|
2002
|
|
|
Birus bakoitza oso espezifikoa da inbaditu dezakeen zelula motari dagokionez. Hala, gizakia kutsatzen duten birus gehienek ezin dute
|
beste
animalia espezie batzuk kutsatu, hau da, ez dira zoonotikoak, eta, beraz, gizakiak dira infekzio iturri bakarra. Elikagai gordinek edo behar ez bezala prestatutakoek kutsadura biralen transmisioa errazten dute.
|
|
2003
|
|
|
Gizakien, animalien, landareen edo bakterioen zelula bizietan ugaltzen dira, eta birus bakoitza oso espezifikoa da inbaditu ditzakeen zelula motekiko. Hala, gizakia normalean kutsatzen duten birus gehienek ezin dituzte
|
beste
animalia espezie batzuk kutsatu, nahiz eta ez diren bakanak espezieen arteko jauzien kasuak, mutatzeko duten erraztasunagatik. Mutazioek ingurunera egokitzea errazten dute, eta horiek ezabatzea zailtzen dute.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, badira urte batzuk EET gizakietan eta animalietan agertzen ari zela. 1986an behi aziendan BSE ikusi zen lehen aldiz eta hurrengo urteetan
|
beste
animalia espezie batzuetan. Eta hamar urte geroago, 1996an, Creutzfeldt Jakoben gaixotasunaren aldaera berri bat deskribatu zen.
|
|
|
Alde horretatik, arau berriak neurri osagarriak ezartzen ditu hildako ardi eta ahuntz aziendaren jarraipena egiteko, baita giza-kontsumorako izan ez badira ere. Arauak aukera ematen die estatu kideei borondatezko beste animalia batzuen jarraipena egiteko, bereziki esnekiak ekoizteko erabiltzen direnena, bertako EET kasuak dituzten herrialdeetatik datozenak, kutsatuta egon daitezkeen pentsuak kontsumitu dituztenak edo EET batekin kutsatuta dauden ametatik datozenak, bai eta behi, ardi eta ahuntzetatik kanpoko
|
beste
animalia espezie batzuk ere. Sartzen diren neurrien artean, ardi eta ahuntz animaliei probak egin ondoren hartu behar direnak nabarmentzen dira.
|
|
|
Europako Batasunak 2004 urtearen amaieraz geroztik pentsatu du behi eroen gaitza edo behien entzefalopatia espongiformea (BSE)
|
beste
animalia espezie batzuei transmititu ahal izatea, bereziki ardiei eta ahuntzei. Susmo hori urtarrilaren 31n ofizialki berretsi zen, nahiz eta laborategiko emaitza esperimentalen arabera duela bi urtetik gutxienez, gaur egungo babes maila handitzeko arau esparru berritzat hartu da.
|
|
|
Zehazki, hiru erakundeek diote sakonago ikertu behar dela zerri aziendaren eginkizuna. Joseph Domenech FAOko Animalien Osasun Zerbitzuko buruaren iritziz, komeni da
|
beste
animalia espezie batzuetatik bereizitako txerriak haztea, eta horiek zaintza planetan sartzea, etxeko hegaztietan antzemanez gero. Duela hilabete batzuk, Nature aldizkariak azterlan baten ondorioak argitaratu zituen.
|
|
2006
|
|
|
hezeguneetatik, lakuetatik edo ibaietatik hurbil egotea (uretako hegazti migratzaileak elkartu ahal diren tokian), edo hegazti migratzaileen dentsitate handia egotea; hegazti basatien migrazio bideak kokatzea, batez ere ekialdetik eta Asiako zentrotik, Kaspiar Itsasotik eta Itsaso Beltzetik datozenak; ustiatze sistema, «hirugarren herrialdeetatik datozen hegaztiak»; Hainbat faktore daude birusaren hedapena errazteko ustiategi baten barruan edo ustiategien artean. Faktore horietako bat da ustiategiak hegaztien produkzio dentsitate handiko eremuetan kokatzea. baita ustiategi mistoak ere (hegaztiak edo hegaztiak
|
beste
animalia espezie batzuekin batera bizi dira, hala nola, zerriak); hegaztiak eta bestelako hegazti gatibuak, ibilgailuak eta pertsonak ustiategien barruan edo artean lekualdatzea, eta pentsu hornitzaileak edo ibilgailuak partekatzen dituzten ustiategiak. Biosegurtasun arauak Lehentasunetako bat da birusa abeltzaintzako ustiategietara eta, ondorioz, kontsumitzaileengana elikadura bidez sartzea saihestea.
|
|
|
Izan ere, gero eta ur baliabide gehiago, baina mugatuak, banatu egin dira biztanle gehiagoren artean. Aurreikuspenen arabera, 2025erako, gizateriak planetako uraren %90 kontsumituko du, gaur egun kontsumitzen duena baino ia %40 gehiago,
|
beste
animalia espezie batzuen kalterako, haien portzentajea murriztuko baita. Oraingoz, ez dira izan munduan ura partekatzeko espero zen bezain eraginkorrak baliabide hidrikoei buruzko 3.800 adierazpen aldebakarrekoak, aldebikoak edo alde anitzekoak, edo konbentzionalak, horietatik 286 tratatu baitira.
|
|
|
Egia da planetaren %70 urez estalita dagoela, baina ur guztiaren %2, 5 baino ez da gozoa, eta %0, 3 bakarrik dabil ibai eta aintziretan, eta %30 lur azpiko akuiferoetan pilatzen da, munduko edateko uraren %25 eta %40 artean. Gainerakoak ez dira gizakiak eta
|
beste
animalia espezie batzuk sartzen, edo izoztuta daude glaziarretan eta izotz plaketan. Horien banaketa ere ez da bidezkoa; izan ere, ibaietan dabilen uraren %20 Amazonasen dago, eta azaleko ur baliabideen %80 populazio dentsitate txikiena duten planetan kontzentratzen dira.
|
|
2007
|
|
|
Creutzfeldt Jakob gaitza entzefalopatia espongiforme bat da, nerbio sistemaren endekapenezko gaixotasun oso ezohiko bat. Berez azaltzen da pertsonetan, eta
|
beste
animalia espezieetan ere badaude halako gaitzak: ardien dardarizoa, behi eroen gaitza...
|
|
2009
|
|
|
Baina horren barruko hiru interes bereizi lirateke: gure espeziearen interesak,
|
beste
animalia espezieen interesak eta planeta edo biziaren osotasuna. Hiru interes talde horiek konbinatuta sortzen dira gure espezieari buruzko kontzeptu etikoak eta inguruarekin duen harremanari buruzkoak (antropozentrikoak, animalistak, Lurraren etika eta abar).
|
|
|
Gainera, galaktomanoz egindako estaldurarekin nabarmen gutxitu zen gaztako lizunaren hazkuntza, eta, heltzearen ondoren eta biltegiratze tenperatura desberdinetan, balio bizitza luzatzea lortu zen. Segurtasuna bermatzea Behiaren edo
|
beste
animalia espezie batzuen esne estandarizatu eta pasteurizatuarekin egindako produktua da gazta, eta proteina (kaseina) gatzagiarekin, bakterio laktikoekin, entzima egokiekin eta azidoekin koagulatuz lortzen da. Gaztek esnearen berezko koipez eginda egon behar dute, eta, beraz, landare koipeak, duen ehunekoa edozein dela ere, esan nahi du produktua ez dela gazta, gazta deritzogunaren imitazioa baizik.
|
|
2011
|
|
|
Horrela, gizakiarentzat funtsezkoa ez da beti beste espezie batzuentzat, eta alderantziz. Azido askorbikoa edo bitamina funtsezko elikagaia da gizakiarentzat, baina ez da hala substantzia horren sintesi ahalmen endogenoa gordetzen duten
|
beste
animalia espezie batzuentzat.
|
|
|
Espezie hauek hegaztiak (ugalketarako hegaztiak, oilo erruleak, haragitarako oiloak eta indioilarrak) eta zerriak (gizentzeko hegaztiak eta ugalketarako hegaztiak) baino ez dira. Zoonosiari buruzko Erregelamenduaren arabera, etorkizunean Salmonella ez diren agente zoonosikoetara eta
|
beste
animalia espezie batzuetara zabalduko da haren jarduera esparrua. Espainian, Salmonellako serotipo jakin batzuk zaindu eta kontrolatzeko programa nazionala garatzen da, Gallus gallus espezieko ugalketarako oiloetan, erruleetan eta haragitarako oiloetan, bai eta ugalketarako eta gizentzeko indioilar eta zerrietan ere.
|
|
2012
|
|
|
2) 2.B) paragrafo horren r) idatz zatiaren testuaren ordez hurrengoa ezarriko da: ?...
|
beste
animalia espezie baten umetokian giza gameto edo aurrenbrioiak sartzea, edota alderantzizko eragiketa egitea, eta baimendu gabeko ernalkuntzak egitea giza eta animalia gametoen artean?».
|
|
|
Hori ez da gertatzen
|
beste
animalia espezie batzuetan. Arrek oso gutxi inbertitzen duten espezieetan, emeek ez dute hain jagoletza zuzena jasaten, ez baitute inbertsio handirik galtzen.
|
|
|
Urpeko kamerarekin grabatutako substratu gogorreko habitaten irudiak. Harkaitzak hainbat alga, esponja eta
|
beste
animalia espezie batzuez estalirik daude. Arg. AZTI Tecnalia
|
|
|
Gainera, ardien etxekotzea eta espezie horrek mundu osoan dituen migrazio ereduak zehazteaz gain, historian zehar giza taldeen mugimenduei buruzko informazioa ere ematen du, autoreek diotenez. “Gure mapa genetiko zehatzak adierazten digu ardi arrazak ingurune aldakor batean sortu direla, eta giro horrek etxeko
|
beste
animalia espezie batzuetatik bereizten dituela”, adierazi zuen Kijasek. Azaldu zuenez, “hainbat arrazatako animalien arteko estalketa eta gene trukeak bermatu du ardi arraza modernoenek dibertsitate genetiko handia izan dutela, txakur arraza batzuek eta abelburuek ez bezala, horiek odolkidetasun maila handiagoa baitute”.
|
|
|
Horrelako jokabideen helburua da txakurren artean eskala hierarkikoa ezartzea, lidergoak ezartzeko. Jarduteko modu hori
|
beste
animalia espezie batzuetan ere errepikatzen da, baita basatietan ere, eta normalizatutzat jotzen dira. Gehienetan, helburua komunikazioa eta harreman soziala da.
|
|
2013
|
|
|
Gizabanako batzuk aurrerakoiak dira eta beste batzuk kontserbadoreagoak, adibidez. Zailagoa da, aldiz,
|
beste
animalia espezieetan gertatzen dena azaltzea. Hori dela eta, duela urte gutxi arte izaeraren gaineko azterketa guztiak gizakiarekin egiten ziren.
|
|
|
Hori dela eta, duela urte gutxi arte izaeraren gaineko azterketa guztiak gizakiarekin egiten ziren. Halere, gaur egun badakigu
|
beste
animalia espezieek ere nortasunak dituztela. Pertsonekin gertatzen den modu berean, eta gezurra badirudi ere, animaliek ere batzuek kontserbadore eta beste batzuek aurrerakoi jokatzen dute mehatxuen aurrean, baina termino horien ordez, animalien kasuan, iheskor eta ausart (ingelesez shy bold) adjektiboak baliatzen ditugu.
|
|
|
Denborak, nire ustez, bere tokian jarri du Aristotelesen intuizioa. Esaterako, Tyler Burge filosofoak argitaratu berri du gizakiaren eta
|
beste
animalia espezie batzuen hautemateari buruzko lan erraldoi bat: Origins of Objectivity.
|
|
2019
|
|
|
Hori ez da gertatzen
|
beste
animalia espezie batzuetan. Arrek oso gutxi inbertitzen duten espezieetan, emeek ez dute hain jagoletza zuzena jasaten, ez baitute inbertsio handirik galtzen.
|
|
|
Beste era batean, Auguste Comtek ere eskatu zuen sexuen hierarkia; haien artean, desberdintasun erabatekoak daude, bai fisikoak eta bai moralak, eta desberdintasun horiek osoki bereizten dituzte batzuk eta
|
besteak
animalia espezie guztietan eta batez ere gizadian?. Feminitatea halako, haurtzaro etengabe?
|
|
2020
|
|
|
Ikerketa horiek guztiek lagundu ahal digute etorkizunean zoonosien prebentzioan. Adibidez, SARS CoV
|
beste
animalia espezie batean aurrez egokituta badago, etorkizunean berriz larrialdia gertatzeko arriskua dago. Aitzitik, egokitze prozesua gizakiengan gertatu bada, orduan, transferentzia zoonotiko errepikatuak gertatzen badira ere, litekeena da mutazio horiek gabe gertatzea.
|
|
|
Neuk inoiz sentitu ez dudalako izango da, baina beti egin zait arrotza eta misteriotsua ama izateko bulkada hori. Azalpen biologikoak eta psikologikoak ematen dizkidaten bakoitzean,
|
beste
animalia espezie bati buruz ari diren inpresioa izaten dut, eta nirekin zerikusirik ez duten emeentzat normala den fenomeno hori zoologo baten begiekin ikusten ohitu naiz. Amatasun senaren normaltasunak, ordea, neu jarri izan nau beti misterioaren tokian, eta ulertzen zaila nire kasua dela pentsatzeko tentazioan erori izan naiz maiz.
|
|
2023
|
|
|
Adoptatu behar diren txakurrak, katuak eta hudoak antzutu egin behar dira aldez aurretik, edo, horrelakorik ezean, jabeak esterilizatzeko edo ez ugaltzeko konpromisoa hartu behar du, animaliak adinik ez badu edo kirurgia egiteko behar diren baldintzak betetzen ez baditu.
|
Beste
animalia espezie batzuei dagokienez, esterilizatzeko erabakia albaitariaren irizpideen arabera hartuko da. Helburua da animalien populazioak ez eztabaidatzea eta, hartara, abandonatzea murriztea.
|