitea. Eta nola Atxagak duen ziurtasuna beste hizkuntza erabiltzaile askok ez duen, Euskaltzaindiari legeak aitortzen diona (Estatutuan dago hori) bete zezan eskatzen hasi ziren ziurgabetasuna sentitzen zuten hauek.
|
|
|
Hautazko kredituen arloan, aldiz, euskarazko eskaintza ez litzateke hain zabala izango, baina imajinazioari ekinez, enpresa publiko eta pribatuko baliabideak erabiliz, txukunago izango litzateke eskaintza. Baina 2002ko euskal unibertsitarioak hiru
|
hizkuntzetan
ikasgaiak lantzeko eta ikasteko gauza izan behar du. Euskal Herriko Unibertsitatean %21ek baino ez du euskaraz ikasgairen bat egiten eta, uste dudanez, euskal hiztunen kopurua goragokoa da.
|
|
|
Kasu honetan, edukien arabera, erritmo desberdina izan genuke. Hala ere, ziklo honetan bestelako
|
hizkuntzetan
aritzea premiazkoa da.
|
|
2003
|
|
|
Batzuek zioten gai fantastikoak ez zituztela lantzen, eta beste batzuek ez zuten egoki ikusi argitaratzea. Beste
|
hizkuntzetan
modan dagoen generoa da oinarri mitologikoa eta fantastikoa daukana, eta zabalkunde handiagoa du gurean baino.
|
|
|
Ganera, azken urteotan Euskara batua nagusitu da gure artean, eta eskabide barri honi erantzun nahi izan jako, Elizen arteko Biblia (1994) argitaratzean. Itzulpen barriaren arrakasta handia ikusirik, hurrrengo urtean, Itun Berria be argitaratu deuskue, hiru
|
hizkuntzetan
hatan be (grekoz, latinez eta euskeraz), Biblia barriaren itzulpen ekumenikoaz baliatuz. Holan, bai Bizkaiko kristinauak, bai beste euskaldun kristau edo giristino guztiak badoguz orain Biblia osoa geure hizkuntzan irakurteko erea eta poza.
|
|
|
· Gehientsuenak elerti ikasleentzat, batxiler mailakoentzat, egin dira (beste
|
hizkuntzetan
be ohi danez).
|
|
|
Salbuespen bat edo beste badugu, hala ere: Joanes VIII. ak (872), adibidez, onartu baitzuen san Zirilok eta Metodiok eslavieraz aurkeztu zioten liturgia, erranez,. Liburu Sainduek ez digute erakusten Jainkoaren ospea behar dela kantatu bakarrik hiru
|
hizkuntzetan
, baina bai hizkuntza guztietan?.
|
|
|
zaintzale bipilek berehala ezezkoa eman zezaten. Ez zen beraz nehon, ez Euskal Herrietan ere, lekuko
|
hizkuntzetan
mezarik ematea zilegi izan.
|
|
|
Estatu Batuetako ikertzaileak dio sibaritismoak hezkuntza selektiboak baino arrazoi oinarrizkoagoak dituela: “Sibaritek zapore gehiago hauteman ditzakete beren
|
hizkuntzetan
gustu papila gehiago dituztelako; batzuek hizkuntza estandar batek baino hiru aldiz papila gehiago izan ditzakete”. Jakintza Antzinako Erroman sibaritak (gustu bikaineko gizabanakoak) erabiltzen ziren pozoi baten existentzia kutsa zezaketen zapore mingotsak zehazteko.
|
|
|
Ikasle helduenen gutxieneko egonaldia bi astekoa izaten da. Ingelesa, frantsesa eta alemana ez ezik, mota horretako ikasleen interesa italiera, errusiera edo portugesa bezalako
|
hizkuntzetan
ere oinarritzen da.
|
|
|
Fededun guztiek dotrina ondo ezagutzea komeni zela ohartu zirenetik, Trentoko garaitik, eta batez ere XVII. mendetik aurrera, ezin konta ahal katixima bertsio argitaratu ziren Europa katolikoan, tokian tokiko
|
hizkuntzetan
, eta baita euskaraz ere. Mende horren bigarren erdialdean hasi zen orokortzen umeei zuzendutako kristau ikasbidearen irakaskuntza igande arratsaldetan, edo horretarako sortzen ziren eskoletan.
|
|
|
Mende horren bigarren erdialdean hasi zen orokortzen umeei zuzendutako kristau ikasbidearen irakaskuntza igande arratsaldetan, edo horretarako sortzen ziren eskoletan. Era berean, Meza Santuan sermoiak bertako hiz  kuntzetan egiten ziren; liturgia, latinez beharrean, tokian tokiko
|
hizkuntzetan
egiteko ez zen agindu, ordea, Vatikanoko II. Kontzilioa arte (1962).
|
|
|
Aurrerago, ikerlan berean eskaintzen zaigun beste galdera bat dugu; honako hau: " Zure seme alabak aukerarik izan du (eskolaz kanpoko) ekintza horiek zuk nahi zenukeen
|
hizkuntzetan
egiteko?". Erantzunak, honako hauek dira:
|
|
|
Kokoteraino dagoela hainbeste nobelarekin. Euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez, hiru
|
hizkuntzetan
irakurritako eleberri guztiez dagoela kokoteraino. Denak direla berdin berdinak.
|
|
|
haranetako
|
hizkuntzetan
idatziko ditut epilogoak,
|
|
2004
|
|
|
Nik pertsonalki asko disfrutatu izan dut, errumanieraz, ingelesez edota beste
|
hizkuntzetan
ikusi dudan teatroarekin. Gogoratzen naiz Footsbarn Theatrek egiten zituen Shakespeareren obrekin nola negarrez eta zeharo hunkituta ateratzen nintzen ikuskizunaren ondoren.
|
|
|
Hain zuzen gai horren inguruan egindako hausnarketak eskaintzen ditu euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez. Nolanahi ere, hausnarketa horien jatorrizko bertsioari ematen zaio lehentasuna aldizkarian, eta bertan ez dira testu guztiak hiru
|
hizkuntzetan
eskaintzen. Web orrian, ordea, hiru bertsioak ditu Zeharek.
|
|
|
Sonata segundu batean... eta piku euskaraz sortua izan den arren, gaztelerazko bertsioan ere eskainiko du T (arte) an ekoizpen etxeak. Patxo Telleriak garbi du bi
|
hizkuntzetan
lan egiteko hautua: " Nik euskaldun zein erdaldun jendearengana iritsi nahi dut.
|
|
|
Erabiltzailea informatzean baliatzen
|
hizkuntzetan
ere hobetu beharra dago: geltoki gutxik agertzen dituzte mezuak espainol eta erkidegoan erkidegokoaz (horrelakorik dagoenean) bestelako hizkuntzetan.
|
|
|
Erabiltzailea informatzean baliatzen hizkuntzetan ere hobetu beharra dago: geltoki gutxik agertzen dituzte mezuak espainol eta erkidegoan erkidegokoaz (horrelakorik dagoenean) bestelako
|
hizkuntzetan
.
|
|
|
Beste hizkuntzaren bat izan du beti aldamenean. Beharbada hemen maila batean edo bestean erabiltzen ziren
|
hizkuntzetan
euskara maiteena, bihotzekoena, kuttunena zen, edo nahi baduzue, etxekoena; baina etxetik irten ahala eta beste beharretara eratzen ginenean, hasten ginen berehala beste hizkuntzaren bat erabiltzen, honetarako edo hartarako. Frankotan ezinbestean, erdaldunekin ari ginelako eta erdaldun horiek euskara ez zekitelako eta gu txikiak ginelako; euskara jakiteaz gainera, erdararen bat ikasia genuenez gero, gu izaten ginen, eta gu izaten gara orain ere, besterekin erdaraz mintzatzen garenak.
|
|
|
Hor dago diglosiaren egoera, azken hamarkada honetan gero eta gehiago espainolera eta frantsesera jotzen baitugu esaerak adierazteko. Erraten da beste
|
hizkuntzetan
ere pobretze bat dagoela, baina gurean joera hori azkarragoa da. (...) Bitarteko pro pioak falta ditugu.
|
|
|
Espazio soziolinguistikoetan berdin. Izan ere, mintzaira batean jariatzen den mezua ezin baita ibili aldi berean bi
|
hizkuntzetan
. Ondo agerikoa.
|
|
|
Kontuak kontu, zutik dirau goian esanak: bi
|
hizkuntzetan
eratu nahi den gisa horretako antolamendu soziolinguistikoan zer toki dagokio euskaldunari. Euskaraz bizi nahi duen euskaldunak, bizi nahi ez duena edota ahalegin handirik egiten ez duena ez baitakigu nola izan daitekeen euskaldun, euskaldun izatea ez delako zentzu hertsian euskara jakitea?
|
|
|
Gero eta ohikoagoa da unibertsitatean euskaraz irakastea eta ikastea, bainabetiko muga bibliografia espezializatua beste
|
hizkuntzetan
irakurri behar izatea da.Liburuen itzulpenen bidea jorratu gabe, edo oso gutxi jorratuta dagoenean, ezinbestekoa da bertan eskola materialak prestatzea. Gehiegitan, hegoaldean behintzat, gaztclaniaz dauden apunteak itzultzeko joera dago, baina gutxitan aukeratzen daliburu honetan UELJk aukeratu duen bidea, berezko produkzioa, hau da, euskarazidatzita dagoen liburua argitaratzea.
|
|
|
. Proposizioen logikan premisak p eta q sinboloen bidez adieraziko genituzke, etaondorioa r proposizio sinboloaren bidez. Loturarik ez dago sinbolo horien artean eta garbidago p eta q sinboloetatik r ondorioztatzea ez dcla posible. Horregatik, matematikan etabeste
|
hizkuntzetan
arruntak diren argudioak adierazteko bestelako logika maila batera jobehar dugu, hain zuzen erc logika clcmcntalera edo, beste modu batean deituz, lehenordenako iogikara. Proposizioen logika horrelako argudioak adieraztcko gauza cz izatckoarrazoia honako hau da:
|
|
|
Ingleseraz ere bokaleen" eskala" edo estrukturak desberdiñak dira. Eta horrelatsu gaiñerako
|
hizkuntzetan
. Bokaleen hots eremua era desberdiñetara banatzen dute hizkuntzek.
|
|
|
Flandretarrek ez dute hau ahaztu, baiña brusseldarrek bai. Gaur, Belgika-ko lege berriak behartuta, Brussel’go administrazio osoa bi
|
hizkuntzetan
egiten da: baiña brusseldarrak, zaharrak eta hauzo txiroetakoak kendurik (Vorst, Anderlecht, Haute deritzan karrikaren hauzoa) frantsesez ari dira gero eta gehiago.
|
|
2005
|
|
|
' Euskarakada' ederrak botatzen ditut batzuetan, egia esan. Dena dela, bi
|
hizkuntzetan
zer hobetua badut».
|
|
|
Hezkuntzan ereduak ditugu aukeran, baina, euskaraz moldatzeko ez-gauza diren gazte andana ateratzen ari dira oraindik eskoletatik. Halaber, ereduen eskemak Lanbide Heziketarako zein Unibertsitaterako ez du balio, ezen, horren eskaintza zabala eta denboran aldakorra dena bi
|
hizkuntzetan
eskaintzeko modurik zein baliabiderik ez baitago egon. Ezta beharrik ere!
|
|
|
Ezta beharrik ere! Ereduen sistema, bi
|
hizkuntzetan
pentsatzen zuen gizarte batentzat nahikoa izango zen, akaso; eleaniztasunean ardaztu nahi den hezkuntza sistemarako, ostera, labur geratzen da.
|
|
|
Orain arte, euskara besterik ez zen entzuten kalean, tabernan, eskolan… Baina euskaraz ez dakiten familien iritsierak, hainbat ohitura birplanteatzera behartu ditu bertakoak. " Eskolako bilerak euskara hutsean egiten genituen lehen eta orain, bi
|
hizkuntzetan
egiten ditugu. Baina eztabaidatu beharreko puntu bat iristen denean, denak pasatzen gara gaztelerara, ezinbestekoa delako elkar ulertzeko", dio Castañosek.
|
|
|
Bigarren helburuari dagokionez, Artetxek azaldu digu produkzio zientifikoa, euskarazkoa bezala, beste
|
hizkuntzetan
ere sakabanatuta dagoela, baina euskarazkoaren egoera larriagoa dela: aldizkari espezializatu gutxi euskaraz, eta maiz, euskarazko lanak gaztelaniazko aldizkarietan argitaratzen dira, ikusezinak bihurtuz.
|
|
|
" Eta zergatik ez Herriko Etxeak egin? Ni, adibidez, idatziz herritarrei mintzatzen naizelarik entseatzen naiz bi
|
hizkuntzetan
egiten".
|
|
|
ulertzea, hitz egitea, irakurtzea eta idaztea, lauetan gaitasun handia lortuz. Elebitasun ona (orekatua, gehigarria...) lortzeak esan nahi du, bi
|
hizkuntzetan
gaitasun maila handia eta antzekoa edo berdina lortzea. Bestetik, gaitasun komunikatiboak eta pragmatikoak ere menderatzea bi hizkuntzetan.
|
|
|
Elebitasun ona (orekatua, gehigarria...) lortzeak esan nahi du, bi hizkuntzetan gaitasun maila handia eta antzekoa edo berdina lortzea. Bestetik, gaitasun komunikatiboak eta pragmatikoak ere menderatzea bi
|
hizkuntzetan
. Horretarako beharrezkoa da hizkuntza horiek asko eta ingurune eremu arlo guztietan erabiltzea, gaitasun horiek erabiliz baino ez direlako lortzen.
|