|
2007
|
|
|
Gizakietan eta animalia askotan ere agertzen dira, eta haien erloju biologikoaren antolaketan parte hartzen dute. Izan ere,
|
beste
faktore batzuen artean, argiaren arabera antolatua dute erloju biologikoa. Kasu honetan, koraletan aurkitutako kriptokromoak sentikorrak dira gauez ilargiak islatutako argiarekiko.
|
|
|
Hidrogeno molekulatik bi elektroi askatzen dira, eta jasotzen dituen detektagailurainoko bidaian, elektroi bakoitzak uhin baten interferentzia patroiaren antzekoa izaten du, eta ez partikularenaren gisakoa. Elektroi bakoitzaren interferentzia patroia molekulatik erauzitako
|
beste
elektroiaren presentziaren eta abiaduraren baldintzapekoa da. Hain zuzen ere, patroiak abiaduraren arabera analizatzeak aukera ematen du fisika klasikoaren eta kuantikoaren arteko trantsizio mekanismoak aztertzeko, Ricardo Díez Materialen Fisikako Zentroko errektoreordeak (CSIC EHU) eta artikuluaren egileetako batek dioenez.
|
|
|
Denbora luzea behar izan duten arren, lortu duten informazioa oso baliagarritzat jo dute,
|
besteak
beste Eguzkiaren gainazaleko elementuen isotopo proportzioa ezagutu baitute. Astronomoek uste dutenez, Eguzkiaren gainazalaren konposizioa eta eguzki sistemaren aitzindariarena eguzki sistemako izarrak eta planetak sortu baino lehenagokoa berdinak dira.
|
|
|
Hori gizakietan lortuz gero, ez litzateke errefusa arazorik egongo, eta, beraz, zelula amen bidezko terapiek ez lukete arazo hori izango.
|
Beste
animalia batzuetan arrakastaz egin badute ere, primateetan ez zuten lortzen aurrera egitea. Mitalipovek, ordea, aldaketa batzuk egin ditu zelula helduaren nukleoa obuluan sartzen den pausoan, eta, dirudienez, asmatu egin du.
|
|
|
Plaka hura
|
beste
plaka handiago bat puskatzearen ondorioz sortu zen; Handi hari Gondwanaland plaka deitzen zaio, eta gaurko Afrika, Australia, Antartika eta Indiako lurrak zituen gainean. Duela 130 milioi urte puskatu zen, eta puska bakoitzak berezko bide bat egin zuen.
|
|
|
Oso abiadura azkarra da,
|
beste
plakek gehienez 8 zentimetro urteko egiten dituztela kontuan hartuta. Indiakoak abiadura hori hartu zuen oso mehea delako, 100 kilometroko lodi besterik ez.
|
|
|
Indiakoak abiadura hori hartu zuen oso mehea delako, 100 kilometroko lodi besterik ez. Gondwanaland plakatik sortutako
|
beste
plakek, adibidez, 180 eta 300 kilometro arteko lodierak dituzte.
|
|
|
Andaluziako Astrofisika Institutuan astrofisikaren esparru ia guztiak ikertzen ditugu: Eguzkiaren eta eguzki sistemaren hurbileko ikerketak nahiz urrutiko galaxien inguruko ikerketak egiten ditugu,
|
beste
batzuen artean. Gainera, espazioko zenbait misiotan ere parte hartzen dugu.
|
|
|
Horrek zer esan nahi du? Teleskopio bat Donostian jarriz gero, eta
|
beste
bat Los Angelesen, objektu astronomiko bera aldi berean beha dezakegu bietatik, eta, gainera, ikaragarrizko teleskopioa eraiki dezakegu; Donostia eta Los Angeles arteko distantzia adinakoa, pentsa. Lurraren diametroaren tamainako teleskopioa litzateke, gutxi gorabehera.
|
|
|
Alegia, zulo beltzak igortzen duen erradiazioaren ondorioa den edota etengabeko izarren sorkuntzak sortzen duen zerbait den jakin nahi dugu. Teknika interferometrikoen laguntzaz, prozesu fisiko batzuek zein
|
beste
batzuek galaxien jokabidean nola eragiten duten ikusi nahi dugu.
|
|
|
Autoa ez zen gidaririk gabekoa, pertsona batek azeleratzen eta balaztatzen baitzuen. Baina, bi gauza horiek kenduta,
|
beste
guztia PANS izeneko nabigazio plataformak (Portable Avanced Navigation Suport) egiten zuen; ordenagailuz, GPSz eta beste hainbat sistemaz osatutako multzo batek. Geroztik, gidaririk gabeko auto robotikoen mundua asko aurreratu da, baina ez hainbeste software mailan.
|
|
|
Jasotakoaren arabera, seinalea aurrera bidaliko duen ala ez erabakitzen du, eta, erantzuna baiezkoa izatekotan, seinalean eragin eta beste milaka neuronatara bidaltzen du. Funtzionamendu horrek sekulako ahalmena ematen dio neurona sareari;
|
besteak
beste, lan abstraktuak egiten dituzte.
|
|
|
Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko: bi neurona inputaren datuak jasotzeko,
|
beste
bat azken outputa emateko eta tarteko beste bi neurona.
|
|
|
Oso eragiketa sinplea da, eta, hala ere, bost neurona behar dira sare batek hori egiten ikasteko: bi neurona inputaren datuak jasotzeko, beste bat azken outputa emateko eta tarteko
|
beste
bi neurona.
|
|
|
Garunak antzera funtzionatzen du: neurona batzuek jasotzen dute inputa (ikusitakoa, entzundakoa eta abar), neurona talde jakin batzuk aktibatzen dira lan mota jakin bakoitzarentzat, eta
|
beste
batzuek eragiten dute outputa (erreakzioa). Baina garuna informatikako neurona sareak baino askoz konplexuagoa da.
|
|
|
Baina garuna informatikako neurona sareak baino askoz konplexuagoa da.
|
Besteak
beste, neurona eta konexio kopurua handitzen ditu ikasten duen heinean, bizitzaren hasieran behintzat.
|
|
|
Neurona bakar batek milaka seinale jasotzen ditu, iristen zaizkion milaka konexioetatik. Baina seinale horiek guztiek ez dute garrantzi bera neuronarentzat; batzuek eragin handiagoa dute irteerako seinalean
|
beste
batzuek baino. Azkenean, eragin guztiak konbinatuta, irteerako seinale bat sortzen du neuronak, eta beste milaka neuronari igortzen die.
|
|
|
CO 2 isuriak murriztea, aldiz,
|
beste
kontu bat da. Eta hori da, hain zuzen ere, egungo erronkarik handiena.
|
|
|
Baina, hortik ateratzen diren errekuntza gasek nahikoa bero dute oraindik ura lurruntzeko. Eta lurrun horrek
|
beste
turbina bat higiarazten du. Bi turbinek, beraz, ziklo konbinatuan funtzionatzen dute elektrizitatea ekoizteko.
|
|
|
Ikatza karbonoa da funtsean ikatz motaren arabera% 70 karbono izan dezake. Horregatik, ikatza erretzean, karbonoa oxigenoarekin batzen da, eta
|
beste
edozein erregaik baino CO 2 gehiago askatzen du. Eta CO 2 a gardena da, baina badakigu zer koloretako ondorioak dituen...
|
|
|
Ondorioz, ikatza erretzean nitrogeno eta sufre oxidoak (NO x eta SO x) ere isurtzen dira; eta horiek euri azidoa eragin dezakete.
|
Beste
ezpurutasun batzuk metal astunak tartean materia partikulatu gisa askatzen dira, eta smoga sor dezakete.
|
|
|
Iragazkien eta prezipitagailu elektrostatikoen bidez, partikulen% 99,5 bil daiteke. Eta
|
beste
prozedura batzuen bidez sufre eta nitrogeno oxidoak% 99 eta% 80 murritz daitezke, hurrenez hurren.
|
|
|
Ehiztari biltzaile ginenetik hona gauzak asko aldatu dira, dena den. L ehen, inguruan berez sortzen ziren landareen fruituak biltzen genituen; orain, berriz, nekazariek landatzen eta ustiatzen dituzte fruitu landareak haien fruituak eskuratzeko, eta, ondoren, munduaren punta batetik
|
bestera
garraiatzen dira eskuratutakoak. Guk saltokietara joan behar izaten dugu jan nahi ditugun fruituak erostera, eta orduan erabiltzen ditugu hainbat urtean ikasitakoak, erosiko ditugun fruituak aukeratzen ditugunean.
|
|
|
Fruitu bat ontzen denean, zenbait aldaketa jasaten ditu: onduta ez dagoenean baino gozoagoa da, usain handiagoa du, kolorea aldatzen zaio (kolore berdea galdu eta
|
beste
bat hartzen du askotan), bigundu egiten da, eta abar. Horiek guztiak ontze prozesuan landareen organo guztiek ekoizten duten etileno konposatuak eragiten ditu.
|
|
|
Lehenengo aukera ez da oso eraginkorra; izan ere, fruitu batek ekoitzi ez arren, inguruan
|
beste
fruituren batek sortutako etilenoa baldin badago, berdin berdin ontzen da, berak sortu izan balu bezalaxe. Beraz, biltegietan etilenoaren eragina saihesten duten substantziak erabiltzen dituzte gehien.
|
|
|
Esan beharra dago, dena den, fruitu mota bakoitzak berezko ezaugarriak dituela, eta bakoitza bildu, garraiatu eta zaintzeko ezaugarri horiek hartu behar dituztela kontuan; alegia, mota bakoitza tenperatura eta oxigenoaren kontzentrazio kondizio jakin batzuetan gorde behar da, denbora jakin bat eduki daiteke biltegiratuta eta abar. Izan ere, fruitu batzuentzat egokiak diren kondizioak kaltegarriak izan daitezke
|
beste
batzuentzat.
|
|
|
Ugaltzeaz gainera,
|
beste
funtzio bat ere badute landareek: sakabanatzea; alegia, lehen hazten ez ziren lekuetan haztea.
|
|
|
Haien kabuz ezin direnez mugitu, hainbat estrategia garatu dituzte, inguruan dituzten baliabideei probetxua ateratzeko.
|
Besteak
beste, animalientzat jangarri bihurtu dituzte fruituak, baina ez haziak. Hala, animaliaren batek fruituren bat jaten badu, mamia kenduko dio, baina hazia kalterik jasan gabe kanporatuko du askotan.
|
|
|
Hala, animaliaren batek fruituren bat jaten badu, mamia kenduko dio, baina hazia kalterik jasan gabe kanporatuko du askotan. Gizakia da haziak leku batetik
|
bestera
garraiatzen dituen animalietako bat.
|
|
|
Azukreez gainera, ontzen ari diren bitartean ekoizten dituzten substantzia lurrunkorrek ematen diete zaporea eta usain bereizgarria fruituei; horregatik, ondu aurretik jasotakoak inoiz ez dira ondutakoan jasotakoak bezain gozoak, eta ez dute
|
besteek
adinako zaporea.
|
|
|
EHUko Genetika, Antropologia Fisikoa eta Animalien Fisiologia sailean, aldaketa horiek guztiak neurtzen eta ikertzen dituzte: bareak zenbat hazten diren, gorputz atal bakoitzarekin zer gertatzen den, eta existitzen ez den egitura hori (emearen ugaltze aparatua) nola sortzen den,
|
besteak
beste. Azken finean, bareen hazkunde dinamika zein den ikertzen dute.
|
|
|
Jokoaren erabilerari dagokionez, plataforma joko deritzen jokoen artean sailka daiteke. Protagonistak eszenatoki batetik
|
bestera
joan behar du, agertzen zaizkion oztopoak gaindituta. Oztopo horietaz gain, hizkuntzari, matematikari eta inguruaren ezaguerari buruzko galderak agertuko zaizkio, eta ondo erantzun ditu, jokoan aurrera egiteko.
|
|
|
Apnea duten gaixoek egunez lo har ez dezaten, eta
|
beste
gaixotasun kroniko batzuk sortzen duten nekea gainditzeko, TNF alfa proteina blokeatzen duten botikak ematen dira batzuetan. Orain, ordea, badakite proteinak immunologia sisteman eragina duela, eta baita erritmo zirkadianoan ere, nonbait.
|
|
|
Halaber, bada aipatzeko moduko
|
beste
abantaila bat: hipertermia eragiteko erabil daitezke.
|
|
|
Estatubatuarrek eta errusiarrek lasterketa zientifiko eta teknologiko bat jokatzen zuten, nor iritsiko urrutiago, nork aurkituko mundu harrigarri gehiago espazio zabalean. Baina, garai berean, artean esploratu gabeko
|
beste
unibertso bat ikertzen hasi ziren zientzialari batzuk. Eta oinekin zapaltzen dugun mundua ulertzeko gako batzuk itsas sakonean zeudela ikusi zuten.
|
|
|
|
Besteak
beste, plaka tektonikaren teoria osatzen lagundu dute itsaspeko tripulatuetan egindako espedizioek. Hain zuzen ere, munduko ozeano dortsalean urperaldi ugari egin dituzte zientzialariek, eta lurrazal berria han sortzen delako frogak behatu dituzte, bertatik bertara.
|
|
|
Horren guztiaren sorburua, ozeano dortsala, 60.000 km luze da, eta munduko ozeano guztiak zeharkatzen ditu. Islandian eta
|
beste
lekuren batean izan ezik, ur azpian dago, eta gandorra gutxi gorabehera 2.500 metroko sakoneran dago. Dortsala bera 2.000 metro altxatzen da kontinenteetatik bereizten duten haran abisalen gainean.
|
|
|
Cyamex operazio franko mexikarrean, Kaliforniako golkoaren sarreran, Mexikoko uretan, ordura arte ezagutzen ez ziren
|
beste
egitura batzuk deskubritu zituzten: tximinia hidrotermalak.
|
|
|
Gainean, hildako animalien aztarnak zituen, hala nola desegiten hasitako oskolak. Jarraian,
|
beste
urperaldi batzuk egin zituzten han inguruan, eta ur laster beroen arrastoak, zizare fosilak, hildako txirlak eta tximinia gehiago aurkitu zituzten. Baina denak hilda zeuden.
|
|
|
Horrela, pirita (FeS 2), kalkopirita (CuFeS 2), blenda (ZnS) eta galena (PbS) pixka bat, eta kaltzio sulfato (CaSO 4) zuria duten egitura horiek sortzen dira.
|
Beste
gatz mineral batzuk (burdin, manganeso eta kobalto hidroxidoak) tximiniaren gainean 200 metrora geratzen dira flotatzen, eta, pixkanaka, inguruko basaltozko arroken gainean metatu, eta azal beltz bat sortzen dute.
|
|
|
Guztira, 4.200 urperatze baino gehiago egin ditu Alvin ek, eta 12.000 zientzialari, ingeniari eta behatzaile eraman ditu ozeano sakonera. Sortu zutenetik, asko berritu dute; adibidez, 2006an
|
beste
beso robotiko bat jarri zioten. Baina oinarrizko hainbat gauza ezin dituzte aldatu; beraz, haren ordezkoa egiten ari dira.
|
|
|
Izan ere, zenbakiak hamartar kopuru amaigabea du, eta hamartar horiek ez dute periodikotasunik, hau da, ez dira errepikatzen. Horregatik, zenbaki bidez adierazi ordez, ikur baten bidez adierazten da. zenbakia bezala,
|
beste
batzuk ere adierazten dira letra bidez. Denetan famatuena zenbakia da.
|
|
|
Batek dio zenbakiaren eta esponentzialaren arteko lotura handiaren ondorioz eman ziola Eulerrek esponentzial hitzaren lehenengo letra.
|
Beste
azalpen batzuen arabera, haren abizenaren lehenengo letra delako aukeratu zuen (ideia hori nahiko baztertuta dago gaur egun), edo matematikan erabiltzen ez zen alfabetoko lehenengo letra zelako (a, b, c eta d letrak oso maiz agertzen ziren formula matematikoetan)... Arrazoia edozein izanda ere, izen hori eman zion, eta harrezkero horixe erabili da zenbaki hori adierazteko.
|
|
|
XVII. mendearen hasieran egin zituzten lehenengo lanak, eta, harrezkero, zenbait matematikarik, haien kalkuluetan, zenbakia lortu zuten emaitzatzat, baina ez ziren ohartu emaitza horiek guztiak zenbaki bakarra zirela. Adibidez, 1661ean Christian Huygensek identifikatu zuen. xy= 1 kurba aztertzen ari zela, jakin nahi izan zuen 1 zenbakiaren eta
|
beste
zein zenbakiren artean hartzen duen kurba horrek 1 balioko azalera (beheko irudiari begiratu). Zenbaki horri izena jarri zion.
|
|
|
Deskubritzeko eta deskribatzeko hainbeste denbora behar izan bazuten ere, zenbakia oso arrunta eta erabilia da gaur egun. Ikasle garaian izan ohi dugu haren berri lehenengoz, logaritmo nepertarrekin lotuta. Handik aurrera, batzuek ahaztu egiten dute zenbakia existitu ere egiten dela, baina
|
beste
batzuentzat ezinbesteko lanabes bihurtzen da.
|
|
|
Zenbait lanbidetan behar beharrezkoa da zenbakia;
|
besteak
beste, esponentzialki gehitzen edo gutxitzen den zerbaitekin lanean dabiltzanentzat. Adibidez, auzitegi medikuentzat.
|
|
|
Bizidunen populazioak ere bai (edozein bizidunenak, bai bakterioenak, bai landareenak eta bai animalienak); hazteko mugarik ez duten bitartean, zenbakiaren menpe hazten dira.
|
Beste
adibide asko daude zenbakiaren menpeko hazkunde esponentziala dutenak, maldan behera doan elur pilota baten hazkundetik hasi eta bankuek ematen, edo, batez ere, kobratzen dituzten interesetaraino.
|
|
|
Batugai batean, zenbakiak beheranzko joera du, eta sokaren ibilbidearen zati bat irudikatzen du;
|
beste
batugaian, berriz, goranzko joera du, eta irudikatu gabe gelditu zaigun soka zatiaren irudia egiten du. Beraz, biak batuta, sokaren forma lortzen dugu.
|
|
|
Alabaina,
|
beste
arloetan ere zientzia gaiak izan dira izarrak. Izan ere, IPCC klima aldaketaz arduratzen den erakundeari emango diote Bakearen Nobel saria (Al Gorerekin batera), klima aldatzeak dakartzan arriskuez ohartarazteagatik eta horren aurka egiteko neurriak proposatzeagatik.
|
|
|
Eta Literaturako Nobel saria aipatzea falta da. Bada, Doris Lessing da sariduna, eta,
|
besteak
beste, zientzia fikzioko nobelak idatzi ditu. Beraz, zientzia gaiak nagusi izan dira 2007ko Nobel sarietan.
|
|
|
Capecchik frogatu zuen DNA arrotzaren eta kromosomen artean errekonbinazioa gerta zitekeela ugaztun zeluletan;
|
besteak
beste, erakutsi zuen gene akasdunak konpon zitezkeela kanpotik sartutako DNAren bidez. Smithies, berriz, mutatutako geneak konpontzen saiatu zen hasieran. Saiakera haietan, ikusi zuen gene guztietan eragin daitezkeela aldaketak errekonbinazioa erabilita.
|
|
|
Hark erabilitako metodologiak molekulen modelizazio teorikoa, teknika espektroskopiko aurreratuak eta laborategiko prozedura asko konbinatzen zituen gainazalean gertatzen zena agerian uzteko. Teknika horien bitartez, solidoen
|
beste
prozesu asko ikertu ahal izan dira, adibidez, erdieroaleen industrian (elektronikaren industria), erregaien erreketaren optimizazioan (automobilgintzan) eta abar luze batean.
|
|
|
IKTei esker eskura dugun informazio kantitatea izugarria da. Irrati telebistak eta Internet dira iturri garrantzitsuenak, baina hor daude,
|
besteak
beste, CDak eta DVDak ere. Bestalde, ordenagailuen eta softwareen bidez informazio hori hainbat modutan erabiltzeko eta prozesatzeko aukera dugu.
|
|
|
Ordenagailuak dira IKTen burmuina eta bihotza; baina, dudarik gabe, IKTen artean elementurik garrantzitsuena eta iraultza handiena ekarri duena Internet da, haren azken belaunaldiak batez ere: jendearen parte hartzean eta informazio trukean oinarrituak dauden sareko zerbitzuek osatzen dute Web 2.0; eta, hain arrakastatsuak izan diren wikiak, eta blogak dira,
|
besteak
beste, 2.0 izarrak.
|
|
|
Teknoskopioaz gain,
|
beste
hamaika ekitaldi ere izango dira, hainbat egunez, IKTak ardatz hartuta. Aurtengoan, behintzat, ezin da esan gaia hurbilekoa ez denik; Eustat en datuen arabera, EAEko 15 urtetik gorako biztanleen% 65ek du ordenagailua,% 92k sakelako telefonoa eta 15 urteko gazteen% 88 Interneteko erabiltzaileak dira.
|
|
|
Denbora igaro ahala, hainbat papa espezie etxekotu zituzten,
|
beste
sei gutxienez; eta Amerikako eskualde askotara zabaldu zen papa hazkuntza. Europarrak hara iritsi zirenean, hango elikagai ohituren artean aurkitu zuten.
|
|
|
Lehenengo Espainiara iritsi omen zen papa, urteen artean. Hemen,
|
beste
izen bat hartu zuen: aurrez ezagutzen zuten batata (Hipomoea batatas) tuberkuluaren izenarekin bat egin zuen, antza, jatorrizko papa hark; eta bien nahastetik sortu zen patata izena.
|
|
|
Espainiatik kontinenteko
|
beste
herri batzuetara zabaldu zen: Portugal, Frantzia, Belgika, Herbehereak, Alemania... eta Britainia Handira eta Irlandara ere iritsi zen.
|
|
|
Etekin handiena Zeelanda Berrian ateratzen diote (hektareako 50 tona), nahiz eta ez izan ekoizle handia. Atzetik,
|
beste
herrialde industrializatu batzuk datoz: AEB eta Europako Batasuna.
|
|
|
AEB eta Europako Batasuna. Zerrendaren azken lekuetan, ostera, nekazaritzarako hainbeste baliabide ez dituzten herriak daude; Errusian, Ukrainan eta Nepalen,
|
besteak
beste, ez dituzte 10 tona baino gehiago ateratzen hektareako.
|
|
|
Programa haren baitan, pauso garrantzitsuak eman zituzten.
|
Besteak
beste, inguruko barietateak bildu zituzten, hazitarako patatak ekoizten hasi ziren, Europako hainbat herritako barietateak inportatu zituzten... Eta, material horrekin guztiarekin, hemengo klimari eta lurrari hobeto egokituko zitzaizkien barietateak bilatzeari ekin zioten.
|
|
|
Bidean, Iturrietako etxaldeari Arkauteko eredu etxaldea batu zitzaion 50eko hamarkadan, eta lana dibertsifikatu egin zen.
|
Besteak
beste, birologia ikertzeari ekin zioten, hau da, patata landarea jotzen duten birusak ikertzeari.
|
|
|
Ibilbide luzea egin eta gero, Iturrietan eta Arkauten lanean jarraitzen dute oraino. 1979an egitura guztia Eusko Jaurlaritzaren esku geratu zen, eta han kokatu dira,
|
besteak
beste, NEIKER Tecnalia eta Itsasmendikoiren hainbat laborategi eta ikerketa talde. Hasierako bideari eta helburuei eusten diete, baina ikertzaile belaunaldi berri bat sartu da, eta zientziaren eta teknologiaren etengabeko aurrerapenak txertatuz joan dira iritsi ahala.
|
|
|
Hala, patata jotzen duten gaitz nagusiak ikertzen dituzte, Phytophthora infestans, Y birusa (PVY) eta birus kiribila (PLRV)
|
besteak
beste. Bestalde, barietate berriak egiteko material ugari dute:
|
|
|
Klima zaintzeko, iragartzeko eta ikertzeko diseinatu zen GOOSen osagai globala, baina eguraldiaren eta itsas egoeraren iragarpena hobetzen ere laguntzen du. Ozeanoei buruzko datuak (gaur egun 70 herrialde inguruk ematen dituzte) era koordinatuan kudeatzen eta hedatzen ditu, eta, horietan oinarrituta, ozeano eta klima ereduak sortzen dituzte, baita
|
beste
zenbait produktu ere. Esaterako, IOCek funtzio garrantzitsua du arrisku naturalen mundu osoko alertak koordinatzen, batez ere tsunamiei dagokienez.
|
|
|
Nolanahi ere, sarea izateak berak arazoak sortzen ditu; adibidez, azal azpiko lasterrak neurtzeko tresnek hamar urte baino gehiago daramatzate Atlantikoko zirkulazio termohalinoa kontrolatzen; baina horietako batzuk ez dituzte berrituko, ikerketa agentzia nazionalek nahiago baitute zerbait berria sortu. Zaintza hori amaitu ostean, ez da
|
beste
ezer egongo hutsune hori betetzeko.
|
|
|
Ipar Atlantiko polarrean sortutako sakoneko ur hotz, gazi eta dentso horiek, jatorritik hegoalderantz doazen fluxu sakonek garraiatzen dituzte, eta, ehunka urteren poderioz,
|
beste
zenbait ozeanoetara hedatu ondoren, haizeak eta mareek gainazalera ekartzen dituzte berriro ere. Han, eguzkiak berotu eta euriak gezatu egiten dituzte.
|
|
|
2005eko uztailean Science aldizkarian argitaratu zen artikulu batean, Tim Barnett ek eta haren lankideek erakutsi zuten azken 40 urteetan ozeanoetan behatutako berotzeko joera ezin dela azaldu aldakortasun naturalaren bidez; aitzitik, joera horrek argi eta garbi bat egiten zuen gizakiak kliman duen eragina kontuan hartzen duten klima iragarpenekin. Hala ere, aurkikuntza hori ez zetorren bat
|
beste
leku batzuetan egindako neurketekin.
|
|
|
Yahoo, Alexa edo
|
beste
bilatzaileren bat aukeratuta, antzeko emaitzak lortuko dituzu. Egin ezazu proba gogoko baduzu!
|
|
|
Hortaz, ikertzaileek uste zuten baino askoz gehiago moteltzen dute metabolismoa sugeek. Bereizten dituen
|
beste
aurkikuntza bat ere egin dute. Baraualdian, animaliek eskuarki lipidoa erabiltzen dute energia lortzeko, eta, gorputz masaren% 10 baino gehiago galduz gero, hiltzeko arriskua dute.
|
|
|
Izan ere, IC 10 galaxiak ez ditu betetzen
|
beste
galaxia nanoetan ikusten diren patroiak, itxura batera ez behintzat. Besteak beste, ez ditu proportzio berean nitrogeno askoko izarrak eta oxigeno askokoak.
|
|
|
Izan ere, IC 10 galaxiak ez ditu betetzen beste galaxia nanoetan ikusten diren patroiak, itxura batera ez behintzat.
|
Besteak
beste, ez ditu proportzio berean nitrogeno askoko izarrak eta oxigeno askokoak. Bi aukera daude:
|
|
|
Planeatzea abantaila handia da, hegaztiek energia asko aurrezten dutelako hegan egitean. Lehorreko hegazti planeatzaileak lurzoruak sortzen dituen aire masa beroez baliatzen dira hegan egiteko (uretako eta, batez ere, itsasoko planeatzaileek uretan sortzen diren
|
beste
haize korronte batzuk aprobetxatzen dituzte, baina oraingo honetan lehorreko hegaztietara mugatuko gara). Eguzkiak berotzen duenean, lurzoruaren inguruan dagoen airea ere berotu egiten da, eta, aire beroak hotzak baino gutxiago pisatzen duenez (dentsitate txikiagoa duelako), gora egiten du.
|
|
|
Eta, hala ere, hegaztien artean zabalduena da. Hegoak astintzeko erritmoa, dena den, oso aldakorra da hegazti batetik
|
bestera
. Batzuek mugimendu motela dute lertxunek, adibidez, eta beste batzuek, berriz, hegoak hain azkar mugitzen dituzte, ikusi ere ez zaizkie egiten kolibriak dira adierazgarrienak.
|
|
|
Hegoak astintzeko erritmoa, dena den, oso aldakorra da hegazti batetik bestera. Batzuek mugimendu motela dute lertxunek, adibidez, eta
|
beste
batzuek, berriz, hegoak hain azkar mugitzen dituzte, ikusi ere ez zaizkie egiten kolibriak dira adierazgarrienak. Hegazti batzuek, hegoak etengabe astindu beharrean, etenaldiak egiten dituzte tarteka.
|
|
|
|
Beste
oztopo bat itsasoak dira. Ura oso poliki berotzen denez, ur gainean ez da korronte termikorik sortzen.
|
|
|
Ura oso poliki berotzen denez, ur gainean ez da korronte termikorik sortzen. Hegazti planeatzaileek arazo larriak dituzte ur masa handiak zeharkatzeko kontinente batetik
|
bestera
pasatzeko orduan. Arazo hori saihesteko, miru beltzak, zapelatz liztorjaleak eta beste planeatzaile asko lehorreko korronte termikoez baliatzen dira ahalik eta altuera handiena lortzeko, eta handik beste kontinenterantz abiatzen dira, goitik behera erortzen utziz, itsasoaren gainean hegoak astinduz ahalik eta distantzia txikiena egiteko.
|
|
|
Hegazti planeatzaileek arazo larriak dituzte ur masa handiak zeharkatzeko kontinente batetik bestera pasatzeko orduan. Arazo hori saihesteko, miru beltzak, zapelatz liztorjaleak eta
|
beste
planeatzaile asko lehorreko korronte termikoez baliatzen dira ahalik eta altuera handiena lortzeko, eta handik beste kontinenterantz abiatzen dira, goitik behera erortzen utziz, itsasoaren gainean hegoak astinduz ahalik eta distantzia txikiena egiteko. Gainditu beharreko zailtasun hori ahalik eta txikiena izan dadin, itsas tarte txikienak dituzten puntuak aukeratzen dituzte itsasoa zeharkatzeko.
|
|
|
Hegazti planeatzaileek arazo larriak dituzte ur masa handiak zeharkatzeko kontinente batetik bestera pasatzeko orduan. Arazo hori saihesteko, miru beltzak, zapelatz liztorjaleak eta beste planeatzaile asko lehorreko korronte termikoez baliatzen dira ahalik eta altuera handiena lortzeko, eta handik
|
beste
kontinenterantz abiatzen dira, goitik behera erortzen utziz, itsasoaren gainean hegoak astinduz ahalik eta distantzia txikiena egiteko. Gainditu beharreko zailtasun hori ahalik eta txikiena izan dadin, itsas tarte txikienak dituzten puntuak aukeratzen dituzte itsasoa zeharkatzeko.
|
|
|
Noski, aipatutako migrazio hori lehorreko hegaztiei dagokie; itsasoko hegaztiek kontrako arazoa dute. Itsaso batetik
|
bestera
igarotzeko izaten dute arazoa, bi itsasoren edo ozeanoren artean lehorra baitago. Itsasarteak haientzat pasabideak dira, ozeano batetik bestera pasatzeko arazoaren konponbidea.
|
|
|
Itsaso batetik bestera igarotzeko izaten dute arazoa, bi itsasoren edo ozeanoren artean lehorra baitago. Itsasarteak haientzat pasabideak dira, ozeano batetik
|
bestera
pasatzeko arazoaren konponbidea.
|
|
|
Hegan nola hasi ziren, ordea, ez dago argi. Bi teoria posible daude gertakari hori azaltzeko, eta fosilen aztarnek ez dute egiten, ez bataren, ez
|
bestearen alde
.
|
|
|
Izan ere, hegaztien artean modu asko daude hegan egiteko: batzuek etengabe mugitu behar dituzte hegoak gora eta behera;
|
beste
batzuk, berriz, hegoak zabal zabal ireki eta biraka aritzen dira, airean zintzilik egongo balira bezala, hegoak ia mugitu gabe.
|
|
|
|
Beste
aukera bat adsortzioa da. Hau da, hidrogenoa aipatutako gas edo likido egoeran bildu ordez, adsorbatzaile batean itsatsita gordetzea.
|
|
|
Emaitzarik aipagarriena izan da hidrogenoa
|
beste
nanoegitura batzuetara ez bezalako finkotasunez itsasten dela nanoadarretara, eta, hala ere, erabili nahi denean, askatu egin daitekeela baldintza kontrolatuetan. Hala, ikertzaileek uste dute karbono nanoadarrak etorkizun handiko materiala izan daitezkeela hidrogenoa biltzeko bitarteko arin gisa.
|
|
|
I. A.: Ikuspuntu etiko eta juridikotik, zelula amen ikerketei eragiten dien arazo handi bat da legeetan alde izugarria dagoela herrialde batzuetatik
|
besteetara
. Enbrioiaren estatus juridikoa eta etikoa izan da eztabaidagai nagusia.
|
|
|
Bestalde, nabarmendu nahiko nuke bultzada bat ematen diola arlo sanitarioan egiten den ikerketari, eta hori nahiko berria da.
|
Beste
herrialde batzuetan, hala nola Britainia Handian eta Estatu Batuetan, aspalditik egiten da, eta arrakasta handia du, gainera. Hemen, berriz, oraintxe hasi dira.
|
|
|
Luzeegia dela iruditzen zait.
|
Beste
herrialde batzuetan gai horietako bakoitzeko lege bana egin dute.
|
|
|
Azkenik, nire ustean, gai bati ez diote irtenbide egokia eman, eta oso gai garrantzitsua da; ikerketarako obuluak emateari buruz ari naiz.
|
Beste
herrialde batzuetan, Britainia Handian, adibidez, galdeketa publiko handia egin da hori baimendu ala ez erabakitzeko, baina Espainian ez dut ikusi inolako ahaleginik egin denik horretan. Izatez, ez da aipatu ere egin.
|
|
|
Izatez, ez da aipatu ere egin. Beti enbrioiaz aritu dira, baina badaude garrantzi handiagoko
|
beste
alderdi batzuk, eta hori da bat.
|
|
|
M. V.: Hala da, bai, emakumeen obuluak erabili behar ez izateko
|
beste
bide askotatik saiatzen ari dira ikertzaileak. Uztailean atera diren lan batzuk aipatu nahiko nituzke.
|
|
|
Hipotesiak iradokitzen duenez, zelula amak
|
beste
zelulak baino erresistenteagoak dira gaur erabiltzen diren terapiekiko. Hori dela eta, zenbait minbizi kasutan, badirudi tratamendua eman ondoren minbizia desagertu dela, baina, handik denbora batera, berriro agertzen da tumorea.
|
|
|
Hori dela eta, zenbait minbizi kasutan, badirudi tratamendua eman ondoren minbizia desagertu dela, baina, handik denbora batera, berriro agertzen da tumorea. Hipotesiaren arabera, zelula ametan sortzen dira tumoreak; tratamenduarekin ez dira desagertzen, eta denborarekin gai dira berritzeko eta
|
beste
tumore bat sortzeko.
|
|
|
Hortaz, zelula hauek ezinbesteko tresna dira aztertzeko nola jokatzen duten eta nola erantzuten duten tratamendu desberdinen aurrean, gero minbiziaren zelula amak behin betiko desagerraraztea lortuko duten tratamenduak bilatzeko. Horrenbestez, medikuntza birsortzaileaz gain,
|
beste
alderdi askotatik ere interesgarria da zelula amekin ikertzea, nahiz eta izenburu gehienak hari ematen zaizkion.
|
|
|
Berez, komunikabideek badute zelula amen ikerketekiko interesa.
|
Beste
kontu bat da informazio hori gizarteari helarazten asmatzen duten, askotan gertatzen baita izenburu deigarri bategatik alde batera uzten dela informazio oso baliotsua. Horregatik, hain justu, niri asko gustatzen zait Elhuyar.
|
|
|
Eliza Katolikoak enbrioien gaineko ikerketan izan duen jokabidea, esate baterako, nahiko sektarioa eta interesatua izan da. Horren aurrean, oso garrantzitsua da batzuen eta
|
besteen
iritziak kritikoki epaitzeko gai diren hiritarrak izatea.
|
|
|
Hala ere, argitu nahi nuke, inbertsioak egin badira ere, inbertsioek jarraituak izan behar dutela, ikerketek aurrera egin dezaten eta fruituak eman ditzaten. Ez da nahikoa hasierako bultzadarekin, eutsi egin behar zaio, eta, egia esateko, Europako
|
beste
herrialdeetan zientzian inbertitzen dutenetik oso urruti gaude oraindik. Eta ez da diru publikoa bakarrik; beste herrialdeetan, fundazio pribatuek, farmazia konpainiek... ikerketa babesten dute, eta hori hemen ia ez da gertatzen.
|
|
|
Ez da nahikoa hasierako bultzadarekin, eutsi egin behar zaio, eta, egia esateko, Europako beste herrialdeetan zientzian inbertitzen dutenetik oso urruti gaude oraindik. Eta ez da diru publikoa bakarrik;
|
beste
herrialdeetan, fundazio pribatuek, farmazia konpainiek... ikerketa babesten dute, eta hori hemen ia ez da gertatzen.
|
|
|
Eta tentu handiz ibili beharra dago gauzak ondo egiteko. Izan ere, pentsatzen dut batzuetan ardura gehiegi jarri dugula zientziaren arlo batzuetan, eta
|
beste
batzuk albo batera utzi ditugula. Azken urteotan, legegileak eta bioetikan adituak tematu egin gara biomedikuntzaren gaineko zenbait gairekin, zelula amekin, esate baterako, eta haiekin lan egiten duten ikertzaile asko kexu da kontrolatuegi daudelako.
|
|
|
Azken urteotan, legegileak eta bioetikan adituak tematu egin gara biomedikuntzaren gaineko zenbait gairekin, zelula amekin, esate baterako, eta haiekin lan egiten duten ikertzaile asko kexu da kontrolatuegi daudelako. Konturatu behar dugu hau ez dela zientziaren arlo bakarra; areago,
|
beste
arlo batzuetan egiten diren ikerketak, hala nola kimikan eta fisikan, arriskutsuagoak izan daitezke gizartearentzat, eta ez daude, inola ere, hain arautuak. Gogoeta egiteko eta auzia bere onera ekartzeko unea iritsi delakoan nago.
|