|
2001
|
|
|
Lehenbizi zelula bakar bat izan nintzen, zigotoa. Eta berehala ekin nion, ama hornitzaile erabiliz, ni zigotoa eraldatzeari eta nire gorputza eratzeari, segundo oro 300.000 zelula berri117 sorraraziz —maila honetan gutxi gorabehera, batez beste—,
|
beste
osagai askorekin batera, 1014 zeluladun gizakia burutu arte; zelula bizi miragarri konplexuak eta desberdinak, bakoitza bere gene kodedun DNA eta guzti; elkarrekin ondo lotuta denak, mila eratako ehun, gorputz atal eta organo osatuz; izaki autonomo batu, bakar, une orotan nire bizitzaren zaintzaile, bizitza berrien eragile osatu arte. Izaki maitamenduna izango nintzen/ naizenaren soin hau burutu arte.
|
|
2007
|
|
|
Ardoak alkohola dauka, jakina; baina bihotza babesteko
|
beste
osagai asko ere bai. Eta inportanteenak, beharbada, antioxidatzaileak izango dira.
|
|
|
Indonesian oso ohikoa da idiki edo oilo haragizko platerak aurkitzea. Egosita, erreta edo gisatuta,
|
beste
osagai askorekin laguntzen da beti, hala nola arrautzarekin, barazkiekin edo zerealekin. Eskualde bakoitzak bere espezialitatea du:
|
|
|
Erreguen esentzia Yemenen plater nagusietako bat zopa eta gisatuaren arteko nahasketa da, Shubra izenekoa. Arkumearenak (shurba wasabi), dilistenak (shurba bilsan) eta
|
beste
osagai askorenak ere badira. Yemengo gastronomiaren ezaugarri nagusia Salta da, oilasko edo arkume haragia lekale eta askotariko espezieekin konbinatzen duen erregosia.
|
|
2008
|
|
|
Landareak bizidun autotrofoak diren neurrian, urez, karbono dioxidoz eta eguzkiaren energiaz baliatzen dira hazteko eta elikatzeko behar dituzten azukreak sortzeko. Baina landareak ez daude azukrez bakarrik eratuta;
|
beste
osagai asko dituzte, hala nola proteinak, material genetikoa, pigmentuak eta abar. Eta horiek guztiak lortzeko, beste elementu batzuk behar dituzte:
|
|
2009
|
|
|
Hain zuzen ere, zientzialariek ulertu dute neuronak ikertze hutsak ez duela argituko nola funtzionatzen duen garunak.
|
Beste
osagai asko daude, beste zelula asko, eta, zelula horien artean, odol hodi asko. Zelula horietan ugarienak astrozitoak dira.
|
|
2010
|
|
|
Elikagai horietako batzuk argi identifikatuta daude eta sakon aztertu dira. Beste batzuk ez dira oligosakaridoak bezain ugariak, nahiz eta
|
beste
osagai asko izan, laktosaren eta lipidoen ondoren. 130 oligosakarido inguru isolatu dira giza esnean, denak ere bost monosakaridoz osatuak:
|
|
2011
|
|
|
Zaila da esatea zein den azelerometroa telefonoa irekita.
|
Beste
osagai askok bezala, txip baten itxura du, nahiz eta ez den osagai erabat elektronikoa. Berez, azelerometro bat pieza baten mugimenduaren inertzia neurtzen duen gailu bat da; smartphoneetan integratuta daudenetan, pieza hori mikroskopikoa da, eta ohiko inertzia detektatu ordez, piezatxoak beroa transmititzeko duen ahalmena detektatzen du; mugimenduarekin eta orientazioarekin aldatu egiten da, eta smartphoneak horren arabera erantzuten du.
|
|
2014
|
|
|
«Kafeinak, dosi batzuetan, handitzen du gaitasuna, baina gehiegi daukate edari horiek.
|
Beste
osagai asko ere badituzte; adibidez, azukrea». Ameriketako Estatu Batuetan, Buruko Osasuneko Zerbitzuak ohartarazi du «azaleratzen ari den osasun arazo publikoa» dela edari energetikoek sortutakoa.
|
|
|
Marka jakinetako aurrez muntatutako modelo batzuetan izan ezik, mahai gaineko ordenagailuen parteak banagarriak izaten dira. Plaka nagusia, mikroprozesadorea, memoria, disko gogorra, txartel grafikoa, pantaila eta
|
beste
osagai asko kendu egin daitezke, eta beste bateragarri batzuez ordezkatu. Horrek abantaila ugari ditu, nabaria denez:
|
|
2015
|
|
|
181 Aktore horien artean adituak daude, bai, baina baita gizarteko
|
beste
osagai asko ere. Interesgarria da korronte horretan nola azpimarratzen den teknologiaren emaitzak, esan dezagun «negatiboak«?
|
|
2017
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu oliba jarrita dagoeneko ari garela gatza ematen platerari, eta, beraz, pizzari ez genizkioke jarri behar gatz gehiegi dute
|
beste
osagai asko asko (gazta oso onduak, urdaiazpikoa edo ozpinkiak), platera ez dadin desorekatu eta atseginagoa izan dadin.
|
|
2018
|
|
|
Kanpaina horiek tabakoari aurpegia garbitzeko saiakera besterik ez dira. Tabakorik gabeko zigarretei buruzko lehen azterketak, tabakoak «berotzen baina erretzen ez dutenak», adierazten du nikotina gutxiago dagoela, eta osasunerako kaltegarriak diren
|
beste
osagai asko ere badaude gailu horiekin erretzean sortutako kean. ‘El último casting’, erretzeari uzteko kanpaina Erretzaileak ez dira identifikatuta sentitzen tabako kontsumoak dakartzan datu hilgarriekin, ezta kaxatxoen irudi alarmistekin ere.
|
|
|
Hiria testuinguru honetan ulertu behar dugu, modu isolaturik ikusteak ez duelako zentzurik. Testuingurua aztertzeko, baloreak (ohorea), erlijioa (Trentoko Kontzilioa), ohiturak, politika (zentralismo borboikoa) eta gizartearen
|
beste
osagai asko kontuan izan behar ditugu eta gure garaiko ikuspegitik ihes egiten saiatu.
|
|
2019
|
|
|
Eta, azkenik, LAB delako borrokaren gidaria, non eta Erriberan, Azkoienen. Huerta de Peraltako greba mugagabeak
|
beste
osagai askoren arrastoak ditu aldamenean, eta horrek ezohiko bihurtzen du, baina funtsean lan gatazka ohiko bat da: beren eskubideak defenditu nahi izan dituzten langile batzuk kaleratu ditu zuzendaritzak, eta horiek berriro lanean hartzea nahi du langile batzordeak; prekarizatutako sektore batean, laborantza?, prekarizatutako langile jendearen artean, immigranteak?
|
|
2020
|
|
|
Baina hori ez dagokio zuzenean gramatikari, baizik hizkuntzari: gramatikaz gain,
|
beste
osagai askok hartzen baitute parte hizkuntza (gizakiok dugun gaitasun biologiko hori) deitzen den horretan. Perpaus horren ordez Bingeli ezkletuko da esaten badugu, berdin berdin azal daitezke perpausaren barneko gramatika erlazioak, nahiz ez jakin nor edo zer izan daitekeen Bingeli eta zer izan daitekeen ezkletu.
|
|
2021
|
|
|
Oro har oinarrizkoa dena partekatzen duten arren (irina, tomatea eta gazta), elementu horiek ez daude kopuru berean. Era berean,
|
beste
osagaiak asko aldatzen dira: ez da gauza bera barazkiekin egindako pizza bat edo gaztarekin egindako pizza bat.
|