|
2000
|
|
|
Narrazioaren pertsonaia nagusiak emango digu lehen
|
pertsonan
gertaturikoaren berri, hots, narratzaile autodiegetikoak: izan ere, kartzelaratua izan aurreko gorabeherak ditu kontagai.
|
|
2002
|
|
|
Lehen klonazioa egin eta hiru bat urtera, berriz, prezioa 25.000 dolarretara (28.425 euro) jaitsiko da. Jende dirudunari zuzenduriko zerbitzu hau eskaintzen duen Clonaid enpresak bere web orrialdean azaltzen duenez, «oso denbora gutxira hasiko gara animaliak klonatzen,
|
pertsonekin
gertatzen ez den moduan, araudiek ez baitute debekatzen animaliak klonatzea».
|
|
2003
|
|
|
Hiru mota Neurologo horrek bereizi zituen “tentsio zefaleak” (ohikoenak), “migrainak edo jakekak” (laneko bajak eragiten dituzte eta, askotan, erabateko atsedena eskatzen dute) eta “eguneroko zefalea kronikoak” (analgesikoen abusuak eragiten ditu). Urcolak argitu zuen buruko minen %10ek baino ez duela zerikusirik garuneko lesio batekin; lesio hori “alarma zeinu jakin batzuen” bidez hauteman daiteke, eta, oro har, 50 urtetik gorako pertsonetan edo bilakaera laburreko zefaleak dituzten
|
pertsonetan
gertatzen da —hiru hilabete baino gutxiago—, aurreko aurrekaririk ez dutenetan. Carlos Sistiagak, berriz, min horien tratamenduan izandako berrikuntzei buruz hitz egin zuen, eta esan zuen “ez dela beharrezkoa haiekin bizitzea”, baina azpimarratu zuen “desagerrarazteaz gain, gerta daitezkeen agerraldi berriak prebenitu behar direla”; horregatik dira sendagai “garbiagoak”, albo ondorio gutxiago dituztenak.
|
|
2004
|
|
|
kalte materialak estaltzen dituzten aseguruetan, auzitara jotzeko bi urte (auto istripuak), eta bost urte
|
pertsonei
gertatutako kalteak direnean (aseguru medikoak, bizitza aseguruak...).
|
|
|
Hori dela eta, aire bidezko transmisio posiblea eta zuzeneko kontaktua ulertzen saiatzen ari dira, batez ere, ahaleginak. Kezka nagusia transmisio hori pertsonatik
|
pertsonara
gertatzen den jakitea da. Bibliografía Crofts J. Avian influenza in Hong Kong.
|
|
2005
|
|
|
Osasun eta Kontsumo Ministerioaren txostenen arabera, 65 eta 74 urte bitarteko taldean, indibiduoen %51k hortz galera larria du (16 hortz falta edo gehiago), eta adin talde horretako pertsonen %27 hortz guztiak kentzen zaizkio. Alarma piztu egin da, egoera hori gero eta gazteago diren
|
pertsonengan
gertatzen delako eta gaixotasun periodontalek heldu gehiagori eragiten dietelako. 35 eta 44 urte bitarteko adin taldean, biztanleen %3, 6 bakarrik dago gaixotasun periodontalen zeinurik gabe.
|
|
|
Alzheimerra oroimenari eta prozesu mentalei eragiten dien gaixotasun neurologiko degeneratiboa da. Batez ere 65 urtetik gorako
|
pertsonetan
gertatzen da. Azterlan honetako datuek adierazten dute pertsonen bizimoduak eta eguneroko jarduera fisikoak eragina izan dezaketela gaitzaren garapenean.
|
|
|
Urritasunaren ondorioak Sodio urritasuna ez da ohikoa. Izan duten
|
pertsonengan
gerta daiteke beherako larria, likido asko galduz. Kasu horietan, gainera sodiozkoak ere aldatu egin behar dira, behar adina likido kontsumituz.
|
|
|
Erabat gainditu beharrekoa da ideia bat: hizkuntza —gizaki baten izenaren eta
|
pertsonaren artean
gertatzen den bezala— beronek adierazitakotik banandu daitekeelako ideia; edo hizkuntza —hitzartutako kode baten antzera— hausnarketaren eta adostasunaren emaitza bat edota zinez —esperientziatik jasotzen den kontzeptua bezala— gizakiaren edo baita banakoaren obra bat ere delako ideia. Benetako mirari esplikaezin baten moduan irteten da hizkuntza nazio baten ahotik, eta baita harrigarria den eran haur bakoitzaren zizakaduratik, nahiz eta hau gure artean egunero errepikatzen den eta, honengatik, axolarik gabe behatzen dugun.
|
|
2006
|
|
|
Bereziki, baldin badago erabiltzaile izenean sartuta dago, edo zentzua duten karaktere txikiak. Zenbaki bat dago izenak mugatuta daude (bai pertsonenak, bai maskotenak), eta badaude ematen zaizkion izen arrunt guztiak biltzen dituzten datu baseak edozein
|
pertsonari
gerta dakizkiokeenak. Data bat konbinazio bat da zenbaki mugatuak eta, beraz, hesi erraza hausteko.
|
|
|
Aldakako artrosia da Espainiako aldakako inplanteen arrazoi nagusia. Ukipen hori bereziki adin ertaineko eta hirugarren adineko
|
pertsonen artean
gertatzen da, eta, beraz, aldakako protesiak ezartzeko esku hartzeak izugarri hazi dira azken hamarkadan, eta dagoeneko 16.000 espainiar daude esku hartze horren mende urtero. Orain, kirurgia tradizionalarekin batera, inbasio txiki bat dago.
|
|
|
Eraikin batzuei buruz ariturik, kanpoaldea besterik ez dute aipagarri. Zenbait
|
pertsonarekin
gertatzen den bezalaxe. Batere ez harrigarria, beraz.
|
|
2007
|
|
|
Horietako batzuk garrantzitsuak dira. Adibidez, hilabete baino gutxiagoan lipotimia bat baino gehiago izan denean, zentzua ez da berehala berreskuratzen, edo 50 urtetik gorako
|
pertsonetan
gertatzen dira gertaerak. Halaber, garrantzitsuak dira haurdunaldian diabetea, toraxeko mina, taupada irregularraren sentsazioa, hizketan asaldura, ikusmena edo gorputz adarren kontrolik gabeko mugimenduak gertatzen badira, konbultsioak edo esfinterren kontrola galtzea.
|
|
|
Bidezko eta bidegabeko kaleratzea Lagunei, senideei, ezagunei edo, besterik gabe, gure bizitzatik kanpoko
|
pertsonei
gertatutako egoera batzuek, komunikabideen bidez ezagutzen ditugunek, mugako egoerei buruzko hausnarketa eragiten digute, hala nola lanetik kaleratzea. Horixe da Carlos Devis valentziarraren kasua.
|
|
2008
|
|
|
Horietako batzuen haziak Alpeetatik tramontanak ekarriko zituela gogoratu omen zion, edo sirokoak hegoaldetik, baina mistrala, esate baterako, apalegia dela erantsi omen zuen mendebaldetik haziak ekarri eta harrien artean erein ahal izateko. Maitemindutako
|
pertsonekin
gertatzen zaigun bezala, Garibaldiri ere Venezia osoa interesatzen zitzaiola ohartu omen zen Nadia, monumentuak bezainbat xehetasun ezkutuak.
|
|
|
Aldaketa intraindibiduala edo pertsona barneko aldaketa,
|
pertsonaren barruan
gertatzen den aldaketari dagokio; aldaketa interindibidualak edo pertsona arteko aldaketak, berriz, adierazten du aldaketa hori zein mailatan ez den bera norbanako guztientzat, hau da, norbanakoen artean aldaketa intraindibidualean zein desberdintasun dauden. Pertsonaren barruko eta pertsonen arteko aldaketa aztertzen du, beraz.
|
|
|
|
Pertsonaren barruan
gertatzen den aldaketa.
|
|
|
|
Pertsonen artean
gertatzen den aldaketa.
|
|
|
|
Pertsonaren barruan
gertatzen den aldaketa.
|
|
|
|
Pertsonen artean
gertatzen den aldaketa.
|
|
|
Txandaka" kontratu finkoa" deitzen dena, hau da, lan jardueraren iraupenari dagokionez, zerbitzuak ematerakoan denbora mugarik jarri gabe hitzartzen dena. Kontratu mugagabea ahoz zein idatziz egin daiteke, kontrakorik hitzartzen ez bada, kontratu mugagabea sustatzeko programan sartutako
|
pertsonekin
gertatzen den bezala. Hala ere, aldeetako edozeinek, baita lan harremanean ere, idatziz formalizatzeko eska dezake.
|
|
|
Gaixotasun horren tratamenduan parte hartzen duten sektore guztien erronka GIBaren proba prebenitzea eta sustatzea da, diagnostikoaren atzerapena geldiarazteko, azpimarratu zuen Robledok. Gainera, herrialdean gertatzen diren infekzio berrien %40 inguru egoera immunologiko “oso larria” duten
|
pertsonengan
gertatzen dira, ziurtatu zuen Robledok, eta Menéndez Pelayo Nazioarteko Unibertsitatearen (UIMP) “XXI. mendeko hiesa: gaixotasun kroniko baten aurrean erronka berriak” topaketan parte hartu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Kontsumitu beharraren bulkadari ezin eutsi izaten dioten
|
pertsonei
gertatzen zaie hori: ez lukete gastatu nahi, baina ezin izaten dute horretara etsi, eta herstura eta ondoeza sortzen die ezintasun horrek.
|
|
|
Lehen Mailako Arretako Medikuen Espainiako Elkartearen (SEMERGEN) azken datuen arabera, gripeak jotako gaixoen %10 eta %20 bitartean ospitaleratu behar dira, koadro klinikoa konplikatu egin baita. Gaixotasun kroniko kardiobaskularrak edo biriketakoak (arnas gaixotasun buxatzaile kronikoa, BGBK) dituzten
|
pertsonetan
gertatzen da batez ere, eta, ohiko gripea izan ondoren, erraz izaten dituzte konplikazioak. SEMERGENen arabera, ospitaleko ospitaleratzeen batez besteko iraupena aldatu egiten da aldi berean izaten diren gaixotasunen arabera.
|
|
|
Fundazio horrek AEBko hainbat hiritako elikadura portaeraren nahasteen tratamendu integralean espezializatutako zentro mediko batzuk biltzen ditu. “Diabulima” “Diabulimia” terminoaren bidez, 1 motako diabetesa diagnostikatu berri duten
|
pertsonengan
gertatzen den portaera nahaste bat definitu nahi da, intsulinarekin tratamendu kronikoa behar duena. 1 motako diabetesaren diagnostikoaren aurreko zeinu komunetako bat da pisua galtzea, hormona desorekaren ondorioz.
|
|
|
Ongi zahartzeko gako psikologikoak Robert Dilts programazio neurolinguistikoko (PNL) lan askoren egileak egindako azterlan baten arabera, 80 urtetik gorako hainbat zaharrek zahartzaro onaz gozatzeko giltzarri psikologikoak zein diren jakin zuten. Nijmegenen (Herbehereak) egin dute ikerketa, eta, haren arabera, zoriontsu sentitzeko eta fisikoki ongi egoteko gaitasuna izateko modu, sinesmen eta bizimodu oso desberdinak dituzten
|
pertsonengan
gerta daiteke. Zoriontsu izateko gaitasuna Baina, zer dute komun pertsona horiek?
|
|
|
Bestalde, Castro Urdialeseko alkate Fernando Muguruzak azaldu zuen erasotzaileak bat baino gehiago zirela. Alkatearen arabera tiroketa hainbat
|
pertsonaren artean
gertatu zen, eta erasotzaileek ihes egin zuten. Gertaera dela eta, Muguruzak haren kezka agertu zuen.
|
|
2010
|
|
|
Denbora esparruak gaurko egunari edota aurreko asteariegiten die erreferentzia. Haren edukiaren ardatza dira adineko
|
pertsonengan
gertatzen den depresioaren ezaugarri zehatzekin erlazionaturiko alderdi kognitiboa etajokabidezkoa.
|
|
|
José Emilio Batista urologoak, Teknon Zentro Medikoko Urodinamia Unitateko koordinatzaile eta Continentia Elkarteko lehendakariak, azaldu duenez," Jaikitzea normala da, baina bi edo gehiago bizi kalitateari eragiten dio eta gogaikarria da". Sintoma hori 50 urtetik gorako
|
pertsonengan
gertatzen da, nahiz eta noizbehinka gaixo batzuek lehenago sufritzen duten. Gizonei gehiago eragiten die:
|
|
2011
|
|
|
2005etik, azken azterketa ofiziala egin zutenetik, bereziki etorkinen kopuruak gora egin du eta egoera sozioekonomikoa nabarmen okertu da. Horrenbestez, logikoa da azken urteotan etxerik gabeko
|
pertsonei
gertatu zaizkien tragediak ugaldu izana.
|
|
|
horrela idazten duenik egonda, zertarako idatzi. Venezia du metafora Agirrek, adin batetik aurrera, hiriei nola,
|
pertsonoi
gertatzen zaiguna adierazteko. Honela dio:
|
|
|
Horregatik, bere garapenaren une batean besteez mesfidatu egiten da haurra eta aro horretan pertsona ezagunengan aurkitzen du babesa. Haurraren aro goiztiarrean gertatzen den mesfidantza horrek eta geroago beste
|
pertsonen aurrean
gertatzen denak badituzte abantaila batzuk biziraupenerako. Horregatik, garrantzitsua da pertsona batentzat besteak ebaluatzeko trebetasun fina izatea, besteek berarekin dituzten asmoen berri jasotzeko gai izatea.
|
|
|
Poluzioaren aurkako talderik ahulenek gomendio horri jarraitu behar diote bereziki. “Ariketa fisiko bizia egiten denean, eta hori edozein
|
pertsonari
gertatzen zaionean, hiperbentila egiten da, gehiegi handitzen dira arnasketen maiztasuna eta intentsitatea, eta partikula zikin asko arnasten dira. Zirkulazio bide handietako eremu kutsatuak saihestu behar dira.
|
|
|
Ura baino gatz eta sodio gehiago galtzen da proportzioan. Osasun egoeran, ingurune beroetan lan egiten duten eta lan fisiko bizia egiten duten
|
pertsonetan
gerta daiteke (eraikuntza, suhiltzaileak…), ingurumen egoera larrian probak egin behar dituzten kirolarietan, edo gastroenteritisaren kasuan, oka eta beherako garrantzitsuekin batera. Adierazpen klinikoak deshidratazio isotonikoaren antzekoak dira, baina nabarmenagoak.
|
|
|
Bat bateko heriotza gehienak (%90 arte) zaleen artean edo lehiarik gabe kirola egiten duten
|
pertsonengan
gertatzen dira, Parisko Hopital Europeen Georges Pompidouk (Frantzia) egindako azterlan baten arabera. Datuak Espainiako Kardiologia Elkarteak (SEC) eta American College of Cardiology (ACC) Washingtonen egindako bilera batean aurkeztu ziren.
|
|
2012
|
|
|
Hego Euskal Herrian, aurreneko kasua, Mexikotik etorritako pertsona bat, apirilaren 25ean detektatu zen. Hurrengo kasuak ere Ameriketatik etorritako
|
pertsonengan
gertatu ziren eta pixkanaka bertakoen artean transmititzen hasi zen birusa. EAEko datuen arabera, epidemiaren gailurra urriko azken astean izan zen; hurrengo asteetan intzidentzia berriro jaitsi zen epidemia mailatik behera.
|
|
|
Gerta litezkeen elkarrizketen populazioa kalkulatu ahal izateko, biztanleriaren datuaz aparte,
|
pertsonen artean
gerta litezkeen elkarrekintzak kuantifikatu behar dira, nolabait. Horretarako, funtsezko hiru balio estimatu behar izan dira eredu matematiko honen lanketan.
|
|
|
Gerta litezkeen elkarrizketen populazioa kalkulatu ahal izateko, biztanleriaren datuaz aparte,
|
pertsonen artean
gerta litezkeen elkarrekintzak kuantifikatu behar dira, nolabait.
|
|
|
Hori da askatasun psikologikoa edukitzea. Atzo iraindu zintuen hori aldatu egin da gaur, zu ere aldatu egin zara, denok aldatzen gara etengabe, egunoro, halako gisan, non esan daitekeen atzoko irainaren istilua gaur existitzen ez diren bi
|
pertsonaren artean
gertatu zela. Ez dago gorrotorik, ez dago mendekurik.
|
|
|
«Garun perlesiadun haurra» esapidea neutroa den arren, ezgaitasun hori tragedia modura ulertzen dugu oraindik ere; dun atzizkia erabili arren, ezgaitasuna
|
pertsonari
gertatutako ezbehartzat hartzen dugu beti, eta itzulinguru semantikoetara jo beharra sentitzen dugu, bi errealitateak nahas ez daitezen. Badirudi pertsona ezgaitua haurra, emakumea edo gaztea dela zehazten dugunean, alde batera uzten ditugula, sorginkeria bidez bezala?, ezgaitasunekiko aurreiritzi negatiboak; haur, emakume edo gazte izateak ezgaituei berezkoa ez duten gizatasuna emango balie bezala.
|
|
|
Osasun arazoak dituen txakurra, ordea, lagun handia izan daiteke etxean.
|
Pertsonekin
gertatzen den bezala, animalia askok etengabeko zainketa behar duen gaitzaren bat dute. Baina gaixotasunak, hala bada, ez du zertan arriskuan jarri familia adoptatzailearentzat, ezta txakurrari maitasuna emateko gaitasuna murriztu ere.
|
|
|
Sexualak. Txakurrak ez dira jeloskor sentitzen maitasunagatik,
|
pertsonei
gertatzen zaien bezala, baina emakumearekin sexu harremanak izateko borrokak daude. Hori geneak iraunarazteko antzinako sena delako gertatzen da, haien arrastoa uzteko modu gisa.
|
|
|
Trukean, zuk ere maitasun, afektu eta dibertsioz gozatuko duzu maskoten aldetik. Kontuan hartu txakurraren nortasuna beste bat hartu aurretik Txakur bakoitzak,
|
pertsonekin
gertatzen den bezala, bere nortasuna du. Ez da gauza bera beste txakur batzuekin batera bizitzeko eta tratu hurbila izateko ohitura duen animalia bat, edo zirkulu sozial murriztua duen txakur bat.
|
|
|
Azterketak, gainera, erakutsi du karreran jarduteak heriotza arriskua %44 murrizten zuela bi sexuetan. Bitxiena da bizitza luzeran onura hori karrera ertaina egiten duten
|
pertsonengan
gertatzen dela, baina ez ariketa gehiegi egiten dutenengan. Gaur egun, jakina da jarduera fisiko gehiegi egiteak oxidatzaile gisa jokatzen duela.
|
|
|
Une egokia da uretan jolasteko, hala nola pilota jaurtiketak. Baina
|
pertsonekin
gertatzen den bezala, kontuz ibili behar da olatuekin eta itsas korronteekin, txakurrak ere ito egin baitaitezke. Terranova edo Golden Retriever arrazetako txakurrek igeriketaz eta urarekin duten kontaktuaz gozatzen dute bereziki.
|
|
|
“Hiriko etxebizitzetan bizi diren animaliak jabeen ohiturei oso lotuta daude, eta, beraz, ordutegi aldaketak nabaritzen dituzte”, adierazi du Torresek. Nolanahi ere,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala, txakur batzuk zailtasun handiagoz egokitzen dira erlojuaren balantzara. Ordutegia aldatzea leporatzen dion txakur batek (hegazkinez beste herrialde batera bidaia luze bat egin ondoren bezala) urduritasuna, suminkortasuna eta desorientazioa senti ditzake.
|
|
|
; kaxaren jokoa; nire lagun berria aurkezten dizut; disko hegalari bat harrapatzea; eta masaje eder bat. Txakurraren adimena suspertzeko etxeko jolasak Txakurrentzako jolasak adimena suspertzeko eta asperdura saihesteko tresna dira
|
Pertsonei
gertatzen zaien bezala, txakur askok behar dute gogamena. Horregatik, ezinbestekoa da paseoak eta beste animaliekin eta pertsonekin harreman sozialak izatea, kandelaren aspertzea saihesteko eta jokabide arazo larriak edo larriak saihesteko (etxean, txakur jeloskorretan, antsietatean, etab.).).
|
|
2013
|
|
|
Halere, gaur egun badakigu beste animalia espezieek ere nortasunak dituztela.
|
Pertsonekin
gertatzen den modu berean, eta gezurra badirudi ere, animaliek ere batzuek kontserbadore eta beste batzuek aurrerakoi jokatzen dute mehatxuen aurrean, baina termino horien ordez, animalien kasuan, iheskor eta ausart (ingelesez shy bold) adjektiboak baliatzen ditugu. Ausartak (gizaki aurrerakoien pareko izango liratekeenak) egoera berri eta erronka modukoei aurre egiteko prest egoten dira; iheskorrek (kontserbadoreek), berriz, ez dituzte batere gustuko.
|
|
|
Baina nola estutu txakurrarekiko lotura? Kandelarekiko ikusizko komunikazioa,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala, funtsezkoa da hori lortzeko. Belchik esan du txakurrak begietara begiratu behar duela berarekin komunikatzen garenean.
|
|
|
Irudia: digital_ image_ fan Txakurraren arnas aparatuak hozteen ondorioak jasaten ditu,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala. Gehiegizko mukia, eztarriko hantura, ondoez orokorra eta sukarra dira sintoma batzuk, hotzak kandelaren arnasbideei eragiten dienean.
|
|
|
Alergiek, bai elikagaiek, bai urtaroek, larru arazoak eragin ditzakete txakurrean.
|
Pertsonetan
gertatzen den bezala, kearen epidermisa narritatu eta ezkatatu egin daiteke. Dermatitis atopikoa txakurraren larruazalari alergia zaio, eta gurasoengandik txakurkumeak heredatzen dira.
|
|
|
Lagun iletsuak eskatzen duen elikagai kopurua areagotzeak pisu gehikuntza saihestezina dakar. Gainera,
|
pertsonetan
gertatzen den bezala, txakurraren obesitateak gero eta jarduera fisiko gutxiago eskatzen du: gehiegizko pisua nekatu egiten da lehenago, eta jolasteko gogoa murrizten.
|
|
|
Estresak harburuen bizitza laburtu egiten du,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala
|
|
|
«Txakurraren agresibitatea eta urduritasuna erritmo handiagoan lan egitera behartzen du metabolismoa», Sherbroekeko Unibertsitateko Vicent Careau biologoak (Kanada) bizi duen bizi itxaropenaren eragina ikertu duen biologo Vicent Careau biologoak dioenez. Estresak gutxitu egiten du harburuen bizi itxaropena,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala. Kaloria gutxiko txakurrek, ternua eta laboraria direnez, energia gutxiago erretzen dute pisu kilogramo bakoitzeko, antsietate handiagoko beste harburu batzuek baino, eta horrek urte gehiago irauten laguntzen die.
|
|
|
Irudia: Werwin 15 Katuek ere zigarroa metatzen dute hortzetan Hamar katutik zazpik hortzak edo sarrarriak dituzte hiru urteak betetzen dituztenean Aho garbiketa egokia egiten ez duten katuek,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala, hortzetan sarrarria metatu dezakete. Patricia González albaitariaren esanean, «sarroak geruza horixka edo beltzaxka sortzen du katuaren ahoan; gainera, usain desatsegina ematen du, eta felinoan arazoak sor ditzake».
|
|
|
Katuaren zahiarekin askatzen denean, kaltegarria da proteina kaltegarria. Hau da, felinoaren azal lehorreko ezkatekin (zahia) etxean sakabanatzen denean, eta,
|
pertsonetan
gertatzen den bezala, giroan barreiatzen eta sakabanatzen denean. «Katuak laminan sartzen direnean, ilajea bere gorputz osoan zabaltzen dute gorputz osoan.
|
|
|
Galdera hauei erantzutea ez da bakarrik gure jakin minari aurre egitea: gizakien eta felinaren arteko elkarrekikotasuna ezagutzea lagungarri gerta dakiguke, gainera, lau hankako gure lagunaren beharrak hobeto ulertzeko; izan ere,
|
pertsonetan
gertatzen den bezala, haien eskakizunak aldatu egiten dira urteen arabera. Orduan, nola kalkulatu katuaren adina giza urteetan?
|
|
|
Tokiko hizkuntzen eta estatu zentralistek bultzatzen zuten hizkuntzaren arteko lehia, inertzia historikoz eta soziolinguistikoz gehienbat, tokiko hizkuntzen alde izan zen mendeetan zehar. Hizkuntza minorizatuaren desplazamendua gizartearen eskalan goian zeuden
|
pertsonen artean
gertatzen zen, alde batetik, eta geografikoki toki batzuetan pixkanaka estatuaren hizkuntza sartzen zen, bestetik; baina ez zegoen iraultza kualitatiborik hizkuntzen iraupenari dagokionez. Indarrak hizkuntza menderatzailearen alde hasi ziren metatzen eskola derrigorrezkoa bihurtu zenean; hala ere, iraultza kualitatiboa beranduago etorri zen, trinkotasun soziokulturala apurtu zenean.
|
|
|
Europan saguzarrek kutsatutako amorrua oso oso harrigarria da, eta ezagutzen diren kasu gehienak saguzarrekin lanean ari diren
|
pertsonen artean
gertatutakoak dira. Bestelako egoera gertatzen da saguzar odolzaleak dauden herrialde tropikaletan, non kutsatzeak ohizkoagoak diren.
|
|
2014
|
|
|
Zenbait
|
pertsonarekin
gertatzen zait. Tira, birekin nagusiki.
|
|
|
Hala ere, kultura batzuetan (Hegoafrika) gizonetan gehiago gertatzen da. Maiztasun tasa garaienak 45 urtetik gorako
|
pertsonetan
gertatzen dira (Wittchen, Zhao, Kessler eta Eaton, 1994). Adinarekin, pertsonen osasuna okerragotuz doan neurrian, eta pertsonek beren bizitza kontrolatu ezin duten neurrian, ugaldu egiten da nahaste hau (Rodin eta Salovey, 1989).
|
|
|
Transexualismo autoginefilikoa genetikoki arrak diren
|
pertsonetan
gertatzen da. Emakumea izateko fantasien edo pentsamenduen bidez aktibatzen dira sexualki.
|
|
|
Atzerapen mentala, dementzia edo psikosia duten
|
pertsonetan
gertatzen da. Elikatzen ez duten edo jangarriak ez diren substantziak modu errepikatuan jaten ditu:
|
|
|
Elikadurak lagundu diezaioke txakurrari adimentsuago izaten.
|
Pertsonengan
gertatzen den bezala, dietak ere eragina du txakurren garapen intelektualean. Hauek dira unibertsitate azterketa baten ondorioak.
|
|
|
beta pankreako zelulek intsulina ekoizpenik ez izatea eta organo ezberdinetan intsulinaren efektuarekiko erresistentzia. Gaur egun biztanleria zahartzen ari da eta, gainera, gizentasun epidemia bat dago, adineko
|
pertsonengan
gertatzen diren kasu ugariak azaltzen dituena», adierazi du espezialistak. Orduan, zer neurri hartu lirateke hura prebenitzeko?
|
|
|
Truco4 Katututako katuari hankak busti Katuek beroa galtzen dute mihitik eta izerditzen dute, nahiz eta gizakiek baino erritmo askoz txikiagoan egon. Gainera, izerdi guruinak ez daude gorputz osoan banatuta(
|
pertsonengan
gertatzen den bezala), hanketako kuxinetan kontzentratzen dira. «Udan freskatzeko trikimailu on bat hankak ur freskoarekin bustitzea da», dio Sustaxa.
|
|
|
arrazoiak animalia bat leku gehiago behar izatera eraman dezaketenak askotarikoak dira: txakurraren adin aurreratua
|
pertsonekin
gertatzen den bezala, pertsona gutxiegi zaintzen dituzten karantoñak baztertzeko joera ken diezaiokeela – ebakuntza gelatik pasatu ondoren gaixotasun edo gaixoaldi bat izateraino. Irudia:
|
|
|
3 Zakurrak estresagatik edo beldurragatik Txakurraren beldurrak ere jadeo azeleratua eragiten du, eta hori ohikoa da albaitariarenganako bisitetan Gehiegi jausten duen kanitozatu batek beldurra edo estresa izan dezake. Larritasunak,
|
pertsonei
gertatzen zaigunez, bihotz erritmoa azkartzen du, eta zakurreko jadeo neurrigabea sortzen. Horrek esan nahi du antsietatea jasaten duen kantxa batek gehiegizko arnasa hartzen duela.
|
|
|
Baina bihotz hodietako patologia bat dutenek arrisku handiagoa dute eritasuna desorekatzeko bero gehiegi dagoenean. Izan ere, estatistikek adierazten dute kanikulu aldian hilkortasun tasarik handiena gaixotasun kardiobaskularrak, garun hodietakoak eta arnas gaixotasun kronikoak dituzten
|
pertsonen artean
gertatzen dela. Uda eta gaixotasun kardiobaskularrak Patologia kardiobaskularra dutenek deskonpentsatzeko arrisku handiagoa dute bero gehiegi dagoenean Deskonpentsazioaren arrazoi nagusia termorregulazio mekanismoaren asaldurak odol hodi periferikoen izerdiaren eta basodilatazioaren bidez, gorputzeko tenperatura murrizten saiatzen da.
|
|
|
Ez da horrela gertatzen beste egoera batzuetan, eta ezkutuan gordetzen dira beste eremu batzuetan ere ezkutuan geratzen diren harremanak: bi ezkondutako
|
pertsonen artean
gertatzen badira, sexu bereko bi pertsona direnean, sexu bereko bi pertsona direnean, pertsona baten eta bestearen artean botere desfase argia dagoenean (adibidez, nagusiaren eta idazkariaren arteko maitasun harreman klasikoa). Laneko arazoak etxera eramatea (edo alderantziz):
|
|
2015
|
|
|
" Denborarekin herritarrak hil egiten dira, eta beraiekin desagertzen dira beren istorioak ere". Sanzek badaki" gogorra" dela gerra bizi izan duten
|
pertsonentzat
gertatutakoa azaltzea. " Ezin da gaian sartu bat batean, adineko pertsonak dira eta kontu handiz ibili behar da.
|
|
|
Bere Jainkoaren handitasunak hobeki ezagutuz joanik eta Harengan gozatzeko bere burua absente eta urrundua ikusirik, desira biziki hazten delako da hori; maitasuna ere haziz doa, Jainko eta Jaun handi honek maitatua izatea merezi duela agertuz doakion heinean; eta urte hauetan apurka apurka haziz doa desira hau, orain esango dudan samin bizi biziraino iritsiz. Urteak esan dut, hemen aipatu dudan
|
pertsonari
gertatu zaiona kontuan izanik, ongi baitakit Jainkoari ez zaiola mugarik ezarri behar, arima bat unetxo batean eraman dezakeelako hemen esaten den goreneraino. Ahaltsua da Haren Maiestatea egin nahi duena egiteko eta gugatik asko egiteko gogotsu ari dena.
|
|
|
Aurrerantzean esango dudanaz ez diot baimenik ematen. Ezta ez dut nahi, norbaiti erakuts baliote, zein
|
pertsonari
gertatu zitzaion eta nork idatzi zuen esaterik ere; horregatik ez dut neure izenik jartzen ezta beste inorenik ere, baizik eta guztia albait egokien idatziko dut ezagut ez nazaten, eta horrela eskatzen dut Jainkoaren maitasunagatik. Aski dira hain pertsona jakintsu eta serioak gauza onen bat baimentzeko, Jaunak halakorik esateko grazia emango balit; hala bada, Harenaizango da eta ez nirea; izan ere, nik, letrarik eta bizitza onik gabe eta ezletradunek ez beste inork eskolatua izan gabe (idazteko agindua eman didatenek baitakite soilik idazten dudala, eta une honetan ez daude hemen) eta ia denbora lapurtzen, eta iruten aritzeko eragozpen zaidalako penaz, etxe txiro batean nagoelako eta egiteko askorekin?
|
|
|
metodologia ez orokortzailea, orokortzailea baino gehiago (Rojek, 2009). Ikerketaren interesa esanahiaren eraikuntzan etaaisiaren bizipen esanguratsuan datzanez, esperientzia hauen kontakizunaren bidez soilik hurbilgaitezke iker objektuarengana, berau
|
pertsonaren baitan
gertatzen baita, inoiz ere ez harengandikkanpo.
|
|
|
Onena albaitariarengana joatea da, lagun iletsua azter dezan. 7 Txakurren usaina bultzatzen duten botikak
|
Pertsonei
gertatzen zaigunez, sendagai edo antibiotiko batzuek zakurraren usaina eta ohikoa baino sendoagoa dute. Kasu honetan, aholkua albaitariaren jarraibideak gertutik jarraitzea da, eta bere gaixotasunean lagun ilunaren usainarekin konprenitzea.
|
|
|
Felidoak amets egiten dute, eta amesgaiztoak ere izan ditzakete lo dauden bitartean,
|
pertsonei
gertatzen zaien bezala.
|
|
|
non eta nola?
|
Pertsonekin
gertatzen den bezala, txakur guztiak ez daude berdin prestatuta mendiko ibilbide batzuei aurre egiteko. Ibilbidea aukeratzeko kontuan hartu beharreko faktoreak dira lagun ilunaren tamaina, adina, entrenamendua eta gaitasun fisikoa.
|
|
|
Baina zer egin daiteke lau hankako lagunaren adimena estimulatzeko?
|
Pertsonei
gertatzen zaien bezala, burmuinak gogaituta eduki behar dituzte. Txakurraren garuna elikatzeaz gain, ohiko paseoekin eta beste pertsona batzuekin harremanetan ibiltzeaz gain, jolasek beren adimena pizten dute, eta, gainera, txalupa zoriontsuagoa izatea lortzen dute!
|
|
|
Ondoren, hatz erakuslea eta hatz lodia bizkarrezurraren alde banatan jarri eta ornoak miatu behar dira, isatsaren oinarriraino iritsi arte. Kontuz ibili behar da gehiegizko presiorik ez egiteko, eremu hori,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala, delikatua baita.
|
|
|
Birusek eta bakterioek beren arnasbideei, faringeari eta eztarriari erasotzen diete, eta, ondorioz, animaliak narritatuta sentitzen ditu, eta elikagaiak irensten ditu. Gainera,
|
pertsonei
gertatzen zaien bezala, gripe batek begi hezeak eta muki jariakinak izango ditu sudurretik, baita odolarekin ere. Eta ez hori bakarrik.
|
|
|
egunean 250 mililitro inguru. Oso gaizki sentitzen da,
|
pertsonengan
gertatzen den bezala, eta likido gutxi hartzen du. Nola lortu katuak irensten duen likido kantitatea handitzea?
|
|
2016
|
|
|
1,6 hildako 100.000 biztanleko, eta 0,75 bider 100.000 Gainera, itxuraz osasuntsua den pertsona baten bat bateko heriotzak inpaktu handia eragiten du gizartean, batez ere kirol jardueran gertatzen bada. Bat bateko heriotza arritmia kardiakoa dela eta Bat bateko 1.000 heriotzatik bat kirola egiten duten 35 urtetik beherako
|
pertsonetan
gertatzen da Bat bateko heriotza kausa desberdinek eragin dezakete. Eragindako pertsona guztien artean, bat bateko 1.000 heriotzatik bat bakarrik gertatzen da kirola egiten duten 35 urtetik beherako pertsonetan.
|
|
|
|
Pertsonekin
gertatzen den bezala, kandelaren odol taldea ezagutzeak bere bizia salba dezake istripurik edo larrialdi operaziorik gertatuz gero
|
|
|
Baina, Ospitalez Kanpoko Pediatriako eta Lehen Mailako Atentzioko Espainiako Elkarteak azaltzen duen bezala (SEPAPAP), biktima gehienak urte batetik bost urtera bitarteko haurrak dira, eta haien senide edo zaintzaileek ahazten dituzte. Eta hori maila sozioekonomiko edo hezkuntza maila guztietako
|
pertsonei
gertatzen zaie; beraz, «niri ez zait gertatuko», inork pentsatu eta esan ezin duen zerbait da. Haurtxoak eta haurrak, helduek baino beroarekiko ahulagoak Berotegi moduko bat bihurtu da eguzkiaren eraginpean dagoen auto bat berotegi batean.
|
|
2017
|
|
|
–Badirudi egungo justizia eredua kulpabilizazio sistema bat dela, baina, hasiera batean kontrakoa irudi dezakeen arren, sakonean deskulpabilizazio sistema bat da benetan. Bi
|
pertsonaren artean
gertatutakoan kontzentratzen du gertatu denaren ardura guztia; pertsona batek beste pertsona bati egindako kaltean, zehazki, eta horrek erabat desagerrarazten du testuingurua, eta erakundea errugabetzea dakar horrek zuzenean, justizia sistema horren arabera, erakundeak ezin duelako izan arduradun. Egun darabilgun justiziaren ideiaren arabera, erruduna beti delako pertsona indibidual bat.
|
|
|
Laguntzen duen profesionala.
|
Pertsonei
gertatzen zaiena kontatzen uzten die, errespetuz hartzen ditu, haien sentimenduak onartzen ditu eta bereak partekatzen ditu. Laguntzeko konpromezua hartzen du eta den bezala agertzera animatzen du, baina biktimaren arazo pertsonalak modu konkretuan lantzen ditu.
|
|
2018
|
|
|
Maskotari lan mental errazak eskaintzea da asmoa, eta, horretarako, errefortzu positiboarekin konbinatzea, garun jardueraren murrizketa arintzeko eta, horrela, animalia heldu zoriontsuei eta mentalei eusteko.
|
Pertsonekin
gertatzen den bezala, hormona dopaminaren produkzioak ere behera egiten du txakur zaharrengan, eta horrek oroimena eta motibazioa murrizten ditu; beraz, buru hondatze horren zati bat entrenamenduarekin eta haientzat diseinatutako zeregin kognitiboekin balazta daiteke. Sudokutxinoak, eta haren zailtasunak, gizabanako bakoitzera egokitu behar du, eta oso sari estimulatzaileekin konbinatu (animalia bakoitzaren araberakoak), ikasten jarraitzeko eta jokoan parte hartzeko errefortzu positiboa eskatzen dutenak.
|
|
|
«Alzheimerra duen maskotaren garunak, dementzia batek eragindako pertsonekin gertatzen den bezala, funtzionaltasuna galdu eta galdu egiten du», dio Adrián Aguilerak, albaitariak Teknikoki disfuntzio kognitiboaren sindromea deitzen zaion alkarinimamino edo felino horrek, bere nerbio sistema zentralaren endekapen prozesu baten ondorioz, txakur eta katu geriatrikoetan antzemandako portaera aldaketen multzoa definitzen du. Adrián Aguilera albaitariak esan duenez, «adineko maskotaren garuna, dementzia jasan duten
|
pertsonekin
gertatzen den bezala, inboluzioa egiten hasten da, atzera joaten da, eta funtzionaltasuna galtzen du». Adinean aurrera egin ahala, animaliak Alzheimer gaitza duen gaixotasun hori pairatzeko arriskua areagotu egiten da adinean aurrera egin ahala.
|
|
|
Bere bizi itxaropena handitu egin da azken hamarkadan; izan ere, txakur baten batez besteko existentziak 14 eta 16 urte bitarteko urkila inguratzen du, eta etxeko katu batena, berriz, 16 eta 21 urte artekoa da, giza eskalan laurogei urteko edo laurogeita hamar urte baino gehiago izan ohi dena. Eta
|
pertsonengan
gertatzen den bezala, urteak betetzeak maskotarentzat aldaketa nabarmenak dakartza. Horietako bat da, zalantzarik gabe, alzheimerra pairatzeko arriskua handitzea.
|
|
|
Zorionez, gaixotasun hau atzeratzeko moduak daude, giza mimekin, elikagai egokiekin eta janari taldeekin. «Alzheimerra duen maskotaren garunak, dementzia batek eragindako
|
pertsonekin
gertatzen den bezala, funtzionaltasuna galdu eta galdu egiten du», dio Adrián Aguilerak, albaitariak Teknikoki disfuntzio kognitiboaren sindromea deitzen zaion alkarinimamino edo felino horrek, bere nerbio sistema zentralaren endekapen prozesu baten ondorioz, txakur eta katu geriatrikoetan antzemandako portaera aldaketen multzoa definitzen du. Adrián Aguilera albaitariak esan duenez, «adineko maskotaren garuna, dementzia jasan duten pertsonekin gertatzen den bezala, inboluzioa egiten hasten da, atzera joaten da, eta funtzionaltasuna galtzen du».
|
|
|
Pedro Esartek dioen bezala: " Nafar eliteko
|
pertsonei
gertatu bazitzaien hau, uste izatekoa da kasu gehiago egon zirela".
|
|
2019
|
|
|
Mikroorganismoen transmisioa ekidin behar dugu. Transmisioa pertsonen artean, animalien artean, edota animalien eta pertsonen artean edo ingurunearen eta
|
pertsonaren artean
gerta daiteke. Transmisioa ekiditeko, ezinbestekoak dira txertoak, eta osasun eta higiene neurriak (ospitale mailan jakina da eskuen higiene egoki batek duen garrantzia).
|
|
|
Bat bateko heriotza. Adin ertaineko
|
pertsonei
gertatu ahal zaie, gertatu aurretik ezezaguna den kardiopatia batengatik. Honela definitzen da:
|
|
|
Munduko osasun erakundearen arabera, alkoholarenkontsumorik handiena mundu garatuan ematen da eta 200 gaixotasun eta lesio baino gehiagoreneragile nagusia bilakatu da. Horrez gain, 20 eta 39 urte bitarteko
|
pertsonetan
gertatzen diren heriotzen% 25aren erantzule zuzen gisa kontsideratuta dago (Munduko Osasun Erakundea, 2015). Adingabekogazteen gehiegizko alkohol kontsumoaren intzidentzia eta prebalentzia tasaren ohartarazpenak, hortaz, terapia eraginkor berrien ikerketak burutzeko eta jorratzeko egitasmoen beharra erakusten du.
|
|
|
Eritasun zeliakoa (EZ) predisposizio genetikoa duten
|
pertsonengan
gertatzen den glutenarenaurkako erantzun desorekatuaren ondorioz garatzen den gaixotasun immunitario kronikoa da.Beraz, faktore genetikoek zein ingurumenekoek, batez ere glutenak, parte hartzen dutegaixotasunean. Ezaguna den arrisku genetiko nagusia HLA DQ2 edota HLA DQ8 aldaerekekartzen dute, sistema immunitarioko zelulei glutena aurkezteko duten ahalmenagatik.
|
|
|
Batek Kalte Zerebrala duenean, dela jaiotzez, dela ezbehar baten ondorioz gerora etorri zaiolako, niri eta beste milaka
|
pertsonari
gertatu zaigun bezala?, bada gauza bat beste guztien gainetik izorratzen duena: aurrejuzgua, aurrez segurutzat jotzea intelektualki mugatuak garela; inongo arrazoirik gabe, hala garela iruditzen zaiolako jendeari.
|
|
|
Norbaitek pentsatu eta eraikitakoa izan den tokiarekin maitemintzearen sentsazioaz ari gara. Baina,
|
pertsonekin
gertatzen den bezala, lotura ez da zuzenean hormigoiarekin edo adreilu margotuarekin gertatzen, hormigoi horren ezaugarriak baimendu dituen egoera eta gertakizunekin lotzen gaituen sentsazio goxoarekin baizik. Harreman afektibo horiek, txikitako logelak eta sagarrondo zelaiaren paisaiaren memoriak norbanakoaren nortasunaren eraikitzaile dira.
|
|
2020
|
|
|
Historiaz eta istorioz jositako jaialdia izango da aurtengoa ere. LGTBI+
|
pertsonen artean
gertatzen diren suizidio kasuei erreparatuko diete, batetik, baina beste hainbat gai ere izango dituzte aztergai; hala nola transexualitatea eta ultraeskuinak hartu duen indarrak sortzen duen homofobia.
|
|
|
Kausa bat aldarrikatu edo defendatzeagatik hobeagoa zarela sinestea erdipurdiko
|
pertsonei
gertatzen zaie Iagok, irakasleak, epaile baten moduan ohi bezala.
|
|
|
“Errehabilitazio prozesu bat behar duen operazio kirurgiko baten ondoren, animaliei eragiten dieten gaitz kronikoetan, hala nola artritisean, edo arazo osteoartikularretan edo muskularretan, non terapia horiek aplika baitaitezke guztia botiken mende ez uzteko”, azaldu du Felipe Vilas Madrileko Albaitarien Elkargo Ofizialeko lehendakariak. Fisioterapia, beraz —eta
|
pertsonekin
gertatzen den bezala—, «lokomozio aparatuaren disfuntzioetan erabiltzen da, bai prebentzioan (eta, hartara, lesioak saihesteko), bai lesioak gertatu ondoren, sendatzen eta berregokitzen laguntzeko», dio Carlota Francok, fisioterapeutak eta Animalietan Aplikatutako Fisioterapiako Espainiako Elkarteko presidenteak (AEFA). Onurak gaixotasun motaren arabera aldatzen diren arren, esan daiteke terapia horiek, oro har, “indarberritze denborak laburtzen dituztela, ehunak orbaintzea hobetzen dutela, berrerortzeak ekiditen dituztela eta teknika inbaditzaileak ez dituztela erabiltzen, eta, beraz, erabiltzaileak hobeto onartzen dituela”, erantsi du Francok.
|