|
2000
|
|
|
Moduhonetan, ikuspuntu honek pertsonak gizabanako izaera eta izaera soziala ditueladio. Aintzinako psilologiek
|
pertsonaren
bizitza gizabanakoaren eta inguruarenarteko etengabeko gatazka gisa ikusten zuten. Guk, bien arteko harremanarenondoriotzat ikusten dugu, behin eta berriz aldatzen ari den eremuan?. 12
|
|
|
kulturaren erabilpenaren aurrean gaude, hots, Estatuak gorpuzten duen erabilpenaren aurrean, besteak beste, hezkuntza sistema kontrolpean duelako?; eta hau guztiz garrantzitsua da, gizarte kohesioa sustatzen baitu. Alde horretatik, ikur nazionalak eta kultura nazionala (literatura, historia?)
|
pertsonen
bizitzaren parte izanarazteko eskolak duen gaitasuna azpimarratu behar da, maila pribatu edota lokalaren eta maila publikoa edota, nazionalaren, arteko bereizketa apurtzen baitu.
|
|
|
itxura normaleko
|
pertsonen
bizitzak
|
|
2001
|
|
|
Kartzelako
|
pertsonen
bizitzak izan du iraganik. Historia aldatzea bilatu dute, eta beren buruak marginalitatean aurkitzen dira.
|
|
|
Horrenbestez, pertsonen autoestimaren oinarrian dago eta hain du eragin handia ze, bizitzaren aurrean dugun jarrera baldintzatu eta
|
pertsonaren
bizitza kalitatea arriskuan jar dezake.
|
|
|
Bestalde, gaiak, funtzioak, testuinguruak eta abar desberdinak dira espaziobakoitzean. Gainera,
|
pertsonen
bizitzan espazioek eragin desberdina dute eta haukontuan hartu beharrekoa da.
|
|
|
Hala ere, espezialista horrek azpimarratzen du gaur egungo zarata arazoaren eragile nagusia “aireko nahiz ibilgailuetako trafikoa” dela, “gutxitzen ez dena”. Hori dela eta, hirietan oinezkoentzako guneak eta lorategi txikiak sortzearen aldeko apustua egin du, ibilgailuaren erabilera
|
pertsonen
bizitzarekin “bateragarri” egiteko. Gainera, López Barriok azaltzen duenez, Espainiako hirietan “gaueko aisiak” egoera larriagotu egiten du; izan ere, pertsonen loan arazoak eragiteaz gain, hirietako erdigunea lausotzen ari da, hala nola Madril, arrazoi horrengatik etxebizitzen eta merkataritza lokalen “balio galera ekonomikoa” gertatzen baita.
|
|
|
Irudia: Davina DeVries Las koipeak
|
pertsonen
bizitzarako eta elikadura egokirako funtsezkoak diren elikagaien osagai energetikoak eta funtzionalak dira. Gure organismoa zelula kopuru handi batek osatzen du, eta zelula horietako bakoitzak gure organismoarentzat funtsezkoa den koipez osatutako larruazal fina du inguruan.
|
|
|
|
Pertsonen
bizitzak, ordea, ez du xemeikorik ere balio. Hil eta gero berriz ere beste itxura batean agertuko direla sinesten baitute.
|
|
|
Moralki bizimodu hoberena izan duenak hurrengo gorpuztean ontologikoki eta moralki bizitza modu hoberena lortuko du.
|
Pertsonen artean
bizitza modu gorena filosofoarena da.
|
|
|
ugaltzea eta elikatzea bilatzen dituen plazerraren printzipioak gidatzen duen portaera, arima begetatiboa deiturikoa; ausardia eta kemena bere bertute oinarrizkoenak dituen arima suminkorra, bulkada eta indar psikologikoaren egoitza; eta pentsatu, hausnartu eta errealitateaz jabetzen den arima kalkulatzaile edo razionala. Arima razionalak beste biak bere nagusigora biltzen dituenean
|
pertsonak
bizitza ona eraman ahal izango du, menpetasun horri esker soilik lor baitaiteke funtzioen arteko harmonia eta banako moralaren autonomia.
|
|
2002
|
|
|
Publizitatea aztertzen hasi zenetik, orain dela 125 urte, publizitatea gizarteko beste joera artistikoetatik ez dela asko aldentzen ikusi dela uste du berak. Komunikabideek eta publizitateak gune desberdinetan sartzeko dituzten bideak aldatu egin dira, akaso
|
pertsonen
bizitzan gehiegi sartu diren punturaino. «Baina publizitatea, gizartea bera bezala, aldatzen doa.
|
|
|
Jasaten duen
|
pertsonaren
bizitzan eragin negatiboa izaten du azkenean insomnioak, gaua iristeko beldur izaten baita, atsedenarekiko hitzordu indarberritzaile eta atsegina izan behar lukeena, benetako oinaze bihurtzen baita.
|
|
|
Azkenik, kontuan hartu beharreko beste alderdi bat, gizarte zibilak nola duen eta zein eremu edo esparrutan parte hartu nahi duen zehaztea da. Ildohorretan, erronka horrek garrantzitsua edo lehentasun handikoa den beste batekinduen lotura azpimarratu behar da,
|
pertsonen
bizitzaren alderdi ezberdinetan adostasuna lortzeari dagokionarekin duena, hain zuzen. Erronka horretan ez dira bizi kalitateari buruzko aldagai ekonomiko edo materialak sartzen, eta berariaz azpimarratzen da ongizate berarekin estuki loturik dauden batasun balioak sortzekopremia.
|
|
|
Horietatik 16 Mataró ospitalean ingresatuta daude, horietako bat 42 urteko gizon bat, Zainketa Intentsiboetako Unitatean. Agerraldi honek bi
|
pertsonaren
bizitza jaso du: 83 urteko emakume bat, arazo kardiobaskularrak dituena eta hilaren 12an hil zena.
|
|
|
Geneek
|
pertsonen
bizitza markatzen dute. Azido desoxirribonukleikoa (DNA) informazio genetikoaren oinarri konplexua da, eta gaixotasunen zergatia aztertzen du.
|
|
2003
|
|
|
LAU liburuxka gehitu dizkio Jaurlaritzak orain artean «Bidegileak» bilduman plazaratutakoei. 26, 27, 28 eta 29 aleetan, guztira, euskal kulturan garrantzitsu izan diren hamasei
|
pertsonen
bizitza eta lana bildu dira. 26.ean, Fernando Artola «Bordari», Iñaki Eizmendi «Basarri», Maite Barnetxe eta Mariano Izetaren berri jaso dute.
|
|
|
2) Erregimen itxiko barneratzea aplikatu ahal izateko, nahitaezkoa da egitateen deskripzioan eta kalifikazio juridikoan ezartzea egitate horiek pertsonen aurkako indarkeriaz edo larderiaz burutu direla, edo, bestela, jardutean arrisku larrian jarri dela
|
pertsonen
bizitza edo osotasun fisikoa.
|
|
|
Egitateak burutzeko unean gizabanakoak hamasei urte baditu, neurrien iraupena, askoz jota, bost urtekoa izan daiteke, baldin eta delitua pertsonen aurkako indarkeriaz nahiz larderiaz burutu bada, edo jardutean arrisku larrian jarri bada
|
pertsonen
bizitza edo osotasun fisikoa, eta talde teknikoak bere txostenean aholkatzen badu neurria luzatzea. Kasu horietan, ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea bada, horren iraupena berrehun ordu artekoa izan daiteke; eta asteburuko egotaldia bada, ordea, hamasei asteburukoa.
|
|
|
Horregatik, esku hartze hezitzaile orok adingabeen ingurunearen gainean zabaldu behar du bere eragina, horrek ematen baitio benetako zentzua. Araua hautsi duen
|
pertsonaren
bizitza normalizatzeko asmoz zehaztuko da non biziko den ezarritako neurria betetzen duen bitartean, baita zein heziketa edo osasun zentrora joango den, bere nortasunaren eta bere familiaren inguruabarren arabera gizartean bizitzeko gaitasuna eskura dezan, betiere gizarteak haren adin bereko beste edozein gazteri eskaintzen dizkion gizarte baliabideen sare bera erabiliz.
|
|
|
Txinako hegoaldean dagoen Cantón eskualdeko mediku batek (64 urte) sartu zuen Hong Kong hirian pneumonia atipikoa. Atzo zabaldutako azken datuen arabera, 15
|
pertsonaren
bizitza amaitu da. Hilgarrietako bat, hain zuzen ere, kutsaduraren hasierako iturri gisa jardun zuen medikua izan zen.
|
|
|
Azkenaldian erabili den ikuspegi berria hartuz, eta baliabide naturalen kontserbazioa eta horiek gizateriari ekartzen dizkioten ondasun eta zerbitzuak erlazionatuz, txostenak koralezko arrezifeek munduko ekonomiarako duten garrantzia azpimarratzen du, baliabide ekonomikoen urteko ekoizpena 800.000 milioi eurokoa baita, aberastasun biologiko handiaz gain. Aldiz, Adenatik diotenez, planetako koralezko arrezifeen ia% 60k galdu edo suntsitu egingo dituzte hurrengo 30 urteetan, diru sarrerak murrizteak (kasu batzuetan% 75era artekoak) eta enplegua eta elikadura iturriak galtzeak milioika
|
pertsonen
bizitza arriskuan jartzen dute. Izan ere, koralezko arrezifeek funtsezko zeregina dute garatzeko bidean dauden herrialdeetan mila milioi pertsona baino gehiagori proteinak ematen.
|
|
|
Txinako Guangdong probintzian dago Shenzhen hiria. Pneumonia atipikoaren epidemiak gehien eragiten dien eskualdeetako bat da Guangdong, eta dagoeneko 181
|
pertsonaren
bizitza kobratu da herrialdean.
|
|
|
Urtero, Peruko Andeetan, zero azpiko 20 gradurainoko tenperaturek kalte handiak eragiten dituzte eskualdeko populaziorik ahulenean. Azken hilabetean, 150 haur eta 25 emakume haurdun hil dira pneumoniaren ondorioz, eta milaka
|
pertsonen
bizitza arriskuan dago hotz bolada biziaren ondorioz. Egoera horren ondorioz, erakunde humanitarioak mobilizatu egin dira Altiplanoko komunitateei laguntzeko, 4.000 metroko altueran isolatuta baitaude.
|
|
|
Gobernuaren arabera, hamar milioi espainiarrek (horietatik hiru milioi eta erdi ezgaituak dira) eta gainerakoak (familiakoak) lege honen onurak izango dituzte. Arau honek indarra hartzen duenean, botere publikoek bereizkeriaren aurkako neurriak hartu dituzte eta ezgaitasuna duten
|
pertsonek
bizitza sozialean parte hartzeko dituzten zailtasunak konpentsatu. Oposizioko bozeramaileek esan zuten Senatuaren zuzenketek, Kongresuko Osoko Bilkurak lagunduta, Gobernuaren jatorrizko testua hobetzea dakartela, baina desgaitasuna duten pertsonen helmenaren inguruan desadostasuna agertu zuten.
|
|
|
Ohetik zazpi segundo lehenago altxatu balitz bezala. Eta nortasun handia izan behar du
|
pertsonak
bizitza osoan argazki bat, bi edo hiru bakarrik egingo dituela jakin eta orraztu gabe egiteko. Eta munduko entziklopedia guztietan, biografia guztietan eta zientzia liburu guztietan ilea harrotuta ageri zen Van’t Hoff.
|
|
|
Pentsatzen hasi zen Martina eta inguruan bizi ziren
|
pertsonen
bizitzak errepasatu zituen, baina guztiak ziren dendariak edo ospitaleetan egiten zuten lan edo bulegoetan, eta ordu asko ematen zituzten lanean; hamazazpi edo hamazortzi ordu egunean igual, laneko orduak kalitate handieneko orduak direlako eta doble balio dutelako. Eta lanetik irten eta gero desegin egiten ziren pertsona horiek, sofa marroi batean, eta ez zeukaten astirik bitxikeriak egiteko.
|
|
|
Zenbat dira guztira. Zer da, bada, denbora labur hori
|
pertsonaren
bizitzan. Asko niretzat, hilda nagoen honentzat, baina deus ere ez denbora guztia aurrean daukan zu bezalako batentzat.
|
|
2004
|
|
|
PPren politika oldarkorrak herritarrak izutu ditu. Espainiako gizarteak diktaduratik demokraziara iragatean lortu zituen askatasun baloreak berreskuratu nahi zituen, balore horien galeraz jabetu zen kanpainaren azken egunetan
|
pertsonen
bizitza hain nabarmen manipulatzen ikustean. Bi egunetan gizartea jabetu zen gobernu honek terrorismo nazionalaz eta nazioartekoaz egin zuen erabilpenaz.
|
|
|
Ez al da hezkuntzaren helburu nagusia ikaslearen prestakuntza integrala? Eta zer da erlijioa,
|
pertsonaren
bizitzaren funtsezko zati bat ez bada. Etengabe gauzatu behar den moral kolektiboaren oinarrien inguruko eztabaidan, eskolak zeresan handia du.
|
|
|
Eskolatik kanporatutako
|
pertsona
bizitza sozialean sartzeko baliabiderik gabe geratu da; espezializazio maila apala eskatzen duen lanbide batean hasteko ere eskolatik pasatu behar izan du, hara: munduan pobrezia zorroak hezkuntza gabeziarekin hertsiki lotuak daude, ez bakarrik garatu gabeko herrialdeetan.
|
|
|
Beste
|
pertsonen
bizitza ez da zuk uste duzun bezain zoragarria.
|
|
|
Merezi al du? Nire ustez,
|
pertsonak
bizitza gozatu behar du.
|
|
|
Vietnamen desatatutako hegazti gripeak gutxienez lau
|
pertsonaren
bizitza eta 70.000 animalia hil behar izan ditu.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, uste du, elikagai berrien edo elikagai osagai berrien esparruan, ez dela baztertu behar itxuran dauden desberdintasun txikiek ere ondorio larriak izan ditzaketela osasun publikoan, elikagaiaren edo osagaiaren kaltegabetasuna egiaztatu bitartean behintzat. Estatuen boterea Justizia Auzitegiak berak onartzen du, harmonizaziorik ezean, eta ikerketa zientifikoaren egungo egoeran zalantzak dauden neurrian, estatu kideek, EE Itunaren arabera, murriztu egin dezaketela beste estatu kide batean osasuna eta
|
pertsonen
bizitza babesteagatik legez merkaturatzen diren elikagaiak merkaturatzea. Kasu honetan, Alemaniako agintariek, kasuren batean, eta zenbait produktu merkaturatzeari uko egiteko, herritarren nutrizio premia falta alegatu zuten, nahiz eta beste estatu kide batean legez fabrikatu eta merkaturatu.
|
|
|
Haurraren “txartel” berrian, bere datu pertsonalez gain, hatz erakusleen eta erdi eskubideen aztarnak agertuko dira, baita amaren indizearenak ere. Garridok azaldu duenez, aztarna digitala umetoki barneko 120 egunetan sortzen da, eta ez da aldatzen
|
pertsonaren
bizitza osoan; zailtasunak, berriz, jaioberri bat hartzeko oztopo ziren, haren erliebe digitalak oso txikiak eta finkagarriak baitira. Irakurgailu optikoa Tintaz inprimatzeko ohiko sistema baztertu egin da, aztarna eskaneatzen duen irakurgailu optiko baten mesedetan, eta, gero, 16 diametrora zabaldu da, Miguel Ángel Santana Polizia Zientifikoko komisario nagusiak adierazi duenez.
|
|
|
Jatorrizkoak bezala, berreratutako birusak arratoiak hil zituen egun gutxitan. NBEren arabera, hegazti gripearen birusak Asian gutxienez 63
|
pertsonaren
bizitza suntsitu du azken urtean. Adituek diotenez, gizakien infekzio kasuak kutsatutako hegaztiekin kontaktu zuzenaren bidez gertatu ziren, baina, oraingoz, baztertu egiten dute pertsonen artean birusaren transmisioaren ebidentziak egotea.
|
|
|
alde batetik askatasun indibidualak ditugu, adierazpen askatasunetik hasi eta tortura galaraztera iritsiz; eta bestetik multzo zabalago bat, bertan baitira osasunerako eskubidea, etxebizitzarako eskubidea, etab. Horrela, eta eskubide multzoa handitzera joz gero mugimenduaren eraginkortasuna, oro har, ahulduko ote zen beldurrez, halako errefus moduko bat ikusten da ingurumena giza eskubidetzat hartzeko unean, nahiz itun biek berariaz aipatzen duten natur ingurunea. Ingurumen egokiak, Lurreko
|
pertsonen
bizitzarako funtsezko eskubide gisa, ezagu  tzarik lortu ez duelarik historian zehar nazioarteko zuzenbidean, ingurumenaren babesa eta planetaren beraren mugak saihestu egin dira nolabait.
|
|
2006
|
|
|
Neba arreben arteko harremanak esanguratsuak dira
|
pertsonen
bizitza guztianzehar: haurride txikiago baten jaiotza familia sistemako erlazio guztiak baldintzatzen hasten den gertakizun oso garrantzitsua dugu.
|
|
|
Mendebaldeko gizartean ezgaitasunaren eredu menderatzailea medikoa edobanakoa izan den arren (ezgaitasuna banakoaren arazoa zen, medikuntzaren ikuspegitik trata zitekeen gaixotasuna), ezgaitasuna duten pertsonak ez dira, halabeharrez, gaixoak, eta askok ezgaitasun sendaezina dute (Oliver eta Sapey, 1999). Ezgaitasuna duten
|
pertsonak
bizitza osoan gaixo papera egitera behartzen dituenikuspegia ez da zuzena; gainera, ez du haurraren, ez familiaren ongizatea sustatzen.
|
|
|
Iritzi kritikoak ezagutzan oinarritutako adierazpenak dira; halaber, gertaerak, izaera faktikoa duten egoerak, balio judizioak, gustuko iritziak edo iritzi estetikoak, denak ere? adierazpen askatasunaren eskubideak babesten ditu (EK 20 art.). Iritzi desleialak, berriz, gertaera objektiboekin loturik daude, baina egiazkoak diren jakiteko, ezin zaie kontrola ezarri,
|
pertsonaren
bizitza pribatuaren, intimitatearen edo duintasunaren aurkakoak direlako. LDLren 9 artikuluaren exceptio veritatis delakoak ezin du horrelako jokaerarik babestu; alderantziz, zigortu egin behar du; EKren 10 eta 18 artikuluetan ere, babestuta daude balio horiek guztiak.
|
|
|
“Izuaren aurkako gerraren” testuinguruan giza eskubideen aurkako bost urteko erasoaren ondoren, badirudi egoera aldatzen ari dela. Seguru asko, mundu osoko milioika
|
pertsonaren
bizitza hondatuta geratu zen oinarrizko eskubideak ukatzeagatik. Mundu osoko milioika pertsonaren bizitza hondatuta geratu zen oinarrizko eskubideak ukatzeagatik “Gerrak eta talde armatuen erasoek, goseteak, gaixotasunek eta hondamendi naturalek arriskuan jarri zuten giza segurtasuna.
|
|
|
Seguru asko, mundu osoko milioika pertsonaren bizitza hondatuta geratu zen oinarrizko eskubideak ukatzeagatik. Mundu osoko milioika
|
pertsonaren
bizitza hondatuta geratu zen oinarrizko eskubideak ukatzeagatik “Gerrak eta talde armatuen erasoek, goseteak, gaixotasunek eta hondamendi naturalek arriskuan jarri zuten giza segurtasuna. Eta askatasunak murriztu egin ziren errepresioaren, diskriminazioaren eta gizarte bazterketaren erruz”.
|
|
|
Edozein
|
pertsonaren
bizitzan ba omen dira une berezi batzuk zeinetan erabakitzen baita pertsona horren etorkizuna. Behar den garaian behar den lekuan egotea deitzen diote pragmatikoek une horri.
|
|
2007
|
|
|
Aipatutako esparru horiek
|
pertsonen
bizitza pribatuarekin lotuak daude eta horietan legeek eta arauek eragin gutxiago dute. Esparru hauetan, beraz, hizkuntza ohituretan eragiteko bestelako bideak jorratu behar dira:
|
|
|
Ekipamendu mediko horrek, bat bateko heriotza nozitzeko aurreneko seinalea bat bateko heriotza bera izan dezaketen
|
pertsonen
bizitza salbatzeko balioko du, agian.
|
|
|
Aurreko paragrafoetan ezarritako zigorrak goiko erdian ezarriko dira, baldin eta egitateak gauzatzean
|
pertsonen
bizitza, osasuna edo osotasuna arriskuan jarri bada edota biktima adingabea bada.
|
|
|
1 Edozein tokitan jartzea entzuteko edo filmatzeko aparatuak, gailu optikoak edo
|
pertsonen
bizitza intimoa grabatzeko nahiz erreproduzitzeko balio duten bideetatik beste edozein.
|
|
|
2 Entzuteko aparatuak, gailu optikoak edo beste edozein bide erabiltzea,
|
pertsonen
bizitza intimoa ezagutzeko, edo bide horiek zein pertsonak erabili eta pertsona horrentzat ez diren adierazpen edo gutun pribatuak ezagutzeko, bai eta horiek grabatzea, erregistratzea edo erreproduzitzea ere.
|
|
|
3) Afiliazioa da sistemaren aplikazio esparruko
|
pertsonen
bizitza osorako.
|
|
|
Hala ere, EKren 120.1 artikuluan ezarritakoaren arabera, legeak salbuespenak ezarri ditzake, nazioarteko hitzarmenekin bat etorriz. Kasu batzuetan hala jokatzen du,
|
pertsonen
bizitza pribatua, alderdien bizitza, ordena publikoa, nazioaren segurtasuna, etab. jokoan daudenean, etab. (1984ko ekainaren 28ko GEEAE. Campbell eta Fell kasua?).
|
|
|
Hona hemen jokaerok: oinarrizko askatasun eta eskubideak modu sistematikoan urratzea,
|
pertsonen
bizitza edo osotasunaren aurkako atentatuak sustatuz, justifikatuz edo errugabetuz, edo pertsonak baztertu edo jazartzea horien ideologia, erlijio, sinesmen, naziotasun, arraza, sexu edo sexu joeraren zioz; indarkeria sustatu, lagundu edo legitimatzea helburu politikoak lortzeko edo demokrazia, aniztasuna eta askatasun politikoak gauzatzeko baldintza zehatzak desagerrarazteko; antolakunde terrori...
|
|
|
Legearen 7 artikuluan, 2 artikuluko babes esparruan aipatutako «bidegabeko esku sartzeak» deskribatu dira: Edozein tokitan jartzea entzuteko edo filmatzeko aparatuak, gailu optikoak edo
|
pertsonen
bizitza intimoa grabatzeko nahiz erreproduzitzeko balio duten bideetatik beste edozein; entzuteko aparatuak, gailu optikoak edo beste edozein bide erabiltzea, pertsonen bizitza intimoa ezagutzeko, edo bide horiek zein pertsonak erabili eta pertsona horrentzat ez diren adierazpen edo gutun pribatuak ezagutzeko, bai eta horiek grabatzea, erregistratzea edo erreproduzitzea ere; pertsona edo familiar...
|
|
|
Legearen 7 artikuluan, 2 artikuluko babes esparruan aipatutako «bidegabeko esku sartzeak» deskribatu dira: Edozein tokitan jartzea entzuteko edo filmatzeko aparatuak, gailu optikoak edo pertsonen bizitza intimoa grabatzeko nahiz erreproduzitzeko balio duten bideetatik beste edozein; entzuteko aparatuak, gailu optikoak edo beste edozein bide erabiltzea,
|
pertsonen
bizitza intimoa ezagutzeko, edo bide horiek zein pertsonak erabili eta pertsona horrentzat ez diren adierazpen edo gutun pribatuak ezagutzeko, bai eta horiek grabatzea, erregistratzea edo erreproduzitzea ere; pertsona edo familiaren bizitza intimoari buruzko egitateak zabaltzea, egitate horiek eragina dutela pertsona edo familia horren entzute eta izen onean, bai eta gutunen, oroitzapenen edo iza...
|
|
|
uztailaren 20ko 254/ 1993; maiatzaren 9ko 143/ 1994; urtarrilaren 13ko 11/ 1998; maiatzaren 4ko 94/ 1998; azaroaren 8ko 202/ 1999). Hori dela eta,
|
pertsonaren
bizitza pribatuaren eta horren izen onaren bermeak, gaur egun, dimentsio positiboa du eta dimentsio hori intimitaterako oinarrizko eskubidearen berezko esparrua baino harago doa; norberari buruzko datuak kontrolatzeko eskubidea izango litzateke. Modu horretan, EKren 18.4 artikuluak hitzez hitz eskubide hori eta intimitaterako eskubidea lotu arren, Konstituzio Auzitegiak, azaroaren 30eko 292/ 2000 epaian, DBLO aztertzen duen horretan, argi eta garbi bereizi ditu datuak babesteko oinarrizko eskubidea edo informatika askatasuna eta intimitaterako eskubidea.
|
|
|
Datuak izaera pertsonalekoak izateak ez du esan nahi
|
pertsonaren
bizitza pribatuari dagozkionak soilik babesten direnik. Gizabanakoa identifikatzeko balio duten datu guztiak, bere ideologia, arraza, sexua, ekonomia, etab. identifikatzeko erabil daitezkeen guztiak ere babestu egiten dira.
|
|
|
Amaitzeko, eta Konstituzioak horri buruz ezer esan ez arren, etxebizitza partikularretan titularren baimenik gabe sartzea debekatuta ez dagoela ulertu behar da, betiere, beharrezkoa edo ezinbestekoa bada (gogoan izan dezagun, esaterako, berehalako laguntza eman behar denean,
|
pertsonen
bizitza edo segurtasuna arriskuan daudenean, etab., maiatzaren 29ko 136/ 2000 KAE?). Kasu horietan, agintaritzaren agenteak edo partikularrak etxebizitzan sartzean ez da etxebizitzaren bortxaezintasuna urratzen, eta horren frogarik nabarmenena da jardun hori ez dela jaso Zigor Kodeak bortxaezintasun hori babesteko ezarri dituen delituetan; izan ere, kasu horietan izan ezik, eskubide hori urratzearen ondorioa argia da:
|
|
|
Baina... (on)
|
pertsonaren
bizitzan gertatu diren gauza guztiak batera hartu behar ditugu. ... (off) Zerk bultzatu zuen, zer egin zuen, nolako pertsona den.
|
|
|
|
Pertsonaren
bizitza kulturalak ez du horren neurri handiko estalkirik, gizatamainakoa baizik. Gure arbasoek jada bazekiten bezala, burua burusiarekin estalinahi izatekotan, oinak agerian utziko ditugu.
|
|
|
Bost
|
pertsonaren
bizitza gurutzatu egingo da New Yorken, udazkeneko egun batean.
|
|
|
Bost
|
pertsonaren
bizitza gurutzatu egingo da New Yorken, udazkeneko egun batean.
|
|
|
Bost
|
pertsonaren
bizitza gurutzatu egingo da New Yorken, egun batean, udazkeneAN.
|
|
|
Bost
|
pertsonaren
bizitza gurutzatu egingo da New Yorken, udazkeneAN, egun batean.
|
|
|
Fernández Arandaren arabera, “ihes balbula bat da, modu konstante eta erregularrean”. “Koadro horiek garaiz diagnostikatzen dira, sindrome partzialak direnez,
|
pertsonen
bizitzan gutxiago eragiten dutelako eta kontsultara gutxiago motibatzen direlako. EJNren ondorioak nabaritzen ez baditu, motibazioa txikiagoa da”, gaineratu du.
|
|
|
PK Zientziak berriro gaitzetsi du «haurrak ez direla jakiten» ustea ulertezina eta faltsua dela. Antsietatea eta Estresa Aztertzeko Espainiako Elkarteak (SEAS) azaltzen duenez, estres postraumatikoaren nahastea (TEPT) gertaera traumatiko bat (atentatua, bortxaketa, erasoa, bahiketa edo istripua) jasan edo behatu ondoren sortzen da, non
|
pertsonen
bizitza arriskuan baitago. Kaltetuek gertaera traumatiko hori behin eta berriz bizi dute, gertaeraren irudiak (flash-back) berriz esperimentatzen baitituzte, beren borondatearen kontra, denborak aurrera egin arren, eta antsietate erreakzio bortitzekin batera.
|
|
|
Baina, FAOk sinatutako eskaeraren arabera, ahalegin horrek ez al du, batzuetan, onura baino kalte gehiago eragiten? Aukera hori, halaber, irabazi asmorik gabeko erakunde nazional askok planteatzen dute, eta horiek, era berean, FAOren proposamena ‘koherentetzat’ hartzen dute, ahaztu gabe elikagai laguntzak milioika
|
pertsonaren
bizitzak salbatu dituela eta beste eginkizun garrantzitsu batzuk dituela, hala nola haurrak eskolara joaten jarraitzea edo haurdun dauden emakumeen dieta osatzea. “Laguntza horrek tokiko merkatuak aldatu eta tokiko elikadura sistemak berreskuratzeko gaitasuna ahuldu ahal izateko oztopo ez den errealitatea, une okerrera iristen denean edo okerreko biztanleriari zuzenduta dagoenean”, ziurtatu du Nazio Batuen Erakundeak.
|
|
|
Hildakoen kopuruak gora egin du abuztuan. Joan den igandean goizaldera arte, 241
|
pertsonak
bizitza galdu zuten 201 istripu hilgarritan, Trafiko Zuzendaritza Nagusiaren (DGT) datuen arabera. Atzo M hildako hiru lagunen balantzea.
|
|
|
Azkenean, gizakiengan eraginkorra izango balitz, gaur egun saguetan bizitzen ari den bizitza luzatzeko pilula batek hamabi urte inguruko
|
pertsonen
bizitza luzatu lezake, John Speakman zientzialari britainiarraren ondorioen arabera. Pastilla horren oinarrizko osagaietako bat tiroxina da, UCP2 proteina aktibatzeko gai den hormona antioxidatzailea.
|
|
|
Zigor, isun eta zehapen berberak ezarriko zaizkie botatako arnasan litroko 0,60 miligramo baino alkohol tasa handiagoa edo odolean litroko 1,2 gramo baino handiagoa duten ibilgailuei. Gainera, “ausarkeria nabarmenarekin” eta
|
pertsonen
bizitza eta osotasunerako arrisku zehatzarekin gidatzen dutenei sei hilabetetik bi urtera bitarteko espetxealdia ezarriko zaie, eta gidabaimena urte batetik sei urtera bitarte kenduko zaie. Ausarkeriaz gidatzeari “besteen bizitzagatiko mespretxu nabarmenaren” astungarria gehitzen bazaio —epaile batek zehaztu du hori—, zigorrak bi urtetik bost urtera bitarteko espetxean egon eta sei urtetik hamar urtera bitarteko baimena kenduko da.
|
|
|
Espetxe zigor, isun edo zehapen berberak ezartzen zaizkie drogen edo alkoholaren eraginpean gidatzeagatik atxilotuei, baldin eta jaurtitako arnasan 0,60 miligramo baino alkohol tasa handiagoa badute litroko, edo 1,2 g odoleko litro bakoitzeko. Gainera, “ageriko ausarkeriaz” eta
|
pertsonen
bizitza eta osotasunerako arriskuz gidatzen dutenei sei hilabetetik bi urte arteko espetxe zigorra ezarriko zaie, eta aldi berean, urtebetetik sei urte arteko gidabaimena kentzea. Horrekin batera, besteen bizitzagatiko mespretxu nabarmenaren astungarria gertatzen bada, bi urtetik bost urtera bitarteko espetxealdi zigorra ezarriko da eta sei urtetik hamar urtera bitarteko baimena kenduko da.
|
|
|
" Hezkuntza ezin daiteke ustekabeko abentura bat izan, ez eta bermerik gabeko esperimentu bat:
|
pertsonen
bizitza doakigu hezkuntzan, eta pertsonen bizitzarekin ez da jolasten" 102 Berme kontua gehiegizkoa da seguruenik —etikak ezin digu ekintza pedagogiko zuzenerako errezetarik eskaini—, baina horrek ez du esan nahi ekintza horren helburuaz galdetzeko beharra ez dagoenik, eta are gutxiago erabakitakoaren inguruko erantzukizun pertsonala desegiten denik. Lowischek, horregatik," argibideak eskainiko dituen etika pedagogiko" baten beharra aldarrikatzen du, zeinari esker gizabanakoak" judiziorako eta ekintzarako bere konpetentzia morala, baita erantzukizunaren pertzepziorako bere konpetentzia" osatu ahal izango dituen103 Eta bukatzeko ohar labur bat:
|
|
|
" Hezkuntza ezin daiteke ustekabeko abentura bat izan, ez eta bermerik gabeko esperimentu bat: pertsonen bizitza doakigu hezkuntzan, eta
|
pertsonen
bizitzarekin ez da jolasten" 102 Berme kontua gehiegizkoa da seguruenik —etikak ezin digu ekintza pedagogiko zuzenerako errezetarik eskaini—, baina horrek ez du esan nahi ekintza horren helburuaz galdetzeko beharra ez dagoenik, eta are gutxiago erabakitakoaren inguruko erantzukizun pertsonala desegiten denik. Lowischek, horregatik," argibideak eskainiko dituen etika pedagogiko" baten beharra aldarrikatzen du, zeinari esker gizabanakoak" judiziorako eta ekintzarako bere konpetentzia morala, baita erantzukizunaren pertzepziorako bere konpetentzia" osatu ahal izango dituen103 Eta bukatzeko ohar labur bat:
|
|
2008
|
|
|
Andrazko haren beldurrak, harreman sexualik barik egon zen tarte horretan bere sexuarekin zelan jokatu eban eta abar irudikatzen hasi nintzen.Sexuaren inguruan sortzen dena be islatzen dozu liburuan…Sexuari buruzko eszenak benetan diren moduan kontatzen dira, eta besterik ez dago.
|
Pertsonen
bizitzako parte bat argi eta garbi deskribatzea da, eta horrek ez dauka pornografiagaz zerikusirik.Horri buruz berba egitea gatx egiten bajaku, idaztea…Idaztea norberak bakarrik dagoela egiten dau; hau da, nik intimitatea daukat idazteko. Ezin naz lotsatu pertsona bat aurrean daukadalako, eta berba egitean hori gertatu litxakit.
|
|
|
Eraikina Djenne ko buztinezko eraikinetan inspiratuta dago eta barruan herrialde honen aberastasunen zati txiki bat dago, liluratzeko aski eta sobera. Banbara etxe tradizional batetik abiatu eta herrialdeko beste etnietako dozenaka objektu daude,
|
pertsonaren
bizitza gidatzen duten bidea eginez gutxi asko erritu iniziatikoen eskutik. Djenne inguruan eta beste gune arkeologiko batzuetan topatutako historiaurreko harri eta objektuen ostean, txundituta uzten zaituen aretora sartzen zara, maskara, estatua, txotxongilo, fetitxe eta musika tresnei begira.
|
|
|
Bestalde aipatzekoa da ere, garai hartan eliztar izateak
|
pertsonen
bizitza pribatuan sartzeko aukera zabala ematen bazuen ere, Azkue ez zela halako gauzen zalea izan. Adibidez, Resurrecionen loba Santa Azkuek osabari bere konfesore izateko eskatu ziolarik, hola erantzun zion honek:
|
|
|
Bestalde, bizi zikloaren ikuspegiak ekarpen garrantzitsuak egin dizkio
|
pertsonen
bizitza osoan zehar gertatzen den garapenaren azterketari, eta, horren ondorioz, gainditu egin du lehen aldien eremua, orain dela gutxi arte garapenaren psikologiak oinarri izan duen eremua, hain zuzen. Horregatik, tarte garrantzitsua emango zaio
|
|
|
Garapena
|
pertsonen
bizitza osoan zehar kontuan izatea.
|
|
|
Garapena
|
pertsonen
bizitzako lehen aldian kontuan hartzea, bereziki, haurtzaroan eta nerabezaroan.
|
|
|
Garapena
|
pertsonen
bizitzako bigarren aldian kontuan hartzea, bereziki, helduaroan eta zahartzaroan.
|
|
|
Azterlan baten arabera, 12 urte baino gehiagoko ikasketak dituzten
|
pertsonen artean
bizitza luzera handitu egin da.
|
|
|
35.000 heriotza Bihotzeko bat bateko heriotza da Espainiako heriotza eragile nagusia. Josep Brugada Bartzelonako Ospitale Klinikoko Toraxaren Institutuko zuzendariaren arabera, 35.000
|
pertsonaren
bizitza kobratzen da urtero. Heriotza horietako asko saihets litezke eskuko desfibriladore baten bidez. Izan ere, gailu horiek lehen minutuetan erabiltzeak bizitza salba dezake, eta oso erraz erabiltzen dira.
|
|
|
Elikadura urratze txiki bakoitzak erruduntasun eta frustrazio sentimendu gero eta sendoagoak ditu. Baztertu egiten da “naturala” ez den guztia, eta horrek eragin oso negatiboa du
|
pertsonaren
bizitza sozialean. Pertsona horientzat pentsaezina da etxetik kanpo taberna edo jatetxe batean jatea.
|
|
|
“Hala ere, hutsune horiek gorabehera, herritarren %53k, gutxienez, arnasten du aire kutsatua, hau da, legezko mugak edo OMEk gomendatutakoak gainditzen dituen airea”, gehitu du. 16.000 heriotza Ecologistas en Acción elkarteak gogorarazi du, Ingurumen Ministerioaren datuen arabera, airearen poluzioa 16.000
|
pertsonaren
bizitza dela urtean Estatu osoan, eta zirkulazio istripuetan lau aldiz baino gehiago hiltzen dela. “Partikula esekiak (PM10) dira kutsatzaile problematikoenak:
|
|
|
Lan honek agerian uzten du giza eskubideen klausula eraginkorrik gabe posible litzatekeela agiri horrek ahulenak ez babestea. “Gobernuek nazioarteko arma transferentzia arduragabeen ondorio beldurgarriei kasurik egiten jarrai dezakete, edo beren betebeharrak bete ditzakete giza eskubideei buruzko “urrezko araua” duen tratatu batean,
|
pertsonen
bizitzak salbatzen eta bizibideak babesten lagunduko duena”, adierazi zuen Helen Hughes ek, txostenaren arduradunetako batek. Erakunde humanitarioak Boli Kostan, Somalian eta Darfurren, Sudanen, NBEren arma bahituraren bortxaketek nola jarraitzen duten kontatzen du, “lege nazional ahulen eta gobernu batzuen konpromiso eta gaitasun faltaren ondorioz, eta horrek are gehiago eragiten du tratatu eraginkorraren beharra”.
|
|
|
Guztira, Australia, Kanada, Frantzia, Alemania, Italia, Portugal, Espainia, Erresuma Batua eta AEBetako 697 psikiatra. familiako zaintzaileek duten eraginari, estigmari, tratamenduarekiko atxikimendu faltari eta buru eritasuna duten
|
pertsonen
bizitzari buruzko iritziak bateratu zituzten inkesta baten bidez. Aurkikuntzek agerian uzten dute buru eritasunaren etengabeko berrerortzeak ondorio suntsitzaileak izan ditzakeela, bai pazienteentzat bai haien familientzat, eta ospitaleratzeko, lana galtzeko, kartzelan sartzeko edo bere buruaz beste egiteko joera areagotzen dutela. Azterketa hori, “Keeping Care Complete” serieko bigarrena (arreta integralari eutsita), 2006an 1.082 zaintzaile eta senideren artean egindako beste azterketa baten ondorioetatik abiatzen da.
|
|
|
Izan ere, enpresariek sistematikoki saihesten dute, gehienetan, araudia. Berehalako etekinen pilaketa, segurtasun eza eta prekarietatea
|
pertsonen
bizitza eta osasunaren gainetik daude. Beren ardurei uko eginez, langileen osasuna eta segurtasuna bermatu luketen erakundeek jarrera hau onartu dute, edo bederen, ez dute mugatu.
|
|
|
Egitasmoa berritzailea eta aitzindaria da, eta familientzako atsedenaldi psikologikoa da. Izan ere, adimen urritasuna duten
|
pertsonen
bizitza gero eta luzeagoa da, eta zaintzaileek gehienetan gurasoak dira zalantza bat dute: nork zainduko du nire senidea niri ezer gertatzen bazait?
|
|
|
Hori egiten dugu antzezleek, ezta? Azken finean, oso urrun dauden
|
pertsonen
bizitza edo ideia hartu eta geure erara itzultzen dugu, gorpuzteko eta jendeari gero transmititzeko. Antzezleak itzultzaileak gara».
|
|
|
Ez dakit zoriontsuago eginen zaituen, baina gaia normalizatuko litzatekeela argi dago.
|
Pertsonen
bizitzan sartu litzateke heriotzaren gaia. Egunero telebistan, adibidez, zenbat hildako ikusten ditugu?
|
|
2009
|
|
|
Garzon epaileak oraingoan ez zuen prebarikaziorik egingo hala jokatzearekin, baina herritar soilak baldin badaki epaile izarraren erabakiak negoziazioa burutu behar duen Gobernuari zer dakarkion, are gehiago Garzonek berak. Legeak lege,
|
pertsonen
bizitza arriskuan jartzen duten jokabideek ere izan lukete lekurik zigor araudietan, gutxien gutxienez epaile edo agintari hori kargugabetzeko.
|
|
|
Zenbait ikerketak erakutsi dutenez, gazte gaztetatik elikadura arau egokiak barneratzen dituzten
|
pertsonek
bizitza osoan berdin jarraitzeko joera izaten dute.
|
|
|
La buena vida, egingarriak ziruditen ametsakTxileko Santiago hirian girotuta dago filma. La buena vida filmean euren ametsak betetzea helburu duten lau
|
pertsonen
bizitzak gurutzatuko dira. Azken Goya sarietan hispanoamerikar film onenaren saria irabazi zuen.
|
|
|
Kanadarraren kantuek eredu paregabea osatu dute. Sexua, espiritualtasuna, erlijioa eta boterea bildu ditu abestietan,
|
pertsonon
bizitzako gai nabarmenenak aztertu ditu baina beti azpimarratu izan du oso zaila dela norberak planteatzen dituen galderen erantzunak topatzea. Gai horiek eta horiei aurre egiteko bilaketa dira beti aldakorra izaten den bere lanaren funtsa eta horregatik, Cohenen abestiek ez dute sekula indar emozionala galtzen.
|
|
|
Herrialderik kaltetuena Mendebaldeko Samoa izan da, 110 hildakorekin; Samoa estatubatuarrak, aldiz, 31
|
pertsonak
bizitza galdu dutela baieztatu du eta Tongak, beste zazpi, iturri ofizialek jakitera eman dutenez.
|
|
|
1998 urtean, Alemaniako Eschede herrian, InterCity Express motako abiadura handiko tren batek talka egin zuen zubi garai batekin. Trena txikituta geratu zen, eta talkak ehun bat
|
pertsonaren
bizitzak eraman zituen. Zorigaitzeko gertaera hori abiadura handiko tren batek izandako lehen istripu gisa eta istripurik okerren gisa igaroko da historiara.
|
|
|
«Herritarrak artxibo eta erregistro administratiboetara sartzea, salbu eta estatuaren segurtasun eta defentsari, delituen ikerketari etapertsonen bizitza pribatuari dagokienez»; eta bestetik, Herri AdministrazioenAraubide Juridikoaren eta Administrazio Prozedura Erkidearen 30/ 1992 Legea, 37.artikuluaren arabera herritarrek artxibo eta erregistroetara jotzeko eskubidea dute.Halaber, Euskal Kultur Ondareari buruzko 7/ 1990 Legearen arabera, 50 urte bainogehiago duten dokumentuak, artxiboko funtsak eta dokumentu bildumak, titulartasuna edozein delarik ere, historikotzat jotzen dira; hortaz, artxibo publikoetakofuntsetarako sarbidea eta kontsulta librea izango da, ondorengo mugen kasuan izanezik: batetik, indarrean dagoen legeriaren arabera material klasifikatu gisaonartutakoak;
|
pertsonen
bizitza pribatuari eta intimitateari eragiten diotenak, etamerkataritza, industria edo zientzia arloko sekretuei buruzkoak; eta bestetik, aldibaterako hondatuta edota egoera txarrean dauden dokumentuak dirakontsultatu. Beraz, aipaturiko legeak aintzat hartuta, badirudi ikertzaile eta interesatu orok aukera zabala izango lukeela gerra garaiko dokumentuak arakatu etakontsultatzeko.
|
|
|
Osasun agentziak uste du botika berri batek, nifurtimoxak (errazago ematen da), tripanosomiasia gerarazten lagunduko duela. Batangafo Médico Sin Fronteras (MSF) ospitalean, aurten loaren gaixotasunak kaltetutako 1.100
|
pertsonen
bizitza salbatu du. Arazo nagusia diagnostikatu gabeak dira, haien kopurua kalkulatzea zaila baita.
|
|
|
Munduko gatazka larrienetako batzuk dira, eta, beraz, bizitzeko lekurik arriskutsuenak. Horietan, milaka
|
pertsonen
bizitza arriskuan dago. Adingabeak dira biktima nagusiak.
|
|
|
Bertan, gaixotasun horretarako ikerketa funts publikoak zein pribatuak eskatzeko agiria irakurriko da. Beranduko diagnostikoa eta lan eragina Nola aldatzen da lupusak jotako
|
pertsonen
bizitza eta nola egokitu behar dira gaixo izatera. Aurkitzen duten lehenengo oztopoa da, maiz, urteak behar izaten direla diagnostiko argia egiteko.
|
|
|
Orriak banakako espazio bat eskaintzen du bazterketa jasateko arriskuan dagoen pertsona bakoitzarentzat, eta haren taldeko edo laguntza sareko kideek bakarrik erabil dezakete. Espazio horretan,
|
pertsonaren
bizitzaren funtsezko alderdiak biltzen dira, eta ikusizko tresnak eskaintzen ditu, errazago ulertzeko. Atariak zentralarekiko eta zentralarekiko koordinaziorako eta plangintzarako laguntzak ere eskaintzen ditu, eta, horri esker, bere nahiak eta helburuak eguneroko bizitzako jarduera zehatz bihurtzen ditu.
|