|
2001
|
|
|
Horregatik, fruta eta barazki gutxi jaten dituzte, eta hestebetea bezalako gaixotasunak izaten dituzte. Orain arte, ikertzaileek ez dute lortzen bitaminaren benetako onurei buruz ados jartzea, batez ere, bitamina hori ez delako elikagai hutsean ematen,
|
beste
substantzia batzuekin konbinatuta baizik. Beraz, elementu hori minbiziaren prebentzioarekin edo gaixotasun koronarioekin lotzen zuten datuak ez ziren erabakigarriak.
|
|
|
Badira beste konposatu eta elementu mineral batzuk ere, arrasto gisa aurkitzen direnak (kopuru ia hautemanezinetan), eta horiek funtsezkoak dira propoliaren jarduera biologikoan eta zelulen metabolismoan. A probitamina eta B konplexuko bitamina batzuk nabarmentzen dira, bereziki B3 edo nikotinamida, eta, gainera, laktonak, polisakaridoak, aminoazidoak eta oraindik identifikatu gabeko
|
beste
substantzia batzuk. Osaera eta propietateak direla eta, arnas aparatuko gaitz errepikakorrak edo organismoaren defentsak apalak diren beste edozein egoera daudenean gomendatzen da.
|
|
|
Kasu horietan, uretan dagoen zehaztasunez ezagutzeaz gain, sistema onena uraren ultrairagazketa da, ookisteak iragazkietan atxikitzen direla eta kontsumorako uretara pasatzen ez direla ziurtatzeko. Edateko uraren arriskuak Gaur egun, hipokloritoa eta
|
beste
substantzia kloratu batzuk dira aukeratutako desinfektatzaileak, eta, beste aukera batzuk egon arren, ezin da kasu guztietan erabili, arrazoi teknikoak direla eta. Duela denbora gutxitik hona, trihalometanoak (THM) uretan, uraren materia organikoaren eta deribatu halogenatuen (kloroa eta fluorra, besteak beste) arteko konbinazioagatik.
|
|
|
Hala ere, kokoa oso kantitate txikitan eta oso gutxitan jaten den fruta da, eta, beraz, ez du osasunerako inolako eragozpenik sortzen, are gehiago, gure elikadura aberasten du substantzia elikagarrietan. Gainera, oso aberatsa da hezurren mineralizazioan parte hartzen duten gatz mineraletan (magnesioa, fosforoa, kaltzioa), eta
|
beste
substantzia onuragarri batzuei dagokienez, zuntz asko du, hesteetako mugikortasuna erregulatzen laguntzen baitu, besteak beste. Kontserbazioa:
|
|
|
‘Subjektu’ hitza zentzu ezberdinetan erabiltzen da. Hutsegitea transzendentala da arrazoimenak joera duelako nia objektu bihurtzeko,
|
beste
substantzia bat besterik ez. Hala ere, hau ez da legezkoa eta emaitza orokorrak dio ezin dela azken subjektu baten existentzia ezagutu substantzia gisa, substantziez hitz egiteko iraunkorra den oinarri bat behar delako eta horrelakorik ezin dugulako lortu adigai soilen bidez subjektuaz ari garenean.
|
|
|
Horrela, beraz, osotasuna (totalitatea) ez da askotasuna batasun gisa kontsideratua baino; mugapena ukapenarekin lotua dagoen errealitatea besterik ez; komunitatea
|
beste
substantziekin elkar determinazioan dagoen substantzia baten kausalitatea da; eta azkenik, beharrezkotasuna ahalgarritasunaren bitartez ematen den existentzia besterik ez da (B111 (E121)).
|
|
2002
|
|
|
Esnekien Enpresaburuen eta Ekoizleen Federazioak (FEPLAC) sektoreko zenbait enpresaren aurka egindako salaketen aurrean, ustez iragazkorrak (esnea berreraikitzeko substantziak) eta kalitate txarreko esneak ezkutatzeko
|
beste
substantzia batzuk erabiltzeagatik, Nekazaritza Sailak kontroletan sakontzea erabaki du, kontsumora saltzen den esnearen iruzurra saihesteko, sail horretan funtzionatzen duen batzordean hartutako erabakiaren arabera. Kontrol horiek administrazio autonomikoetan nahikoak ez direla uste denean, ministerio horrek horrelako jarduketak egin behar ditu, arlo horretako eskumenak autonomia erkidegoei transferituta egon arren.
|
|
|
Janari koipetsuekin edanez gero, gizendu eta beste batzuetan saihesten dituen arazoak eragin ditzake. Osagaiak Ardoak %85 ura eta %15 alkohol etilikoa du, baina likido horren kopa bakoitzean
|
beste
substantzia asko ere aurki ditzakegu disolbaturik, hala nola karbohidratoak, aldehidoak, polifenolak, azidoak, mineralak eta bitaminak. Alkoholen artean, esan dugun bezala, etanola da ugariena.
|
|
|
Zerrenda honetan sailkatzen diren substantziek EBko erakunde zientifiko aholku emaileen onespena dute. Zuzentarauak ez die eragiten
|
beste
substantzia batzuei, hala nola gantz azidoei, zuntzei, landareei edo belarrei eta horien estraktuei. Byrne ren arabera, substantzia horiek estatu kide bakoitzaren legeriaren mende egongo dira, eta, beraz, Zuzentaraua onartzeak ez du aldaketarik.
|
|
|
Ur zorrotadak horman egiten duen presioak horman inpregnatutako zikinkeria gehiena askatzen du. Zementuzko hormak garbitzeko modurik sinpleena makina hidrolinpiatzaile bat erabiltzea da Makinaren jardueran laguntzeko modu bat da ur garbigarriari edo
|
beste
substantzia garbitzaileren bati gehitzea. Substantzia hori lurzoruen garbitzaile hutsa edo zementuzko gainazalak garbitzeko diseinatutako produktu bereziak izan daiteke.
|
|
|
Gero eta ebidentzia gehiago daude elikagai antioxidatzaileek, batez ere A, C eta bitaminek eta pigmentu karotenoideek, hala nola beta karotenoak, luteinak eta zeaxantinak, lagundu dezaketela zahartzaroan itsutasun mota horiek agertzea prebenitzen edo atzeratzen. Begiak zaintzea Betetzen dituen funtzio konplexu guztiak egiteko, begiak oxigeno kantitate txiki bat eta elikagaietako
|
beste
substantzia batzuk baino ez ditu behar, hala nola: – A bitamina (erretinola).
|
|
|
Kontsumitzaileak, gainera, susmatzen zuen substantzia horiek bazirela, haragia frijitzean argi ikusten baitzen piezaren tamaina txikitu egiten zela eta, besteak beste, zartaginean apar moduko bat sortzen zela. Denborarekin, aldatu egin zen, eta
|
beste
substantzia batzuk erabili ziren, hala nola beta agonistak eta, bereziki, clenbuterola, substantzia detoxifikatzen den erraiak (gibela) kontsumitu ondoren eragin toxikoa duen substantzia. Substantzia horrek pisua handitzea lortzen du, muskulu masa handitu eta gantza murrizten duelako.
|
|
|
Gainera, hainbat laginetan dexametasona positibotasuna detektatu da. Substantzia hori legez kanpoko gizentzeko erabiltzen da ß agonisten ondoan, baita araudian debekatutako
|
beste
substantzia batzuetan ere, nitrofuranoetan bezala.
|
|
|
Izan ere, burmuinaren eta bizkarrezur muinaren mielinaren asalduraz gaixotasunak berak eragiten duena, gaixoei beroaren efektuak gehitzen zaizkie, eta horrek nekea eragiten du, eta horrek beren jarduerak betetzea eragozten die. Epilepsiaren kasuan, pazienteak krisialdia jasan dezake udan, ordu gutxiago lo egiten badu, herrialde, festa edo beste arrazoi batzuen arteko ordu aldaketengatik, baita botikak utzi edo alkohola edo
|
beste
substantzia batzuk hartzen baditu ere. Meningitis eta entzefalitis kopuruak ere gora egin dezake, beste herrialde batzuetan hartzen diren infekzioengatik.
|
|
|
esne osoa eta esnearen koipea, gurina eta esne gaina, arrain gibela. Hala ere, badira mineral horren xurgapena oztopatzen duten
|
beste
substantzia batzuk, eta, beraz, ez da gehiegi erabili: Zahia edo osoko zerealak, fitatoak edo azido fitikoa baitituzte, kaltzioarekin disolbaezinak diren gatzak sortzen dituzte eta haien xurgapena murrizten dute.
|
|
|
Aurrez prestatutako plateren ezaugarriak Aurrez prestatutako platerak, edo gure araudiaren arabera prestatutako janariak, honela definitzen dira: elikagai bat edo batzuk gordinik prestatzearen, kozinatzearen edo aurrez prestatzearen ondorioz egiten den sukaldaritzako edozein prestaketa, animalia edo landare jatorrikoak, baimendutako eta, hala badagokio, ondutako
|
beste
substantzia batzuk gehituta edo gehitu gabe. Ontziratuta edo ontziratu gabe aurkeztu ahal izango dira, eta kontsumitzeko prest, bai zuzenean, bai berotu ondoren edo sukaldaritzako tratamendu osagarri baten ondoren.
|
|
|
Hernándezek ziurtatu duenez, erraz ekidin daitekeen poluzioa da, baldin eta ura edateko uraren plantan kloroaren erabilera mugatzen bada, kloroa ozonoarekin konbinatzen bada edo ikatz iragazkiak instalatzen badira. Aurkitutako
|
beste
substantziari dagokionez, herbizida triazinak laboreetan “belar txarrak” kentzeko erabiltzen diren produktu sintetikoak dira, eta, horregatik, eragin handiagoa dute hegoaldeko lekuetan, batez ere bereizi gabe erabiltzen diren lekuetan. Errege Dekretua OCUren aburuz, kontsumo urei buruzko Errege Dekretua berehala onartzeak hiru alderdi positibo ditu:
|
|
|
Beroak, azidoek, argiak edo oxigenoak eragiten dituzte, eta haien degradazioa, logikoa denez, zahartzearekin lotzen da. Prozesu teknologikoetan, batez ere barazkiak galdarraztatzean edo ontziratzean, berotzearen ondorioz, klorofilek magnesioa galtzen dute, feofitina izeneko
|
beste
substantzia batzuk bihurtzen dira, eta kolore berde bereizgarria aldatzen dute, erakargarritasun gutxiko kolore nabar batez. Luzaroan biltegiratzen bada, suntsitu egiten da.
|
|
|
Trakea arazorik gabe ixten da fetuak plazentatik arnasten du, eta birikek sortzen duten likidoa kanpora ateratzea ekiditen da. Biriketan garatzen laguntzen duten elikagaiek eta
|
beste
substantzia batzuek osatzen dute likidoa. Horrela, birika zabaldu, garatu eta erraietara ez uztea lortzen da.
|
|
|
Gida honekin batera, gizentasunaren dekalogo bat egiten ari da, pazienteei zuzendua, non gaitz kroniko hori eta patologia hori ez agertzea errazten duten faktoreak definitzen diren, eta mirarizko sendabideez ohartarazten da, gaineratu zuen Torresek. Alde horretatik, SAENek ohartarazi du argaltzeko pilulek ondorio hilgarriak izan ditzaketela muturreko egoeretan, gehienetan anfetamina konposatuak eta
|
beste
substantzia kaltegarri batzuk baitituzte, eta, gainera, Nazio Batuek salatu egin dituzte. Espainian, gaur egun, argaltzearen eta dietetikaren inguruko merkatuak 42,07 milioi euro baino gehiago mugitzen ditu urtean.
|
|
|
Bildu ondoren, oso bero ez dauden tenperaturetan lehortzen dira, nahiz eta toki batzuetan infusioak edo hosto bildu berriak egiten diren. Abantailak eta eragozpenak Piperita mendaren osagai nagusia funtsezko olioa da, mentola.Interes terapeutikoko
|
beste
substantzia batzuk ere baditu, gatz mineralak, azido organikoak eta taninoak. Propietate antiseptikoak ditu, nerbio sistemaren estimulatzaileak, eztula lasaitzen du eta digestio sistema da; ekintza kolagogoa (behazun xixkua husten laguntzen du) eta karminatiboa (aerofagiari eta hesteetako meteorismoari aurre egiten laguntzen du).
|
|
2003
|
|
|
Ekintza antioxidatzaile bat izateak, bitxia bada ere, kontserbazioarekin bateraezina zirudien; izan ere, produktu horietan guztietan tokoferol kopuru handiak (bitamina ekintza duten substantziak) agertzea zelula bizitzaren mantentzearekin lotzen da berez, eta ez suntsitzearekin. Badirudi kontserbatzaile efektua kate laburreko gantz azidoen kontzentrazio handiari egotzi behar zaiola, hau da, landare horien, talde fenolikoen eta eragin narritagarria duten
|
beste
substantzia batzuen (adibidez, minak) aroma bizia eragiten duten molekulei. Sukaldaritza tradizionaleko lanak Oreganoa, Mediterraneoko sukaldaritzaren espeziea, Origanum vulgare subsp deritzonaren loreak lehortzearen bidez lortzen da.
|
|
|
karvacrola eta timola, landare horren olio esentzialean gehien erabiltzen diren bi substantzia fenolikoak (%72 inguru), lurrinaren erantzuleak eta, seguruenik, bakterioen aurkako ekintzak. Gainera,
|
beste
substantzia batzuk ere hauteman daitezke, hala nola monoterpenoak. Baliteke substantzia horiek guztiek batera jardutea, eta ez banaka.
|
|
|
Era berean, araudi berriak amaiera ematen dio elikagai edo sendagaitzat hartzeari buruzko eztabaida zahar bati, lehenbizikoaren alde. Hala ere, elikagai osagarrien erregulazioa ez da elikagai osagarrien osagai gisa erabiltzen diren elikagai mota guztietarako edo nutrizio eragina edo eragin fisiologikoa duten
|
beste
substantzia batzuetarako. Oraingoz, Zuzentarauak berariazko arauak ezartzen ditu bitamina eta mineral zerrenda positibo baterako, eta zerrenda hori arauaren eranskinetan dago.
|
|
|
Osagarri bat den elikagaia Zuzentarau berria indarrean sartzeak aukera emango du modu zehatzagoan zehazteko zer hartu behar den elikadura osagarritzat. Funtsean, eta arauarekin bat, halakotzat hartuko dira mantenugaien edo nutrizio edo fisiologia eragina duten
|
beste
substantzia batzuen iturri kontzentratuak diren elikagaiak, ohiko dieta osatzea helburu dutenak. Edozein elikagaik bete beharreko oinarrizko printzipio gisa, elikadura osagarriei arriskurik ez izatea eskatzen zaie; baina, gainera, organismoak aprobetxa ditzan eskatzen zaie.
|
|
|
Azken horrek bereizten ditu Europar Batasunean harmonizatuak daudenak eta 2004ko urtarrilaren 1etik aurrera migrazio mugak aplikatuko zaizkienak. Errege Dekretu berriak substantzia berriak eta beste batzuk gehitzen ditu monomeroen eta material eta objektu plastikoak fabrikatzeko baimena duten abiapuntuko
|
beste
substantzia batzuen zerrendatik. Gainera, batasun mailan harmonizatutako gehigarri berriak gehitzen dira.
|
|
|
Elikatzearen garrantzia.Pentsuetan debekatutako substantziak egiaztatzea gero eta garrantzitsuagoa da, abeltzaintza sektoreak uste baitu animaliak ekoizteko edozein sistematan elikadurak duen eginkizun nagusia. Azken batean, pentsua edo animaliei ematen zaien janaria da biderik onena, ez bakarrik hazteko behar duten elikagaia sartzeko, baita haien osasun egoera eta produktibitate ezin hobea bermatzen duten
|
beste
substantzia batzuk ere. Zalantzarik gabe, elementurik garrantzitsuena mantenugaiak dira, elikagaien osagaiak, hazkuntza egokiaz gain esne edo arrautza ekoizpen egokia bermatzen dutenak.
|
|
|
Zalantzarik gabe, elementurik garrantzitsuena mantenugaiak dira, elikagaien osagaiak, hazkuntza egokiaz gain esne edo arrautza ekoizpen egokia bermatzen dutenak. Baina ez dira ahaztu behar
|
beste
substantzia interesgarri batzuk, besteak beste, ezinbesteko osagarriak (nutrizio osagarriak, hala nola bitamina ekintza duten substantziak, mineralak, etab.).), baita botikak ere. Erabiltzen diren farmakoen artean, jarduera hormonala duten substantziak eta antibiotikoak nabarmendu behar dira.
|
|
|
Hala ere, Europako Batasunean migrazio muga maximoari buruz ezarritako irizpideari (60 mg/ kg) ez diote jarraitu merkatu komunak dituzten beste erakunde batzuek; esaterako, Mercosur erakundeak 50 mg/ kg ra mugatu du gehienezko kotan. Berrikuspenaren azken emaitza gisa, zabaldu egin da “monomeroen eta abiapuntuko
|
beste
substantzia batzuen” zerrenda baimendua, bai eta material eta objektu plastikoen fabrikazioan erabil daitezkeen gehigarriena ere, eta ehun bat dira guztira. Lortutako informazio zientifikoan oinarrituta, beste substantzia eta gehigarri batzuk zerrendatik kendu dira, eta horiek erabiltzen jarraitu ahal izango da baimendutako substantzien zerrendan sartu ala ez erabaki arte.
|
|
|
Berrikuspenaren azken emaitza gisa, zabaldu egin da “monomeroen eta abiapuntuko beste substantzia batzuen” zerrenda baimendua, bai eta material eta objektu plastikoen fabrikazioan erabil daitezkeen gehigarriena ere, eta ehun bat dira guztira. Lortutako informazio zientifikoan oinarrituta,
|
beste
substantzia eta gehigarri batzuk zerrendatik kendu dira, eta horiek erabiltzen jarraitu ahal izango da baimendutako substantzien zerrendan sartu ala ez erabaki arte. Substantzia horien epea, lehenengo substantzietarako, eta gehienez ere, 2004ko abenduaren 31n amaitzen zen, Giza Elikaduraren Batzorde Zientifikoak ebaluazioa egin arte.
|
|
|
Elikagai partikulak beste txikiago batzuetan sakabanatzen dira murtxikatzearen bidez, eta entzima batek, mihiko lipasak, eragiten du. Entzima horrek triglizeridoak
|
beste
substantzia sinpleago batzuetan hausten ditu (diglizeridoak; glizerol molekula, bi gantz azidori lotua). Urdailean, urdail lipasak eragiten du, eta bertan kate labur eta ertaineko gantz azido batzuk xurgatzen dira (gantz azidoen karbono kopuruaren arabera; 4 eta 8, hurrenez hurren).
|
|
|
Kamioi eta autobus gidarien artean, 76 kasu aztertu ziren, eta horietatik %18, 4k gainditu egin zuen kolektibo horrentzat eskatzen zen alkohol tasa (0,3 g/ l). Txostenaren beste datu aipagarri batek —Trafiko Zuzendaritza Nagusiaren, Drogei buruzko Plan Nazionalaren eta Toxikologia Institutuaren arteko hitzarmen baten ondorioz— adierazten du kasuen %3, 8an alkoholaren eta
|
beste
substantzia batzuen kontsumo konbinatua detektatu zela. Sexuaren arabera, gidarien %89, 6 gizonezkoak ziren eta %10, 3 emakumezkoak; bi kasuetan, berriz, heriotza gehienak 21 eta 31 urte bitartekoak izan ziren.
|
|
|
Legegintzarako debekua 1992ko Legegintzako Dekretu bat onetsi zenean gertatu zen, Osasun Kontseilu Gorenak 1995eko Irizpen baten arabera. Eta Europako Batzordeak gaiari buruzko arau aldaketak eta ebidentzia zientifikoak eskatzen zizkion Italiari; Giza Elikaduraren Batzorde Zientifikoak, berriz —kafeinari eta edari «energetiko» deritzenen osagai gisa erabilitako
|
beste
substantzia batzuei buruzko 1999ko urtarrilaren 21eko irizpenean—, ondorioztatu zuen umeentzat kafeinaren eguneroko esposizioa areagotzeak, kontsumo jakin bat eragiten duenak, nerbio aldaketak ekar ditzakeela, Helduentzat, haurdunentzat izan ezik, ez zen kezkagarria izan edari «energetiko» horiek kafeinaren kontsumo osoari egiten dioten ekarpena, gainerako kafeina iturriak ordezten baititu... Irizpen horren emaitza erabakigarria izan zen, Batzordeak zehaztu zezan kontsumitzaileari argi eta garbi adieraziko zion elikagaietan kafeina egon zitekeela; horretarako, substantzia horren edukiaren berri emango zuen, kafeina berez ez dagoen edarietarako dosi jakin batetik abiatuta.
|
|
|
Tatuajeko eta piercing eko profesionalek ere parte hartu zuten azterketan, baita zientzialariek, osasuneko profesionalek eta Osasuneko funtzionarioek ere. Ondorio kezkagarrienetako bat da “tatuajeetarako edo “piercingetarako” erabiltzen diren substantzia kimiko gehienak beste erabilera batzuetarako sortutako industria pigmentuak direla, hala nola automobiletarako pintura, idazketarako tinta eta
|
beste
substantzia batzuk, eta horien eraginak ezezagunak izaten dira askotan. Oso kasu gutxitan erabiltzen dira pigmentu kosmetiko egokiak larruazaleko edozein gaixotasun eragozteko.
|
|
|
zirrikitu txikiz beteta dago, teklen inguruko espazioak. Hutsune horiek oso emankorrak dira hautsa, ileak eta noizean behin desagertzea komeni den
|
beste
substantzia batzuk metatzean. Teklatu bat garbitzeko modurik sinpleena eta oinarrizkoena da teklen aldearekin behera geratzeko eta pixka bat garbitzeko edo goiko aldean kolpe txikiak emateko.
|
|
|
García Gómez trihalometanotan aditua da, eta onartzen du kloroa desinfektatzeko bermea dela, baina ohartarazten du hiri askotan ez dela aurrekonloraziorik egin behar eta ikatz aktiboarekin edo ozonoarekin tratatu behar dela, nahi ez diren ondorioak saihesteko. Landare asko kloro dioxidoa erabiltzen hasi direla dio, eta, beraz, ez direla trihalometanoak sortzen, desiragarriak diren
|
beste
substantzia batzuk baizik, nahiz eta legerian jasota ez egon. García Gómezek argi ultramorearen eta oxidatzaileen bidez aurrekonlorazioa saihesten duen metodo bat garatzen dihardu.
|
|
|
Ondorio alergenoak dituzten elikagai gehigarriek, laguntzaile teknologikoek eta bestelako substantziek ere etiketatze arauak bete dituzte, elikagai alergiak dituzten kontsumitzaileei informazio egokia emateko. Osagaien eta
|
beste
substantzia batzuen alergenikotasuna kentzeko eta kontsumitzaileak elikagai alergeno berrietatik babesteko eta beharrezkoak ez diren etiketatze betebeharrak saihesteko, eguneratze prozedura bat ezarri da, osagaien zerrenda azkar berrikusteko, beharrezkoa denean, osagai edo substantzia jakin batzuk sartu edo kentzeko. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak zehaztutako irizpide zientifikoetan oinarrituko da berrikuspena.
|
|
|
Janarien ezaugarriak Prestatutako platerak edo janariak, Espainiako araudiaren arabera behintzat, honela definitzen dira: animalia edo landare jatorriko elikagai bat edo batzuk gordinik prestatzearen, prestatzearen edo aurrez prestatzearen ondorioz egiten den sukaldaritzako edozein elaborazio, baimendutako eta, hala badagokio, ondutako
|
beste
substantzia batzuk gehituta edo gehitu gabe. Ontziratuta edo ontziratu gabe aurkeztu ahal izango dira, eta kontsumitzeko prest, bai zuzenean, bai berotu ondoren edo sukaldaritzako tratamendu osagarri baten ondoren.
|
|
|
Horretarako, produktu horiek fabrikatzeko erabil daitezkeen elikagaien (bitaminak eta mineralak) zerrenda positiboa du. Arau berriaren arabera, elikadura osagarriak ohiko dieta osatzeko erabiltzen diren produktuak dira, hots, elikagai iturri kontzentratuak edo nutrizio edo fisiologia efektua duten
|
beste
substantzia batzuk, modu sinplean edo konbinatuan, eta produktua kantitate txiki bateratuetan dosifikatzeko moduan merkaturatzen dira. Azken horri dagokionez, nabarmentzekoa da araudian “eguneko kopuru gomendatua” (E.L.Z.) sartu dela. mantenugaiena, hau da, pertsona osasuntsu batek egunero, batez beste, dietaren bidez hartu behar duen kopurua, osasun egoera ona mantentzeko.
|
|
|
Amazonasko zuhaixka bat da, eta haren haziek kafeina eta
|
beste
substantzia estimulatzaile asko dituzte.
|
|
|
Alde horretatik, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA, ingelesezko sigletan) zientifikoki ebaluatu eta Batzordeak baimendu dituen propietate osasungarriei buruzko alegazioak soilik onartuko dira, edo, bestela, Batzordeak etorkizunean onartuko duen zerrenda komunitarioan agertzen direnak. Zerrenda horren arabera, hazkuntzan, garapenean eta gorputzaren funtzio normaletan oinarritutako mantenugai baten edo
|
beste
substantzia baten funtzioa deskribatuko da. Araudi berriak giza gaixotasun bat prebenitzeari, tratatzeari edo sendatzeari buruzko alegazioen debekuari eusten dion arren, bereizketa bat ezartzen du «prebentzioa» eta «gaixotasun arriskuaren faktore bat gutxitzea» artean, eta berariaz salbuespen bat ezartzen dio printzipio orokorrari.
|
|
|
Fung, Berkeleyko (AEB) Kaliforniako Unibertsitateko Zientzia Atmosferikoen Zentroko zuzendaria. ), azaltzen du metano mailak ez direla aldatzen iturri igorleak handitzen edo murrizten direnean bakarrik, aireko
|
beste
substantzia batzuen arabera ere aldatzen direla, poluzioa barne. Gainera, gehitu du zenbait iturriren emisioak, batez ere industriakoak ez direnak, ez direla behar adina kontuan hartu, arrozaren laborantza bezala.
|
|
2004
|
|
|
Ministro aginduaren arabera, “tabako fabrikatzaileek, inportatzaileek eta markatzaileek produktuen fabrikazioan erabilitako osagai guztien zerrenda eta horien kopuruak, marken eta produktu motaren arabera zehaztuak, adierazteko betebeharra”. Ministerioak beste proba osagarri batzuk eskatu ahal izango dizkie “tabako produktuek sortutako
|
beste
substantzia batzuen edukia eta horiek osasunean dituzten ondorioak” ebaluatzeko. Adierazpen horiek alderatzeko, “Osasun Publikoaren Zuzendaritza Nagusiak beretzat gordetzen du salgai jarritako tabako produktuei buruzko egiaztapena egiteko aukera”, erantsi du ministro aginduak.
|
|
|
30 eta 50 arteko aleak dituen lixa oso lodia da; 60 eta 80 artean lodia da; 100 eta 120 erdi artekoa; 150 eta 180 finekoa; eta 240 artekoa (600 artekoa), oso fina. Lixa lodienak material asko kendu behar den gainazaletarako erabiltzen dira, dela oso desorekatuta dagoelako, dela isatsa edo itsasteko
|
beste
substantzia bat hobeto itsasteko irregulartasunak sortu behar direlako. Finenak, aldiz, gainazalari bukaera ona ematea denean erabiltzen dira.
|
|
|
Unibertsitate horretako pneumologian espezializatutako haur klinikako zuzendari Ulrich Wahnek alergien “prebentzio eta tratamendu kontsekuenteak” haurrengan duen garrantzia azpimarratu zuen. Bestalde, Alemaniako Alergikoen eta Asmatikoen Erakundeak (DAAB, alemanezko siglengatik) ohartarazi zuen test berriak 24 alergeno bakarrik detekta ditzakeela eta, horregatik, medikuek
|
beste
substantzia batzuk baztertzeko joera izan dezaketela. “Familiako medikuak, test negatibo baten ondoren, gaixoa alergikoa ez dela esateko arriskua dago” esan zuen Sonja Laemmel ek, erakunde horretakoak.
|
|
|
harrigarria. Horien artean kirtena dago, “açai”, baiezko palmondotik datorren fruta, piquiá pupunha, aperitibo gisa hartzen den kokoa eta guarana, zuhaixka baten haziak kafeinan eta
|
beste
substantzia estimulatzaile batzuetan oso aberatsak diren Amazonasetakoa eta zaporetsu bat egiteko osagai nagusi gisa balio duena freskagarria. Brasilgo menu tipikoa Brasilen zeharreko bidaiaz gozatzeko, zer hoberik goizean indarrak hartzea kafez egindako gosari on batekin eta ogia gurinarekin, gaztarekin eta frutarekin batera.
|
|
|
Aire freskagarriek eta aromaterapiako produktuek elementu kantzerigenoak eta osasunerako kaltegarriak diren
|
beste
substantzia batzuk dituzte, Europako Kontsumitzaileen Elkartea (BEUC) osatzen duten erabiltzaile erakundeek egindako azterketa baten arabera. Europako Batasunean (EB) saltzen diren 76 aire gozagarri aztertu zituen ikerketak, bost multzotan banatuak:
|
|
|
Erabilitako material eta objektu motei buruzko informazioa eman behar du etiketak, bai eta aktiboak edo adimendunak diren ere, edo biak. Horrez gain, berariazko neurriak hartu ahal izango dira material eta objektu horiei dagokienez, bai eta
|
beste
substantzia batzuei dagokienez ere (erantsitako zerrenda batean daude); besteak beste, itsasgarriak, zeramika, kortxoa, beira, metalak eta aleazioak, papera eta kartoia, zura eta plastikoak. Ildo horretatik, materialen eta objektuen fabrikazioan erabiltzeko baimena duten substantzien zerrenda bat onar daiteke, bai eta substantzia horiek eta substantzia horiek dituzten material eta objektuak erabiltzeko baldintza espezifikoak ere; substantzia horien purutasun zehaztapenak; osagai edo osagai talde batzuk elikagaietara edo haien azalerara migratzeko muga espezifikoak; eta giza osasuna babesteko xedapenak, material eta objektu horien trazabilitateak eragiten dituen arriskuetatik babesteko, edo trazabilitate espezifikoetarako.
|
|
2005
|
|
|
hizkera egokiagoa erabiltzen hasi dugu, beren mentalitatearekin gehiago asmatzen duena, moralina txatxuak eta zigor/ sari bikotearen gainean eraikitako eskema zaharkituak gaindituz. Inkesta egin aurreko hamabi hilabeteetan inkestatuak izan ziren 25.521 ikasleen %6, 8k kokaina probatu zuen, eta %36k cannabisaren eratorriren bat, azken hau baita ikasleen artean zabalduena dagoen droga egia esan, gazte askok ez dute drogatzat, egunero kontsumitzen den
|
beste
substantzia bat bezala baizik.
|
|
|
Nitrogeno soberakinak, tipikoki, amoniako modura (NH3) askatzen dira. Amoniakoa substantzia disolbagarria baina oso toxikoa da, eta zuzenean eskreta daiteke, edo, bestela, hain toxikoa ez den
|
beste
substantziaren baten modura kanpora daiteke.
|
|
|
Animalia horiek ezin dute gorputzeko ura galdu hondakinak diluitzeko: organo eskretatzaile sofistikatuak dauzkate, nitrogeno hondakinak prozesatzen dituztenak
|
beste
substantzia konplexuagoak baina ez hain toxikoak eratzeko. Substantzia horiek ez dute diluituta egon behar, edo ez hainbeste behintzat, eta gainera gorde egin daitezke gorputz barruan iraitzi baino lehen.
|
|
|
Horregatik, askotan, oilaskoaren kasuan, azala ez jatea gomendatzen da, gehigarri, botika edo kutsatzaileen hondakin asko pilatzen dituen ehuna baita. Ba al dago
|
beste
substantzia bat baino konplexuagoa berrikusia eta onartua izateko? «Antibiotikoen edo dioxinen gisako kutsatzaileen hondakinak azalean eta koipean pilatzen dira gehien» Konplikazioa erabileren eta jarraibideen araberakoa da.
|
|
|
Azterketa hori Europako hainbat herrialdetan egin zen, besteak beste, Espainian. Bertan ohartarazten zen elementu kantzerigenoak eta osasunerako kaltegarriak ziren
|
beste
substantzia batzuk zeudela aire freskagarrietan eta aromaterapiako produktuetan. Zehazki, EBn saltzen diren 76 aire gozagarri aztertu zituzten, bost multzotan banatuak:
|
|
|
Mastozitoak (ehun zelulak) eta basofiloak (odol zelulak). IgE antigorputzekin konektatzen direnean, histamina edo sintoma alergikoak eragiten dituzten
|
beste
substantzia batzuk askatzen dituzte. Elikagaiekiko erreakzio alergiko asko arinak dira.
|
|
|
Gainera, ikerketa taldeak espermatozoideen mugikortasuna murrizteko gaitasuna duen peptido bat aurkitu zuen, eta horrek pentsarazten du berarekin antisorgailu maskulinoa garatzeko aukera dagoela.
|
Beste
substantzia bat, poliamiden familiakoa, armiarma honen pozoian aurkitu da, eta eraginkorra da bakterioen kontra, bereziki Streptococcus mutans generokoak, txantxarra eragiten baitute. Substantziak gizakien proba klinikoen faserako prest daudenean, ikertzaileak Txileko Silesia botikariarekin elkartuko dira, botika komertzial bihur baititzake.
|
|
|
Orain, beharrezkotzat jotzen du eragindako kontsumitzaileei laguntzeko neurri egokiak hartzea, produktuen osaerari buruzko informazio osatuagoa emanez. Hala ere, ahal den neurrian, eta kasu batzuetan arreta jarriz, elikagaien fabrikazioari lotutako muga teknikoak, osagaien eta erabilitako
|
beste
substantzia batzuen etiketatzean malgutasun pixka bat izatearekin lotuta. Izan ere, elikagaien etiketei buruzko araudian egin diren aldaketa berrienek, gure ordenamendu juridikoan jada jasota dagoenak, bide emango dute, bereziki aurtengo azaroaren 25etik aurrera, zeliakoek egun horretatik aurrera merkaturatzen diren elikagaietan glutenik baduten jakiteko informazio gehiago jaso dezaten, eta luzapen aldi bat utziko dute, izakinak agortu arte, aurretik etiketatuta daudenentzat.
|
|
|
CFCen ordez, Hidroklorofluorokarburoak (HCFC) eta HBFC (hidrobromofluorokarburoak) proposatu ziren, antzeko propietateak eta kalte gutxiago egiten dutenak, baina ez dira kaltegarriak, eta, beraz, horiek ere ez dira irtenbidea.
|
Beste
substantzia batzuk CFCak baino kaltegarriagoak dira; haloiak, esaterako, batez ere suteen aurkako su itzalgailu gisa erabiltzen dira, eta, beraz, debekatuta dago horiek fabrikatzea eta erabiltzea herrialde askotan. Karbono tetrakloruroa, suteen aurka eta pestiziden aurka ere erabiltzen dena, lehorrean edo fumigatzaileetan garbitzea ere oso kaltegarria da ozonoaren aurka ez ezik, baita osasunaren kontra ere, kantzerigenoa zela jakin ondoren.
|
|
|
CLAek gutxiago jaten laguntzen dute, dieta hobeto kudeatzen eta
|
beste
substantzia batzuen xurgapenean ez dute eraginik.
|
|
|
Egunean bi g ur edalontzi erdiarekin edo jogurtarekin nahastuta kontsumitzea gomendatzen da, eta bi aldiz gehiago behar izanez gero, lehenengo lau asteetan. Kasu horretan, agintariek alegatzen zuten ez zela elikagaia, sendagaia baizik, erabilitako bakterio laboreak, bakarka edo
|
beste
substantzia batzuekin konbinatuta, prestakin gastroenterologikoen osaeran erabiltzen baitira. C 1000, 1.000 mg bitamina, 30 mg bioflavonoide zitriko, hesperidina errutina konposatu bat eta beste osagai batzuk dituzten konprimitu gisa.
|
|
|
Elikagaien alergenoak ukitzea (erreakzioa eragiten duen substantzia, ia beti proteina bat) immunoglobulina (alergenoen aurrean erreakzionatzen duen sistema immunologikoaren antigorputz bat) Mastozitoak (ehun zelulak) eta basofiloak (odol zelulak). IgE antigorputzekin konektatzen direnean, histamina edo sintoma alergikoak eragiten dituzten
|
beste
substantzia batzuk askatzen dituzte. Elikagaiekiko erreakzio alergiko asko arinak dira.
|
|
|
Proposamena Batzordeak 2003ko azaroan aurkeztu zuen, xedapen nazionalen edukiak bateratzeko eta Erkidegoan salgaien zirkulazio librea ahalbidetzeko. Neurri batean, araudi berriak kontrolik gabeko egoera bat sortuko du, elikagaiei beren borondatez bitaminak, mineralak eta
|
beste
substantzia batzuk gehitzeari dagokionez, baina modu mugatuan. Elikagaien Segurtasunari buruzko Liburu Zurian argi geratu zen gai horri buruzko lege araubide berri bat hartu beharra, non Batzordeak iragarri baitzuen Europako Batasunean elikagaiei elikagaiak gehitzeari buruzko arauak harmonizatzeko proposamena aurkeztuko zuela.
|
|
|
Edo Alemaniako nerabeen dietarako fruta zukuak dituztenak, kaltzioa eta bitamina emanez. Bibliografía Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren Erregelamendua, elikagaiei bitaminak, mineralak eta
|
beste
substantzia jakin batzuk gehitzeari buruzkoa. Brusela, 2003ko azaroaren 10a.
|
|
|
Aktibitate handiko hondakin erradioaktiboak erradiazio dosi handiak igortzen dituztenak dira. Horietako gehienek zentral nuklearretako erregaia eta
|
beste
substantzia batzuk, zentral nuklearrak desegitea eta arma atomikoak fabrikatzea eragiten dute. Hondakin mota horren gainerakoa, guztizkoaren %10 baino gutxiago, ikerketa zientifikoarekin, medikuntzarekin edo industriarekin lotutako hainbat jardueratatik dator, baita uranioa arazteko meatze prozesuko zenbait substantziatik ere.
|
|
|
C eta bitaminak eta karotenoideak dira, seguruenik, gure sistema immunologikoaren antioxidatzaile eta indargarri nagusiak. Zenbait fitokimikori buruzko azken azterketen arabera, bitaminez eta karotenoideez gain, badira
|
beste
substantzia batzuk ere, hala nola konposatu fenolikoak, gaixotasun kronikoetan ondorio positiboak dituztenak, hala nola gaitz kardiobaskularretan. Oxidazioaren bidez material genetikoa honda dezaketen substantzia batzuk atzeman eta neutraliza ditzakete antioxidatzaileek.
|
|
2006
|
|
|
Aurrekontu txikiak, nonbait. «Hala, REACHek norberaren produktuaren gaineko erantzukizuna hartzera behartzen ditu enpresak, baina ez
|
beste
substantzia batzuekin elkartzean gerta litekeenaren gainekoa».
|
|
|
Beste aldetik, minbiziaren jatorri edo garapenari dagozkion beste hainbat aldaki ere aintzat hartu behar izaten dira, hala nola tabakoa erretzea edo maiz pairatzen ditugun
|
beste
substantzia kaltegarriak, dela lantokian soldadurako kea, pintura eta bernizen gasak, etc., dela etxean bertan inguruneko kutsadura, genetika gutxietsi gabe, noski.
|
|
|
Gainera, bitaminak eta azido oleikoak oxidazioa saihesten dute. alterazioa lipoproteinak (kolesterola garraiatzen dutenak) odolean) eta zenbait substantziaren garapenarekin lotutako
|
beste
substantzia batzuena minbizi motak. Berezitasun horiei esker, oliba olioaren kalifikazioa irabazi da.
|
|
|
Alfonbra bat zikintzeko aukera ugari dago. Lurzorua babesteko, etengabe erortzen dira likidoak edo
|
beste
substantzia batzuk, eta horiek arrastoa uzten dute maiz. Baso bat zuku, pastel edo pintura batek edozein alfonbraren ehuna honda dezake orbana garaiz kentzen ez bada.
|
|
|
Material horren abantaila da, xafla meheetan, pisu molekular txikiko substantzia lurrunkorrak igaro daitezkeela. Haragiaren gainean jartzen denean, fase gaseosoa iragaz daiteke
|
beste
substantzia batzuen interferentziarik gabe, eta detektagailuen inguruan askatzen da. Substantzien konplexutasuna dela eta, hainbat detektagailu jarri behar dira, seinale multzokatuekin funtzionatzen dutenak, ez banaka, benetako egoeraren irudia emateko.
|
|
|
Plataformaren topaketarekin batera, Europako Parlamentuak konpromiso bat onartu du EBko Kontseiluarekin, elikagaien etiketetan pertsonen osasunerako dituen abantailei buruzko mezuak erabiltzea mugatzeko, hala nola «ona da…» edo «argaltzeko laguntza». Era horretako mezuak kontrolatzeaz gain, elikagaiei bitaminak, mineralak eta
|
beste
substantzia batzuk gehitzea harmonizatzea ere aurreikusten du neurriak. Parlamentuko proposamenean, etiketetan ez da «koipe gai gutxi» aipatzen, salbu eta produktu likidoen kasuan, 100 g bakoitzeko hiru g gantz edo 100 mililitro bakoitzeko 1,5 g gantz baino gutxiago duen produktu batekin erabiltzen bada.
|
|
|
Kopuru garbia. Elkarrekin nahasita saltzen diren elikadura entzimak etiketatzeko arau bereziak ere aurreikusten dira, bai eta elikadura entzimei
|
beste
substantzia, material edo osagai batzuk gehitzen zaizkien kasuetarako ere. Bibliografía ARAUDIA Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren Araudi proposamena, elikadura entzimei buruzkoa, Kontseiluaren 83/ 417/ EEE Zuzentaraua, Kontseiluaren 1493/ 1999 (EE) Erregelamendua, Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2000/ 13/ EE Zuzentaraua eta Kontseiluaren 2001/ 112/ EE Zuzentaraua aldatzen dituena.
|
|
|
Alde horretatik, moluskuak dira kutsatzaileen adierazle onenak. Azpimarratu behar da lohiak daudela, hidrokarburo polizikliko aromatikoen (HPA) kontzentrazio handiarekin, baita dioxinena eta
|
beste
substantzia batzuena ere, nahiz eta interes gutxi dagoen elikagaien segurtasunari dagokionez. Hori dela eta, Galizia bezalako eskualde batean moluskuen ekoizpena oso garrantzitsua da, eta uda honetan bizi izan diren suteak biztanle talde handi baten ekonomiarako arriskutsuak dira.
|
|
|
Hala ere, baliteke hasiera batean lehenengo aukera gisa aurkezten direnak baino alternatiba atseginagoak egotea ingurumenarekin. Ibilgailuen zirkulazioak energiaren kontsumo osoaren %20 inguru hartzen du, eta atmosferara isurtzen diren CO2 eta
|
beste
substantzia kaltegarri batzuen erantzule da. Joan etorrien izaeraren gaineko eragina kontrolatu nahi duten bidaiariek kontuan izan behar dituzte:
|
|
|
Hala, ez dago inolako oharrik kontsumitzaileen osasunerako arriskuren bat izan lezaketen produktuekin, eta, hori dela eta, kontsumitzaileek ez dakite prebentzio ekintzetan parte hartu behar duten. Hori dela eta, AEBn patogenoak borroka biologikoko estrategien bidez kontrolatzen saiatzen ari dira,
|
beste
substantzia kontserbadore kimiko batzuk eta zenbait tratamendu teknologikoren intentsitatea murrizteko. Fagoak Birusak ezin bizirik iraun dezaketen organismoak dira, metabolikoki aktiboak diren zelulak ez badaude.
|
|
|
Organismoaren akats batek eragiten du gaitz hori, ez baitu glutena ezagutzen eta areriotzat hartzen baitu; horregatik, hesteetako flora suntsitzen duten azidoekin erreakzionatzen du. Zientzialari italiarren aurkikuntzaren gakoa da laborategian egiaztatu dutela hesteko
|
beste
substantzia bat gai dela autodefentsa mekanismo horri aurre egiteko. Diotenez, “bi edo hiru urtean”, arazoa konponduko lukeen sendagai bat garatu liteke.
|
|
|
Alde horretatik, eta hirugarren herrialdeetatik inportatutako elikagaien kaltegabetasuna bermatzeko, kontrol zehatzak ezarri dira, basa perretxikoei dagokienez, ez landatutakoei dagokienez. Mota horretako kontrolpean dauden perretxiko basatiak, perretxiko fresko edo hoztuak; perretxikoak (gordinik edo ur edo lurrunez egosita), izoztuak; behin behinean kontserbatutako perretxikoak (adibidez, gas sulfurosoa edo ur gazia dutenak, sulfurosoa edo kontserbazio horretarako
|
beste
substantzia batzuk dituztenak), baina oraindik ez dira egokiak berehala kontsumitzeko; perretxiko lehorrak, osoak, zatietan edo bestelako ozpurretan prestatuak, edo ondo Prebentzio kontrolak Elikagai mota horiek inportatzeko baldintzei buruzko araudiak ezartzen du laginketa bat egin behar dela, bertatik kanpo ez dauden elikagai mota guztietarako gutxieneko arau batzuen arabera, edo elikagai anima... Kontrolaren intentsitatea estatu kidearen esku uzten da, eta horrek kontuan hartuko ditu jatorrizko herrialdeko kutsadura maila, produktuen ezaugarriak, aurretik egindako kontrolen emaitzak eta esportazio ziurtagiriak.
|
|
|
Catherine Rougeot en taldeak arratoi talde baten min sentsazioa kentzeko opifina isolatu eta sintetizatzeko erabili zuen metodoa “Proceedings” aldizkarian (Amerikako Zientzien Akademiaren aldizkaria) kontatzen da. Ikertzaileek diotenez, arratoietako mina inhibitzen zuen
|
beste
substantzia bat, sialorfina izenekoa, identifikatu zuten lehenago. Pentsatu zuten animalia horietan konposaturik bazegoen gizakietan ere bila zezaketela.
|
|
|
Azpimarratu behar da hartzen den baratxuri kantitatea oso txikia dela, eta, beraz, oso txikia dela janari kantitatea. Hala ere, baratxuriak
|
beste
substantzia batzuk ditu, horietako batzuk sufrez aberatsak, propietate osasungarriak ematen dizkiotenak. Neurrizko kantitateetan Baratxuria, janarien osagai gisa, pertsona guztientzat gomendatzen da, eta bereziki hipertentsio arteriala, takikardia eta arteriosklerosia dutenentzat.
|
|
2007
|
|
|
Tumore zelula gelditu eta ezarri den organoko zelulek tumore zelulak bidaltzen dizkien substantziak hartzen dituzte, eta, kasu askotan, organo hartzailearen zelulek jasotzen dituzten seinaleek horien portaera aldarazten dute. Kasu askotan, hantura prozesu bat gertatzen da, eta, inguru horretan, zitosina, kimiozina, H 2 O 2 eta
|
beste
substantzia batzuk agertzen dira. Orduan, giro berezi bat sortzen da organo hartzailean.
|
|
|
Uraren kasua ur botilen etiketan adierazita dago, adibidez. Uraz gain, likidoan, kloruro ioiak daude, sulfatoak, nitratoak eta abar; baita etiketan zehazten ez diren
|
beste
substantzia asko ere. Eta, batzuetan, uretan ustez ez dauden ioiak ere adierazita daude.
|
|
|
Agian, hain lege tratamendu berezia ez jakiteagatik, eta beste kontsumo produktu batzuen maila berean kokatzen dituelako, tabakoarena kasu, garai batean neurri sendoak hartu baitzituen, bai etiketatzean, bai publizitatean, sustapenean eta babesletzan. Edari alkoholdunek, tabakoarekin eta
|
beste
substantzia batzuekin batera, drogaren tratamendua jaso dute hainbat autonomia legeren eskutik. Tratamendu horretan sartzen dira, edozein bidetatik hartuta, jarreran aldaketak eragiteko, osasunerako eta ongizate fisiko edo psikikorako ondorio kaltegarriak eragiteko eta mendekotasuna sortzeko gai diren substantzia guztiak, eta, oro har, organismoaren funtzio bat edo gehiago alda ditzaketenak.
|
|
|
“Ez dut uste Europan iritzi publikoak positiboki hautematen dituenik ekoizpen modu berri horiek. Guztiok arduratzen gara kontrolaz, baina landareak oso bide erabilgarria, merkea eta eskuragarria dira proteinak eta erabilera farmazeutikoko
|
beste
substantzia batzuk ekoizteko, betiere behar den segurtasunarekin egiten bada”, azaldu zuen Pere Puidgdomenech CSIC IRTAko landare genetika molekularreko laborategiko zuzendariak eta dokumentu europarra egingo duen lan-taldeko kideak. Elikadurakoak ez diren landareak (tabakoa, esaterako) janarira transferitzeko arriskurik egon ez dadin erabili edo, aitzitik, jan daitezkeen landareak (arroza, esaterako) aukeratu behar diren eztabaidatu da.
|
|
|
Erabilera baldintzatua Batzordeak 2009ko urtarrilaren 19an ezarriko ditu, beranduenez, elikagaiek edo elikagai kategoria jakin batzuek bete behar dituzten nutrizio profil espezifikoak, nutrizio adierazpenak edo propietate osasungarrien adierazpenak egin ahal izateko, bai eta elikagaien edo elikagai kategoria jakin batzuen propietate osasungarrien edo nutrizio adierazpenak erabiltzeko baldintzak ere, nutrizio profilei dagokienez. Batzordeak, elikagaien edo elikagai kategoria jakin batzuen nutrizio profilak zehazteko, zenbait alderdi hartu behar ditu kontuan, hala nola elikagaietan dauden zenbait mantenugairen eta
|
beste
substantzia batzuen kantitateak, elikagaien funtzioa eta garrantzia, eta, oro har, biztanleen edo, hala badagokio, arriskugarri diren talde jakin batzuen dietari egiten dioten ekarpena; eta elikagaien nutrizio osaera orokorra eta osasunean duten eragina zientifikoki ezagutu den mantenugaien presentzia. Araudiak ezartzen du elikaduradietei eta elikadurari buruzko ezagutza zientifikoetan eta horiek osasunarekin duten erlazioan oinarrituko direla.
|
|
|
“Espainian atzemandako produktuek dietilenglikolik ez dutela egiaztatzen bada ere, ‘E bakterioa. Coli’ edo
|
beste
substantzia arriskutsurik ez, Amerikan Colgatek faltsifikaziotzat jo dituen produktuekin gertatu den bezala, Espainian multinazionalaren hortzak legez kanpo merkaturatzen ari dira”, dio Kontsumitzaileen Federazioak, eta konpainiari gertatutakoa argitzeko eskatu dio.
|
|
|
«Fetuaren aurkako tratu txarren egoeran, emakume keinukariak, modu kontziente edo inkontzientean, ez du bere osasun fisikoa edo mentala zaintzen haurdunaldian zehar», dio Maria Àngels López Vilchez Bartzelonako Mar IMAS Ospitaleko Neonatologia Zerbitzuko mediku laguntzaileak. Fetuaren tratu txar horrek drogen eta
|
beste
substantzia toxiko batzuen kontsumoarekin du zerikusia, edo gaixotasun kroniko bat izatearekin, hala nola diabetea, haurdunaldian ez baita kontuan hartzen, eta larriagotu egiten du ondorioak fetuak ordaintzen dituela, espezialistaren arabera. Gehien kontsumitzen diren drogak legez onartutakoak dira:
|
|
|
Nahikoa da ur beroan xaboiarekin bustitako zapi bat gainazaletik pasatzea, zikinkeria edo koipea kentzeko. Junturen garbitasuna ez zaintzea akats bat litzateke, azken efektua desegin baitaiteke zikinak badaude edo hauts hondarrak eta
|
beste
substantzia batzuk badituzte. Hortzetako eskuila batekin igurtzi edo pintzelarekin baldosen junturetarako finkatzaile berezi bat eman.
|
|
|
Orain arte, ikerketei esker egiaztatu ahal izan da beta estradiol 17 hormonak ondorio kantzerigenoak izan ditzakeela, eta, beraz, debekatuta dago EBn erabiltzea.
|
Beste
substantzien kasuan, debekua aldi baterako da, oraindik azterketa zientifiko osatuagoen zain. Albo ondorioak Bruselak debekatu egin du substantzia horiekin tratatutako animalia produktuak inportatzea Baina ez bakarrik ganadua eta giza kontsumoa kaltetzen dira.
|
|
|
Ez dago zalantzarik elikadurak garrantzi handia duela bizitzako lehen urteetan. Etapa horretan behar bezala hazi eta garatzeko behar diren elikagaiak emateaz gain (etapa horretan, gainera, elikatze ohiturak landuko dira), elikagaiek
|
beste
substantzia batzuk ekar ditzakete, hain gomendagarriak ez direnak, gure osasunean eragin negatiboa izan dezaketenak. Gero eta ohikoagoa da haurraren bizitzako lehen hilabeteetan esne ernalizatuak eta barazki, fruta edo bestelako osagai pureak dituzten industria prestakinak hartzea.
|
|
|
Irudia: Death eta grabitatea Edari energetikoak, kafeina, landare estraktuak, azukrea eta
|
beste
substantzia batzuk dituzten nahasketa botilaratuak edo latakoak salmenta handiak izaten ari dira gazteen eta helduen artean. Guztiek dute kafeina, teina edo propietate estimulatzaileak dituzten beste alkaloide batzuen edukia.
|
|
|
Zeramikaren egungo eskaintza askotarikoa eta zabala da, eta gustu eta poltsiko guztietarako proposamenak ditu. Lauza zeramikoak, buztinez, silizez, urtugarriz eta
|
beste
substantzia batzuez egindako piezak, beirazko estaldura izan ohi dutenak, estaldura eta zoladura gisa erabiltzen dira batez ere barrualdean eta kanpoaldean. Sektorearen sustapen gastu handiagoak, bere enpresa antolaketa nagusiaren dinamismoak, Ascerrek (Asociación Española de Fabricadores de Azulejos y Pavimentos Cerámica) –sektoreko fabrikatzaileen %2 baino gutxiago kanpoan geratzen da, hark erabiltzen dituen datuen arabera– eta ikerketa eta diseinu enpresen apustu bereziak emaitza onak eman dituzte.
|
|
|
Horregatik, badirudi garapen teknologikoa ere funtsezkoa dela gai horretan. Massachussets, Cambridgen egoitza duen Energia Berrien Ikerketa Institutuko Reese Tisdalen arabera, irtenbidea da, modu ekonomikoan, entzima bat lortzea(
|
beste
substantzia batzuetan berariazko aldaketa kimikoa eragiten duen proteina konplexu bat), elikatzeko ez den edozein landare materia hartzitzeko gai dena, ondoren bioerregai bihurtzeko. Beste aditu batzuek, berriz, goroldio pikortsua erabiltzea iradokitzen dute, eta, horri esker, artoa elikadurarako soilik erabil daiteke.
|
|
|
Elikagaiak, organismoarentzat mantenugai iturri garrantzitsua izateaz gain, hain desiragarriak ez diren
|
beste
substantzia batzuk sartzeko bidea dira. Horietako batzuk frutak eta barazkiak bezalako elikagaietako plagiziden hondakinak dira.
|
|
2008
|
|
|
Helburua, pertsona batek, ohiko dietan, zer elikagai bereganatzen dituen jakitea, eta zer
|
beste
substantzia kaltegarri (ingurumen eta laborantza kutsatzaileak, pestiziden hondarrak, animalia botiken hondakinak, gehigarriak eta horiek degradatzeko produktuak, eta lagungarri teknologikoen hondakinak).
|
|
|
Gainera, haluzinogeno batzuek serotoninaren hartzaileak aktibatzen dituzte eta eskizofreniaren antzeko delirioak eta haluzinazioak erreproduzitzen dituzte”, azaldu dute adituek. Zientzialari horiek jakin dutenez, serotoninaren garunean bigarren neurorrezeptore bat dago
|
beste
substantzia baterako: glutamatoa.
|
|
|
Propietate hipolipemiatzaileak Antioxidatzaileak eta fitoesterolak elikagaien bidez hartzen dugun kolesterolaren zati bat hesteetan xurgatzea galarazteko gai dira, eta hori onuragarria da gaixotasun kardiobaskularrei aurrea hartzeko. Bestalde, bitaminak lipoproteinak, kolesterolaren odoleko garraiatzaileak gaixotasun kardiobaskularraren garapenarekin lotutakoak eta zenbait minbizi motaren garapenarekin lotutako
|
beste
substantzia batzuen oxidazioa ekiditen du. Jarduera hipolipemiatzailearen eta olio horren propietate antioxidatzaileen froga zientifikoak lortu dira.
|
|
|
Beste puntu giltzarri bat substantzia erradioaktiboen eraginpean egotea da: beharrezkoa da, adituen arabera, minbizi sortzaileek dituzten substantzien eta minbizia sor dezaketen
|
beste
substantzia batzuen eraginpean ahalik eta gutxien egotea. Adituek, halaber, ohitura osasungarriak sustatzea eskatzen dute ohiko arrisku faktoreen aurka borrokatzeko (tabakoa, alkohola, obesitatea eta sedentarismoa), baita eguzki babesa eta jarduera fisikoa sustatzea ere.
|
|
|
Azido poliinsaturatu linoleiko eta linolenikoak ere badaude, neurri txikiagoan bada ere, eta jarduera antiaterogeniko frogatua dute, aterosklerosietik babesten baitute, eta arteriak buxatu ditzakeen ateroma geruza (gantz metaketa) eratzea zailtzen baitute. Desugertzeko frakzioan
|
beste
substantzia interesgarri batzuk daude, eta horien eragina gantz azido asegabeen efektuetara gehitzen dute. Hala, oliba olioa bihotzerako elikagai bihurtzen duten substantzia onuragarrien multzoa osatzen dute.
|
|
|
Entzima horrek azetilkolina neurotransmisorean eragiten du, eta Alzheimer gaixotasunaren kausetako bat izan daiteke haren urritasuna. Estraktu horretan bada
|
beste
substantzia bat, ekintza neurobabesle frogatua duena eta oraindik ez dakiguna zer mekanismo duen. Bilobalidoa da, nerbio sistemako zelulak babesten dituen terpenoa.
|
|
|
Basofiloen aktibazioa Alergologia eta Immunologia Klinikoko Europako Akademiaren azken biltzarrean (duela gutxi egin zen Bartzelonan), basofiloen aktibazio test berri bat (TAB) aurkeztu zen, medikamentuekiko alergiaren diagnostikoa segurtasun osoz baieztatzeko ezinbesteko tresna gisa, aldez aurreko sentsibilitatea erakutsi duten pazienteen kasuan. Basofiloa, leukozito mota bat globulu zuria, hanturazko erantzunen bitartekari gisa funtzionatzen du, bereziki hipersentikortasunean, eta, batez ere, histamina, serotonina eta
|
beste
substantzia kimiko batzuk askatuz gertatzen den immunitate erantzunean, odol hodietan eragiten baitute. Proba hau Nafarroako Unibertsitate Klinikan diseinatu da:
|
|
|
Jasotako lagin batzuek metal toxikoak zituzten, eta horien artean beruna zegoen poluitu gabeko lurzoru eta sedimentuen laginak baino 100 aldiz gehiago. Era berean, lagin gehienetan
|
beste
substantzia kimiko batzuk agertzen zirela hauteman zen, hala nola ftalatoak, ugalketa sexuala aldatzeagatik ezagunak. Gainera, aztertutako laginetako batek dioxina kloratuen maila handia zuen, eta horren ondorio garrantzitsuena minbizia da giza gorputzean.
|