|
2000
|
|
|
Joxerra Fachado aktoreak txikitan euskaraz besterik ez zekien,
|
baina
guztiz ahaztu zuen hizkuntza, eta 16 urterekin hasi zen berreskuratzen.
|
|
|
José Ramón Fachado Donostiako Zurriola ikastolan antzerkia irakasten aritzen da gaztetxoei. Txikitan euskaraz besterik ez zekien,
|
baina
guztiz ahaztu zuen hizkuntza, eta 16 urterekin hasi zen berreskuratzen. Liburuak, fitxak... izan zituen baliabide.
|
|
|
Batzuetan berehala erabiltzen saiatzen naiz.
|
Baina
geroz eta gehiago, lehendik ezagutzen ditudan hitzekin lotzen ditut. Esaterako,, putada?
|
|
2001
|
|
|
Ez zegoen ados, ezin irentsizko pilula zen harentzat. Hego Afrikari Egiaren Batzordea antolatu zen delituak agerian jartzeko,
|
baina
ez errudunak epaitzeko. Haren esanetan, bakea eta akordioa justiziaren gainean eraiki behar dira, ez bestela.
|
|
|
Haren esanetan, bakea eta akordioa justiziaren gainean eraiki behar dira, ez bestela.
|
Baina
amnistia onartu egin zen, Mandela jakintsuak egoera hartan beste irtenbiderik ikusten ez omen zuelako. Erabaki horren truke, 300 urtean gutxiengo zuriak agintzen egon ondoren, agintea, beren borondatez?
|
|
|
Pillay andrea orain Ruandako genozidioa ikertzen ari den Epaitegiko burua da.
|
Baina
, epaile izateak dituen mugetatik at, guztiaren gainetik, pertsona da, iritzi kritikoak jaulkitzen dituena, eta galdera sakonak planteatzen dituena. Askotan, goizean goiz jaiki bezain laster, galdetzen omen dio bere buruari:
|
|
|
Pillay andreak badaki epaile den aldetik, epaiketako gai esparruaren barruan ari behar duela,
|
baina
, aldi berean, argi dauka protagonista nagusienak ez direla epaitegian azaltzen. Baina, epaile izateaz aparte, pertsona konprometitua da, kezkatua, gogoeta sakonak egiten dituen emakumea.
|
|
|
Pillay andreak badaki epaile den aldetik, epaiketako gai esparruaren barruan ari behar duela, baina, aldi berean, argi dauka protagonista nagusienak ez direla epaitegian azaltzen.
|
Baina
, epaile izateaz aparte, pertsona konprometitua da, kezkatua, gogoeta sakonak egiten dituen emakumea.
|
|
|
Eta horixe bera gertatzen dela beste zenbaitetan ere, Jugoslavia ohian gertatu zen sarraskia ikertzeko eratu den epaitegian, esate baterako.
|
Baina
, hori bai, kontu bat azpimarratzen du Pillay epaileak, alegia, Jugoslavia.ohian ez bezala, Ruandan gauza bat erdietsi dela. Izan ere, Ruandan goi mailako kargudunak eta agintariak ere epaitzea lortu dute, eta Jugoslavia ohian ez.
|
|
|
Pillay epaileak dioenez, emakumeak adore biziagoz ari dira krimenak eta delituak salatzen, eta azken gudu berrietako gorabehera itsuak argitara ateratzen. Arrazoiak asko izan daitezke,
|
baina
gerra horietako biktimak gehienbat emakumeak dira, eta besteak beste, umeen egoeraz arduratu behar izaten dute. Pillay.re esanetan, batez ere emakumeak ari dira kontzientzia berri bat sortzen.
|
|
|
Buruzagiak beretzat nahi zuen emakume gazte hura.
|
Baina
, Vikram buru ordeak okasioak izan zituen bere buruzagiarekin eta hil egin zuen. Orduan, Phoolan beretzat hartu zuen.
|
|
|
Handik hilabete batzuetara, Behmai ko sarraski famatua gertatu zen, 32 terrateniente akabatu zituzten. Frogarik gabe,
|
baina
Phoolan ere kartzelan sartu zuten.
|
|
|
Txinan aurkitu zuen lore hori.
|
Baina
beste zerbait ere aurkitu zuen, alafede, panda hartza!
|
|
|
1869an Sechuan en (Txinara egin zuen bigarren bidaian) ezagutzen ez zuen piztia baten larrua aurkitu zuen, eta Parisa bidali; panda hartza batena zen.
|
Baina
Txinatik kanpo animalia hori bizirik ikusteko aukera ez da 1937a arte iritsiko. Ezpeletarra izan zen panda hartza bizirik ikusi zuen lehen europarra eta animalia horren berri mundura zabaldu zuena, nolabait esateko.
|
|
|
gisa saldu nahi dute, besteak beste.
|
Baina
horretarako bizirik behar dute hartza.
|
|
|
Izan ere, Parisko hainbat museo ederki hornitu zituen Aita Davidek. Naturista zen,
|
baina
zoologo batez ere, eta geologiaz ere dezente zekien, botanikaz, meatzeei buruz.
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka txiki geratu baitzitzaion Busseto herria musikagile gazteari, 1832ko udaberrian Milanera joan zen, kontserbatorioan ikasteko asmoarekin, Bussetoko adiskide batzuen laguntzari esker.
|
Baina
, Verdiren atsekabea ez zen nolanahikoa izan, ez baitzuten kontserbatorioan onartu; alde batetik atzerritarra zelako, Parmako dukerrikoa baitzen, eta ez Lombardiakoa. Beste oztopo bat adinaren kontua izan zen, gehienez 14 urte behar ziren han izena emateko, eta berak 18 zituen.
|
|
|
1834an, 21 urte zituela, ospe handia lortua zuen aristokraten eta filarmonikoen artean.
|
Baina
Verdi konformagaitza izaki, beste asmo handi batzuk zituen buruan, musika ikastetik musika egitera pasa nahi baitzuen, berak egindako opera bat estreinatzea zuen amets. Horretarako, batera eta bestera mugitu beharra zuen, antzokietako arduradunak bereganatzeko.
|
|
|
Lortu zuen azkenean La Scala mitikoan Oberto conte di San Bonifazio bere lehen opera estreinatzea, eta jendea oso pozik atera zen.
|
Baina
, hasieran gauzak ez dira askotan hain samurrak izaten, eta ustekabeak ere maiz gertatzen dira. Bere lehenengo operaren arrakasta gozatu ondoren, Un giorno di regno bigarren operarekin sekulako porrota izan zuen, lur jota geratzeraino.
|
|
|
Venezian estreinatu ondoren, Italiako 60 antzokitan antzeztu zen.
|
Baina
, zalantzarik gabe, Verdi bere trilogia entzutetsuarekin heldu zen famaren gailurrera: Rigoletto (Venezia, 1851), Il trovatore (Erroma, 1853) eta La Traviata (Venezia, 1853).
|
|
|
Bertizko berezko fauna honako animaliok osatzen dute: basurdea, azkonarra, erbinudea, kattagorria, basakatua, azeria, sagarroia eta orkatza. Orkatza galdu egin zen, ehiztarien erruz Zigaren ustez,
|
baina
berriro han da. Behin, langile batzuk Bidasoatik amorrain batzuk hartu omen zituzten Bertizko urmael ederrean botatzeko.
|
|
2002
|
|
|
Andaluziatik Venezuelara joan zen, E. Egiño osabaren ontzi mutil. Osabak itzuli egin nahi zuen
|
baina
berak ez, horregatik 500 peso ostu zizkion han jarraitzeko bizitzen. Urkitza merkatariak dendari bihurtu zuen Katalina eta ezkondu egin nahi zuen Beatriz Cardenas ekin.
|
|
|
Urkitza merkatariak dendari bihurtu zuen Katalina eta ezkondu egin nahi zuen Beatriz Cardenas ekin. Beatrizi asko gustatzen zitzaion' mutila',
|
baina
bueltan maite ordainik ez. Liman, eta beste toki askotan, ezkontzeko proposamenak jaso zituen. Behin trajea eta guzti egin zioten ezkontzeko, baina ez zen sekula ezkondu donostiarra.
|
|
|
Beatrizi asko gustatzen zitzaion' mutila', baina bueltan maite ordainik ez. Liman, eta beste toki askotan, ezkontzeko proposamenak jaso zituen. Behin trajea eta guzti egin zioten ezkontzeko,
|
baina
ez zen sekula ezkondu donostiarra. Maitemindu bai, ordea.
|
|
|
|
Baina
1624an, sendatuta, Cadizen dago Katalina. Amerikara itzuli aurretik, Erroman Aita Santuarekin izango da beren ibilien barkamena lortzeko, eta Espainiako Felipe IV.a erregearengandik bizi osorako pentsioa jasoko du, bere alde makina bat indiar hil zituelako donostiarrak.
|
|
|
|
Baina
nor izan zen Frida Kahlo emakume famatua?
|
|
|
Horrek guztiak sekulako eragina izan zuen Fridaren bihotzean ere. Aitaren aldetik odola alemana zuen,
|
baina
mestizoen itxuran azaltzea gustatzen zitzaion: kolonaurreko lepokoak, gona luzeak (agian hankako gaitza ezkutatzen lagunduko zion).
|
|
|
kolonaurreko lepokoak, gona luzeak (agian hankako gaitza ezkutatzen lagunduko zion).
|
Baina
1930ko aginte politiko berriek ez zituzten aurreko urteetakoek bezala pintura muralak babesten, eta gauzak zeharo aldatu baitziren, Ipar Amerikara joan zen Frida bere senarra Diegorekin.
|
|
|
Handik urte betera, ordea, berriro ezkondu ziren,
|
baina
sexu harremanik ez izateko baldintzapean. Berrogeigarren hamarkadan ospearen eta loriaren gailurrera heldu zen Frida, surrealisten mirespena eta lilura lortuz.
|
|
|
Berrogeigarren hamarkadan ospearen eta loriaren gailurrera heldu zen Frida, surrealisten mirespena eta lilura lortuz.
|
Baina
, jota zegoen osasun aldetik.
|
|
|
Gobernuek ez dute adorerik izaten hiritarrei zein konpromiso eta presio gogor saihestu behar izaten dituzten azaltzeko. '
|
Baina
demokraziak eskatzen du gertatzen diren gorabeherei buruz jendeari informazioa ematea. Horretxegatik joaten naiz biltzar horietara negoziazioetan zer gertatzen den jakiteko'.
|
|
|
Eta egia da protesta horien ondorioz Merkataritzako Erakunde Mundiala hasia dela esaten globalizazioak lagundu egiten diola garapen ekonomikoari eta ingurugiroa babesten duela.
|
Baina
ez dute esaten, adibidez, hobekuntza hori europarrentzat dela eta ez enpresari indiarrentzat. Garapen ekonomikoak denentzat luke beste eredu bat martxan jarriz:
|
|
|
Horrelako lege berri bat nahi du gobernu indiarrak Parlamentuak onartzea.
|
Baina
, Indiako umeei telebistan egunero gerraren gogorkeria azaldu beharrean, giza legearen arauak irakatsi litzaizkieke".
|
|
|
" Nik ez dut alderdi politiko jakin batean jarduten,
|
baina
independentea izanik saiatzen naiz alderdi, talde eta mugimendu desberdinen arteko akordioak lortzeko bideak egiten', dio Vandana Shivak. ' Garrantzitsuena ez da alderdi politiko jakin batean sartzea, baizik eta lankidetza sustatzea politikan, sindikatuetan edo beste eremutan.
|
|
|
Dibertsitatearen baloreak gustatzen zaizkit, jendea bere jarreraren erantzule bihurtzen duen dibertsitatearena. Afganistango gerra, aldiz, dibertsitatearen aurka dago,
|
baina
bestela badirudi ere, jarrera horrek ez du etorkizunik".
|
|
|
1988an atxilotu egin zuten bere emazteari ematen zion tratu txarrarengatik. Sei urteko kartzela zigorra eman zioten,
|
baina
1991rako kalean zen berriro. Emaztea 1996an kirurgia estetikoa egitera joan eta ebakuntza mahaian hilda geratu zen.
|
|
|
Joseph Goebbels propaganda ministroari alderdia eta espiritu nazia munduaren aurrean goresteko gertaera handi hura aprobetxatzea otu zitzaion. Oso ongi lotu zituen Lenik kirolaren estetika eta gogoeta filosofikoa, gertaera olinpikoaren aintzarako. Behin eta berriz esan ohi da Lenik asko lagundu ziela nazien arraza garbitasunaren eta alemaniarren botere ikusgarriaren aldeko idealak finkatzen.
|
Baina
, haren mezuen anbiguotasun handia aitortuta ere, bidegabekoa da Lenik arioak ez zirenak mespretxatu egiten zituela uste izatea. Izan ere, zinegileak, esate baterako, asko nabarmendu zuen Jesse Owens en garaipena, erregimen naziak lehenesten zuen bere errekordun kutunaren ondoan.
|
|
2004
|
|
|
Ordura arte poemak ezizenez idazten zituen aitak begi txarrez ikusten zuelako semeak' ofizio' hori gogokoa izatea.
|
Baina
, ezizen asko erabili bazituen Sari horretan aurkeztu zituen lanean Neruda izena erabili zuen, eta handik aurrera beti erabiliko zuen izen hori. Hogei urte zituela argitaratu zuen bere bigarren idazlana:
|
|
|
Ayatola guztiak ere ez omen dira berdinak emakumeen eskubideei dagokienez: batzuek sutsu diote emakumea ezin dela etxetik irten gizonaren baimenik gabe,
|
baina
beste ayatola batzuek, ordea, zera omen diote, velayate fagí titulua ere lor dezaketela emakumeek, hots, buruzagi goren izan. Emakumeak epaile izateko debekua, berriz, 1991n kendu zuten, amore eman behar izan zuen aginteak.
|
|
2005
|
|
|
Kontrarreformak hemen izan zuen eragina terriblea izan zen, erabat utzi gintuen Europako eta modernitatearen norabidetik aparte. Espainia osoan,
|
baina
bereziki Euskal Herrian. XVI. mendean Leizarragak bere Biblia itzultzen duenean, hori funtsezkoa da, bere garaian Europan gertatzen ziren beste gertaeren parean zegoelako.
|
|
|
XVI. mendean Leizarragak bere Biblia itzultzen duenean, hori funtsezkoa da, bere garaian Europan gertatzen ziren beste gertaeren parean zegoelako.
|
Baina
XVIII. mendean Uztarrotzeko ez dakit zein parrokok idatzitako biblia niri bost axola zait, zeren katixima hori historiatik kanpo zegoen ia XVIII. mendean. Ordurako Europan Ilustrazioa eta beste mugimendu batzuk bazeuden martxan.
|
|
|
Pentsa ezazu, Lizardi poeta handi bat da, maite dut Lizardi, bere txikian gurea da.
|
Baina
Koldo Mitxelenak esaten zuen' Ze harrigarria ezta, sasoi horretan ordurako Lehen Mundu Gerra pasata, abangoardia, korronte guztiak. eta gizon hau horrelako gauzak idazten'.
|
|
|
Erromantizismoa izan da Europan lehenengo korronte modernoa, Ilustrazioarekin batera. Txillardegiren kasuan, nik uste dut gehiago izan zela eragile kultural handi bat, saiogilea eta oso pertsona egongaitza, frente askotan lan egiten zuena,
|
baina
bere nobela izan zen lehenengo nobela modernoa.
|
|
|
Balio bakarra dirua da. Pentsatuko dugu gurea literatura txikia dela eta badagoela halako protekzionismo bat,
|
baina
sumatzen ari naiz gero eta menderatuago gaudela zipriztin berberarekin. Irakurketaz hitz egiten dugunean, denok urduri jartzen gara, umeek irakurtzea nahi dugu, gutxienez zerbait irakurri dezatela, nahiz eta komiki bat izan.
|
|
|
Irakurketaz hitz egiten dugunean, denok urduri jartzen gara, umeek irakurtzea nahi dugu, gutxienez zerbait irakurri dezatela, nahiz eta komiki bat izan.
|
Baina
kontua ez da hori.
|
|
|
Garai batean entretenitzeko ere hainbeste aukera ez ziren oraindik, jo dezagun mende hasieran.Liburua gertuago zegoen. Agian ez zen egongo lehenengo lehenengo mailan,
|
baina
bai bigarrenean edo hirugarrenean. Liburua zen denbora pasarako eskura zegoen elementu bat.
|
|
|
I. A. Galdera hori egiten duzunean zuk aldez aurretik balio batzuk suposatzen dizkiozu irakurketari, eta hortik egiten duzu galdera,
|
baina
paradigma aldaketa horretan onaren eta txarraren ikuspegi hori aldatu egingo da. Adibidez, gaur egun Perez Reverte bat nork kuestionatu dezake?
|
|
|
Eta horretarako pagatzen zaio.
|
Baina
hainbeste urte ez dela, pentsaezina zen horrela jokatzea. Bigarren Mundu Gerra arte irakurketa liburu onak irakurtzea zen.
|
|
|
I. A. Ez nau harritzen.
|
Baina
ez zen hori gure utopia; zergatik gertatzen da hori. Liburuen gainetik, guk geuk erabaki dezakegun horren gainetik lanean ari diren indarrak izugarriak direlako.
|
|
|
Globalizazioa esaten dugunean esan nahi du azkenean amerikanoen sistemaren barruan denok harrapatuta gaudela eta horrek nolabait ere uhin batean bezala gu denok arrastan eramaten gaituela. Euskal literatura txikia da, herri txiki bat da eta eskaintzak ere murritzak dira eta erakarmen handiagoa daukate zabor literaturak, zinetik eta telebistatik datorren literatura txar
|
baina
arrakastatsuak. Jendeak bere kabuz, askatasunez aukeratu ahal duenean beste gauza batzuk aukeratzen ditu.
|
|
|
Eta badakigu: nik nire kabuz erosi dut
|
baina
nire burua kolonizatuta dago. Merkatuaren funtzionamendua eta boterea hori da:
|
|
|
Merkatuaren funtzionamendua eta boterea hori da: zuk aukeratzea pentsatuz oso originala zarela aukeraketa horretan,
|
baina
nik maneiatzen zaitut nahi dudan bezala. Hala da.
|
|
|
Sarrionaindiaren eta Atxagaren arrakasta ipuinetik eta poesiatik etorri zen.
|
Baina
, belaunaldi hori belaunaldi kultua zen, gustu literarioen aldetik. Gaur gazteagoak diren irakurleek Bernardo Atxaga baino askoz hobeto ezagutzen dituzte Brad Pitt eta horrelakoak.
|
|
|
H. Editore eta elkarte zenbaitek aipatu izan dute liburugintza krisian dagoela. Ez hainbeste liburugintzaren ikuspegitik,
|
baina
irakurzaletasunaren ikuspegi batetik begiratuta, uste duzu literatura krisian dagoela?
|
|
|
Itsasontzi horretan 11 ekologista" zoro" doaz. Itsasontzia ez da uharteraino iritsiko,
|
baina
kazetariek eta izan dute ekologisten asmoen berri, eta izugarrizko zalaparta eta samindura sortu da nazioartean. Handik bost hilabetera AEBetako gobernuak bertan behera utzi zituen uharte auletiarretako saio nuklearrak.
|
|
|
Rainbow Warrior itsasontzi ezaguna 1978an erosi zuen talde ekologistak,
|
baina
1985ean Frantziako zerbitzu sekretuek hondoratu egin zuten Mururoan. Saio nuklearrak ari zen egiten Frantzia inguru liluragarri hartan, eta Greenpeace protestan joana zen haraino.
|
|
|
Itsasontzia erosi zutenean, Hunter zen Greenpeaceko buru. Itsasontzia ur gainera atera zuten
|
baina
hain zegoen hondatua! 1987an berariaz hondoratu zuten itsaso faunaren bizileku izan zedin.
|
|
|
Partidu Liberalak parlamenturako zerrenda-buru izendatu zuen.
|
Baina
, sozialdemokratek gaina hartu zieten, ordea.
|
|
|
Akitaniakoa sortzez, 39 urte zituen Kanbora iritsi zenean. Bizitza erdia eman zuen Kanbon,
|
baina
Bilbon ere bizi izan zen, Donostian, Madrilen, Toledon, Elchen, AEBetan, Kuban, Parisen. Euskal bizitza tradizionalari buruzko 5.000 marrazki inguru egin zituen, baina Espainiako Gerra zibila eta naziak Ipar Euskal Herrian ere jaso zituen bere marrazkietan.
|
|
|
Bizitza erdia eman zuen Kanbon, baina Bilbon ere bizi izan zen, Donostian, Madrilen, Toledon, Elchen, AEBetan, Kuban, Parisen. Euskal bizitza tradizionalari buruzko 5.000 marrazki inguru egin zituen,
|
baina
Espainiako Gerra zibila eta naziak Ipar Euskal Herrian ere jaso zituen bere marrazkietan. Horrez gain, 86 liburu, 20 argitaratu gabeak, ere ilustratu zituen.
|
|
|
Badira garai horretako 13 marrazki, Kanboko Txikito pilotaria eta beste batzuk, zerbait bitxia dutenak. Orri berean marrazten ditu pilotariak zutik,
|
baina
buruz behera ere bai. Ehunka marrazki egin zituen pilotariei buruz.
|
|
|
Euskaraz, Tillac ek egina jartzen du, eta badu koadro bat Tillak sinatua.
|
Baina
, Amerikan gutxi marraztu zuen, tartean J.O. Curwooden bi liburu: ' Otso ehiztariak' eta' Urre ehiztariak'.
|
|
|
Garai honek Tillac en iberiar garaia osatzen du, eta garai horretakoak dira baita ere Madrileko eta Cordobako 21 emakume erretratu eder. 1914a gerra urtea da,
|
baina
bularreriak jota frentetik urrunago igorri zuten, eta gero etxera. Ordukoak ditu ipar afrikar itxurako 200 marrazki soldaduei buruzkoak.
|
|
|
Bere ekoizpen askotan akats hori handitzen du'. Jatorriak kezkatzen zuen, euskaldunen jatorriak,
|
baina
baita abarkenak ere, edo pottokak nondik zetozen, edo mokasinak. Dokumentu asko bildu zituen bere ikerketetan.
|
|
|
Aztertze lan horretan ere bere ahaleginak egin zituen Robert Poupel bildumagileak.
|
Baina
ez zuen diru-laguntza nahikorik aurkitu. Hala ere, Tillac en marrazki eta idatzi asko laga zizkion Kanbo herriari.
|
|
|
Euskal Herrian sortu eta hazi zen, ardogile zen sendi batean.
|
Baina
, aitak Bolshoi Baleta zuzentzen zuen Moskun, eta han ere hazi zen neska. Berlinen ere bizi izan zen arte ikasle garaian, eta Parisen mimo ikasten ibili zen Marcel Marceau handi eta mitikoarekin, eta Munichen zer lortuko eta, Municheko Max Planck Institutuan Astrofisika Doktore egitea.
|
|
|
Zirkuko teknikak ikasten dihardu, dantza eta flamenkoa. Mundu guztian da ezagun, ohiko eskenatoki eta festibaletan esku hartu du,
|
baina
baita errefuxiatu landetan ere: ' Aspertu egin nintzen beti gauza bera egiteaz.
|
|
|
40 urteko emakume hau malabarista da, eta pailazoa. Beraz, bere ikuskizunak badu zirkotik,
|
baina
baita arte komediatik ere. Honekin zerikusi gutxi du astrofisikak.
|
|
|
Honekin zerikusi gutxi du astrofisikak. ' Astrofisika izugarri gustatzen zait,
|
baina
atxikiegia dago militar arloari, eta hori ez dut batere atsegin. Beraz, arte ikasle egin nintzen, eta Dresdengo Arte Akademian sartu nintzen'.
|
|
|
Hala ere, clown gisara aritzen denean, bere mezuak ez dira hain politikoak, apalagoak baizik.
|
Baina
ez du uste pailazoak haurren kontu xaloetarako bakarrik direnik, ezta ere gizartean eraginik izan behar ez dutenik: ' Eskenatokian ikusleengandik ikasi egin nahi dut, eta' uki' nazatela ere desio dut, eta' uki' ditzala nire ikuskizunak'.
|
|
|
Ezagutza, edertasuna. dena barrura. Ahalik eta gehiena ikasi nahi dut, eta ikasitakoa erabili gauza xumeak,
|
baina
onak, egiteko mundu honetan'. (http://www.euskalkultura.com ataritik hartua)
|
|
2007
|
|
|
|
Baina
Zesar Borgiak ez zuen Eliza inguruan bizi nahi, berak militar buru eta agintari izan nahi zuen. Horretarako bere anaia hil zuen eta hark zeukan kargua hartu, Vatikanoko armada buru.
|
|
|
|
Baina
Zesar Borgia ez zen hori bakarrik izan. Hogeita hamabi urte besterik ez zituen hil zenean, baina kultur handiko gizona zen, grekoa, latinera, espainiera, frantsesa eta katalana hitz egiten zituen.
|
|
|
Baina Zesar Borgia ez zen hori bakarrik izan. Hogeita hamabi urte besterik ez zituen hil zenean,
|
baina
kultur handiko gizona zen, grekoa, latinera, espainiera, frantsesa eta katalana hitz egiten zituen. Arteak eta kultura oro har babestu eta bultzatu zituen.
|
|
|
Zesar Borgia gaiztotasun eta eskrupulu ezaren irudia izan da,
|
baina
, egia esanda, garai haietan ezin da esan herriak eta Eliza katolikoa gobernatzen zituztenak hobeagoak zirekin. Bera gerlari ausarta eta kementsua izan zen, soldaduak zuzentzen aparta, eta politiko gisa trebea eta azkarra.
|
|
|
|
Baina
Zesar Borgiak ez zuen Eliza inguruan bizi nahi, berak militar buru eta agintari izan nahi zuen. Horretarako bere anaia hil zuen eta hark zeukan kargua hartu, Vatikanoko armada buru.
|
|
|
|
Baina
Zesar Borgia ez zen hori bakarrik izan. Hogeita hamabi urte besterik ez zituen hil zenean, baina kultur handiko gizona zen, grekoa, latinera, espainiera, frantsesa eta katalana hitz egiten zituen.
|
|
|
Baina Zesar Borgia ez zen hori bakarrik izan. Hogeita hamabi urte besterik ez zituen hil zenean,
|
baina
kultur handiko gizona zen, grekoa, latinera, espainiera, frantsesa eta katalana hitz egiten zituen. Arteak eta kultura oro har babestu eta bultzatu zituen.
|
|
|
Zesar Borgia gaiztotasun eta eskrupulu ezaren irudia izan da,
|
baina
, egia esanda, garai haietan ezin da esan herriak eta Eliza katolikoa gobernatzen zituztenak hobeagoak zirekin. Bera gerlari ausarta eta kementsua izan zen, soldaduak zuzentzen aparta, eta politiko gisa trebea eta azkarra.
|
|
2008
|
|
|
Lacoste entzutea nahikoa da krokodilo bat gogora etortzeko, krokodilo baten ikurra daraman nikia, hain zuzen.
|
Baina
, nor izan zen ikur honen sortzailea. Jean René Lacoste izaneko kirolari bat izan zen egilea.
|
|
|
Gainera, tenisean jokatzeko moduak ere goitizen horrekin primeran zetorren René Lacoste tenis pistan oso bizkorra zelako eta aurkaria beti presiopean edukitzen zuelako, krokodiloek egiten duten modura.
|
Baina
, ezizenaren kontua ez zen horretan geratu: bere lagun zen Robert Georgek krokodilo bat marraztu eta partidak jokatzeko erabili ohi zuen alkandoran bordatu egin zion.
|
|
|
Jaiotzez paristarra,
|
baina
jatorriz Donibane Lohitzuneko familia batekoa zen. Elastiko krokodilodun honek 75 urte bete zituenean jatorri euskaldun hauxe erakutsi zuten antolatu zituzten ospakizunetan.
|
|
2009
|
|
|
1831 urtean Beagle izeneko itsasontzia munduari itzuli osoa emateko prest zegoen eta ikerketa zientifikoak egiteko bidaia hartan naturalista gisa joan zedin leku bat eskaini zioten Darwini. Bere aitak ez zion joaten utzi nahi,
|
baina
osaba Josiah Wedgwood ek auzian parte hartu eta Darwin, azkenean, munduan zehar abiatu zen ontzian. Bost urteko bidaia egin zuen, biologiaren historian sekula izan den bidaiarik garrantzitsuena, dudarik gabe.
|
|
|
Garrantzi berezia bertako txori batzuek izan zuten ordea; txontek, hain zuzen. Irla haietako txontak berdintsuak ziren,
|
baina
ez erabat berdinak. Gutxienez hamalau espezie zeuden eta beraien artean aldea zegoen.
|
|
|
Lan sakon haren emaitzak eratu eta ordenatu egin zituen eta arlo honetan iaiotasun berezia azaldu zuen; baita ekintzen esanahia bereganatzen ere. Darwin oso abila zen lanerako hipotesiak asmatzen,
|
baina
gertaeren aurrean ez zituen sekula begiak ixten. Honela idatzi zuen:
|
|
|
|
Baina
Darwinen ideiei egindako erasoa ez zetorren jende xehearengandik soilik. Ospe handiko Owen anatomista, esaterako, guztiz aurka zegoen eta kritika gogor eta latza idatzi zuen.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Huxleyk (zientzilari zintzoa zenez) Darwinen teorian hutsune bat ikusi zuenean, ez zuen ezkutatu. Eta espezien sorrera bariazioen metaketaren bitartez soilik agertzen zela kontsideratzean, garrantzi handiko puntu bat alboan uzten zela salatu zuen, hots, antzekoak
|
baina
desberdinak diren espezieen arteko gurutzamenduaren bitartez lortutako izakiak sarri askotan antzuak direla, alegia. Antzutasun horren zergatia ulertzea zaila da, baldin eta denok enbor beretik gatozela kontsideratzen bada.
|
|
|
Antzutasun horren zergatia ulertzea zaila da, baldin eta denok enbor beretik gatozela kontsideratzen bada.
|
Baina
inork ez zion garrantzirik eman Huxleyk adierazitako zailtasun honi eta lanarekin eta denborarekin argituko zelakoan, alde batera utzi zen.
|
|
|
Izan ere, amak sortzen zion estutasunaz gain, aitak guda garaian bizi izandako istoriorik garratzenen kontakizunek ere bere gain eragin handia izan zuten: " Gu guztiok gudak egindakoak gara, gudak bihurrituak eta behartuak,
|
baina
ahaztua dugula dirudi" idatzi zuen Doris-ek. Hamabost urte zituen klinika batean erizain laguntzaile modura lanean hasi zenean.
|
|
|
1937an Salisburyra joan zen eta han urtebetez telefonista aritu zen. Hemeretzi urterekin Frank Wisdom ekin ezkondu eta bi haur izan zituen,
|
baina
handik urte gutxira etxetik alde egin zuen, harreman hark desegingo zuen beldurrez. Berehala" Left Book Club" eko bazkide egin zen," denetarik irakurtzen zuen" komunista talde bat.
|
|
|
Talde hartako buruzagi nagusia Gottfried Lessing zen, Doris-en bigarren senarra eta bere hirugarren semearen aita izango zena.
|
Baina
, guda ondorengo urte haietan komunisten mugimenduarekin etsia hartua zegoen eta 1954an politika lerro hori erabat baztertzea erabaki zuen. Ordurako, 1950ean, bigarren senarra utzi eta seme txikiena hartuta Londresa jo zuen, bere idazkiak besapean.
|
|
|
politika gaietan jarrera aktiboa izateko beharrera, emakume helduaren psikologiara eta belaunaldien arteko borrokara. Eleberri hau feminismoaren Bibliatzat eta literatur obra klasikotzat hartu izan da,
|
baina
idazleak berak esan izan du bere asmoa ez zela politikoa izan baizik eta literarioa: " Tradizio ingeleseko emakume idazleak jakin badaki, eta edozein modutara eskertu luke, badela zerbait emakume borrokarik egin gabe bere lanak argitaratu eta balioesteko bidea irekiko diona.
|
|
|
Ingalaterran emakume idazleak mendez mende izan ditugu.
|
Baina
, honen jakitun naizen eta eskertzen dudan aldetik, neure egin nahi dut Virginia Woolf-en uste hura: emakume idazleak libre izango dira idazten hasi eta emakume modura ari diren edo ez beren buruari galdetzen ez diotenean." Doris Lessing Amerikako Arte eta Letren akademiko eta Amerikako Estatu Batuetako Arte eta Letren Institutu nazionaleko kide zen.
|
|
|
Aita amak britainiarrak zituen. Aita ejertzito britainiarreko kapitaina zen,
|
baina
Lehen Mundu Gudaren ondorioz elbarri geratu zenez, Persiako banku inperialean bulegari aritu zen. Ama erizaina zen.
|
|
|
Batetik, bere amarengandik jaso zuen heziketa estu eta gogorrak eragindakoak eta, bestetik, Henry anaiarekin batera natura deskubritzen eta gozatzen emandakoak.
|
Baina
, ordukoak dira baita ere arraza diskriminazioa deskubritu zituenekoak ere. Amarekin zituen etengabeko sesio eta liskarrek ezinegon handia sortu zioten bere baitan erabat gogaikarriak zitzaizkiolako eta ondorioz, ikasketak hamahiru urterekin utzi egin zituen.
|
|
|
Doris-ek, beste zenbait idazle emakume hegoafrikarren antzera (Olive Schreiner eta Nadine Gordimer, esaterako) bere kasa jarraitu zuen ikasten, autodidakta gisa. Doris-ek berak gerora aitortu duen bezala, badirudi zorigaiztoko haurtzaroak fikzio idazle sortzaile direla,
|
baina
sasoi hartan ez omen zitzaion hala iruditu. Garai hartan gogoan zuen ideia bakarra idazle izatea ez, baizik eta ihes egitea baitzen.
|
|
|
Euskaltzaletu, Saturrarango apaiztegian euskaltzaletu zen eta lehen meza Lourdesen eman zuen.
|
Baina
apaizgoa utzi eta lasterrera buru belarri sartu zen euskal kazetaritzan.
|
|
|
Euskaltzaletu, Saturrarango apaiztegian euskaltzaletu zen eta lehen meza Lourdesen eman zuen.
|
Baina
apaizgoa utzi eta lasterrera buru belarri sartu zen euskal kazetaritzan. 1971n Zeruko Argia n hasi zen lanean eta 1977tik duela bi urte arte Deia egunkarian idatzi du.
|
|
2010
|
|
|
Gino, Anna, Rita eta Paola. Aitak Rita ama eta emazte leial izatea nahi zuen,
|
baina
Ritak ikasi egin nahi zuen eta bere ikasketak ordaintzeko okindegi batean egin zuen lan 1929 urtera arte, nahiz eta alergia eman legamiak. Aitaren esanaren kontra, medikuntza ikasten hasi zen Turinen 1930ean, eta 1936an lizentziatu. Giuseppe Levi histologo italiar entzutetsuaren lankide izan zen, Benito Musollinik 1938an Arrazaren Manifestua atera zuen arte.
|
|
|
1947ko irailean onartu zuen Washingtongo Unibertsitateak egindako gonbidapena, Viktor Hamburger ikerlariarekin lan egiteko. Sei hilabetez aritzeko asmoa zuen hasieran,
|
baina
30 urte eman zituen. Hementxe egin zituen bere ikerketarik garrantzikoenak, eta hauei esker lortuko du gerora Nobel saria.
|