|
2002
|
|
|
PER
|
Pertsona
izenordaina
|
|
|
Izenordaina: IOR kategoriak PER(
|
pertsona
izenordaina), IND (pertsona izenordain indartua), IZG (izenordain zehaztugabea), GAL (galdekaria), MGB (mugagabea), BIH (bihurkaria), ELK (elkarkaria) eta ERL (erlatibozkoa) azpikategoriak ditu, eta bi eremu gehiago:
|
|
|
Izenordaina: IOR kategoriak PER (pertsona izenordaina), IND(
|
pertsona
izenordain indartua), IZG (izenordain zehaztugabea), GAL (galdekaria), MGB (mugagabea), BIH (bihurkaria), ELK (elkarkaria) eta ERL (erlatibozkoa) azpikategoriak ditu, eta bi eremu gehiago:
|
|
|
Izenordain izateak muga (gabe) tasuna dakar berarekin eta horregatik dute izenen eremu bera, MG gehituta, zehaztugabeentzat?. Bestalde,
|
pertsona
izenordainek zein pertsonari dagokion zehazten dute.
|
|
|
Motibatiboa ez da, bakarrik, genitiboaren gain osatzen; kategoria hauekin aukeran dago: pertsona izen bereziak (Erkuden (en) gatik), leku izenak (Urkulu (ren) gatik), izen arruntak60 bizidunak (semea (ren) gatik) zein bizigabeak (mendia (ren) gatik),
|
pertsona
izenordainak (ni (re) gatik) eta determinatzaile erakusleak (har (e (n)) gatik).
|
|
|
Hain zuzen ere, aurreko atalean aipatutako kasu gehienetan gertatzen da hau: pertsona izen berezietan (Erkuden (en) gana), izen arruntetan61 baina bizidunetan bakarrik (semea (ren) gan),
|
pertsona
izenordainetan (gu (re) gana) eta bizidunekin erabiltzen diren determinatzaile erakusleetan (har (en) gandik). Murriztapena ezarri dugu halabeharrez, leku izen bereziek, izen arrunt bizigabeek eta erakusleek (bizigabeekin doazenean) ez dute-eta hemen lekurik,[+ biz] tasuna ez dutelako.
|
|
|
1 Izen bereziak pertsona, leku eta erakunde izenak eta
|
pertsona
izenordainak beti dira mugatu lexikal, erreferentzia bakarrekoak62 dira-eta. Hauek, beraz, kasumarka hartuko dute zuzenean eta ez dute mugatasun/ numerotik pasa, tasunen barruan mnl (mugatasun/ numero lexikala) baitute (mugatu singularra, MS, edo plurala, MP).
|
|
|
|
Pertsona
izenordainek Pertsona eremua ere badute, zein den zehaztuz. Izenordain zehaztugabeek mnl mugagabea dute, aurrekoen prozesu bera jarraituz.
|
|
2007
|
|
|
Jakina badaudela hitzak japonieraz ni, hi, ha adierazi ahal izateko. Baina horiek
|
pertsona
izenordainak ote diren adiera indogermaniarrean, japonologoek eztabaidatzeko laga genezake. Pertsonen diferentzia, indogermanieran esentziala, japoniarrek nahiko axolagabe tratatzen dute.
|
|
2008
|
|
|
Perpaus bakuneko kategoria jakin batzuetara mugatu dut ezin bestean neure eginkizuna: izen sintagmaren esparrutik irten barik,
|
pertsona
izenordainak eta hauen posesiboak, mugatzaile erakusleak, zenbatzaile batzuk eta graduazio marka batzuk hautatu ditut ikergai eta aztergai.
|
|
|
–
|
Pertsona
izenordainok soziatiboan, motibatiboan eta gaartizkidun osteango kasuetan deklinatzeko duten modua ere aipagarri da, zeren ez baitator beti bat sartalde euskaran nagusi den ereduarekin. Batetik nigaz> (9r, 11v), > zugaz, > zugana, > zugaiti, zuegaz, > zuegati> erakoak darabiltza ugari (a), baina horien ondoan zure> posesiboaz eraikiriko zuregaz, > zuretzat, > zuregaiti, > zuregan, > zuregana> eredukoak ere ezagunak ditu, haiek bezain ugariak ez badira ere (b).
|
|
|
|
Pertsona
izenordainok bizidunak eta gizaki eremukoak izanik, tokidenbora kasuak gaartizkiaz eraiki ohi dituzte, ez ekialdeko tradizioan, baina bai nagusiro erdi eta sartaldekoetan. Hala ere, ekialdearekin uztardura eginik, tahizkidun formak ere ezagunak ditu idazleonek bere hizkeran.
|
|
|
Erabilera nagusitik aldentzen diren forma biak pluraleko zeuren> 2.koa eta euroen> 3.koa dira. Bide batez gogora dezagun neuronen> legezko genitiboko formak
|
pertsona
izenordainen artean sartu ditugula, posesibotzat jo barik. Hara idoro ditugun formak:
|
|
|
– Mugatzaile hurbilon balio semantikoa dela ta, aipagarri deritzat au> 1 graduko mugatzaileak zenbaitetan betetzen duen ni>
|
pertsona
izenordainaren lekuari; hau da, hiztun edo poetaren, nitasuna, ordezkatzen du au> daroan IS ak:
|
|
|
4 Hirugarren
|
pertsonako
izenordain posesiboa: helduak beré ausué dioen bitartean gazteak berán ausokú.
|
|
|
Desberdintasunetako bat hau da: hirugarren
|
pertsonako
izenordain posesiboagatik galdetzen da. Helduak beré ausué dioen bitartean berán ausokú.
|
|
2010
|
|
|
Kontuan hartzen dira azterunitateen presentzia, maiztasuna, banaketa eta konfigurazioa. Azterketan argi eta garbi erakusten da
|
pertsona
izenordainak ez direla neutroak eta indiferenteak instantzia diskurtsiboekiko, oso konprometituak baizik. Bergauza gertatzen da berbaldi ekarri> edo erreferituarekin ere.
|
|
|
4.4.1
|
Pertsona
izenordainak............................... 134
|
|
|
4.4.1.1.2 Ikuspegia hedatuz................... 136 a)
|
Pertsona
izenordainen elkartzeak: aditz
|
|
|
Bi adierazle aukeratzen eta aztertzen dira lotura hori erakusteko: batetik,
|
pertsona
izenordainak, eta, bestetik, berbaldi ekarria (discours> rapporté, >.
|
|
|
Kontu hauek beste modu batean ere deskriba litezke. Aztergai ditugun entitateak?
|
pertsona
izenordainak eta berbaldi ekarriaren bi modalitate klasikoak, gertakari hirukoitza osatzen dute:
|
|
|
Aztergai ditugun bi fenomenoak, bai
|
pertsona
izenordainen eta baita berbaldi ekarriaren erabilpena, esatari bakoitzaren gurarien arabera geratzen dela pentsatzen da. Hau da, esatariak nahi duen erara, indibidualki zein erretorikoki?
|
|
|
Horrela bada,
|
pertsona
izenordainen egitekoa ez da soilik esatari solaskidearen arteko hartu emana formalki agertzera eta mantentzera mugatzen. Pertsona markek, gainera, erreferentzia zehatz multzo bat garraiatzen dute aldean, zeintzuen bidez erlazio intersubjektiboak bideratzen eta ezartzen diren:
|
|
|
Askotan esan dugunez, bi azpi multzoz osaturik dago analisia/ modulua, eta biak ala biak hautu metodologiko beraren ikuspegiarekin aztertuko dira. Sermoien
|
pertsona
izenordainen xerkan abaituko gara.
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak zer motatako hizkuntza entitateak diren euskal gramatikatan aurki daiteke. Sermoietan agertzen diren pertsona markak honakoak dira:
|
|
|
ni, > hi, > zu, > hura, > gu, > zuek, > haiek>(+ berori). Jatorriz erakusleak diren arren, 3
|
pertsonak
izenordaintzat hartuko ditugu.
|
|
|
–
|
Pertsona
izenordain arruntak
|
|
|
– Errespetuzko
|
pertsona
izenordainak
|
|
|
–
|
Pertsona
izenordain indartuak
|
|
|
Zer esaten da horietan
|
pertsona
izenordain hauei buruz?
|
|
|
Bi iturri baliatuko ditugu guk sakontze lan horretarako: lehenbizi, ikusiko dugu aditz edo erlazio predikatu batzuen eta pertsonaizenordainen artean zer nolako elkartzea edo korrespondentzia dagoen; bigarrenik,
|
pertsona
izenordainek kasu bakoitzean duten erreferentea izango dugu aztergai. Batak zein besteak zerikusi estua du interakzio alderdiekin, eta bereziki bigarrena erabat lotuta dago polifonia ducrotiarrarekin.
|
|
|
Aurrenik, baina,
|
pertsona
izenordainen elkartzeak ikusiko ditugu. Gure abururako, elkartze horrek adierazten du eginbeharreko eginkizunaren aurrean zein ikuspuntu edo posizio subjektibo duen aktante bakoitzak, eta baita rol aktantziala ere.
|
|
|
Elkartze horiek corpuseko testuetan duten presentziak eta estatutuak hartaraturik egingo ditugu: batetik, izen ordainak eta aditz jakin batzuekiko osakera aztertuko dugu; eta bigarrenik,
|
pertsona
izenordaina duten zenbait esamoldez eginiko osakera bisitatuko dugu:
|
|
|
–
|
Pertsona
izenordainen eta aditz jakin batzuen arteko elkartzeari dagokionez, hona sermoiaren zenbait aditz giltza: uquitu, ecusi, aditzera>, itzeguin, esan, aditu.
|
|
|
Galdera zera da: zein
|
pertsona
izenordain agertzen da zerrendaturiko aditz horiei loturik?
|
|
|
Aurreko orrialdeetan
|
pertsona
izenordainek zein predikaturekin lotzen diren ikusi dugu. Metodologiaren baitan dauden hiru urratsen lehena ematen ari gara, hots, maila linguistikoko azterketa egiten.
|
|
|
Metodologiaren baitan dauden hiru urratsen lehena ematen ari gara, hots, maila linguistikoko azterketa egiten. Orain
|
pertsona
izenordainen gainean beste analisi bat eginez, banan banan ikusiko ditugu.
|
|
|
Esan behar da, ezer baino lehen,
|
pertsona
izenordain asko eta asko berbaldi ekarrietan edo berbaldi txertatuetan aurkitzen direla. Adibidez:
|
|
|
Gatozen ondoren
|
pertsona
izenordainen erreferentzia balioen zerak ikusten:
|
|
|
Orain arte bildu ditugun datu eta analisi guztiak, honenbestez, begirada globalago batez ikusteko moduan gaude. Eta, hala,
|
pertsona
izenordainen inguruan egin dugun analisi linguistikoaren gainean iruzkin batzuk egingo ditugu. Esan behar da lege zorrotzik ez dela betetzen, kasu batzuetan salbu.
|
|
|
|
Pertsona
izenordainen hizkuntza azterketa egin ondotik, orain elkarreragin balioak ezarriz estudiatu nahi ditugu. Semoietako subjektuen arteko erlazio balioak argitara ekarriko dira, beraz.
|
|
|
Hori batetik. Bestetik,
|
pertsona
izenordainen arteko erlazioak agertzeko, honako sinboloak erabiliko ditugu:
|
|
|
Pertsona izenordaien erlazioak ikusteko sistema bat aurkeztu ondoren, azterketari ekingo diogu, eta horrenbestez,
|
pertsona
izenordainen erlazio intersubjektiboen zenbait balio argitara ekarriko dira. Esan gabe doa S0?
|
|
|
|
Pertsona
izenordainen eta predikatuaren arteko asoziazioak ikusi ditugu azterketa linguistikoa egiterakoan. Zergatik egiten dira asoziazio mota batzuk eta ez beste batzuk?
|
|
|
Zergatik egiten dira asoziazio mota batzuk eta ez beste batzuk? Zein faktoreren gorabeheran dago
|
pertsona
izenordain bat edo beste aukeratzea. Zail da esatea zein faktore nagusitzen den; nolanahi ere, egin daiteke eskala orientatzaile bat.
|
|
|
Salbuespen hori kenduta, usu agertzen dira alternantziak eta konmutazioak
|
pertsona
izenordainen eta predikatuen artean, hizkuntzako analisietan ikusi dugun bezala. Galdera zera da, alternantziok aleatorioak ote dira?
|
|
|
Honaino
|
pertsona
izenordainen eta predikatuen arteko interakzio esanahiari buruzkoak. Informazio gehiago emango da alderdi horien erreferentziabalioak aztertzen ditugunean.
|
|
|
Ondoren,
|
pertsona
izenordainei ekingo diegu. Beraien erreferentea argitu dugularik, zein interakzio balioa eratortzen da?
|
|
|
Horiek horrela, ikusi dugu izenordainen interakzio balioa, azterketa egin dugularik banaka eta elkarrekiko erlazioetan oinarriturik. Orain,
|
pertsona
izenordainen erreferentzia balioa ezartzea izango dugu helburu.
|
|
|
|
Pertsona
izenordainen deskripzioa egin nahi bada, ezinbestekoa ikusten dugu subjektuen balioak eta subjektuen arteko erlazioak planteatzea. Erlazio horiek hainbat balio biltzen dituzte, eta subjektu psikosozialak zehatzago, konplexuago eta sakonago definitzeko argi iturri dira.
|
|
|
Hipotesian jarri dugun bezala, ikusi da
|
pertsona
izenordainen balore kodifikatua edo konbentzionala deskribatzea ez dela nahiko, karakterizazio finak egingo badira. Halaber, pertsona izenordainen izaera eta funtzio sintaktikoak eta komunikaziozkoak ez direla biunibokoak erakutsi uste dugu.
|
|
|
Hipotesian jarri dugun bezala, ikusi da pertsona izenordainen balore kodifikatua edo konbentzionala deskribatzea ez dela nahiko, karakterizazio finak egingo badira. Halaber,
|
pertsona
izenordainen izaera eta funtzio sintaktikoak eta komunikaziozkoak ez direla biunibokoak erakutsi uste dugu. Izenordainak prozedura enuntziatiboak dira, eta horien bidez esatariak bere marka ezartzen dio enuntziazioari, berarekiko nola inskribatzen den eta kokatzen den adieraziz.
|
|
|
Izenordainak prozedura enuntziatiboak dira, eta horien bidez esatariak bere marka ezartzen dio enuntziazioari, berarekiko nola inskribatzen den eta kokatzen den adieraziz.
|
Pertsona
izenordainek ematen dute, era berean, solaskide eta enuntziatzailekidearekiko posizioren berri; horrenbestez, izenordainek adierazten dituzte eta, are gehiago, ezartzen dituzten diskurtsoan dautzan erlazio intersubjektiboak.
|
|
|
Gure kasuan, izenordain pertsonalen konfigurazioek kristau tradizioko sermoietan aurkitzen dituzte diskurtso baldintza egokienak jaiotzeko eta garatzeko. Sermoietan atergabe datoz
|
pertsona
izenordainak, erlazio sortzaile, status> erakusle, diskriminazio eragile. Nor nor den jakiteko.
|
|
|
Horrela gauzak, sermoi jaduera
|
pertsona
izenordainen erabilpen modu batekin lotuta dago.
|
|
|
Gatozen orain analisira.
|
Pertsona
izenordainekin egin dugun bezala, berbaldi ekarrariaren kasuan ere hiru informazio esparru bereiztuko ditugu: a) informazio linguistikoa, b) interakzio informazioa, eta c) informazio soziodiskurtsiboa edo erreferentziala.
|
|
|
Geroago, interazioaren atalean, ikusiko dugu sermoiak asoziazioak eta disoziazioak egiteko makinaria dela. Ikusi ditugu alderdi horiek
|
pertsona
izenordainak aztertzean ere.
|
|
|
Esan dugu jada,
|
pertsona
izenordainak ez bezala, berbaldi ekarria ezinbestean dela berbaldi arteko gertakaria. Dugun ikuspegitik, berbaldi ekarriari, Voloshinov (1992/ 1929) autorearen hitzetan esateko, goitik beherako begirada egingo diogu.
|
|
|
Bereganatze urrats hau bitarteko urratsa da, eta esatariaren identitatea bertan egiten da. (Bitartekaritza lan hau ikusi da hizketa egintzen azterketan, orobat
|
pertsona
izenordainetan). Esatariaren hitza onartzen duenak hark errepresentatzen duena ere onartzen du.
|
|
|
4 moduluan interakzio sozio diskurtsiboaren bi fenomeno aztertu dira:
|
pertsona
izenordainak eta berbaldi ekarria. Luzeen alderdi horiek jorratu ditugu, izan ere, beroriek dira subjektuen arteko erlazioen faktore eragileak eta produktuak ere bai.
|
|
|
2 moduluko blokeak (euforikoa eta disforikoa) erabat dira koherente 3 kapituluan ikusitako modalitateen banaketarekin, kristauari esleitutako BETEBEHARRAk eta sermoilariari esleitutako JAKINTZA eta BOTEREA (savoir et pouvoir); eta koherenteak dira, halaber, 4 moduluko barrutiekin A barrutiarekin eta B barrutiekin; hots, sermoiak taiutzeko behar den termodinamikaren legeekin. Asoziazio eta disoziazio horiek betetzen dira, baita ere,
|
pertsona
izenordainen eta predikatuen esleipenetan, eta NI/ ZU/ GU izenordainei egozten zaizkien erreferentzia balioekin ere. Ildo beretik, 5 kapituluan enuntziatiboaren auzia.
|
|
2011
|
|
|
Sarreratxo honetan behin eta barriro agertzen dana, gu?
|
pertsona
izenordaina da; elkarlanean, auzolanean diharduenen ezaugarria. Baina nortzuk biltzen ditu, gu?
|
|
2012
|
|
|
|
Pertsona
izenordaina E1
|
|
|
E2KO
|
PERTSONA
IZENORDAINAK
|
|
2014
|
|
|
Morfema hori aditzaren argumentuegituratik kanpo kokatzen da, nahiz eta formalki ergatibo nahiz datiboarenitxura bera ager dezakeen. Solasaldian erregistro informalari dagokion2
|
pertsonako
izenordaina agertzen den unetik aurrera, ezinbestekoa daaurrerantzean alokutiboa erabiltzea.
|
|
|
Igorleak deiktikoak erabiltzen ditu esandakoa bere iritzia dela adierazteko eta hartzailearengan eragiteko, bere burua eta hartzailea nolabait inplikatzeko.
|
Pertsona
izenordainak dira deiktikoak, baita lehenengo eta bigarren pertsonan jokatutako aditzak ere.
|
|
|
a) igorleak bere izenean hitz egin du, esandakoa bere gain hartuta. Bere iritzia dela azpimarratzeko erabili du, hain zuzen, nire
|
pertsona
izenordaina.
|
|
|
1 pertsonako
|
pertsona
izenordainak:
|
|
|
2 pertsonako
|
pertsona
izenordainak:
|
|
|
Nolako igorlea eta hartzailea, halako
|
pertsona
izenordaina eta aditza.
|
|
|
1 Bete honako argudio hauetako hutsuneak. Horretarako, erreparatu kasuan kasuko baldintzari, eta hautatu aditz eta
|
pertsona
izenordain egokiak.
|
|
|
Naiz aditza nor kasukoa eta singularra da. Beraz,
|
pertsona
izenordaina
|
|
2015
|
|
|
Izenordain pertsonal guztiak aipamentzat hartzen ditugu. Hala ere, euskaraz, determinatzaile erakusleek hirugarren
|
pertsonako
izenordain gisa jokatzen dute (Laka, 1996). Anbiguotasun honi aurreegiteko, izenordain moduan erabiltzen diren erakusleak aipamen moduan markatzen ditugu (3 adibidea).
|
|
|
etxeko gazteen patuari buruzko balio iritziak gainditzea ekar lezake. Parekidetasunaren berezitasun juridikoa («ama eskubide»aren antzekoa) azal daiteke sekula ikusi gabeko genero identitateen eraikuntza bati esker, zeren genero identitate hori hizkuntza performatiboaren bidez eratzen baita, historiaurretik datorren HI bigarren
|
pertsonako
izenordainari lotuta.
|
|
|
Etxeko gazteen patua ez zegoela bazterketari lotuta azpimarratu nahi dut, horretarako parekidetasunezko koherentzia bateratzaile bat nabarmenduz. Euskara, euskal hizkuntza, sistema horren giltza da, historiaurretik datorren HI bigarren
|
pertsonako
izenordainari lotutako hizkuntza performatibo bati esker. Performatibotasun horrek sexu identitateak eratzean lagundu du eta horiek gabe ezin da jendarterik eratu.
|
|
|
Femenino eta maskulinoaren azterketak zera erakusten digu: jendarte honetan sexu identitateen eraketa HI bigarren
|
pertsonako
izenordainaren erabilerari lotutako prozesu diskurtsiboari esker egiten dela. HI izenordain zaharrena da (Azkue, 1905).
|
|
|
Euskarak diskurtsoan bereizten ditu, singularreko bigarren
|
pertsonako
izenordain zaharrenari esker: HI, batere ZU rekin parekaturik, ezin itzultzen ahal orokorrean beste hizkuntzetan.
|
|
2016
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak ni, hiri,
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak gu
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak gu, gugatik, geuk, gerok, guhaur, geurea, guretzat, gugandik
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak ni, hiri Pertsona jokatzen duten aditzak iñgoitut (egingo ditut) zea (zara), iñ ber dezula (egin behar duzula), ezin dun egin
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak gu
|
|
|
|
Pertsona
izenordainak ni, nihaur, neuk, neroni, nirea, neuretzat, nigana, nitaz
|
|
2017
|
|
|
erakutsi > eakusi> iakusi > yakusi, yan (edan), yosi (erosi), yon (egon)? Hala egin dute gaztelaniak eta italierak berak ere lehen
|
pertsonako
izenordain pertsonalaren kasuan: ego > eo > io (italiera) > yo.
|
|
2018
|
|
|
Izen morfologiaren alorrean, ene dugu lehen
|
pertsonako
izenordain posesiboa, garaiko Nafarroan baita hortik kanpo ereespero zitekeen bezala
|
|
2019
|
|
|
M. Arruzak, eskarmentu handiko euskara itzultzaile eta irakasleak, dosier bat bidali zuen Akademiara.
|
Pertsona
izenordain berriak sortu nahi zituen, gaztelaniazko parekideak izateko, baina aktei erreparatuta, Akademiak ez zuen aintzat hartu: " Ene eritxi haur on hartzen baldin baduzue xu erdarazko tu eta xuik erdarazko vosotros izanen lirake"
|
|
|
Era berean, gaiak eta azpigaiak aurkeztu eta haiei eusteko elementu anaforikoak erabiltzen dituzten kasuetan, oso baliabide sinpleak erabiltzen dituzte (Garcia, 1999): lexema beraren errepikapena, «D eredua», «D ereduan», «euskera», «euskeraz», «emakumea», «emakumeak», «Gaztelaniaz», «Gaztelaniara», «Gazteleran», «Gaztelera», «Gaztelania»?; hirugarren
|
pertsonako
izenordainak: «berak», «beraiek»; erakusleak:
|
|
|
zer motako hitzak maneiatzen zituzten? Zenbat
|
pertsona
izenordain. Zer nolako erakusle eta adberbio?
|
|
|
Egoera horretan erraz ulertzen da
|
pertsona
izenordainen beharra ez sentitzea. Bakoitzak bere barnean sentitzen zuena hitzen bidez ezin azaldu bizi ziren; ni, nire. saileko eta hi, hire. sailekorik gabe, umeenak bezalakoak izan ziren haien bizipenak:
|
|
|
Prozedura modernoena:
|
pertsona
izenordainen markak erabiliz, pluralekoak. Beraz, du adizkia prozedura zaharraren ekoizpena izanik, eta naiz/ haiz adizkiak, prozedura modernoarenak, ondorio bakarra hau da:
|
|
|
Gainera, badugu garrantzi handiko argudio bat frogatzeko plurala ez zutela soilik erabiltzen aditzaren barruan, izen sintagman ere erabiltzen zutela frogatutzat eman dugu: gu eta zu
|
pertsona
izenordainak dira horren seinale.
|
|
|
Garrantzitsuena —eta hau biziki azpimarratu nahi dugu—: adizki hauek asmatzeko singularrean ditugun 1 eta 2
|
pertsona
izenordainak erabili zituzten. Pertsona izenordain hauen hasierako hizkiak, ahoskatzen zituzten modura, eraman zituzten adizki horietara:
|
|
|
adizki hauek asmatzeko singularrean ditugun 1 eta 2 pertsona izenordainak erabili zituzten.
|
Pertsona
izenordain hauen hasierako hizkiak, ahoskatzen zituzten modura, eraman zituzten adizki horietara: ni... naiz; hi.
|
|
|
Horregatik, eta aztertzen ari garen garaian 1 eta 2
|
pertsona
izenordainen existentzia konfirmatzen dutelako, Hirugarren Burguaren kotatzat hartu ditugu adizki hauek. Dena den, adizki hauek ez zioten hasiera eman Hirugarren Burguari, dut eta duk/ dun adizkiek baizik.
|
|
|
Hauek izan ziren lehendabizikoak eta, hala ere, ez ditugu ikurtzat hartu bi arrazoiengatik: lehena, haietan ez dagoelako
|
pertsona
izenordainen markarik eta, horregatik, ezin dugu ez baieztatu, ez ezeztatu ni eta hi indarrean zituzten ala ez; bigarrena, adizki horiek asmatzerakoan erabili zuten prozedura zaharrena delako.
|
|
|
Dena den, singularreko adizki horiekin deskubritu zuten alorra erabat definitua geratu zitzaien eta buru belarri sartu ziren hirugarren eremu honetan: lehenik, indarrean jarri zituzten singularreko
|
pertsona
izenordainak, ni eta hi; eta, jarraian, singularreko naiz eta haiz adizkiak.
|
|
|
• Bigarrena,
|
pertsona
izenordainak asmatu ahala, haien markak 1 eta 2 pertsonako adizki berriak asmatzeko erabili zuten prozedura berria izan zen. Hortik aurrera belaunaldien gramatikaz hitz egiten ahal dugu.
|
|
|
Horregatik, zu eta bere adizkiak singularrera eraman zituztenetik, duk eta dun adizkien erabilera murrizten joan da. Hortik inferitzen ahal da, 3
|
pertsona
izenordainak asmatu ez bazituzten, haien beharra sumatu ez zutelako izan zela.
|