|
2000
|
|
|
kontzeptua5 erabiliz, honela azaltzen du Calhoun ekauzia: alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non
|
pertsonen arteko
harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu.
|
|
|
Hego Euskal Herriko hedapen indizeak (mila
|
pertsonako
zenbat egunkari aleerosten diren) Estatu espainiarrekoa gainditzen du aise (185,35 ale mila pertsonako).
|
|
|
Hego Euskal Herriko hedapen indizeak (mila pertsonako zenbat egunkari aleerosten diren) Estatu espainiarrekoa gainditzen du aise (185,35 ale mila
|
pertsonako
).
|
|
|
Prentsa idatziaren pisu kuantitatiboa neurtzean, biztanleen artean norainoko lekualortzen duen begiratzen da. Kopuru horri Hedapen Indizea deritzo eta horren bidezmila
|
pertsonako
zenbat egunkari ale saltzen diren zenbatzen da. Gure inguru hurbilekoherrialdeetan ematen diren kopuruak interesgarriak izan daitezke etxe barruan gertatzen dena hobeto ulertzeko.
|
|
|
90eko hamarkadaren lehen erdiko gertakizun mediatiko garrantzitsuenetariko bat, dudarik gabe, La Semaine du Pays Basqueren sortzea izan zen, 1993ko irailean, familia kapitalekin eta gehienak bertokoak diren zenbait elkarteren partaidetzarekinRoland Machenaud ek sortu zuena. Astekari honen argitalpen elkarteak, Les Editionsde la Semainek, La Semaine des Landes eta La Semaine des Pyrenees ere sortu zituen.Astekari honek hamabost
|
pertsona
darabiltza eta tokian tokiko korrespondentzia sarenahiko sendo batez, jada etekinak ateratzen ari da. Azken hamarkada osoan ikusi ahalizan dugu estatuko lurralde osoan asteko prentsaren garapen fenomeno hau enpresaertainen itxurapean (10 eta 49 langile bitartekoak).
|
|
|
Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago esanda,. Iparraldearen Orenaren? albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau
|
pertsonak
bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena, emanaldikotaldeek harreman onak mantentzen dituztela eta batzuetan irudiak zein informazioatrukatzen dituztela elkarrekin.
|
|
|
Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira. Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik handiena duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500
|
pertsonak
,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da. Gure Irratiak, entzute eremu nagusia Lapurdin du (48.000 euskal hiztun baino gehiagorekin), eta24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau %44, 4 da.Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %1240 41.Azken inkesta honen arazoa da, euskal entzuleak bakarrik hartzen dituela kontuan; baina jada zehaztu dugun bezala, Irulegiko Irratiak eta Xiberoko Botzak badituztezenbait emankizun, inkesta, elkarrizketa... frantsesez.
|
|
|
departamentuaren gaian ere konpromisoahartu du eta proiektua sustatu, eta maila politikoan erreakzionarazi eta mugiarazi zuen galdeketa antolatuzuen. Ikerketa honek (1997ko maiatza) erakusten zuen ikerturiko
|
pertsonen artean
%64 honelakodepartamendu baten alde zegoela, hauen arteko ia %72 18 urte bitartekoak izanik.141944an, berriemaile batek bere artikuluak Bordelera bidaltzen zituen. 60ko hamarkadatik aurrera, Christian Bomboudiac ek, orduko euskal itsasertzeko Sud Ouesten berriemaile bakarrak, kazetari etairagarkilari funtzioak bete zituen, gaur egungo Baionako argitalpenaren hastapena eginez, bertakobizitzari buruzko orrialde batzuen bitartez.
|
|
|
a) Hedabideetan erabilitako hizkuntza,
|
pertsonek
elkar ulertzeko eremua definitzen baitu.
|
|
|
Aktualitatearen subjektu modura aurkezten zaizkigun
|
pertsona
, talde zein erakundeen azterketan, bi alderdiri begiratuko diegu orain. Lehenik eta behin protagonistahorien izaeran sakonduko dugu, eta gero zein gaitan mugitzen diren zehaztuko dugu.
|
|
|
Lehenetsita ageri zaizkigun bi multzo hauen bidez, instituzionalki eratu etaegituratutako komunitatean bizi garela islatzen da (beti ere kontuan harturik, ETBkEuskal Autonomia Erkidegoari ematen dion lehentasuna, jakina). Gainontzeko multzoen presentzia,
|
pertsona
bakanena eta egitura finkorik gabeko taldeena ez da inondikere aurretik aipatutakoen mailari iristen.
|
|
|
Emakidak hamar urtetarako izango dira, sistema analogiko guztietan bezala, iraupen bereko denbora tartetarako luzagarriak. Halaber, zenbait muga ezarri dira, besteak beste, hedapen estataleko programetan deskonexioen iraupenari dagokiolarik, gehienez jota ere, emisio denboraosoaren %30?, eta enpresen arteko kontzentrazioaren gainekoak (galaraziz, salbuespenetan izan ezik,
|
pertsona
fisiko zein juridiko bakar bati hedadura eremu bereko frekuentzia bat baino gehiagoren titularitatea edo horietan parte hartze gehiengodunaizatea).
|
|
|
Alde honetatik, honakoak dira agintzen duten arauak:
|
pertsona
atzerritar batek (Europakobatasunaren kanpotikoak, alegia) ezin du kapitalaren %25etik gora izan ala pertsona fisiko edo juridikobera ezin da hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako bi emakida bainogehiagoren titular izan. Eta hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako emakidabat baino gehiago eman zaizkio pertsona fisiko edo juridiko berari, soil soilik jadanik eman direnenkopuruagatik irrati eskaintzan pluraltasuna behar den mailan ziurtatua geratzen baldin bada.
|
|
|
Alde honetatik, honakoak dira agintzen duten arauak: pertsona atzerritar batek (Europakobatasunaren kanpotikoak, alegia) ezin du kapitalaren %25etik gora izan ala
|
pertsona
fisiko edo juridikobera ezin da hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako bi emakida bainogehiagoren titular izan. Eta hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako emakidabat baino gehiago eman zaizkio pertsona fisiko edo juridiko berari, soil soilik jadanik eman direnenkopuruagatik irrati eskaintzan pluraltasuna behar den mailan ziurtatua geratzen baldin bada.
|
|
|
pertsona atzerritar batek (Europakobatasunaren kanpotikoak, alegia) ezin du kapitalaren %25etik gora izan ala pertsona fisiko edo juridikobera ezin da hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako bi emakida bainogehiagoren titular izan. Eta hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako emakidabat baino gehiago eman zaizkio
|
pertsona
fisiko edo juridiko berari, soil soilik jadanik eman direnenkopuruagatik irrati eskaintzan pluraltasuna behar den mailan ziurtatua geratzen baldin bada. Azkenik, pertsona fisiko edo juridiko batek ezin du sozietate emakidadun bat baino gehiagotan parte hartzegehiengodunik izan, hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapena egiten dutenean.
|
|
|
Eta hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako emakidabat baino gehiago eman zaizkio pertsona fisiko edo juridiko berari, soil soilik jadanik eman direnenkopuruagatik irrati eskaintzan pluraltasuna behar den mailan ziurtatua geratzen baldin bada. Azkenik,
|
pertsona
fisiko edo juridiko batek ezin du sozietate emakidadun bat baino gehiagotan parte hartzegehiengodunik izan, hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapena egiten dutenean.
|
|
|
eta Gobernuak erabiltzen dute lehenik eta behin eskumen hori, eta horren emaitza dira aipatutako komunikazio askatasunaren legea eta horren xedapenak garatu, eguneratu, egokitu edota eraldatzera datozen beste hainbat lege, dekretueta erabaki3 4 Araudia betearazi eta horren zenbait alderdi zehaztea, berriz, berariazsortutako instituzio bati dagokio, erakunde arauemaile edo erregulatzaile bati, hain zuzen ere, Ikus entzunezko Batzorde Gorena (CSA) izenekoari. Instituzio hori erakundeadministratibo berezia da eta botere politikoarekiko autonomo gisa postulatzen da (nahiz eta bera osatzen duten bederatzi
|
pertsonak
izendatzea Errepublikaren Presidenteari, Asanblada Nazionalaren Presidenteari eta Senatuaren Presidenteari dagokien, bakoitzak hiru?, autonomia izateko borondatea kolokan jarriz) 5.
|
|
|
–
|
Pertsona
(fisiko zein juridiko) bakar batek ezin du kapital osoaren edo botoguztien %49 baino gehiago izan, ez Estatu osorako emititzen duten lurrazaleko telebista analogikoen soziateteen kapitalean, ezta satelite bidezkoenetanere.
|
|
|
– Estatu osorako emisio baimena duen lurrazaleko telebista batean kapitalarenedo boto eskubideen %15etik gora duen
|
pertsonak
ezin du beste baimenenbaten titularra den sozietate batean kapitalaren edo boto eskubideen %15baino gehiago izan; aldiz, sozietate bitan %5etik gora izanez gero, ezinlezake hirugarren batean portzentaje horretatik gorako parte hartzerik izan; satelite bidezko zerbitzuetan ere antzeko mugak daude indarrean, nahiz etaportzentajeak %30era igotzen diren lehenengo kasuan eta %5ean geratzendiren bigarr...
|
|
|
– Telebista lokal analogikoen kasuan ezin dezake
|
pertsona
bakar batek kapitalaren erditik gora izan, baldin eta telebistaren hedapen eremua 200.000 eta 6milioi biztanleren artekoa bada.
|
|
|
– Estaturako telebista lurrazaleko analogiko baten gainean kontrola duen
|
pertsona
edo sozietate batek, gehienez jota ere, lurrazaleko telebista digitalekobeste bostetara luza dezake kontrola (betiere sozietate ezberdinak izangodirelarik). Kopuru hori laura jaitsiko litzateke baldin eta simulcast egitekobaimenaren ondorioz, sozietateak kanal digitala izateko baimen automatikoaizango balu.
|
|
|
Izan ere, gure artean ezagutzen dugunelebitasuna, alegia, hizkuntza biren erabiltze normalizatua, hots, zernahirako moduegoki eta zuzen batez hizkuntza biren erabiltze arrunta, aukera pertsonala da. Alegia,
|
pertsona
bera da elebiduna gure artean; urrun dago elebitasunetik gizartea, gureabehintzat.
|
|
|
Gararen orrialdeetatik euskaraz diharduten hiztunak, gehienbat, beren izenpropioan diharduten
|
pertsonak
dira. Alegia, ez dute ordezkatzen, normalean, ezelakoegitura formalik.
|
|
|
Bakarrik, esperimentu hoiek egiteko, libre izan behar lehenengo. Gure libertate txikiarekin.(...) Geure miseriekin,
|
pertsona
libreak izan, pertsonalki ere, horixe dugubeharrena. Zu, ni, beste laguna, ez dugu oso perfektuak ematen, inguruotako hankabikook.
|
|
|
Honekin ez diot Monzon-i arrazoirik kendu nahi, zerbaitek ekartzekotan, borrokak ekarriko baitio herri honi askatasuna; eta, borrokatzeko, utopikoa izanbehar du
|
pertsonak
. Alternatiba politiko bat bideratzeko orduan, ordea, ez da nahikoa mundu hobea nahi dugula esatea7 Politika, ekimen hori epe eta marko mugatubatean egin ahal izateko formula azaltzean datza.
|
|
|
Horrela, datu hotzek 1.200 milioi
|
pertsona
baina gehiagoko probrezia poltsadagoela erakusten dute. Latitude horietan gatazka nazionalak eta intentsitate txikiko gerrateak hedatzen diren bitartean, estatu pobreetako 3.500 milioi biztanle bainogehiagok Frantziak baino sarrera global txikiagoa dute.
|
|
|
gauzatzea da. Horretan,, american way of life" dakarren
|
pertsona
berria inposatu nahidu mundu mailan. Bere fortuna indibiduala, bere botere indibiduala eta bere profesioaren garapena soilik bilatzen dituen sustrai gabeko pertsona; horrek inolako sustrai sozial, nazional edo komunitariorik ez du, baina munduan zehar hedatuko da.Jakina, kapitalismo mundializatu eta inperalista egoera normaltzat onartuko duensubjektua ez da antzinako katoliko tradizionalista.
|
|
|
Horretan,, american way of life" dakarren pertsona berria inposatu nahidu mundu mailan. Bere fortuna indibiduala, bere botere indibiduala eta bere profesioaren garapena soilik bilatzen dituen sustrai gabeko
|
pertsona
; horrek inolako sustrai sozial, nazional edo komunitariorik ez du, baina munduan zehar hedatuko da.Jakina, kapitalismo mundializatu eta inperalista egoera normaltzat onartuko duensubjektua ez da antzinako katoliko tradizionalista. Alderantziz, kapitalismo mundializatuak pertsona berria eskatzen du:
|
|
|
Bere fortuna indibiduala, bere botere indibiduala eta bere profesioaren garapena soilik bilatzen dituen sustrai gabeko pertsona; horrek inolako sustrai sozial, nazional edo komunitariorik ez du, baina munduan zehar hedatuko da.Jakina, kapitalismo mundializatu eta inperalista egoera normaltzat onartuko duensubjektua ez da antzinako katoliko tradizionalista. Alderantziz, kapitalismo mundializatuak
|
pertsona
berria eskatzen du: unibertsalista eta kosmopolita; baina horibai, sustrai gabekoa eta bereziki norberekerian oinarritutako pertsona indibidualista eta indibidualizatua.
|
|
|
Alderantziz, kapitalismo mundializatuak pertsona berria eskatzen du: unibertsalista eta kosmopolita; baina horibai, sustrai gabekoa eta bereziki norberekerian oinarritutako
|
pertsona
indibidualista eta indibidualizatua. Biztanle ezberdinek sekula baino injustuagoa eta zentzugabekoa den gizartea, normala bailitzen kontsideratzea, horixe dugu inperialismo kulturalaren eginbehar nagusia.
|
|
|
Konputagailuen teknologiak datu kopuru itzelak prozesatzeko ahalmena du.Beraz, konputagailuak
|
pertsonei
eta beraien jarduerei buruzko datuak gordetzekoeta prozesatzeko gai dira. Eguneroko ekintzetan zehar (adibidez, kreditu txartelakerabiltzean) datu anitz gordetzen dira.
|
|
|
Eguneroko ekintzetan zehar (adibidez, kreditu txartelakerabiltzean) datu anitz gordetzen dira. Datu horiek elkartzen eta tratatzen direnean, oso informazio zehatza eman dezakete
|
pertsona
jakin bati buruz: mugimenduak, gustuak, interesak, joerak, eros-ahalmena, eta abar.
|
|
|
pertsonahorren oso profil zehatza marraz daiteke. Datu hauek oso baliotsuak dira, adibidez, marketin enpresentzat,
|
pertsona
horrek zein produktu mota eros lezakeen jakiteko.Baita politikarientzat ere, boto emaileen interesak eta joerak ezagutzeko. Estatuakedota poliziak oso interesgarritzat hartzen ditu datu horiek, potentzialki arriskutsuizan daitezkeen taldeak (oposiziokoak, disidenteak, marjinatuak, eta abar) kontrolatzeko.
|
|
|
Sare telematikoen erabilpenean zehar estatu boteretsuek besteen jarduera ekonomikoak eta politikoak zain ditzakete, haien subiranotasunaren aukerak gutxiagotuz. Beraz,
|
pertsonen
kontrola saihesteko heziketa, legeak, eta erakunde eraginkorrak beharrezkoak diren modu berberean, herriek mekanismo legalak eta nazioarteko erakunde betearazleak14 behar dituzte beren burujabetasuna babesteko.
|
|
|
Ekimen honi jarraikiz eta beren buruak, burujabetzaren aldeko desobediente? aldarrikatuz, hainbat
|
pertsonak
uko egin diotenazionalitate espainiar edo frantsesari, beren agiriak Nazio Batuen Erakundera igorriz (Gara,).
|
|
|
Zenbaitzutan, bat onartua izatea bestea eskuratzeko nahikoa izaten da, Alemanian jatorri alemana duten Ekialdeko etorkinekin gertatzen den bezala. Alemaniako naziotasunaius sanguinisean oinarritzen da, eta, hortaz, jatorri alemaniarra duela froga dezakeen orok, hau da Alemaniako estatuak nazionalitate alemaniarra duela onartzendion
|
pertsona
orok, automatikoki eskuratzen du hiritartasuna, eta baita honek bermatzen dituen eskubide eta betebeharrak izateko aukera ere. Orain arte hiritartasunaeta estatua elkarren ondoan joan izan dira.
|
|
|
Historikoki, erromatar garaian
|
pertsonen
eta estatu egituraren artean finkatuzen loturaren ondotik, Erdi Aroan feudalismoak ezarritako fideltasun pertsonalarenideia sortu zen, basailutza harremana alegia. Norbanakoaren eta estatu egiturarenarteko loturari konpromiso eta fideltasun lotura gehitu zitzaion.
|
|
|
(Alaña, 2000). Horien artean, esanguratsuena, dudarik gabe, hiritartasunari dagokion eskubide gorentzat jotzen den bozkatze garaian ere jada ENA erabili izana izatea da, azken hauteskunde europarretan gertatu den bezala (Euskaldunon Egunkaria,). Onarpen bidean, orain arte zortzi udalek agiria ontzat eman dute ofizialki identifikatzeko prozeduretan. Berriki, euskara eta ENAren erabilera tarteko auzitaratutakokasuan, epaiak agiria balekotzat jo du
|
pertsonak
identifikatzeko.
|
|
|
Era berean, eta hasieran aipatu dugunbezala, estatuari dagokion eskumen bat beren gain hartuz, ekimen hauek estatuarenlegitimatea zalantzan jartzeaz gain, borondate politiko baten adierazle gisa agertzendira. Brubaker ek hiritartasuna eskuratzeko bi moduetako bat aztertzerakoan finkiadierazi duen moduan, askripzioa, hau da, estatuak jaiotzez
|
pertsonaren
hiritartasuna finkatzea, teoria politiko liberalen ardatz nagusia den partaidetza politikoanorbanakoaren oniritzian oinarriturik lukeen ideiarekin bat etortzea oso dazaila.
|
|
|
Nazionalitate eta, noski, hiritartasun bikoitza duten
|
pertsona
hauetako askokerabat modu instrumentalean erabiltzen dituzte, ahalik eta etekinik handiena lortzekoasmoz. Zenbait kasutan, hiritartasun bikoitzaren itzalean hauteskunde europarretanbi aldiz bozkatu duenik ere bada.
|
|
|
Legeak uzten dituen zirrikituak inoiz ez dira alferrik galduak izaten. Hala erakustendigu behin eta berriro nazionalitate bikoitza duten
|
pertsonen
jarduerak, bai EuskalHerrian, eta bai, beste testuinguru batzuetan, inmigrazioaren inguruko ikerketa lanek ere azaltzen dutenez. Instrumentalizazioa, ordea, ez da beti begi onez ikusten.
|
|
|
Luix Barinagarrementeria, Bai Euskal Herriari ekimeneko partaidea, Euskaldunon Egunkaria, Sans papiers hitza?, paperik gabeak? alegia?, Frantzian legez kanpoko inmigrazio egoeran dauden
|
pertsonez
erabiltzen da.
|
|
|
Bi burujabetasun mota eta bi jabetza mota ziren borroka horren emaitza. Bata, estatubaten gaineko burujabetasuna, monarkari zegokiona; eta bestea, haren jabetzen etaharen beraren
|
pertsonaren gaineko
burujabetza pertsonal mugatua, banakako pertsonari zegokiona. Menpeko herritarren populazio baten gaineko subiranotasuna izanzezakeen agintari batek, baldin eta askatasun pertsonala (potestas in se ipsum) etajabetza pertsonal pribatua (potestas in re) errespetatzen bazituen.
|
|
|
Bi burujabetasun mota eta bi jabetza mota ziren borroka horren emaitza. Bata, estatubaten gaineko burujabetasuna, monarkari zegokiona; eta bestea, haren jabetzen etaharen beraren pertsonaren gaineko burujabetza pertsonal mugatua, banakako
|
pertsonari
zegokiona. Menpeko herritarren populazio baten gaineko subiranotasuna izanzezakeen agintari batek, baldin eta askatasun pertsonala (potestas in se ipsum) etajabetza pertsonal pribatua (potestas in re) errespetatzen bazituen.
|
|
|
Neoklasikoek diotenez, eta haiekin batera ekonomialarigehienek, elkartrukea da alderaketa ahalbidetzen duen eragiketa, lan pribatuak lansozial bihurtzen dituena, banakako produktu ezberdinak homogeneizatzen dituena.Stricto sensu, produkzioa elkartrukea ez denez (produktu berrien produkzioa da, etaez jadanik existitzen ziren produktuen jabetzaren aldaketa), pribatu izaten jarraitzendu. Gainera, funtsezko eragiketa ekonomikoak bi
|
pertsonaren arteko
trukeak (kanbio erlatiboak) badira, orduan burujabetza ekonomikoaren jatorrizko ingurumariteorikoak gizabanakoaren erabakiaren inguruan kokatu ditugu (banakakoeskariaren eta eskaintzaren teoria). Horixe da gaur egun gailendu den ikuspegi teorikoa, sasi liberalismoa muturrera eraman nahi omen duena.
|
|
|
Ez da egon behar kontraesanik, beraz, norberaren eta gizartearen libertateenartean (L' existencialisme est un humanisme; 1946an). Mendebaldeko hizkuntzagehienetan ez bezala, euskaraz gure etxea edo gure ama esaten dugu, aditzen lehenengo
|
pertsona
erabiltzean pluralaren eta singularraren adierak batuz. Ildo berekoadugu Sartre, erdian egon den pentsalaria (Gilles Deleuze-k zioenez, behintzat).
|
|
|
Aitzitik, geroago Foucault-ek eta Lyotard ek garaturiko giza antropologiak Sartre-ren gogamenean du abiapuntua. Hori bai,
|
pertsona
eta jendeartekoetena inoiz ere onartu gabe.
|
|
|
Gaurko egoera aski iluna izanda ere, gerorik ez dugu askatasunik gabeko etorkizun beltzean, zeren askatasuna gure
|
pertsona
nahiz herri izaerak aske izan ahalizatean baitatza.
|
|
|
Russian Academy of Sciences, Kharkov State University, GeorgianInstitute of Psychology, eta Azerbaijan Pedagogical Institute for Russian Languageand Literature. Gainera, espreski eskertu nahi ditugu ikerketaren diseinuan partehartu izan zuten
|
pertsona
hauek: Mark Bennett, Ignasi Vila, Almudena Gimenez, Tatiana Riazanova, Valentina Pavlenko, Giorgi Kipiani eta Rauf Karakazov.
|
|
|
Honelako naziotasun modernoaren lehen agerraldiak Iraultza Amerikarra (1776an) eta Iraultza Frantziarra (1789an) izan ziren. Bi gertakizun horiek agertuzireneko munduan, Ingalaterraz aparte,
|
pertsona
edo talde guztiak printze edo despoten borondatearen pean bizi ziren. Horregatik, Independentziaren AldarrikapenAmerikarrak eta Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalen dokumentuak berritasunzirraragarriak gertatu ziren.
|
|
|
Baina euskal herritar sentitzen garenon eskubide politikoakaitortzeko eskubidea ukaezina da. Inori ez zaio euskaraz aritzeko eskubidea ukatzen, nahiz eta Erriberakoa izan eta gaur egun eskubide hori han legez ukatuta egon.Edonori ea
|
pertsona
horrek eskubide linguistiko batzuk dituen eta, beraz, euskarazaritzeko eskubidea daukan galdetzen badiogu, inork ez luke hori ukatuko. Bada, guk ulertzen ez duguna hauxe da:
|
|
|
Bada, guk ulertzen ez duguna hauxe da:
|
pertsona
horrek eskubide linguistiko batzukdituen bezala, zergatik ez dituen izan behar eskubide politikoak. Egia da, guk planteatzen dugun proiektuan, Nafarroan, laurogei mila lagunek parte har dezaketela.Baina pertsona horiek beren eskubideak dituzte, Gipuzkoan, Bizkaian edo IparEuskal Herrian beste batzuk dituzten bezala, eta eskubide politiko horiek era praktikoan jarri behar ditugu martxan.
|
|
|
pertsona horrek eskubide linguistiko batzukdituen bezala, zergatik ez dituen izan behar eskubide politikoak. Egia da, guk planteatzen dugun proiektuan, Nafarroan, laurogei mila lagunek parte har dezaketela.Baina
|
pertsona
horiek beren eskubideak dituzte, Gipuzkoan, Bizkaian edo IparEuskal Herrian beste batzuk dituzten bezala, eta eskubide politiko horiek era praktikoan jarri behar ditugu martxan.
|
|
|
Adibidez, gaur egun Nafar Parlamentuko lehendakariaden Castejon jaunak, PSNko kidea izanik ere, onartzen du Euskal Herria badela kulturalki, sozialki eta historikoki; eskubide politiko batzuk ere badituela onartzeabakarrik falta zaio.
|
Pertsona
horri, eta Baztanen bere burua euskal herritar gisa hartuarren UPNri botoa ematen dion hainbati, une batean ea lapurtarrekin, gipuzkoarrekin, zuberotarrekin, arabarrekin eta bizkaitarrekin batera bere etorkizuna eraiki nahiduten planteatuko balitzaie, gaur egungo indar korrelazioa ez litzateke ordukoarenparekoa izango.
|
|
|
Nik, Iparraldetik, horrelako eskema bat arriskutsua ikusten dut, kasik esangenezakeelako, hogei urteren buruan gure euskalduntasuna desagertua izanen dela.Maila apalenetan ere, Estatu frantziarrak inongo borondaterik ez du gure euskalizaera onartzeko. Beraz, gaudenean jarraituz, hogei urteren buruan hemengo lurraldea da Euskal Herri gisa kontsideratu, euskaraz hitz egin dezaketen hamarbat
|
pertsona
bakarrik egongo direlako.
|
|
|
Zatikatzeko beldur hori nork bere burua bere kasa uztekobeldurraren ordezko fisikoa da. Errealitatean, gorputzaren dardararen bidez,
|
pertsonak
tentsio muskularren eraginez gorputzean mugitu ezinik zeuzkan indarbortitzen kontzientzia hartzen du; orain, indar horiek bizitasun osoko sentipenaematen diote, eta alaitasun sentimendu bat.
|
|
|
Naturaltasuna norberaren adierazpenaren araberakoa da.
|
Pertsona
bat zenbat etabiziago egon, hainbat eta naturalagoak dira haren mugimenduak. Gorputza espresiboa da berez, eta haren tonizitatea etengabe ari da aldatzen barne sentipen etasentimenduak adieraztearren.
|
|
|
Bere gorputzera esnatu ez den
|
pertsonarengan
, gorputzeko zenbait aldesentipen gabeak dira, eta kontzientzia falta zaie. Pertsona hori ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela.
|
|
|
Bere gorputzera esnatu ez den pertsonarengan, gorputzeko zenbait aldesentipen gabeak dira, eta kontzientzia falta zaie.
|
Pertsona
hori ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela. Aurpegi edo aurpegi zati batzuek halako min espresio nabarmena izaten dute, non harridurasortzen baitu pertsonak bere sufrimendua sentitzen ez duela ikusteak.
|
|
|
Pertsona hori ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela. Aurpegi edo aurpegi zati batzuek halako min espresio nabarmena izaten dute, non harridurasortzen baitu
|
pertsonak
bere sufrimendua sentitzen ez duela ikusteak. Ipurmamiakestuturik edukitzeak atzera egitea adierazten du, eta nahitaez du eragina funtziosexualean eta sentipen sexualen deskargan, pelbisaren mugimendu kulunkariak etadesiraren indarra inhibitzen dituelako.
|
|
|
Bizkar sorgorrek ezin dituzte sentimenduakberen gain edo barne hartu. Bizkarrean sentipenik ez duen
|
pertsonak
ezin du beresumina abiarazi animalien modura, bizkarra konkortuz eta alde horretako ileaklaztuz.
|
|
|
Gauza bertsua gertatzen zaio zangoak sentitzen ez dituen
|
pertsonari
. Pertsonahorrek ez du segurtasun sentimendurik, zangoek eutsi egingo diotelako, konbikziointimoa(, sentipena?) falta zaiolako.
|
|
|
kontzeptua zuzendunahian egindakoa (Fagan eta Shephard). Deflexioa, beste
|
pertsona
batekikokontaktu zuzena baztertzera jotzen duen maniobra da, benetako kontaktua hoztekomodua. Jokaera deflexiboaren hainbat adibide jartzen dituzte; esate baterako, etengabeko hitz jarioa, esandakoa barregarri hartzea, abstraktuki, gaitikkanpo ateratzea, egiatia izan ordez diplomatikoa izatea, e.a. Aspermena, apatia etabaita desenergizazioa ere, harremana ahultzen duten ohiko deflexioak dira.
|
|
|
besteari, niri egitea gustatuko litzaidakeenaegitea, hain zuzen. Adibidez, beste
|
pertsona
baten jazkera lausengatzea, honelanireari arreta jar diezaion eta balora dezan edo giro ezezagun eta segurtasun gabekobatean, maitagarri jokatzea, berdin tratatua izateko asmoz, e.a.
|
|
|
–
|
Pertsonen arteko
komunikazioa eta pertsonala?: –hura, ri buruz hitz egiteasaihestu,, nia, ri buruz hitz egitera bultzatu.
|
|
|
–Proiekzioen jokoa?: lehenengo
|
pertsona
proiektatutakoari erantsiz.
|
|
|
–(...) ez dugu inoiz interpretatu behar. Berrelikatu eta
|
pertsonari
bere buruaaurkitzeko aukera eman behar diogu?. 21
|
|
|
Ametsa orainean kontatzen da, momentu horretan gertatzen ari balitz bezala, lehenengo
|
pertsonan
: –gizon bat ikusten ari naiz, belauniko dago zulo bategiten.?
|
|
|
Bezeroak, terapeutaren laguntzaz, zati bien arteko ezberdintasuna nabaritubehar du, biak batera integratzeko. Gestalt Terapiaren aburuz, gizabanakoaren bizitza emozionalaren urrikeriak, bere buruaren alienazioan du iturburua; hau gertatzen denean, gizabanakoak bere zati batzuk baztertzen edo errefusatzen ditu.Ametsetan agertzen diren gauza,
|
pertsona
edo rolen errepresentazioak, bezeroarenegoera osoaren identifikazioa lortzeko aukera ematen digu. Honela, autoalienazioari aurre egin diezaiokegu.
|
|
|
Adi egotea adierazten du, iratzarririk izatea, erne baina ahaleginetan ibili gabe, gertatzen zaigunari arretajarriz. Behartu gabe
|
pertsonak
bere osotasunean egiten duena.7 8
|
|
|
Ezberdintasunak berez kontrakoetara jotzen du. Dualitateak diren heinean, kontrako hauek erraz borrokatzeko eta elkar ezeztatzeko joera izango dute.Kontrako bereizgarriak integratuz gero,
|
pertsona
berriz osatzen dugu. Adibidez: ahulezia eta harropuzkeria sendotasun isilean integratzen dira?. 11
|
|
|
–Ikuspuntu gestaltikotik gizabanakoa organismo/ inguru eremuaren funtzioa daeta bere jokaeraren ispilu dira eremu honetan ematen diren harremanak. Moduhonetan, ikuspuntu honek
|
pertsonak
gizabanako izaera eta izaera soziala ditueladio. Aintzinako psilologiek pertsonaren bizitza gizabanakoaren eta inguruarenarteko etengabeko gatazka gisa ikusten zuten.
|
|
|
Moduhonetan, ikuspuntu honek pertsonak gizabanako izaera eta izaera soziala ditueladio. Aintzinako psilologiek
|
pertsonaren
bizitza gizabanakoaren eta inguruarenarteko etengabeko gatazka gisa ikusten zuten. Guk, bien arteko harremanarenondoriotzat ikusten dugu, behin eta berriz aldatzen ari den eremuan?. 12
|
|
|
Ezindu bere kabuz erabaki noiz parte hartu eta noiz erretiratu, bere bizitzako amaitugabe dauden asuntuak, gertatzen diren prozesu guztien etenak bere orientabide zentroa nahastu dutelako... Bere gizartearekin kontaktu berezia izan dezakeenpertsona, gizartetik guztiz erretiratu gabe eta gizarteak irensten utzi gabe, ongiintegratutako
|
pertsona
da?. 13
|
|
|
Hurrengo pausoa (2 puntua) JABETZEA da, KONTZIENTZIA hartzearena, sentipenari izena ematea alegia: , goseak nago, edo egarriak, edo ateratzeko gogoa, edo
|
pertsona
honi deitzeko beharra?.
|
|
|
mugimendua hasten denean gertatzen da.Beharra asetzera zuzenduriko jokaera da: hozkailurantz noa, etxetik ateratzen naiz, hitz egin nahi dudan
|
pertsonaren
telefono zenbakia markatzen dut...
|
|
|
|
Pertsona
proiektiboak, ez du bere inpultsuetatik askatzeko joera soilik (besteeiegotziz); inpultsu horiek sortu direneko bere zatietatik askatzeko joera ere badu.14
|
|
|
Psikoterapia guztiek helburu komuna dute, nahiz eta helburu hori lortzekobitarteko ezberdinak erabili:
|
pertsonen
ongizatea areagotu, hari eutsi eta, galdubada, berreskuratzen laguntzea.
|
|
|
Bowlby ren internal working models direlakoak, euskaraz Barne EreduEraginkorrak deritzenek, harreman afektiboei buruzko informazioa antolatzeko etaerabiltzeko balio dute (ikus Yarnoz 1992; Yarnoz eta Paez 1993 eta 1994). Garrantzi handikoak ziren
|
pertsonekin
(atxikimendu irudiekin) izandako hasierakoharremanetan oinarriturik, subjektuak informazioa pilatzen du besteengandikespero dezakeen erlazio motaz (nitaz arduratuko dira ala ez, fidagarriak dira alaez) eta bere baloreari buruz (atentzioa merezi duen norbait naiz ala ez), esanguratsuak ziren irudi horiek eman dioten atentzioa eta arduraren bidez neurtuta.
|
|
|
Beste eskemak bezala, Barne Eredu Eraginkorrek (BEE) irauteko joera dute, hau da, eskematizaturik dauden
|
pertsonek
errazago bilatzen eta gogoratzen duteeskemen edukiekin bat datorren informazioa; eta azkarrago prozesatzen, ebaluatzen eta aurresaten dute besteen portaera, eskemen zentzu berean doanean.
|
|
|
Familiabarneko harremanen egituraketa legeari lotuta dago; beraz, beren erregulartasun, errepikakortasun eta aurresankortasunetik ondoriozta daitezke.
|
Pertsona
anitzenarteko harremanak arautzen dituzten legeen izaerak, gizabanako gisa harturikpartaideek dituzten ezaugarri psikologikoek, egitura psikikoak, eta sistemarenantolaketaren bi maila horien arteko harremanak erabakitzen dute patologia.Familia bakoitzak, edozein giza erakundek bezala, taldearekiko partaidetzaarautzen duen leialtasun sistema berezkoa du.
|
|
|
Selfaren bereizkuntza eskala giza funtzionamenduaren maila guztien sailkatze ahalegina da, eta
|
pertsona
bakoitzaren oinarrizko nia neurtzen ahalegintzen da, hau da, besteekin ni komun batean emozionalki fusionaturik ez dagoen niarenzatia: bereizi gabeko niaren masa.
|
|
|
Fokapen sexologikoak, klinikoen formakuntzaren arabera, zailtasun sexualakpairatzen dituzten
|
pertsonen
eskaerei eusteko garaian, diziplina terapeutikoezberdinak batera ditzake. Hau honela izanik, ezin esan dezakegu fokapen honidagokion berezko eredu terapeutikoa dagoenik; horren ordez, jatorri psikodinamikoaren, sistemen teoriaren, terapia kognitiboaren eta abarren tekniketatikdatozkigun ekarpenen integrazio eklektikoa dago.
|
|
|
Hauhonelaxe esan daiteke:
|
pertsonak
bezainbeste modu dago sexuazioa bizitzeko, sexualitatea bizitzeko bezainbeste, hain zuzen ere.
|
|
|
Taldeak
|
pertsonen
egoerak aldatzeko duen interesa eta garrantzia, psikodramaren eragin terapeutikoaren aurkikuntza baino askoz lehenagokoa da. Horrela, 1913an eta 1914an, Wilhelm Colbert doktorearekin (venerear gaixotasunetan espezialista) lankidetzan, Vienako emagalduentzako ghetto batean, garai hartan ohi ezbezalakoa zen esperientzia bat burutu zuen.
|
|
|
Bere drama irudikatzeko prest dagoen publikoko
|
pertsona
, bikotea edo taldea da.Rolari nagusitasuna eman behar dion aktoreak ez bezala, hemen protagonistari denbezalakoa izatea eskatzen zaio. Horretarako, ahalik eta erlaxatuen etadesinhibituen egotea lortu du, hasi berariazko beroketarekin, eta dramatizazioan zehar zuzendariak sartuko dituen teknikekin jarraituz, hain zuzen ere, beredrama espontaneoki adieraztea ahalbidetuko diotenekin.
|
|
|
Pertsonaiak antzezten dituzten
|
pertsonek
interpretatutako rol jokoak elkarreragina sortzen du. Elkarreragin hori, maximo edo korapilo jakin bateraino aurrerakorra den eszenaren tentsio dramatikoarekin dago lotuta.
|
|
|
Gehiago deskribatuz, irudimenezko pertsonaiek ez dute
|
pertsona
bat edo pertsona baten bizitzaren alderdi bat derrigorrez errepresentatzen; gainera, beti ez datozbat ageriko eszenako pertsonaiekin; bertan izan daitezke edota baita honela azalduere: pertsonaiarik ez egotea, pertsonaiaren zatia, pertsonaia zatiez osatua izatea... Batzuetan subjektuaren irudimenezko pertsonaiak daudela ikusten dataldekideengan;, eszena dramatikora bidea irekitzeko modu desegokia?
|
|
|
Gehiago deskribatuz, irudimenezko pertsonaiek ez dute pertsona bat edo
|
pertsona
baten bizitzaren alderdi bat derrigorrez errepresentatzen; gainera, beti ez datozbat ageriko eszenako pertsonaiekin; bertan izan daitezke edota baita honela azalduere: pertsonaiarik ez egotea, pertsonaiaren zatia, pertsonaia zatiez osatua izatea... Batzuetan subjektuaren irudimenezko pertsonaiak daudela ikusten dataldekideengan;, eszena dramatikora bidea irekitzeko modu desegokia?
|
|
|
Hauxe da, gure iritziz, psikodraman katarsia ahalbidetzen duen ezaugarria.Horrela, prozesu mental batean pentsa dezakegu, non subjektuak kanpo mundukopertsonengan proiektatzeagatik (kasu honetan rol bat burutzen duten taldekideak) benetako objektu horiek bere barne munduko
|
pertsonez
inbestitzen dituen. Martinez Bouquet en iritziz, subjektuak bere irudimenezko eszenako pertsonaien lekuahartzera behartzen ditu taldekideak.
|
|
|
Jakin badakigunez, Freud-ek hasiera batean hauxe uste izan zuen: histerikoenminen jatorria beren haurtzaroan
|
pertsona
helduek benetan egindako sedukzioanzegoela. Geroago, benetako gertaera bat ez zela ikusi zuen, subjektuak imajinatuabaizik.
|
|
|
Desira fantasian egituratzen den heinean, era berean fantasia defentsazkooperazioetarako eserlekua da; defentsa prozesu antzinakoenetarako bideematen du, hala nola,
|
pertsona
berarengana itzultzea, aurkakoa bihurtzea, ukazioa eta proiekzioa egitea.
|
|
|
Subjektuaren bizitzako egoerak eszenaratzearekin, ekintzan jartzen du berepsikismoa; beraz, psikodramak erreprimitutako sentimenduak askatzea ahalbidetzen du katarsiaren bidez, elkarreraginaz eta gizarte rolez jabetu eta berrentrenatzearekin batera. Bestalde espontaneitatean egokiro entrenatzeak, gainerakoakhobeto ulertu eta onartzea dakar ondoriotzat, eta baita
|
pertsonen arteko
harremanhobea ere (Schutzenberger, 1979).
|
|
|
role playing a, soziodrama, psikodrama eta soziometria. Horiekguztiak
|
pertsona
heldu, haur, normal, karakterial, neurotiko edo psikotiko batenbizipena aztertzeko metodo aktiboak dira.
|
|
|
Soziometria: zentzu zabalean,
|
pertsonaren arteko
harremanak aztertzea duhelburu (sinpatia, hoztasuna, talde giroa, autoritatearekiko erreakzioak, rolak eta abar) eta joko dramatikoan arakatzea.
|
|
|
Psikodrama: gatazka indibidualak eta zenbait
|
pertsonaren
arteansortutakoak konpondu nahi dituen metodo terapeutikoa da. Subjektuaguztiz inplikatuta dago.
|
|
|
Bestemodura esanda, bere barne munduan barne objektuekiko biktima lekuan kokatutadago, eta hori kanpo mundura proiektatzen du. Batzuetan kanpokoak borrero paperean kokatuta senti ditzake halako
|
pertsona
batek, eta honek eragindakohaserrea adierazte rakoan, subjektuari bere usteen egiaztatzea datorkio, bere barne fantasia berrindartuz eta besteen erasoen biktima errugabea dela egiaztatuz.
|
|
|
Pichon Riviere k adierazitakoaren arabera, zenbait
|
pertsona
talde batean biltzean, kide bakoitzak bere fantasia inkontzienteen objektuak zenbait taldekiderengan proiektatzen ditu, beraiekin proiekzio horien arabera erlazionatuz; hori argiikusten da rolak eskuratu eta norberaren gain hartzeko prozesuan (1975, 194 or.).
|
|
|
Oinarrizko fantasia inkontzienteak unibertsalak dira,
|
pertsona
guztiok igarotzen baikara garapeneko antzeko egoeretatik, bakoitzarentzat desberdinak izanarren. Talde egoera batean, berriro ateratzen dira; horrek ez du esan nahi, taldeosoak fantasia bera duenik, zenbait fantasia taldekide desberdinek berrezagutzendituztela baizik.
|
|
|
Guztira 50
|
pertsonen artetik
erregimena hobekien betetzen zutenen artean, hurrenkera ezarri zen. Medikuak tuberkulosiaren eta higienearen inguruko gaiakjartzen zituen eztabaidagai, eta ondoren gaixoek eztabaidatu egiten zituzten.
|