|
2000
|
|
|
biriketan metaturiko airearen parte bat irtetea.Hiru arnasketa mota daude: a) Toraxaren goialdeaz egiten dena (bular arnasketa). Europan nahiko ohikoa da; andrazkoek egin ohi dutena, baita beren irudia ondo gorde behar duten
|
pertsonena
ere: faxadun exekutiboena edo arropa estua daramatenena.b) Behe sabelaldeaz egiten dena.
|
|
|
Helvetiar herrian, botere politikoaren menean ez dagoen Epaimahai bat dago, non jendearen protestak entzun eta aztertzen diren. Kontseilu honetan ez dago funtzionario bat ere ez, ezta parlamentaririk edo irrati telebistako
|
pertsonarik
ere.
|
|
|
Zeren hizkuntza ustez berean mintzatzen diren pobreak eta aberatsak ez baitira, zinez, hizkuntza berean mintzatzen. Baina ezta bertze edozein bi
|
pertsona
ere, benturaz, nork bere mundua duelako, propiala eta berezia, eta nor bere mundutik mintzatzen delako, azken batean. Izan ere, demagun gure edozein konbertsazionetan" sagarra" aipatzen dugula; baina ene sagarra —Elbirak eman zidan sagar ezti ahanztezin hura, zeren eta lehen musua ez baita nehoiz ere ahanzten— ez da zure sagarra —Donejoane bezperan jan zenuen sagar hura, oraino ere gau hartako sua oroitarazten dizuna—, ezta harena ere —otsailean edo sagardo bihurturik nahiko lukeen festazale hordiarena, zeinari txalapartaren hotsak ere oroitaraziko baitizkio— Eta euskaldun guztiok sagar deitzen diogu sagarrari, baina bakoitza bere sagarrak bizi du, bakoitza bere zoroak bizi duen bezalaxe.
|
|
|
—Mundu honetan guztia aldatuz zoak, eta hargatik erran zian filosofoak ezen ez zegoela ur batean bitan sartzerik. Eta
|
pertsonak
ere egu noroz aldatzen dituk: aldatzen gaituk gaur eta aldatzen gaituk bihar; eta gaur garena ez gaituk bihar izanen, eta bihar izanen garena ez gaituk etzi izanen.
|
|
2001
|
|
|
NAFARROAN egindako inkesta desberdinen arabera, bertako populazioaren %70etik gora Bardeetako poligonoaren aurka dago. Berriki, hiru mila bat
|
pertsonek
ere tiro poligonoaren aurkako manifestazioa egin dute Iruñean. Bitartean, UPN, PSN, CDN eta Bardeetako Juntak Espainiako Gobernuarekin negoziatu beharrekoaz ari dira behin eta berriz, akordio batera iritsi ondoren Espainiako Defentsa Ministerioaz hitz egiteko.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean aldagai ezberdinek duten eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. Subjektu horiek Gipuzkoan eta euskaldunen proportzioa%40 baino gehiagokoa den herrietan jaio eta bizi dira; euskara dute lehen hizkuntza beren gurasoek ere, edo gutxienez horietako batek; gurasoak Euskal Herrian jaioak dituzte; euskararen erabilera altua dutenen artean, emakumezko gehiago daude gizonezkoak baino; subjektu horiek euskararen ezagutza maila altua dute, baita beren inguruko
|
pertsonek
ere (gertuko eta urrutiko sarea); euskararekikoeta euskaldunekiko jarrera positiboa erakusten dute; horrez gain, euskaldunei etaerdaldunei buruzko irudi ezberdina dute, euskaldunak oso taldekoiak ikusten dituzten bitartean, erdaldunak ez dituzte hain taldekoiak ikusten; euskararen bizitasun etnolinguistiko subjektiboari dagokionez, euskarri eta kontrol instituzionala etaestatusa baxutzat jotzen d...
|
|
|
ahultasuna, dardarak, buruko baldartasuna eta zorabioak edo hipogluzemiak. Aldiz, elikagai hori gehiegi kontsumitzeak kaloria asko ematen ditu (energia), gehiegizko pisua eta obesitatea, txantxarra (sakarosa da gozagarri kariogenikoena) agertzea eta garatzea errazten du, baita genetikoki aurrez ezarritako
|
pertsonengan
ere II. motako diabetea (intsulinaren mendekoa ez den diabetesa), eta, gainera, lagundu egin dezake obesitatea areagotzen, eskuarki diabetea izaten baita. Kalitate irizpideak erosketan, manipulazioan eta higienean:
|
|
|
Kasu honetan gertatu den bezala, produktuak arauzko baldintzak betetzen dituen arren, jokatu egin da, zalantzak daudelako produktuak kontsumitzaileen osasunerako eta segurtasunerako duen arriskuaz. Neurri horiek batez ere produktoreari zuzenduko zaizkio, baina baita banatzaileari eta produktuaren ondoriozko arriskuak saihesteko beharrezkoa den beste edozein
|
pertsonari
ere. Aipatutako araudiak, ordea, produktu seguruak bakarrik merkaturatzeko betebehar orokorra ezartzen die ekoizleei, eta kontsumitzaileei izan ditzaketen arriskuen berri emateko behar diren neurriak hartzeko betebeharra.
|
|
|
Faktore intrintsekoaren presentziari eragin diezaioketen gaixotasunen artean daude digestio prozesuak, hala nola aklorhidria (azidoklorhidrikorik eza urdail jariakinetan), gastrektomia (urdaila partzialki edo osorik erauztea), alkoholismo kronikoa, pankrearen eritasun fisiokronikoak, idoiari eragiten dioten gaixotasunak (heste bolumen delozitoa xurgatzen den hestearen azken zatia) eta bitamina hori xurgatzen duten gaixotasunak. Estabitamina gabezia folato maila txikia duten
|
pertsonekin
ere lotzen da; bitamina hori globulu gorriak sortzen eta heltzen ere laguntzen du. Sintomak nabariak dira eta bizpahiru urteren buruan gertatzen dira.
|
|
|
Zuntz asko duenez, heste mugimendua errazten du, eta, beraz, idorreria kronikoa duten pertsonentzat dira bereziki egokiak. Hala ere, heste gasak pilatzen dituzten
|
pertsonentzat
ere oso ahul gerta daitezke.Folato ugari dituenez, Bruselako azak kontsumitzeak anemia prebenitzen edo tratatzen laguntzen du. Gainera, bitamina ugari duenez, landare burdina xurgatzen du.
|
|
|
Enpresaren atarian jendea zain genuen. Zauritutako
|
pertsona
ere hantxe. Kamioilari bat, agidanez.
|
|
|
Baita ere, Errukiaren eta sinpatia samurraren sentimendu berori ere, egin beharra zer den hausnartu aurretik erabakiaren oinarri bilakatzen denean, astuna egiten zaie baita zuzen pentsatzen duten
|
pertsonei
ere,... eta beragandik askatu eta arrazoimen legegilearen menpe jartzeko desioa eragiten du.88
|
|
2002
|
|
|
Bada pertsona talde bat arrisku handikoa, era honetako lesioren bat izanez gero: zirkulazio arazoak dituzten diabetikoek bereziki zaindu behar dituzte oinak eta baita beheko gorputz adarretako arteriosklerosia eta odol fluxuaren arazoak dituzten
|
pertsonek
ere.
|
|
|
Horien guztien bitartez, herriak eta hiriak elkarrekin lotu dira pixkanaka pixkanaka; horrela, produkzio guneak beren hornidura lekuekin eta merkatuekinerlazionatzen dira eta
|
pertsonak
ere ibiltzen dira joan etorrian; eta, horiekin batera, informazioa eta kultura, zentzu zabalean.
|
|
|
Kasu batzuetan, ezagutza horrek erreala modu zuzenean ezagutzen du, eta beste batzuetan modu okerrean; kasu horietan, benetako ezagutzaz dihardugu (lehen kasua) eta errakuntzazko ezagutzaz (bigarrenean). Ezagutzeak ez du derrigorrez erreala modu zuzenean ezagutzea ekartzen;
|
pertsonekin
ere gertatzen da hori, norbaitek mina eman eta «ezagutzen zintudala uste nuen, baina ziri ederra sartu didazu» esaten diogunean).
|
|
|
Infekzio horren ezaugarri nagusia beherako oso garrantzitsua da, eta egun gutxitan desagertzen da berez. Hala ere, infekzioa pertsonatik
|
pertsonara
ere transmititzen da, eta familia bateko kide guztiei eragin diezaieke. Azpimarratu behar da birus horien erresistentzia astez hilabete bitartekoa dela landareen azalean, eta ez dirudi oso argi produktu horietan desinfektatzaileak erabiltzeak partikulak ezabatzea lortzen duenik.
|
|
|
«Gorozkiak disgregatzen badira ere, parasitoak zuhaitzen txorkoetako lurrean eta uretan egon daitezke». Zaharrek, haurdunek eta sistema immune ahuleko
|
pertsonak
ere arrisku taldeak dira. Prebentzioa erraza izan arren, «egia da jabeen %20 baino gehiago urtean behin bakarrik joaten dela albaitariarengana, amorru kontrako txertorako», dio Guadalupe Mirók, Madrilgo Albaitaritza Ospitaleko Patologia Infekzioso eta Parasitarioaren Zerbitzua zuzentzen duenak.
|
|
|
Unicefen esanetan, ekimen hori indartu egin da injektore berri bat erabiliz, urruneko eremuetan emakumeei txertaketa errazteko. Aipatutako konpainiek diseinatutako eta Uniject izeneko aparatu berria, anatoxina tetanikoa duena, dosi batez betetako xiringa da, eta osasun prestakuntzarik gabeko
|
pertsonek
ere erabil dezakete. NBeren antolatzaileek adierazi zutenez, joan den ostiralean Mali Afrikan hasi zen kanpaina honek txertoa sartu eta irispide zaileko komunitateetako emakumeen eta haurren immunizazioa erraztu nahi du.
|
|
|
Baina emaitzak ez dira soilik garapen bidean dauden herrialdeetan txertatzeko itxaropen gisa aurkezten. Jateko txerto horiek oso erabilgarriak izan daitezke medikazio luzea behar duten gaixotasunak dituzten
|
pertsonentzat
ere. Platanoak, txertoa Aukera hori aurkezten dute Queenslandeko Teknologia Unibertsitateko ikasleek osatutako ikerketa taldeak, baita Australian ere.
|
|
|
Zahartze goiztiarreko sindromea duten gaixoek kromosomaren egitura horiek nabarmen laburtzen dituztela ikusi da. Portaera hori Down sindromea duten
|
pertsonengan
ere ikusi da, eta horrek indartu egiten du sortzetiko malformazio horretan zelulak azkar aldatzen direlako ideia, eta, beraz, galera telomerikoa. Aurkikuntza horien arabera, telomeroaren tamainak zelula arrunten bizitza erregulatzen duen “erloju biologiko” gisa joka dezake.
|
|
|
|
Pertsonengatik
ere esan ohi da. " Goiz jaiki, goiz gose; berandu jaiki, loz ase" entzungo diezu Goizuetako baserritar jatorrei.
|
|
2003
|
|
|
Karmeleren kasuan, Inguma, Euskal produkzio zientifikoaren datu basea osatzeko egindako lana ezinbestekoa izan da lan honek aurrera egin zezan. Era berezian aipatu beharreko lau
|
pertsona
ere badira, beraien bultzada ezinbestekoa izan baita, liburu hau aurrera atera zedin. Xabier Isasi UEUko zuzendariak azaldu zuen lanaren premia, eta behin eta berriz eskatu zidan eginkizunaren ardura har nezan.
|
|
|
Kasu horretan, medikuaren aginduei jarraitzea eta, batez ere, dieta ez erradikalizatzea gomendatzen da. Federico Soriguer ek, Malagako Carlos Haya Ospitaleko Endokrinologia Zerbitzuko buruak, adierazi duenez, “eguneroko otorduetan neurritsuak diren
|
pertsonak
ere egun horietan dira, eta, elikaduran abusu txikiak egiten badituzte ere, Gabonak baino lehenagoko orekara itzultzen jakingo dute”. Hain zuzen, Gabonetan pisua handitzen duten pertsona gehienek ez dute dieta berezirik behar data horien aurreko egoerara itzultzeko; nahikoa da ohiko jarduera berreskuratzea, dio Soriguer ek.
|
|
|
Birbaumer doktorearen hamaika pazienteek ELA garatu dute urtebetetik bost urtera bitartean. Garuneko hemorragia bat duten
|
pertsonei
ere aplikatzen zaie, eta, garunak funtzionatzen badu ere, sentitzeko eta ulertzeko gai badira ere, ezin dira komunikatu eta beren baitan giltzapetuta daude. “Israelen aztertzen ari garen beste talde bat eraso terroristak jasan eta garunaren funtzionamenduaren zati bat gal dezaketen pertsonak dira, baina prozesu hori zailagoa da”, esan zuen Birbaumerrek.
|
|
|
“Batez ere —zehaztu du Zoilak, lana desilusionatu dien pertsonetan aurkezten da, konfiantzazko krismax batean lan egiten ez dutenetan edo lana giro arinean egiten dutenetan. Inplikazio handiko lanbideetan edo hierarkia oso zurruna duten
|
pertsonetan
ere gertatzen da”, erantsi du aditu horrek. Baina “oporren ondoko sindromea” izateak ez ditu beti ezkutatzen langilearentzat desatseginak diren egoerak; aitzitik, batzuetan, lanera itzultzean pertsona batzuek jasaten duten egokitze aldia besterik ez da, eta ez du zertan gaitz larriagorik sortu, depresio edo antsietate koadroak dituen etapa batean soilik.
|
|
|
Ordu batez tabako kea edukitzea hiru zigarro erretzearen parekoa da, eta hori garrantzitsua da kontuan hartzen bada, Tabakismoari Aurrea Hartzeko Batzorde Nazionalak darabiltzan azterketa estatistikoen arabera, ohitura hori ez duten espainiarren %40k gutxienez ordu bat hartzen duela egunean, eta %12k duela zortzi ordu arte. Arazo horren ondorioz, urtero 700 pertsona hiltzen dira Espainian, nahiz eta kalkulu batzuen arabera 3.000
|
pertsona
ere hiltzen diren. Izan ere, tabakoaren kea, 42 substantzia kantzerigenorekin, Ingurumena Babesteko Agentziak A motako kartzinogenotzat hartzen du, eta 57 aldiz gehiago kutsatzen du beste edozein toxiko edo ingurune erradiazio baino.
|
|
|
Bi erakunde horien arabera, jostailuak ondo aukeratzeko, aldez aurretik gogoeta egin behar da, eta “zer duten, zer nahi duten eta zer behar duten haurrek” jakin, hautatutakoak jostailuak modu integralean garatzen lagun dezan. Gogoan dute jostailuak egokitu zaien haur zehatzerako hautatu eta pentsatu behar direla, afektuz eta ilusioz entregatu behar direla, eta beste haur batzuekin eta helduekin partekatu behar direla, “gurasoek, aitona amonek eta adingabeak zaintzen dituzten
|
pertsonek
ere jolas egin dezaten eta haurren nortasuna, trebetasunak eta interesak ezagutu ditzaten”. Halaber, adierazi dute ezin direla erosi haurrek eskatzen dituzten jostailu guztiak, eta hautaketa bat egin behar dela telebistan eta publizitate katalogoetan agertzen ez diren beste joko batzuk ikusi eta aurkitu ondoren, “publizitate mezuek ez baitute beti balioetan hezten”.
|
|
|
Azken bostek ez dute behin ere eztul egin”. Tangek ukatu egin zuen gaixoaren andregaiak gaixotasunaren zantzuak dituela, baita bi astetik gora koarentenan egon ondoren gaixoarekin harremanetan egon diren 81
|
pertsonak
ere.
|
|
|
Izenak ez dira berdinak izaten normalean.
|
Pertsonak
ere ez dira berdinak izaten. Ez oso berdinak behintzat.
|
|
|
Hori esatean, estalki batean bildurik, ipuin sorta luzatu omen zion eta egun batzuk barru bere autobiografia ekarriko ziola agindu. Esan zuenagatik baino gehiago, lotu gabe utzi zituen xehetasunak lotuz jakin omen zuen Monikak edo irudikatu omen zuen bere gordelekua zapuzteko zorian zuela eta babestokirik gabe, egun argitan, ez zela bizitzeko gai izango eta gutxiago idazteko; landare batzuek argiari aiher eta gorroto dioten bezalaxe, badaudela
|
pertsonak
ere izenari, famari eta jendaurreari beldur diotenak, eta Romain Gary ere ez zela gauza izango urtetan jantzita zeraman mozorrorik gabe ibiltzeko.
|
|
|
4 Urtea iraganik, haurra bere kabuz ibiltzen hasten da, hori bai, ibilera moldakaitza izaten da. Sentsazioen bidez, bere gorputza ezagutuko du, bai eta inguruan dituen gauzak eta
|
pertsonak
ere. Ez ditu elkarren artean nahastuko.
|
|
|
Munduko Gizarte Foroa Davosekiko guztiz desberdina bilakatu da, eta beheko gizarte zibilak goiko gizarte zibilaren aurrean egiten duen adierazpena agertzen du. Politika neoliberalen gizarte hondamendiak hain dira nabarmenak, ezen sistemari atxikitako hainbat
|
pertsona
ere (J. Stiglitz, kasu) aurrera eramaten diren politiken izaera ideologikoa eta ondorio negatiboak salatzen eta erantzuten hasi baitira.
|
|
2004
|
|
|
Alferrikakoak izan ziren langileek eta jendeak etengabe egindako mobilizazioak eta Madrilera, Eusko Legebiltzarrera nahiz Europako Parlamentura joatea. Zuzeneko 2.300 lanpostutik gora suntsitu ziren eta enpresa lagungarri txikietako beste zenbait milaka
|
pertsona
ere kaltetuta geratu ziren.
|
|
|
Trilaterala presio mediatiko guztiaren gerizpean eratu zen, munduko politikan zalantza giro handia zebilen garaian, eta multinazionaletako buruzagiek, bankari handiek, politikariek, nazioarteko politikako adituek eta are unibertsitatearen munduko
|
pertsonek
ere hartu zuten parte. Gaur egun 300 kide baino gehiagok osatzen dute:
|
|
|
Bidaian Reg Barker izeneko oihanaren ezagutzaile on baten laguntza izango zuen irabazleak. Barkerrek astekariaren promozioan deklaratzen zuenez, «Ginea Berriko jende hauek tarteka
|
pertsonak
ere jaten dituzte, baina oso odol txar eginda daudenean bakarrik. Etsaien buruhezurren gainean egiten dute lo, eta batzuetan lasaitzen dira denek denekin larrua jotzen duten erritual batzuetan; dena da libre festa horietan».
|
|
|
Nik banuen kezka: " Ni emakumezkoa naiz, baina
|
pertsona
ere banaiz…". Eta ez nuen eragozpenik gizonezkoek burutzen zituzten ekintzetan parte hartzeko, izan ikastolak edo beste.
|
|
|
Horiek ez ezik, berariazko arriskurik ez duten
|
pertsonek
ere, adin jakin batera iritsitakoan edo 60 urte ingurura, begiaren barnealdeko presioaren neurketa egin eta, beharrezkoa bada, kanpimetria ere ezagutzeko, ikusmena maiztasun jakin batez aztertu behar dute, adina bera arrisku faktore baita.
|
|
|
Arrainaren aurkako alergia duten
|
pertsonek
ere saihets egin behar diote honelako olibak kontsumitzeari, antxoa daukatelako.
|
|
|
Ematea idatziz jasoko da eginbide batez; eginbide hori sinatuko dute idazkari judizialak edo eginbidea gauzatu duen funtzionarioak, bai eta ematea jaso duen
|
pertsonak
ere, azken horren izena eginbidean bertan agerrarazita.
|
|
|
Betearazpen prozesuan alderdi dira betearazpena agintzea eskatu eta lortu duena edo dutenak, bai eta agindutako betearazpena jasan behar duen pertsona edo
|
pertsonak
ere.
|
|
|
Baina giltzatako hau beste 2.000
|
pertsonari
ere tokatu zitzaien.
|
|
|
Ziurrenik
|
pertsonak
ere izango dira.
|
|
|
Hizkuntzak, ordea, ez dira berez bizi, hiztunek, era biltzaileek ematen diete bizia, eta kasu honetan euskaldunok gara euskara bi zi, prestatu, landu eta itsusten edo edertzen dugunok. Horrexegatik, euskara ez eze, baita gure mintzaira, nola edo hala, ikerketa edo literaturaren bidez lan du duten
|
pertsonak
ere gogoan izan behar ditu Euskaltzaindiak nahitaez.
|
|
|
Kromo urritasuna herrialde garatuetan gertatzen den bizi motaren ezaugarria da; izan ere, batzuetan, gehiegi kontsumitzen dira aurrez prestatutako jakiak eta irin finduak (ogiak, pasta, azukreak, gozokiak…), jatorrizko elikagaiek baino kromo gutxiago baitute. Gainera, intsulinarekiko edo diabetesarekiko erresistentzia duten edo alkoholismo arazoak dituzten
|
pertsonek
ere arrisku handiagoa dute kromo defizita izateko, baita denbora luzez argaltzeko dieta egiten ari direnek ere. Halaber, adineko pertsonak zaurgarriak dira, batzuetan dieta desegokiak egiten baitituzte, bereziki bakarrik bizi badira.
|
|
|
Gizakietan probatu da, baina haren segurtasuna bakarrik zehaztu da.
|
Pertsonengan
ere eraginkorra dela frogatzen bada, tratamenduak amaiera emanen lioke infekzioari bi hilabetean, oraingo terapiekin behar diren seien ordez. Gainera tuberkulosia eragin duten HIESa duten gaixoen kasuan, sendagai horrek bere tratamendua goitik behera alda lezake, gaur egungo antibiotiko batzuek antirretrobiralekin elkarreraginean jarduten baitute, horiek beharrezkoak baitira hiesaren birusa arrastoan mantentzeko.
|
|
2005
|
|
|
Oviedoko garraio publikoan eskaintzen zaizkie ezinduei (baita ume karroa daramaten
|
pertsonei
ere) erraztasun handienak, bertako autobus guztiak baitaude egokituak, Murtzia, Madril, Bartzelona, Malaga, Alacant eta Zaragozako autobusen %80 bezala: sarbideko arrapala, plataforma jasotzailea edo sarbide beheratua daukate horrelakoek.
|
|
|
Gabezia fisiko edo sentsorial larriak nozitzen dituzten
|
pertsonek
ere goza dezakete elurretako kirolen praktikaz
|
|
|
Jaraunsle bakarrak hala eskatuz gero, eta 76 artikuluko agiriak aurkeztuta, jaraunsle horren izenean inskriba daitezke kausatzailearen izenean inskribatuta zeuden ondasun nahiz eskubideak; horretarako, ez da senipartedunik izan behar, ezta, oinordetza tituluaren arabera jarauntsia adjudikatzeko baimena duen
|
pertsonarik
ere, salbu eta bigarren kasu horretan, jaraunslea bera denean jarauntsian interesa duen pertsona bakarra.
|
|
|
5 Akta hasi dela banan banan jakinarazi behar zaie aurreko lerrokadan zehazturiko pertsonei, horien egoitza ezezaguna denean, baita orokorrean, finkaren gaineko eskubideren bat izan dezaketen
|
pertsonei
ere. Horretarako, ediktuak argitaratuko dira probintziako Aldizkari Ofizialean, zabalkunderik handiena duten egunkarietatik batean, eta finka zein lurraldetan egon eta bertako udaletxeko iragarki oholetan.
|
|
|
Erregistratzailearen sinaduraren alboan, titulua aurkeztu duen
|
pertsonak
ere berea jarriko du, horrek hala eskatu edo erregistratzaileak hala aginduz gero.
|
|
|
Ondasun higiezina eskuratzeko titulua, ahal izanez gero, ondasunak norengandik etorri eta pertsona horren zein beraren kausadunen izen abizenak eta egoitza zehaztuz, baita jakinarazpena jaso behar duten gainerako
|
pertsonena
ere.
|
|
|
barre hura, ordea, josia iruditu zitzaion amona Kontxiri, susmoa baitzuen jendeak, gazte jendeak, batik bat? ez ziola berak esandakoari bakarrik barre egiten, berari eta bere
|
pertsonari
ere bai. Baina amona Kontxi oso serio ari zen, eta horrek min egin zion.
|
|
|
Hortik datorkie garrantzia. Baina bertoko arrazekin lan egiten duten
|
pertsonek
ere lurraldearen zati izan behar dute. Bide bakarra da hori, ekonomia txikia ekonomia handi bilakatzeko eta kultur ondareari eusteko.
|
|
|
“Hotzari aurre egiten diogu mugituz, eta geldirik egon behar duten pertsonek arreta handiagoa jarri behar dute”, azpimarratu du Arriolak. Tiroide arazoak, Alzheimerra edo zenbait dementzia maila dituzten
|
pertsonak
ere hotzari aurre egin diezaiokete, hotz sentsazioaz jabetu gabe. Hotzak kalte hauek eragin ditzake:
|
|
|
Houston ingurutik errazago ateratzeko, Rick Perry gobernadoreak estatuarteko 45 errepidearen trazadura birmoldatzea agindu du, eta haren zortzi erreiak gaitu dira, larrialdiko “irteera eragiketa” hori ahal den neurrian errazteko. New Orleansen ez bezala, baliabiderik gabeko
|
pertsonei
ere ematen zaie garraio publikoa, eta arreta berezia jartzen da ospitaleetatik eta zaharren egoitzetatik ateratzean. Julio Montesino Houstongo kontsul espainiarrak atzo jakinarazi zuen leku seguruetan jarri direla 80 espainiar, ebakuazioa derrigorrezkoa den lekuetan:
|
|
|
–Eta aita, hodeiek ez al digute euria egiten, animaliak bezala,
|
pertsonak
ere bustitzeko?
|
|
2006
|
|
|
Auto ilarak metro gutxi batzuk aurreratu ditu. Gure alboetan hamaika moto ikusi dut, batzuetan hiru, baita lau
|
pertsona
ere ziztu bizian doazela.
|
|
|
Web gunea hiritar orok kontsultatu ahal izango du SAREKO ARGIAk eginiko aldaketa teknikoei esker. Hau da, ezintasun fisikoak dituzten
|
pertsonengana
ere iritsiko da. Hala, Sareko Argiak gero eta publiko zabalagoarengana heltzeko apustua egin du World Wide Web Consortium (W3C) erakundearen irizpideak jarraituz (www.w3.org).
|
|
|
Silver ek Nacionalismos y Transicion lanean; bertan dio Katalunia dela 70eko hamarkadako prozesu estatutarioaren biktima nagusia. Batzuetan ez zaie soilik alderdiei erreparatu behar,
|
pertsonek
ere garrantzia handia dute. Katalunian bai prozesu konstituzionalean, bai estatutarioan, funtsezkoak izan ziren Miquel Roca edo Sole Tura.
|
|
|
Hiriak zikinak zeuden, baina
|
pertsonak
ere ez ziren askoz gehiago garbitzen. Berpizkundetik aurrera gorputzaren pertzepzio itxiagoak izan zuen eraginik horretan.
|
|
|
Heriotza ez da lehen munduko munstroa baino. Hemen, laurogeita hamar urte dituen
|
pertsonari
ere, hiltzen ari denari, badirudi ezin diozula egia esan, esan behar diozu «zein ongi zauden, zein polit, bihar zinera joango gara». Mesedez, hori absurdua da, zu hiltzeko jaioa zara.
|
|
|
Duela urte ugari iritsi ziren loreen haziak Madeirara, Afrikatik itsaslasterrek ekarriak. Eta, halaxe iritsi ziren lehen
|
pertsonak
ere.
|
|
|
Senide gaixo edo ezinduak artatu behar duten
|
pertsonek
ere laguntzaren premia izaten dute, eginkizun horrek gizakia biziki hondatzen baitu
|
|
|
Eta, geroaldian osasun arazo gutxiago izateko, osasun oneko
|
pertsonek
ere eduki osoaren %1, 3 baino gatz gehiago daukaten elikagaiak neurriz kontsumitu lituzkete.
|
|
|
Kasu batean nahiz bestean, sumarioa amaitzeko autoa jakinaraziko zaie kereila jartzaile partikularrari, halakoa badago, auzi jartzaile zibila balarrik bada ere, eta auzipetuari eta erantzukizun zibila duten gainerako
|
pertsonei
ere bai. Horiek guztiak epatu egingo dira kasuan kasuko audientziara ager daitezen hamar eguneko epe-mugan, edo hamabost eguneko epean, baldin eta Auzitegi Gorenera agertu behar badira.
|
|
|
Pozoiaren hormona honek jateko gogoa gutxiagotu lezake... ez bakarrik Gila munstroetan,
|
pertsonetan
ere bai.
|
|
|
Haur txikia jaiotzen denean haurrideek pairatzen duten arreta galera konpentsatu heziketa eginkizunetan aitaren inplikazioa handiagotuz. Funtziohori gertuko beste
|
pertsonek
ere bete dezakete.
|
|
|
Baina nitasuna etaautobiografia ez da beti molde berean egina, eta molde anitz badira indibidualtasunaz hitz egiteko. Lehen pertsonan, memoriaren galbahetik haurtzaro etagaztarora itzultzea hautatuko dute zenbait hizlarik, edo jolasera, autofikziora jo, etahitzaldi erabat vila matastarrean, nitasunaz hirugarren
|
pertsonan
ere mintzadaitekeela erakutsiko du Hasier Etxeberriaren testuak. Haatik idazlearen biografianbizitzak adina pisu dute idatzitako obrek, eta eurek argitaratutako liburuetanbarrena bidaiatuz hautatu du beste hizlari hainbatek, Itxaro Bordak kasu, nitasunazmintzatzea.
|
|
|
«seme alaben eta horien seme alaben kezkagatik»; edo, bestela, (arrazoi hori espiritu, tradizionalistadun?
|
pertsonek
ere ematen dutenez), beraien iritziz, negozioa eta, ondorioz, lanean etengabe jardutea, «bizitzan ezinbestekoa dutela» argudiatuko lukete. Izan ere, horixe da euren jardueraren motibazio bakarra;, jarduera irrazionalaren?
|
|
|
Erabiltzailearen profila ezgaitasun fisikoren bat duten pertsonei dagokie, Gurutze Gorriko Osasun eta Sorospen Departamentuko kide Paco Riescok azaldu zuenez. Hala ere, beste erakunde espezializatu batzuen laguntzari esker, beste ezgaitasun mota batzuk dituzten
|
pertsonak
ere artatzen dira. Gaur egun, Almeria, Cádiz, Malaga, Granada, Ibiza, Menorca, Mallorca, Lanzarote, Las Palmas, Tenerife, Kantabria, Bartzelona, Girona, Tarragona, Ceuta, Asturias, Pontevedra, Murtzia, Alacant, Castelló, Valentzia eta Gipuzkoa probintzietan eskaintzen da zerbitzu hori.
|
|
|
Iaz, Ceuta eta Melillako hesietan hamalau lagun hil ziren. horietako hamaika poliziak tiroz hil zituen, Marokoko lurraldetik muga gurutzatzen saiatu zirenean. Heriotza horiez gain, Saharako basamortuan hil ziren 24
|
pertsonakoak
ere hiltzen dira, Marokoko gobernuak abandonatu zituenean, Espainiako lurraldetik kanporatu ondoren. Hesiaren beste aldera pasatzea espero zuten milaka pertsonak jasan zituzten urraketa eta gehiegikeriez gain, horietako askok asiloa eskatzen zuten.
|
|
|
Del Carpiok azaldu zuenez, Perun sektore batzuek produktibitate maila handiagoa dute iparramerikarrek baino, eta, beraz, prestatuta daude merkatu ireki batean lehiatzeko. François Traorék, Afrikako 20 milioi kotoi ekoizle ordezkatzen dituenak, bere aldetik, kapitalen zirkulazio askea
|
pertsonei
ere aplikatzea eskatu du. “Mendebaldeak Afrikara etorri nahi izan zuenean, inork ez zuen aurka egin.
|
|
|
Azek beste barazkiek baino digestio arazo gehiago sortzen dituzte, zelulosa asko dutelako eta sufre konposatu ugari dituztelako. Hala ere, tolerantzia hobetzeko oso estrategia sinpleetara jo daiteke, eta aerofagia edo digestio astunak dituzten
|
pertsonek
ere arazorik gabe sar ditzakete beren dietan. Kuminoaren eta mihiluaren eraginez, ez dira hain fratulentoak izaten, eta koiperik erabiltzen ez bada, digestioaren astuntasuna saihesten da.
|
|
|
Aurrerapen handia bideokonferentzia da, programa horiek berek jasotzen duten aukera. Ia ziberkafetegi eta mintzaleku guztiek web cam bat dute, eta, harekin harremanetan jarriko garen
|
pertsonak
ere kamera badu, teklatua erabili gabe hitz egiteko aukera ematen du, ikusten eta entzuten.
|
|
|
bat urte lehenago, esaterako, Txinara joan zen hango flora aztertzera, urte pare bateko espedizio luzean. Ez zen taldean lan egiteko
|
pertsona
ere, eta inuitekin bereziki baldar portatzen zen, berotasunik gabe eta gainetik begiratuz bezala. Hala ere, Knudek biziki estimatzen zuen Wulffen lana, eta miretsi egiten zuen haren jakinduria.
|
|
|
Fantasmetan sinesmenik ez duten hainbat
|
pertsonak
ere ikusi omen dute irudi hori...
|
|
|
Eta egia da, biekin moldatu gara ondo. Begira, behin baino gehiagotan, zortzik ez, hamabi
|
pertsonak
ere bazkaldu edo afaldu izan dugu hemen, inolako arazorik gabe.
|
|
|
|
Pertsonekin
ere gertatzen da, natural eta eder iruditzen zaizkigunekin behintzat.
|
|
|
Lekuei buruz bezala,
|
pertsonentzat
ere balio du esan dudanak. Mutil koxkorretan zailtasun handiak izan nituen pertsonekin ondo moldatzeko, eta bizikletarekin egindako ibilaldi bakartietan ezagututako lekuei eman nien pertsonei ezin eman nien atxikimendua eta maitasuna.
|
|
2007
|
|
|
Behien Entzefalopatia Espongiforme (Bovine Spongiform Encephalitis ingelesez, BEE euskarazko sigletan) izenez bataiatu zuten, eritutako behiki haien burmuinak belakien antzo zulatuta egoten direlako. Halaxe edukitzen dituzte gizakien Creutzfeldt Jakob Gaixotasun (CJG) ikaragarria daukaten
|
pertsonek
ere.
|
|
|
debaldeko erasotzaile bihurtzen den norbait da eta, izaeraz horrela delako, kargu horrekin gozatu egiten du eta bekatari ordaintzaileak bilatu behar ditu.Horrelako egoerak ingelesezkomobbinghitzaz bataiatu dira.Mobbing, jazarpen moral edo eraso psikologikoa lantegian zer den deskribatzeko, honela azalduko genuke: ...arregarri uztea.Ezkutu zein ageriko iradokizun edo probokazio sexualak egitea.Enplegatuei oihuka edo irainka aritzea.Hitzez mehatxatzea.Lankideen artean enplegatuaz gezurrak hedaraztea.Enplegatuaren lana sistematikoki auzitan jartzea.Enplegatuak nozitzen dituen jazarpen horren ondorioakNagusi patologikoen ondoreak pairatzen dituzten pertsonek kalbario latza bizi ohi dute; biktima ez ezik, inguruko
|
pertsonek
ere jasaten duten sufrikario hori hainbat eratan agertzen da.Sintoma psikosomatikoakFisikoak: zefalea tentsionalak, insomnioa, alterazio kardiobaskularrak, loaren trastornoak, digestioaren trastornoak... Psikikoak: sumingarritasuna, antsietatea, paniko krisiak, depresioak, arreta zuzentzeko eta kontzentratzeko zailtasunak, oroimenaren alterazioak.Zenbaitetan, pertsonak bere buruaz duda egiten du,... senitartekoei, ezkontideari, seme alabei.Azkenean hauek ere nozitzen dituztemobbingarenondorioak.Nola defendatu. Eraginiko pertsonak bere defentsak sortu ditu, bere buruaren eta senitartekoen osasun mentala zaintzeko: Bere buruaren nortasuna indartuz.Asertibitatea (tinko izateko eta ezezkoa ematen ikasteko trebezia) landuzAntsietatea eta estresari aurre egiteko teknikak baliatuzBere buruaren alderdi positiboak ahalik eta gehien garatuz.Bai antsietate maila apaltzeko, bai era guztietako egoera kaltegarriei buru egiten ikasteko ere, profesional baten laguntza eskatuz, beldurrik gabe.Aldaketak egituretanEgoera eredugarria, egiturak aldatu eta enplegatuak jazartzen dituzten nagusiak desagertzea da.Pertsona arteko harremanetan beti agertzen diren gatazkak konponduko lituzketen egitura iraunkor eta heldua eduki lukete erakundeek, pertsona horientzat ez ezik, enpresarentzat ere mesedegarri gertatuko litzatekeelako.Gatazkak hauteman eta behar bezala kudeatzeko, mobbingarensintomak garaiz ezagutu eta lehenbailehen sendatzeko trebeziak garatu lituzke erakundeak.Horretarako, kexu egiteko eta anonimatuan aritzeko eskubidea bermatuz, gatazka pertsonalak konpontzeko arau garbiak agertu lirateke lantegian bertan, pertsonen arteko artekaritza sistemak aurreikusten dituztenak.Helburu horiek erdiesteko, ordea, pertsona arteko harremanetan eta gatazken konponketan langile guztiek entrenatu lukete.Erakundeak aldatuko direla itxarotea, oro har, mirariaren zain geratzea da.Maila pertsonaleko irtenbidea ere ez da gizakiari beste enpresa batera joan dadin aholkatzea, enpresa berri horretan ere beste horrenbeste edo, areago, egoera okerragoa topatuko duelako, akaso.Nagusi patologikoaren izaeraHainbat ezaugarri agertzen dituzte maiz horrelako pertsonek: Beren baitako gabeziak konpentsatzeko, aginduak ematea dute beharrezkoa, beren azpian presionatu ahal izateko moduko norbait izatea, era horretan zu baino gehiago naiz ni" horren gogobetetasuna bizitzeko.
|
|
|
hirigunea ongi seinaleztatua dago eta mugikortasun eskaseko
|
pertsonentzat
ere irisgarria da.
|
|
|
...ufragio aktiborako eskubidea egikaritu nahi duten herritar guztiei eskatutako betekizunak hauteskunde erroldan inskribatuta egoteko betebeharrari eta adin nagusikoa izateari lotuta daude, eta salbuetsita daude epai judizial irmoa dela bide ezinduta daudenak eta baimen judizialarekin ospitale psikiatrikoan barneratuta daudenak, baita epai judizial irmoa dela bide sufragio eskubideaz gabetuta dauden
|
pertsonak
ere, kondena betetzen duten bitartean.
|
|
|
testuak hitzez hitz dio «gizonak eta emakumeak ezkontzeko eskubidea dute», eta planteatzen den zalantza da ea konstituzio testuan gizonaren eta emakumearen arteko ezkontza soilik jaso den, edo bi gizonen edo bi emakumeren artean egindako ezkontza ere barruan sar daitekeen. Gai hori oso polemikoa da, eta Espainiako legegileak 2005 urtetik aurrera ulertu du ezkontza sexu desberdinetako pertsonen artean egiteaz gain, sexu bereko
|
pertsonen artean
ere egin daitekeela. Horrez gain, Konstituzioan azken kasu hori ez da baztertu, eta Kode Zibila uztailaren 1eko 13/ 2005 Legearen bidez eraldatu du.
|
|
|
Aurrean ere esan dudanez, Konstituzioa indarrean egon zen bitartean, hauteskunde sistemak oso desberdinak izan ziren: ...araberako eta gaitasunaren araberako sufragioa, 1878ko abenduaren 28ko Legearen bidez ezarria (aberastasunaren araberakoa, hogeita bost urtetik gorakoek soilik zutelako botoa emateko eskubidea, betiere, Altxorrari lurralde kontribuzio moduan 25 pezetako gutxieneko kuota edo industria sorospen moduan 50 pezetako kuota ordaintzen bazioten; eta gaitasunaren araberakoa, heziketa maila jakin bat zuten
|
pertsonek
ere botoa emateko eskubidea zutelako; kategoria horretara askotariko jendea biltzen zen: mutur batean lehen eta bigarren hezkuntzako irakasleak zeuden, eta bestean, Errege Akademietako kideak); eta sufragio orokorra, gizonezkoena?, 1890eko ekainaren 26ko Legearen bidez ezarritakoa (hogeita bost urtetik gorakoek botoa emateko eskubidea zuten, eskubide zibilen erabilera osoa baldin bazuten).
|
|
|
Batetik, arestian aipatu den bezala, Internet linguistikoki etiketatu gabea denez, nolabaiteko ziurgabetasuna izango du beti lema bat baino gehiago dituzten hitzekin. Pilotari hitza bilatzean, adibidez; izan ere, pilota hitzaren datiboa ez ezik, pilotan jokatzen duen
|
pertsona
ere bada pilotaria. Beste desabantaila bat da orraztu gabea dela neurri handi batean blogak, foroak, eduki pertsonala eta horrelakoak, batez ere; abantaila gisa ikus badaiteke ere (ahozko hizkuntzatik hurbil dagoen eredua ematen delako), desabantaila ere bada, kalitatez txarragoa eta akastuna izan baitaiteke.
|
|
|
Arrainak ere maiz sartzen dira ubidean, eta gero ez dute irteterik izaten, baina ubidea husten ez den bitartean, normalean, bizirik irauten dute. Istripu gutxi gertatu badira ere (eta hala hobe, noski),
|
pertsonentzat
ere arriskutsuak izan daitezke azpiegitura horiek.
|
|
|
Ez da ona enpresarentzat pertsona gutxi batzuek guztien gainetik pentsatzea, ingeniari batzuek bakarrik pentsatzea enpresako arlo teknikoa nola garatu; egunero arlo zehatz batean lan egiten duten
|
pertsonek
ere ideiak emanditzakete. Ez badituzu kontuan hartzen eta ingeniarien esku uzten baldinbaduzu dena, mugatuta zaude.
|
|
|
Gizarte erantzukizuna, gainera, azpimarratu nahi nuke,
|
pertsonok
ere badaukagula, eta ez bakarrik enpresek. Enpresen kasuan, ordea, bereizketa garbi bat eginbeharra dugu:
|
|
|
Urtea iraganik, haurra bere kabuz ibiltzen hasten da. Sentsazioen bidez, beregorputza ezagutuko du, bai eta inguruan dituen gauzak eta
|
pertsonak
ere. Ez dituelkarren artean nahastuko.
|
|
|
Astia izanen dugu ikusteko zer den aplikagarri jakintzarenalor horietarako. Aldiz, lehentasuna alderantziz jarriz gero, hau da, gizakia besteparametro batzuen zerbitzuan jarriz gero, ez ginateke natura gure azterketarenoinarrian jartzen ariko, ezta
|
pertsona
ere, naturaren eta gizakiaren aurreko ideologia batean baizik.
|
|
|
Mutur batean, Nia dago, eta bestean, berriz, Bestea. Horrez gain, Baldwin ek azaldu zuen haurrak nola konturatzen diren (prozesua) beste
|
pertsonek
ere esperientzia subjektiboak dituztela. Beraren iritziz, prozesu horri esker haurrek Nia beste pertsonekin parekatzen dute.
|
|
|
Horri esker, bere pentsamenduez eta sentimenduez hausnartu ahal izaten du (ikuspegiautogogoetazkoa). Bestetik, beste
|
pertsonek
ere gauza bera egin dezaketela ikastendu, eta beste pertsonen pentsamenduak eta sentimenduak anizkuntzat hartzen ditu (adibidez, beldurtia eta alaia), nahiz eta oraindik isolatutzat, jarraitutzat edogarrantzi maila ezberdinekotzat hartu (nagusiki alaia da, eta, bigarren mailan, beldurtia). Haren iritzian, bai norbera bai beste pertsonak ekintza nahi gabekoakegiteko gai dira.
|
|
|
Gauzekin legez,
|
pertsonekin
ere gerta liteke lotura sinboliko hori, batez ere talde baten ikur bilakatzen denean pertsona jakin bat. Che Guevara, kasurako.
|
|
|
ezpada primeran erakusten du, hizkuntza nola pentsamenduari nagusitu eta gainezartzen zaion. Hizkuntza logikoki bakarrik analisatzen dugun bitartean, ez da ikusiko bigarren pertsonaren beharrik; eta, hala, lehen
|
pertsona
ere bestela agertuko da (ez da izango lehen pertsona, ni!). Pentsamenduaren analisi logikoan aurkezlea eta aurkeztua bereiztea aski da, zerk/ zer (errepresentazioa, errepresentatua), nork/ nori gabe326 Ni/ hiren sorgia, esaten da (Bernhardi aipatuz orain), ez gauzetan, ez pentsamendu hutsean, hizkuntzan bakarrik dago.
|
|
|
naiz, haiz da) 342 Ni eta hi bezalaxe, ha ere subjektua da, baina ez pertsonalizatua: neutrala da edozerekiko, horregatik gauzakiak adina espresa ditzake pertsonak, baina gauzakiak balira bezalaxe hain zuzen
|
pertsonak
ere. Ha edozein eta edozer da.
|
|
|
Kopuruak txikiagoak dira oraindik zenbaki absolutuetan, 2001ean 52 kasu izatetik 2006an 42 izatera igaro baitzen, nahiz eta intzidentzia handia izan. Txertoa hartu duten haurren kopurua %50 ingurukoa dela kontuan hartuta, horri buruzko datu ofizialik ez dagoen arren, Casadok azaldu zuen jaitsiera espero baino handiagoa dela, txertoaren inguruko
|
pertsonak
ere immunizatzen dituen txerto horren “artaldearen efektua” dela eta. Meningitisaren larritasuna nabarmendu zuen adituak.
|
|
|
Bi paziente motek garuneko anomalia berak dituzte, eta horrek adierazten du, seguru asko, nahaste bakarra dela. Aura gabeko migraina duten
|
pertsonek
ere anomalia horiek izaten dituztenez, autoreek uste dute gaixo horiek aura isil edo asintomatiko moduko batzuk izan ditzaketela.
|
|
|
Larria ez izan arren, inpetigoa azaleko infekzio arrunta da, oso kutsakorra, eta batez ere eskola adinean dauden haurrei eragiten die, nahiz eta immunitate sistema deprimitua duten
|
pertsonei
ere gerta dakiekeen. Eskuragarri dauden azken datuen arabera, estreptokokoko inpetigoen %2k glomerulonefritisa dute konplikazio gisa, giltzurrunaren barne egituren hanturak eragindako gaixotasuna.
|
|
|
Lantokiko baldintzak Garrantzitsua da enpresaren barruan leku zabalak izatea mugikortasuna errazteko eta begizta magnetikoak erabiltzea, audifonoetan interferentziak saihesteko, bai eta gida bandoak ere, erabiltzaileek jakin dezaten nondik mugitzen diren. Bestalde, eremuren bat edo bulegoren bat seinaleztatu behar bada, seinale horiek ikur grafikoak eta ukipen informazioa izan behar dituzte, eta, megafonia sistema izanez gero, audiofonoa duten
|
pertsonei
ere egokitu behar zaie. Espazioek zabalak izan behar dute eta seinaleek ikur grafikoak eta ukipen informazioa izan behar dituzte.
|