|
2000
|
|
|
–Bill Clinton-ek Irak-en aurkako neurri gogorrak iragarri ditu gaur goizean? . Zortzi
|
pertsona
hil dira Paris-en, orain dela bi ordu gertatu den tren istripuan?
|
|
|
Dena dela, autotik lasai irten ziren, boskotearengana pauso batzuk eman eta tiroka hasi ziren. Eta badakit zerbait absurdua ematen duela, ezin dela hain modu sinplean bost
|
pertsona
hil, baina holaxe izan zen. Lealista protestanteek ez zuten zirkinik ere egin, pistola ateratzeko edo oihu egiteko.
|
|
2001
|
|
|
Gargantua handi bat da, informazio dena irensten duena: oraintxe esan dute bost
|
pertsona
hil direla, eta jarraian Lacruz futbolariak esgintze txiki bat egin duela behatzean... Apisonadora bat da, makina zapaltzaile bat, dena berdintzen duena.
|
|
|
Une batean ikusi zuten talde hori baztertu behar zela eta gauetik goizera txikitu eta desagertarazi zituzten. Barregarria da Aznarrek dioenean terrorista guztiak berdinak direla eta halakoak; berak duela hilabete batzuk Irango lehendakari Jatamiri bostekoa eman zion, Berlingo auzitegi batek erregimen osoa zigortu duenean lauzpabost
|
pertsona
hil ziren nazioarteko terrorismo auzi bategatik.
|
|
|
Joan den abendu honetako 15ean Trafikoko Zuzendaritza Nagusiak (DGT) argitara emaniko estatistikaren arabera, 3.466 ezbehar larri gertatu dira, guztira 4.050
|
pertsona
hil direlarik, hau da, 1999an baino %9 gutxiago.
|
|
|
Joan den abendu honetako 15ean Trafikoko Zuzendaritza Nagusiak (DGT) argitara emaniko estatistikaren arabera, 3.466 ezbehar larri gertatu dira, guztira 4.050
|
pertsona
hil direlarik, hau da, 1999an baino %9 gutxiago.
|
|
|
Berrogeita lau
|
pertsona
hil ziren eta bizirik atera ziren asko paralisiak jota geratu zen.
|
|
|
“Hil egin dugu egin behar dugunean, ez beste batzuek hala erabakitzen dutenean”, esan zuen Flores indignatuak, eta esan zuen erakundeak ez duela utziko GIBak kutsatutako hemoderibatuekin gertatzen dena gertatzen. Orduan Espainian 1.600
|
pertsona
hil ziren eta kaltetuek “lau pezeta jaso zituzten”. Bestalde, lehendakariak esan zuen Zaragozako pertsona batek Bayerren aurkako lehen demanda jartzeko zain daudela, botika hartzen ari zen gaixoa hil egin baitzen.
|
|
|
Aurten, Murtzia izan da adierazgarririk handiena: 805 lagun hil dira, eta lau
|
pertsona
hil dira. Kopuru hori nahikoa izan da gertaera legionelaren historiako “epidemia handiena” izan dadin.
|
|
|
Baina abuztuan izan da kausa honi egozten ahal zaizkion biktimen kopururik handiena: sei
|
pertsona
hil dira Iruñean, azkena abuztuaren 25ean. 2000 urtearen amaieran, Osasun Ministerioak Errege Dekretu bat iragarri zuen, 2001 urtearen hasieran indarrean jarriko ziren legionela kontrolatzeko neurri batzuk ezartzeko.
|
|
|
Pneumonia mota horren jatorria hoteleko hozte dorre batean kokatu zen. 34
|
pertsona
hil ziren, eta, Estatu Batuetako National Institute of Environmental Health Science erakundearen arabera, ingurumenak osasunari nola eragin diezaiokeen argi eta garbi erakutsi zuen. Orduan frogatu ahal izan zenez, agente infekziosoa Legionella pneumophila bakterioa da, hozte dorreetako uretan bizi zena, eta sisteman sortzen diren aerosolak dira haren transmisio bidea.
|
|
|
Urtea amaitu baino lehen agerraldi txikiagoak agertu ziren Lleidan, Gironan, Cáceresen eta Errioxan. Uda honetara arte, 1996an hasi zen Alcalá de Henaresen gehien kaltetutako legionella agerraldia, 250 pertsona eta 11
|
pertsona
hil baitziren. Baina Murtziako agerraldia uztailaren 7an aitortu zen, nahiz eta erkidego horretako Osasun Sailak egindako txosten epidemiologikoaren arabera, ekainaren azken egunetan sortu zen, “gaixotasun horren historiako epidemia handiena” izan zen.
|
|
|
Duela denbora gutxitik hona, trihalometanoak (THM) uretan, uraren materia organikoaren eta deribatu halogenatuen (kloroa eta fluorra, besteak beste) arteko konbinazioagatik. Gainera, esan izan da Espainian 600
|
pertsona
hiltzen direla toxiko horiek uretan kontsumitzeagatik. THMak konposatu kimikoak dira, eta ibaiek arrastatzen duten materia organikoak ura edangarri bihurtzeko instalazioetan kloroarekin edo beste edozein konposatu halogenaturekin kontaktuan jartzen direnean sortzen dira.
|
|
|
Izan ere, hipokloritoa ez da tumore horien eragile nagusia, beste faktore batzuk baizik, hala nola tabakismoa. Datu horien arabera, Espainian urtean 600
|
pertsona
hiltzen dira uraren klorazioagatik. Datu hori, gutxienez, ez da oso kontrastatua eta muturrekoa da, eta, beraz, Espainiako populazioaren osasun publikorako klorazioak ekarri dituen abantaila izugarriak bistatik gal ditzakegu.
|
|
|
Krait sugea izugarri pozoitsua da. Erasoaldi batean l3
|
pertsona
hil litzake. Milaka eta milaka lagun joan ziren gaztea ikusterat.
|
|
|
|
Pertsona
hil eta arima eta gorputza bereizten direnean, gorputza erabat zikina gelditzen omen da.
|
|
|
S (kexu txikian): Jo, baina niri ez zait
|
pertsonak
hiltzea gustatzen!
|
|
2002
|
|
|
Iaz ia 400.000
|
pertsona
hil ziren Espainian (371.102 heriotza erregistratu ziren), eta 100.000 biztanleko heriotza tasa gordina% 2,9 igo zen aurreko urtearekin konparatuz gero, 936,51ko zifran geratuz, Estatistikako Institutu Nazionalak kaleratutako datuen arabera. Bihotza eta tumoreak izan ziren hiru heriotza bakoitzetik bi eragin zituzten arrazoiak.
|
|
|
1995eko ekainean Errusiako Budionnovosk hiriko ospitalean 2.000 pertsona bahitu eta horietako hainbatekin Txetxeniaraino itzultzea lortu zuten. Dagestaneko beste ospitale baten bahiketa ez zen hain ongi pasatu eta dozenaka
|
pertsona
hil ziren errusiarrek erasotakoan.
|
|
|
Bayer ek New Yorken zituen akzioen kotizazioa joan den irailerako aurreikusita zegoen, baina neurria atzeratu egin zen, laborategiek Lipobay botika merkatutik kendu behar izan zutenean mundu osoan izan zen istilua zela eta. Kasu horretan, Alemaniako enpresak ofizialki onartu zuen 52
|
pertsona
hil zirela botika hartzeagatik, odoleko kolesterol maila murrizten baitu. Joan den urteko abuztuan sendagaia desagertu izanak 800 milioi euroko aparteko kostua eragin zion Bayerri, eta urteko azken hiruhilekoan galera larriak izan zituen.
|
|
|
Farmazia multinazionalak joan den astean onartu zuen ehun
|
pertsona
hil zirela Lipobay farmakoaren ondorioz
|
|
|
Osasunari dagokionez, zenbait krisialdi izan ziren, eta kezka eta kezka piztu zuten kontsumitzaileen artean: Lipobay botika kolesterolaren aurka hartzen zuten sei
|
pertsona
hil ziren, eta Baxterren dializatzaileek hemodialisian jarritako hamaika paziente hil ziren. Horrez gain, Murtzian 800 pertsona kaltetu zituen legionella epidemia sortu zen, munduko handiena, kaltetuen kopuruari dagokionez.
|
|
|
Amerikan, aldiz, kolonaurreko indigenak ez ziren etxeratu bobidoak, bisontea baitute ordezkari onena, eta itxuraz ez zuten tuberkulosiik. Europarrak iritsi zirenean, gaixotasun horren izurrite ikaragarri bat sortu zen indiarren artean, eta milioika
|
pertsona
hil ziren urte gutxitan: indigenen immunitate sistema ez zegoen prest patogeno berriaren aurka borrokatzeko.
|
|
|
Azken hamarkadan 140
|
pertsona
hil dira Espainian pilulak eta estasia batera irenstearen ondorioz
|
|
|
Substantzia estupefazienteetan soilik, «suntsitzaileak eta, askotan, marjinazioarekin lotuak» kontsumitzen dituzten substantzia estupefazienteetan, kokaina eta, batez ere, heroina, emakumeek ez dute gizonek baino mendekotasun handiagoko indizerik. Roblesek adierazi zuen azken hamarkadan Espainian 140
|
pertsona
hil direla pilulak eta estasia batera irensteagatik; beste 38 hil ziren, ordea, azken substantzia horren ondorioz. Roblesek Estatu Batuetan egindako azterketa bati buruzko datuak gogoratu zituen, eta garunean kalte «itzulezinak» antzeman zituen, bi urteko droga sintetikoak etengabe kontsumitzea eragiten zuena.
|
|
|
Infekzio infekzioa Kataluniako osasun agintariei era guztietako agerraldi infekziosoak pilatzen zaizkie. Matarón erregistratutako legionelarena bosgarrena da, hiru hilabete baino gutxiagoan, eta bi
|
pertsona
hil dira, L´Hospitalet de Llobregat eta Santa Susannako fokuei dagozkienak, azken kasu horretan holandar turista bat. Beste agerraldiak Rubí eta Terrasan izan ziren, guztiak ere Bartzelonakoak.
|
|
|
Thabo Mbeki Hego Afrikako presidenteak berak ere nahiago izan zuen bere lurra suntsitzen duen arazo nagusia “ahaztea” inaugurazio hitzaldian. Hiesak milioika
|
pertsona
hil ditu Hego Afrikan, munduan gaixo gehien dituen herrialdean. Lurraren Goi bilera zela eta, Hiesaren Aurkako Nazio Batuen Agentziak (ONUSIDA) egindako txostenaren aurkezpenean, agentziako zuzendari exekutiboak, Peter Piotek, azaldu zuen HIESak “mundura ateratzen duela baliabiderik preziatuena, bere populazioa”.
|
|
|
Gro Harlem Brundlandt Munduko Osasun Erakundeko zuzendariak (OME) atzo esan zuen, Johannesburg eko Lurraren Goi bileran hitz egin zuenean, haurrak izan zirela 2000 urtean ingurumenaren degradazioak eragindako gaixotasunekiko zaurgarrienak; izan ere, kutsadurarekin lotutako arazoengatik hildako 4,7 milioi pertsonetatik %40k baino gehiagok bost urte baino gutxiago zituzten. “Ingurumen faktoreen ondorioz, 45 minutuan behin umez betetako hegazkin bat izorratuko balitz bezala da”, esan zuen Harlemek, 2000 urtean ingurumenaren narriadurarekin lotutako gaixotasunak beherakoa izan zirela, 1,3 milioi
|
pertsona
hil baitzituen, gaixotasun infekziosoak, milioi bat biktima, arnas disfuntzioak (2 milioi hildako) eta hainbat gertaera (4.000 hildako) eragin zituztenak. Industria ugaritzea, produktu kimikoak neurriz kanpo erabiltzea, kutsadura ez kontrolatzea eta hondakinak ezabatzea “gaur egungo haurren osasunean eragin zuzena duten faktoreak dira”.
|
|
|
Zenbat eta gehiago kontsumitu, orduan eta handiagoa da hiltzeko edo zirrosi hepatikoa, minbiziak, fetuaren osasunean dituen ondorioak eta abar izateko arriskua, heriotza ekar baitezakete. Ildo horretatik, Gonzalo Robles Drogei buruzko Plan Nazionalerako ordezkariak otsailean adierazi zuenez, “12.000
|
pertsona
hiltzen dira urtero alkoholaren ondorioz, hau da, heriotza guztien %3”. Halaber, Gazte eta Alkoholari buruzko Kongresu horretan bertan, Valladolideko Unibertsitateko Medikuntza Fakultateko Javier Álvarez irakasleak nabarmendu zuen substantzia toxiko horren ondorioz galdutako urteen batez bestekoa 9,8 dela; 10,6 gizonezkoetan eta ia bost puntu gutxiago emakumezkoetan.
|
|
|
Txinako Gobernuak ikerketa bati ekin dio, elikadura intoxikazio masibo baten jatorria zehazteko. Iturri ofizialen arabera, 41
|
pertsona
hil dira guztira, eta 500 pertsona ospitaleratu dira. Kopuru horiek handitzen joango dira, eta medikuntza iturriek ziurtatzen dute.
|
|
|
La Vanguardiak dioenez, azken urteotan Txinan izan den pozoitze kasurik okerrenetako bat da. Iaz, intoxikazio mota horrek 146
|
pertsona
hil zituen, eta 15.000 bat pertsonari eragin zien, kopuru ofizialen arabera. Inguru horretan bertan, duela urtebete inguru, antzeko eskandalu bat izan zen, inguru horretako denda batek giza kontsumorako egokiak ez ziren produktuekin pastelak egiten zituela jakin baitzen.
|
|
|
Pertsona batzuek izugarrizko beldurra diete erleei eta liztorrei, eta ez da harritzekoa; izan ere, 600.000 espainiarrek alergia diote intsektu horien pozoinari, eta kalkulatzen da urtero 10
|
pertsona
hiltzen direla arrazoi horregatik, Alergologia eta Immunologia Klinikoaren Espainiako Elkartearen (SEAIC) datuen arabera. Gainera, SEAICen arabera, alergikoen bi heren ez ditu inoiz aztertuko alergologoak, ez baitakite alergia mota horren berri populazio orokorrean, ezta medikuen artean ere.
|
|
|
Espainian eta Europako beste zortzi herrialdetan merkaturatu zen 1997tik. Ana Pastor ministroak zuzentzen duen sailaren arabera, botika horrek eragin du Erresuma Batuan bost
|
pertsona
hiltzea. Ingeniaritza genetikoaren bidez lortutako botika da Refludan, heparinak (antikoagulatzaile estandarrak) eragindako tronbozitopenia duten paziente helduei agintzen zaiena.
|
|
|
Herrialde pobreetan, 170 milioi haur inguru behar baino gutxiago pisatzen dute, batez ere elikagai faltagatik, eta mila milioi helduk baino gehiagok mundu osoan sufritzen dute, “diru sarrera ertaineko eta handiko herrialdeen artean bereizketarik egin gabe”, gehiegizko pisua edo obesitatea. Ipar Amerikan eta mendebaldeko Europan, gutxi gorabehera, milioi erdi
|
pertsona
hiltzen dira urtero gehiegizko pisuarekin lotutako gaixotasunengatik. Mundu osoan, hiru milioi dira kausa horren ondoriozko heriotzak.
|
|
|
OMEk dio “inakzioak kostu larriak dituela”. Haren txostenaren arabera, “zerbait egiten ez bada, 2020 urterako bederatzi milioi
|
pertsona
hilko dira tabakoaren ondorioz”. Egoera aztertu duten adituen arabera, arrisku horiei guztiei aurre egin ahal izanez gero, bizitza osasuntsuaren aldia 16 urte luza liteke bizi itxaropena 37 urtekoa baino ez den herrialdeetan, hala nola Malawin.
|
|
|
Beharrezkoa da, halaber, lan aukera berriak sortzea eta merkatuak nekazaritza produktuei irekitzea”, dio Jacques Diouf FAOko zuzendari nagusiak. Bere antolaketaren arabera, munduan 25.000
|
pertsona
hiltzen dira gosearen eta pobreziaren ondorioz. FAOk argi utzi nahi ditu Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) osasun datuak, gaixotasunek, edateko urik ezak eta higiene baldintzek eragindako heriotzekin batera.
|
|
|
Harrotu eta adarka hasi bai, ordea. Gertatu ere, gertatu da mendian betizuok
|
pertsona
hiltzea.
|
|
|
Oraingoz. Azken datuen arabera, hogei milioi
|
pertsona
hil baitira dagoeneko, izurriak jota. Kutsatuak, berriz, berrogei milioi dira.
|
|
2003
|
|
|
Gerrak milioika herritar hil eta azpiegituren zati handi bat birrindu ondoren, milioika pertsonak segitzen du bere jaioterrietatik urrun, gosete aldiak ikusi dira iaz hainbat eskualdetan. Eta gaur oso sendagarriak izanagatik berriro milaka
|
pertsona
hiltzen ari diren gaitzen zerrenda zabaldu egiten da egunetik egunera: elgorria, malaria, tuberkulosia...
|
|
|
Joan den astean bertan, bakea firmatuta egon arren gerraren arrastoen ondorioak luzaz nozituko dituen Angolan gertatutakoa bada argigarria: zazpi
|
pertsona
hil ziren MGMen kamioi batean zihoazela Angolako. Haurrentzako txerto kanpaina baten barruan hamahiru pertsona zekartzan kamioiak tankeen kontrako mina bat zapaldu zuenean gertatu zen hori.
|
|
|
Abuztua arte 17
|
pertsona
hil eta 13 zauritu ziren Guatemalan zuzenean hauteskundeekin lotuta. Horiei erantsi behar zaizkie mehatxuak eta etxe miaketak, denak ere oposizioko buruzagi eta militanteen artean gertatuak, jipoiak...
|
|
|
2002an itxaron zerrendan zeudenetatik 271
|
pertsona
hil ziren.
|
|
|
Joan den urtean itxaron zerrendan zeuden 271
|
pertsona
hil ziren, eta emaitza egiteko gai diren gorpu apurren %20 ezin dira erabili senideek baimenik ematen ez dutelako
|
|
|
Iaz bakarrik, 271
|
pertsona
hil ziren transplanterako behar zuten organoa ez zelako iritsi zain zeuden ospitalera, nahiz eta ebakuntzarako behar zen beste guztia prest zeukaten.
|
|
|
Ia bost milioi
|
pertsona
hiltzen dira urtero munduan tabakismoaren ondorioz. Tabakoak beste edozein gaixotasunek baino pertsona gehiago hiltzen ditu, eta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) kalkulatzen du 2030ean 10 milioi herritar baino gehiago hilko direla urtero, erretzearen ondorioz.
|
|
|
Lossi en zentsatutako 800 goriletatik, 500, hau da, bi heren, bost hilabetean Ebola sukarra izan dute, Bartzelonako Unibertsitateko zientzialariak dioenez. Eta epidemiak, eskualdean 67
|
pertsona
hil zituenak, badirudi Odzala parke nazionalera jotzen duela, han baitago Afrikako lautadako gorilen dentsitate handiena. Duela bederatzi urtetik, Magdalena Bermejok Lossi ren gorilak aztertzen ditu.
|
|
|
Ondoren, gaixotasuna zuten 35 laborategi arratoiri aplikatu zitzaien konponbidea, eta gero emaitza “adoretsuak” eman zituzten, zientzialariak ziurtatu zuen. Gutxienez 23
|
pertsona
hil dira, eta Celebes uhartean urte honen hasieran sortutako denge epidemia batek 546 pertsonari eragin die. Dengea “Aedes aegypti” eltxoaren bidez transmititzen da, eta haren aldaera hilgarria, dengue hemorragikoa, 1950eko hamarkadan detektatu zen lehen aldiz Filipinetan eta Thailandian, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera.
|
|
|
Larunbatean Frankfurteko aireportutik aktibatutako alarmak, Alemaniako osasun agintariek Singapurreko mediku bat, haren emaztea eta ustez “pneumonia asiatiko” edo atipiko delakoak kaltetutako beste mediku bat koarentena zorrotz batean jarri zituztenean, Europako zenbait herrialde konbentzitu zituen atzo pneumonia birulento horren aurrerapena geldiarazteko neurriak hartu behar zirela. Gaixotasunak zortzi
|
pertsona
hil ditu dagoeneko, eta ehun baino gehiago ditu ospitalean. Osasunerako Mundu Erakundeak (OME) “mundu mehatxutzat” jotzen du, kutsatzeko duen gaitasunagatik.
|
|
|
Europan urtero agertzen dira kasu berriak geografia osoan, nahiz eta agerraldi garrantzitsuenak Frantzian eta Alemanian gertatzen diren, agian gazta bigunen eta saltxitxen kontsumo handiagoaren ondorioz. Azken agerraldi garrantzitsua Frantzian izan zen, 2000 urtean, 23 intoxikatu eta 7 heriotzarekin (1992an beste agerraldi larri batek 63
|
pertsona
hil zituen eta 32 abortu eragin zituen). Intoxikazioaren jatorri nagusia izan zen ekoizpen plantan kutsadura gurutzatua, zerri gordinaren (Listeria eramailea) eta txerri mingainaren (gelatina, egosia) artean.
|
|
|
Ikerketa bizkortu egin da Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) agerraldiaren aurrean mundu mailako alerta ezarri zuenetik, epidemia maila lortu baitu. Gaixotasunak 53
|
pertsona
hil ditu orain arte, eta beste 1.323 infektatu ditu. Hong Kongeko Unibertsitateko Birologia Saileko zuzendari Malik Peirisek iragarri zuen birusaren identifikazioa eta hura detektatzeko test bat asmatu zuela.
|
|
|
Astero, 1.000
|
pertsona
hiltzen dira Espainian tabakoaren ondorioz, hau da, urtean 56.000 pertsona hiltzen dira, eta horrek hiesaren eta zirkulazio istripuen aurretik jartzen du. Pneumologoen esanetan, Administrazioak arduratu behar du erretzaileak gaixo kroniko gisa tratatzeaz; izan ere, bronkioetako minbizia da Espainiako lehen heriotza arrazoia, eta arnas buxadura kronikoa, hirugarrena, atzo Pneumologiako eta Kirurgia Torazikoko Madrilgo Elkartearen VIII. Biltzarrean (Neumomadrid) zenez.
|
|
|
Astero, 1.000 pertsona hiltzen dira Espainian tabakoaren ondorioz, hau da, urtean 56.000
|
pertsona
hiltzen dira, eta horrek hiesaren eta zirkulazio istripuen aurretik jartzen du. Pneumologoen esanetan, Administrazioak arduratu behar du erretzaileak gaixo kroniko gisa tratatzeaz; izan ere, bronkioetako minbizia da Espainiako lehen heriotza arrazoia, eta arnas buxadura kronikoa, hirugarrena, atzo Pneumologiako eta Kirurgia Torazikoko Madrilgo Elkartearen VIII. Biltzarrean (Neumomadrid) zenez.
|
|
|
Carlo Urbanik Vietnamen tratatu zituen pazienteen gaixotasuna harrapatu zuen. Ahalegin handiak egin arren, koronabirusak eragindako arnas sindrome horrek, hotzeriaren herena eragiten dutenen familia berekoak, 1.550 pertsonari eragiten die 15 herrialdetan, eta 54
|
pertsona
hiltzen dira ofizialki. Bestalde, gai horrekin estu lotuta, New Yorkeko osasun arduradunek pneumonia atipikoaren kasu berri baten berri eman zuten atzo, eta, horren ondorioz, orain arte bost gaixo zeuden hirian.
|
|
|
OMEren azken datuen arabera, Asiako pneumonia atipikoaren kasu susmagarriak jada 2.223 dira 17 herrialdetan eta hildako pertsonak 78 Txinan 1.898 susmo atzeman dira, horietatik 708 Hong Kongen eta 1.190 gainerako herrialdeetan, bereziki Guangdong probintzian. Era berean, 62
|
pertsona
hil dira, horietatik 16 Hong Kongen eta 46 Espainian, bereziki Guangdongen. Erakundeak uste du pneumonia, printzipioz, koronabirusari animaliaren eta gizakiaren birus arrunta egozten zaiona, zeharka transmititzen dela, hau da, ez bakarrik kaltetutako pertsona batengandik hurbil dagoelako, baita harekin kontaktuan egon diren objektuen bidez ere.
|
|
|
Bere arduradunen arabera, inoiz egin den gaixotasunari buruzko azterketa osoena da. Dokumentu horren arabera, 5,3 milioi gizonek eta 4,7 milioi emakumek tumore gaiztoak garatu zituzten mundu osoan 2000 urtean; beste 6,2 milioi
|
pertsona
hil ziren minbiziaren ondorioz. OMEren arabera, urte horretarako 56 milioi herritar inguru hiltzen dira, arrazoi guztiak tarteko.
|
|
|
Bestalde, Asian kutsadura eta heriotza kopuruak gora egiten jarraitzen du. Atzo, beste hiru
|
pertsona
hil ziren Hong Kongen eta mediku frantses batek Vietnamen. Txinan, izurritearen benetako gunea, alarmak jarraitu egiten du, gaixotasuna herrialde ikaragarriaren iparralderantz hedatzen dela jakin ondoren.
|
|
|
Mundu osoko adituek koronabirusaren gako genetikoa bilatzen zuten, gaizkiarekin zuen harremana jakin zenetik. Kanadan lortu du, 13
|
pertsona
hil baitira gaixotasunagatik, eta 283 pertsona daude. Haurrak gaitzetik babesten dituen hesi immunologikoaren gakoa zein den jakitea da adituak ekartzen dituen beste kontu bat.
|
|
|
“ezin ditugu aurrerapen teknologikoak alferrik galdu eta haien abantailak ezagutu behar ditugu”. “Txinan, aurreko mendean, milioika
|
pertsona
hil ziren arrozarentzako pestizidarik ez zegoelako”, dio. Ibilbide luzeak Ortorexikoak, hozkailua betetzeko, artikulu dietetiko eta ekologikoetan espezializatutako dendetara joaten dira beti, horretarako ibilbide luzeak egin behar badituzte ere.
|
|
|
Antraxa edo karbunkoa eragiten duen bakterioaren genoma osoa sekuentziatzea lortu du Ikerketa Genomikoaren Institutuko (TASTRO) zientzialari estatubatuar talde batek. Gaur “Nature” aldizkarian argitaratzen den aurkikuntzak aukera ematen du gaixotasun horren aurkako txertoak eta sendagaiak garatzeko, batez ere aziendari eragiten diona, baina urtean batez beste 40
|
pertsona
hiltzen dituena Estatu Batuetan. Claire M. Fraser, T, ko lehendakaria, eta haren kolaboratzaileek 1981ean hildako behi teilatudun baten ehunetatik isolatutako “Bacillus anthracis” barietate birulentearen sekuentzia egin dute.
|
|
|
Eremu terapeutikoan nabari da birusaren kontrako terapia eraginkorrik ez dagoela, baina medikuntza ezagutzak pilatzen hasi dira, gaixoen pronostikoa hobetu dezaketen praktika kliniko biziaren ondorioz —bereziki, Hong Kongen, ospitaleratu asko baitaude— Hala, Ondarroako medikuek ikusi dute paziente batzuen biriketako narriadura sistema immunearen erantzun nabari batek eragin duela, eta ez biriketako birusaren kontrolik gabeko erreplikazio batek. SRAS sistemaren izaerari buruzko aurrerapen guztiak erabilgarriak dira, batez ere, hildakoen kopuruak 500 euroko muga gainditzen duenean, atzo Txinan beste bost
|
pertsona
hil zirela jakinarazi ondoren. Herrialde horretan 4.698 kasu daude.
|
|
|
AEBetako Gaixotasunak Kontrolatzeko Zentroa. dengea eltxoen bidez transmititzen den gaixotasun biriko garrantzitsuena dela uste du. Iaz, patologia horretako 1,026 milioi kasu erregistratu ziren Latinoamerikako eta Karibeko herrialdeetan, eta 254
|
pertsona
hil ziren. Gaizkiaren eragina 520 izan zen 100.000 biztanleko Trinidad eta Tobagon, 490 Hondurasen, 452 Brasilen eta 314 Costa Rican, eta ia herrialde amerikar guztiek izan zituzten denge kasuak.
|
|
|
Alacanten, Malagan, Madrilen eta Kanarietan ere eragin handia dute horrelako autoen istripuek. “Guztira, aurreko urtean istripuak izan dituzten alokairuko ibilgailuen erabiltzaileetatik 55
|
pertsona
hil dira, 259 larri zauritu dira eta 1.000 zauritu arin, kalte materialak kontuan hartu gabe”, gehitu zuen Trafiko zuzendariak. Istripurik gerta ez dadin, Fenevalekin elkartutako ia 400 enpresetan milioi bat liburuxka banatuko dira gaztelaniaz, ingelesez, frantsesez eta alemanez.
|
|
|
Ordu batez tabako kea edukitzea hiru zigarro erretzearen parekoa da, eta hori garrantzitsua da kontuan hartzen bada, Tabakismoari Aurrea Hartzeko Batzorde Nazionalak darabiltzan azterketa estatistikoen arabera, ohitura hori ez duten espainiarren %40k gutxienez ordu bat hartzen duela egunean, eta %12k duela zortzi ordu arte. Arazo horren ondorioz, urtero 700
|
pertsona
hiltzen dira Espainian, nahiz eta kalkulu batzuen arabera 3.000 pertsona ere hiltzen diren. Izan ere, tabakoaren kea, 42 substantzia kantzerigenorekin, Ingurumena Babesteko Agentziak A motako kartzinogenotzat hartzen du, eta 57 aldiz gehiago kutsatzen du beste edozein toxiko edo ingurune erradiazio baino.
|
|
|
Urtean 3 milioi
|
pertsona
hiltzen dira munduan edateko urik ez izateagatik. Nazio Batuek aurre egin nahi diote krisi horri eskola “birtual” baten bidez:
|
|
|
Nazio Batuek eta gobernuz kanpoko zenbait erakundek 288 milioi dolar eskatu dizkiote nazioarteko komunitateari datorren urtean pertsonen kontrako minak desaktibatzeko programarekin jarraitu ahal izateko. Nazioarteko erakundearen datuen arabera, 50
|
pertsona
hiltzen dira egunero munduan. Ekimen honen helburua ez da soilik mota horretako armak detektatzea eta desaktibatzea, baita arrisku handiko eremu horietan bizi diren biztanleak heztea ere.
|
|
|
Hil eta gero, esate baterako, jendea ez da goizeko seietan altxatzen lanera joateko edo ez ditu futbol partiduak antolatzen, ez lagunartekoak ezta profesionalak ere. Esan daiteke, erratzeko beldurrik gabe, goitik behera alfertzen dela
|
pertsona
hil eta gero. Horregatik ezin zuen Matiasek morte hitza hain arin idatzi, ezin izango zuelako gero idazten jarraitu, jolasa bertan behera utzi behar izango zuelako.
|
|
2004
|
|
|
botagura, dermatitiak, urdaileko minak... Batzuek begi eta belarrietan nozitu zituzten arazoak, eta Puerto Guzman herriko alkateak zazpi
|
pertsona
hil zirela adierazi zuen.
|
|
|
Gauza bera gertatu zen Toulon go base militar baten inguruan 1989ko otsailean gertatutako leherketa batekin: agintariek gas eztanda bat egin zuten, 13
|
pertsona
hil ziren, eta Le Ribaultek titanio arrastoak aurkitu zituen. Izan ere, egun hartan Toulon-en maniobra militarrak ari ziren egiten eta galdutako misil batek eragin zuen sarraskia.
|
|
|
2004ko martxoaren 11n Madrilen izan ziren atentatuen ondorioz ia 200
|
pertsona
hilik eta beste hainbat zaurituak gertatu orduko, ekintza haien egile ETA zela aldarrikatu zuen Espaniako Gobernuak. Eta horretan jarraitu zuen, sarraskia Al Kaedarekin zerikusi zuen talderen batek aurrera eramana izan zela geroz eta garbiago agertu arren.
|
|
|
2003ko urtarrilean, artean osasun ministroa zen Ana Pastorrek" urtebete baino lehenago tratamendu horiek finantzazio publikoa izango zutela" agindu zuen. Nikotinaren adikzioa Espainiako hiritarren %34, 5en kontua da, eta tabakismoak astero astero 1.000
|
pertsona
hiltzen ditu, horietako heriotza asko saihestu zitezkeen arren. Horrexegatik, adikzio hori sendatzeko moduko tratamenduak baditugunez, erokeria hutsa da metodo horiek ez erabiltzea, eta osasun publikoak ez finantzatzea.
|
|
|
Andaluziako gazte batek eta Durangoko batek ez dute zigor bera izango kutxazain automatiko bat erretzeagatik. Ezagutu dut kartzelan
|
pertsona
hiltzeagatik euskal gazte horietakoa baino lehenago libre irtengo den presoa. Eramangaitza egiten zait.
|
|
|
India ezagutzen duenez ondoen, hango poliziak erabiltzen dituen tortura eta gerra zikina aipatzen ditu. 2002an poliziaren komisaldegi barruan 1.307
|
pertsona
hil omen zituzten. Alegia, protesta baketsuei bideak ixten zaizkienean, ez dela harritzekoa batzuek bortizkeriara jotzea.
|
|
|
Aseguruak indarrean dirauen bitartean
|
pertsona
hiltzen bada, kontrataturiko munta onuradunak jasoko du baina, bestela, inongo kalterik nozitu ezean, aseguru konpainiak ez du zertan indemnizazioa ordaindu.
|
|
|
IX. «Heriotzak» deritzon hirugarren atalean, berrikuntzarik garrantzitsuena izan da, hilotza desagertu edo hobiratu arren, hori inskribatzeko aukera egotea. Helburua ez da Kodean heriotza adierazpenari buruz dauden manuak ahultzea; jakina da, dudarik gabe, lege berriak jasotako kasuetan,
|
pertsona
hil egin dela.
|
|
|
Horregatik, Txillardegiren eskuetan jarri nahi nuke gertaera eta egitate lazgarri hori izendatzen duen hitzaren azalpena: . Eta etnozidioa aldiz,
|
pertsonak
hil gabe hizkuntza hiltzeari deitzen zaio. Hau da orain leku askotan gertatzen ari den fenomenoa, hain zuzen ere.
|
|
|
Gainera, emaileen batez besteko adina gero eta handiagoa izateak bihotz eta birika transplantea jasotzeko aukera gutxiago izatea dakar. Horrekin batera, organoak ematen dituzten
|
pertsonak
hil egiten dira istripu kardiobaskularren ondorioz, eta istripu horiek arestian aipatu bezalako organoak kaltetzen dituzte.
|
|
|
Hegazti gripearen birusak hiru
|
pertsona
hil ditu Vietnamen, bi haur eta heldu bat.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (OME) lau aste barru “oilasko gripearen” aurkako txerto eraginkor bat garatzea espero du. Txertoak dagoeneko bost
|
pertsona
hil ditu Vietnamen, Hanoiko ospitale pediatrikoan hil zen azken zortzi urteko neskatoa. OMEk Asian duen bulegoko Bob Dietz ek adierazi zuen Hong Kong eta Japoniako laborategiek Vietnamen berretsitako bi kasutatik lortutako birusaren laginak isolatu dituztela.
|
|
|
garapenerako erronka” txostena aurkeztu du, bitartean mundu osoan izandako hondamendi naturalak aztertu ondoren egindako azterketa. Azterketa honetako datuekin, Nazio Batuek mundu osoko gobernuei eskatu die lan gehiago egin dezatela hondamendi naturalei aurrea hartzeko eta, hartara, herrialde pobreetan urtero milaka
|
pertsona
hil ez daitezen. Txostenak dioenez, egunero 184 pertsona hiltzen dira hondamendi naturalengatik.
|
|
|
Azterketa honetako datuekin, Nazio Batuek mundu osoko gobernuei eskatu die lan gehiago egin dezatela hondamendi naturalei aurrea hartzeko eta, hartara, herrialde pobreetan urtero milaka pertsona hil ez daitezen. Txostenak dioenez, egunero 184
|
pertsona
hiltzen dira hondamendi naturalengatik. Gainera, dio hondamendi horietako asko saihets daitezkeela, nahiz eta gaur egun munduko populazioaren ia% 75 “aldian behin lurrikara, zikloi tropikal, uholde edo lehorte baten eraginpean egon”.
|
|
|
Thailandian, “oilasko gripearen” erantzulea den H5N1 birusaren ondorioz, etxeko katuak hiltzeak “azterketa zientifiko zehatzagoak” eskatzen ditu, FAOren arabera egiaztatu baino lehen. Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO) zuhurtasunez erantzun zion Asiako herrialde horretako iturri ofizialek felidoen heriotzari buruz emandako informazioari, 22
|
pertsona
hil dituen birus beraren ondorioz. NBEko organismoko adituek behin eta berriz esaten dute egin diren proben xehetasun guztiak ezagutu behar dituztela, eta, aldi berean, berriro azpimarratu dute animalia haragijalerik ez dela elikatu behar hildako hegaztien hondakinekin.
|
|
|
Baina konpromisoa askoz haratago doa. “Mailegua eskatu duen
|
pertsona
hiltzen bada (oraindik ordaintzeko dago), familia ez da behartuko zor horrekin jarraitzera”. Gainera, bezeroak Bankuaren jabeak dira, kapitalaren %96 baitute beren eskuetan, eta gainerakoa Blangadeshen gobernuarena da.
|
|
|
Guztira, 2003an, 321 pertsona kutsatu zituen SRAS enpresak aztertutako apartamentuen blokean. Urte berean 299
|
pertsona
hil ziren Hong Kongen gaixotasun horren ondorioz, 349 Txina kontinentalean eta 800 mundu osoan. Adituek ondorioztatu dutenez, aireko transmisioak azal lezake SRAS izurritearen bolumena komunitate berean.
|
|
|
Hamabi ordutik behin oinezko bat hiltzen da eta hiru egunetik behin txirrindulari bat. Ibilgailu motorduna asmatu zenetik, XIX. mendearen amaieran kalkulatzen da Espainian 285.000
|
pertsona
hil direla eta 16 milioi inguru zauritu direla. Mundu osoan, 45 milioi pertsona hil dira, eta 2.000 milioi zauritu baino gehiago.
|
|
|
Ibilgailu motorduna asmatu zenetik, XIX. mendearen amaieran kalkulatzen da Espainian 285.000 pertsona hil direla eta 16 milioi inguru zauritu direla. Mundu osoan, 45 milioi
|
pertsona
hil dira, eta 2.000 milioi zauritu baino gehiago. Europan, batez beste, 16 pertsona hiltzen dira milioi kilometroko; Espainian, berriz, 38 Montorok dio Espainiako parkea zaharra dela, gure errepideetan dabiltzan 27 milioi ibilgailuen %60k bost urte baino gehiago eta heren batek hamar baino gehiago baititu.
|
|
|
Mundu osoan, 45 milioi pertsona hil dira, eta 2.000 milioi zauritu baino gehiago. Europan, batez beste, 16
|
pertsona
hiltzen dira milioi kilometroko; Espainian, berriz, 38 Montorok dio Espainiako parkea zaharra dela, gure errepideetan dabiltzan 27 milioi ibilgailuen %60k bost urte baino gehiago eta heren batek hamar baino gehiago baititu. Gainera, espainiarrok, batez beste, 6,3 hilabetean behin berrikusten dugu ibilgailua, Europako batez besteko hiru hilabeteetan.
|
|
|
ADEPAk salatu du 276
|
pertsona
hil direla urteko lehen seihilekoan ustezko zabarkeria medikoagatik
|
|
|
Pazientearen Defentsarako Elkartearen (ADEPA) azken txostenak dioenez, 276
|
pertsona
hil dira ustez zabarkeria medikoagatik 2004ko lehen sei hilabeteetan. Erakunde horrek egoitza Madrilen du eta autonomia erkidego guztietan ditu ordezkaritzak.
|
|
|
ADEPAk bere oroimenean azpimarratzen du Osasun arloko zenbait arlotan kezka sortzen dutela, non jardueraren hazkundea pazientearen heriotza eragin duten ustezko irregulartasun horiekin batera joan baita. Adibidez, obesitate morbidoagatiko urdail murrizketen ondorioz, ADEPAk 13
|
pertsona
hil direla egiaztatu du; edo laser bidezko miopia murrizteko kirurgia lasikoaren kasuan (kirurgia errefraktiboa), 400.000 ebakuntza egin dira Espainian, eta “gero eta maizago gertatzen dira bigarren mailako kornea lesioak”. Gainera, erakundeak ondorio larriak dituzten 35 pertsonen kasua bideratzen du (itsutasuna, ikusmen bikoitza edo lausoa).
|
|
|
Sagrat Cor Ospitaleak Bartzelonako Hospital Clinic ospitalearekin lankidetzan egindako azterlan baten arabera, “European Arnaskatory Journal” aldizkaria argitaratuko du, eta, azterketa horren arabera, loaldian apnearen maiztasuna garuneko infartua duten
|
pertsonek
hiltzeko duten arriskuarekin lotuta dago. Zenbat eta apnea gehiago, orduan eta arrisku handiagoa.
|
|
|
Bero boladak 23 lagun hil ditu dagoeneko Espainian, eta 90 urteko emakume baten heriotza gehitu behar zaio Kanaria Handiko Las Palmasen. Kanarietako artxipelagoan bakarrik 13
|
pertsona
hil dira, 60 eta 90 urte bitartekoak. Adin tarte horretan daude, halaber, tenperatura altuengatik hildakoak Andaluzian, non gutxienez sei zahar hil baitira:
|
|
|
Auto gidarien eta errepideen elkarteek beren bazkideen iritziak eta egindako kontsultak oinarri hartuta (adituek aztertu dituzte), ondorio hau atera dute: joan den asteburuan izandako ezbehar kopurua jaitsi egin da (abuztuko irteera operazioa), 2003ko aldi berean baino (31
|
pertsona
hil dira, aurreko urteko 54k hil dituzte), eta Trafiko Zuzendaritza Nagusiak bide segurtasuneko gailu berriak ezarri ditu. Real Automóvil Club de España (RACE), Automobilista Europar Asoziatuak (AEA) eta Asociación Española de la Carretera (AEC) elkarteek neurri horiek abian jartzea «onartu» dute.
|
|
|
Enpresak “Motor garbiak eta seguruak” izeneko programa bi milioi ziklomotor baino gehiagoko merkatu potentzialera zuzenduta dago. 2003 urtean 351
|
pertsona
hil ziren mota horretako ibilgailuetako istripuengatik, eta 3.400 inguru zauri larriak izan ziren. Gaur egun, aseguru konpainien %8k bakarrik eskaintzen dituzte ziklomotorrentzako aseguruak.
|
|
|
Thailandiak beste heriotza bat berretsi du, eta gaixotasun horren ondorioz 30
|
pertsona
hiltzen dira
|
|
|
Alaba, hain zuzen, duela gutxi hil zen, gaixotasunaren zantzuekin. Biktima berri horrek 30
|
pertsona
hiltzen ditu “oilasko gripea” delakoaren ondorioz; 10 Thailandian eta 20 Vietnamen, 2003ko abenduan birusa berriro agertu zenetik. Azken kasu hilgarri horren berrespenak eztabaida piztu du birusaren mutazio posibleari eta gizakitik gizakiarenganako transmisioari buruz, ez baitakigu nola harrapatu zuen emakumeak gaixotasuna, ez baitzuen zuzeneko harremanik izan animalia infektatuekin.
|
|
|
Agentziaren kalkuluen arabera, substantzia horien kontsumoak bihotzeko gaixotasun koronarioa izateko duen arriskua murriztea da helburua. Gaixotasun horiek 12,5 milioi estatubatuar baino gehiagori eragiten diete, eta urtean milioi erdi
|
pertsona
hiltzen dira zuzenean. Oraingoz, elikagai eta osasun agintariek informazio kanpainak egiten dituzte kontsumitzailea zenbait elikagai kontsumitzeko arriskuaz kontzientziatzeko, batez ere osasun aurrekariak dituzten kasuetan.
|
|
|
Horregatik, antibiotiko berria gaixo horien aldeko urratsik garrantzitsuenetakoa da. Patologia horrek bi milioi
|
pertsona
hiltzen ditu urtero, eta, kutsagarria izateaz gain, erraz eta merke aurre egin diezaioketen botika askorekiko erresistentea den infekzio bihurtu da. OMEk erabiltzen dituen datuen arabera, urtero tuberkolosi erresistentearen 300.000 kasu berri gertatzen dira.
|
|
|
Creutzfeldt Jakoben gaixotasunaren aldaera bat antzematea izan zen haren jatorria. «Creutzfeldtek eta Jakobek duela 80 urte oso gaixotasun minoritarioa deskribatu zuten (milioi bat biztanleko eta urteko kasu bat), 55 urtetik gorako hasierako adina zuena eta iragarpen negargarria zuena; 1996an atzemandako aldaera ingelesak 150
|
pertsona
hil zituen Erresuma Batuan, zazpi Frantzian eta beste bat Italian, Irlandan, Kanadan eta AEBetan». Animalien elikaduran adituak deitoratu egin zuen epidemiologia zoologikoaren ikuspegitik izurrite askoz serioagoak izateak, hala nola zaldi izurria edo zerri izurria, ez duela inoiz hainbesteko kezkarik eragin.
|
|
|
|
pertsona
hilda, horien artean hiru espainair (gainontzekoak sekula santan ez
|
|
2005
|
|
|
Gizabanakoak kontzientzia ekologikoa izugarri haztea lortu da azken bi hamarkadetan eta horren eraginez hurrengo hamarkadetan ekonomian eragina izango duelakoan gaude, hau da, gizakiaren ohitura aldaketek ekonomiaren aldaketa eragin dezakete eta berrogeita hamar ehun urtera egun baino kalte txikiagoa egingo diogu ingurumenari. Baina bidean hainbat espezie eta hainbat ekosistema galduko dira, itsasertz desagertuko dira eta sarraski naturalen ondorioz milioika
|
pertsona
hilko da.
|