|
2000
|
|
|
|
Baina
ama ez ezik, ni ere hunkiturik atera nintzen, partikularzki biharamuneko sermoian, ortziralekoan, kontatu zuenean ezen bazela etxe batean zortzi urteko mutil bat, bekatu mortalean hil eta infernurat joan zena. Eta nola kontatu zituen ume bekatariaren sufrimendu lazgarriak xehetasun oroz, zatiz zati eta puskaz puska, oinetako azazkaletarik hasi eta buruko azken ileraino...!
|
|
|
Eta ni, nola jaun Marcelen eraginagatik edo biziki maite bainituen erretorika eta oratoria, gogara egoiten nintzen haien diskusioneak eta ateraldiak entzuten... edo, hobeki, gogara egoiten nintzen alde batetik, baina ez bertzetik, zeren eta, anitzetan, erdibitua bezala sentitzen bainintzen. Eta ez noren alde egin ez nekielako, zeren eta hamarretik bederatzitan osaba Joanikoten aldeko izaiten bainintzen,
|
baina
ama ikusten nuelako guztiz aita Bartolomeren alde, haren hitz neurtuak —neurriz beti ere gure ama! — eta haren keinu iheskorrak —zeinetaz arras jabetzen bainintzen ni, ez dakit bertzeak— testigu eta lekuko... Eta aita Bartolomez jeloskor sentitzen nintzen orduan, ikusten nuelako, halaber, ezen amaren bakardadea apezaren hitz suzkoetan sutzen zela eta deusezten.
|
|
|
|
Baina
amaren hitzek ez zuten aita damurako bidean jarri, eta honek erran zion:
|
|
|
|
Baina
amak ez zuen etsi eta, haren aitzinean belaunikaturik, eskatu eta erregutu zion, arren eta arren, aitorraren egiteko...
|
|
|
Eta, hala, so egin nion aitari, eta aurpegia kareztatu berri ziotela iduritu zitzaidan. Eta ez zen aitarena izan lehen hitza,
|
baina
amarena. Zeren eta halakoa baitzen gure ama, egoerarik gaitzenei ere aterabideren bat edireiten ziena.
|
|
|
Eta aitak, noiz eta aditu baitzuen ate kolpe hura, oihu egin zuen: " Sasikoa sasirat!", eta aulkitik ere altxatu zen, ez dakit ezpataren hartzeko asmotan, hain baitzen haren errabia eta amorrua neurriz kanpokoa,
|
baina
amak besotik atxiki eta erran zion:
|
|
|
Nola miretsi nituen nik orduan amaren oreka eta segurantza! Zeren mundua egin eta desegin eta mila aldiz alda baitzitekeen,
|
baina
ama beti egoiten zen bere lekuan eta bere kroskan, kantitu ere gabe. Eta zeren, bertze deusen gainetik, eskutoki bat behar bainuen nik mementu hartan, eta ama nuen eskutoki eta helduleku.
|
|
|
" Datorren hilean noak, Joanikot!" Eta, hatsa bereganatzen zuela, esplikazioneak eman zizkidaan: " Badakik ezen gure etxean, zorionez, aitak manatu, bai,
|
baina
amak deliberatzen duela, eta ama beti izan diat alde, eskuko marketan eta taro teko kartetan izar bat pizten ikusi zuenetik Italiako zeruan..." Eta Pedroren hitzak eta Pedroren erabakia haize bildu bat bezala sartu zitzaizkidaan, ustekabean, bihotzean, halako tailuz, non zainetako su tipia su handi bihurtu, eta suak arras hartu baininduen. Eta hegaldatu egin nahi nian, bai, zinez hegaldatu nahi nian nik ere, mementu hartan, berdin zitzaidaan jada norat.
|
|
|
—Erori egin naiz, eta zera... —desenkusatu zen osaba,
|
baina
amak eskua luzatu eta ezetz erran zion buruz, erran nahi balio bezala ezen ez zuela argibiderik behar, zeren eta guztia ulertu baitzuen portzelana hautsia ikusi eta usain ustel hura aditu orduko.
|
|
|
|
Baina
amaz ari nintzaizun, eta amaren maitasunaz eta haren fideltasunaz, ene eritasunean ondoan izan nuenean. Eta amak noiznahi den emaiten zidan eskua, eta nik esker onez estutzen nion, iduriturik ezen esku hark galbidetik atera ninduela, eta gidatu eta gobernatuko ninduela, handik harat, bide zuzenetik, arimaren gau ilunetik betiko argirantz.
|
|
|
"
|
Baina
ama ez zen ene erabakiaz ez ene zuhurtasunaz fido, eta etxerat ninderamala, erran zidan: ‘Neska gaizki ikasia zara eta andere doña Lidiarenganat igorri zaitut denbora baterako, ea haren irakaspenetarik zentzatzen zaren’ Hatsarrean amaren deliberamenduaren kontra agertu nintzen —ohi bezala, alferrik, nahiz eta onartu behar dudan ezen, deliberamendu hartaz denaz bezainbatean, guztiz asmatu zuela gure amak—, zeren doña Lidia emazteki alargun bihozbera bat baitzen, buruz ongi jantzia eta bere buruaren jabea, eraman handikoa eta moja batzuekin lan egiten zuena ospitale batean, norat eramaiten baitzituen aurkientza haietariko jende printzipalak bere gaixoak eta eriak, gorputzezkoak nahiz arimazkoak.
|
|
|
|
Baina
amaz ari nintzaizun, eta osaba Joanikotekin inkontratu naiz, nola lehenago ere gertatu izan zaidan behin baino gehiagotan jauregiari edo jauregiko bertze pertsonei buruz ari nintzela: erran nahi baita ezen neke eta gaitz egiten zaidala zernahiz mintzatzea, osaba Joanikotenganat jo gabe, gure etxeko zientzilaria eltze orotako burruntzalia balitz bezala.
|
|
|
" Zeren, Joanes apez izaitekotan, zinezko apez izaitea nahi nuke, Jainkoak zinez eta minez deitua..." — laguntzan etorri zitzaizkidalako eta aterabide bat eskaintzen, nondik ihes egin ahal izan bainuen. Eta haren besoetarat joaiteko gogoa piztu zitzaidan... eta, irriren batek haren urruntasuna hauts zezakeelako ustean, hari beha ere egon nintzen istant batez,
|
baina
amak ez zuen irririk egin, eta marmolaren hoztasunak gibelat eragin ninduen berriro, neure tokian geratzen nintzela.
|
|
|
" Baina zer negozioz ari zara, jaun Martin, gorputzari lotuez edo arimakoez...?"" Mintza zaitez isilago, Graziana: gutien uste den lekuan, belarri bat dago adi", eta mementu hartan iduritu zitzaidan ezen aita ene belarriaz ari zela eta igarri egin ninduela... eta altxatzeko keinua ere egin nuen, handik ziztuan alde egiteko asmotan,
|
baina
amaren bozak geldiarazi ninduen: " Eta zer bertzerik egin izan dut orainokoan, mutuarena baizik?
|
|
|
|
Baina
amak ez zuen etsi eta, Mattinen ihardestearen ondotik aitaganat jiraturik, galdegin zion honi:
|
|
|
|
Baina
amak berdin segitu zuen, begiak beheititurik eta isil isilik... Eta ni, orduan, halaxe mintzatu nintzaion, haren begi beheititzea eta haren isiltasuna neure ustearen aldeko arrazointzat harturik:
|
|
|
Apaiz izan nahi dut,
|
baina
amak gazteegi naizela oraindik, eta diru-laguntzak aur  kitu behar ditugula...
|
|
|
Halako batean haize hotsik entzun gabe gelditu ginen guztiok. Izebaren ekaitzen beldur ginen,
|
baina
amak berehala moldatu zuen egoera.
|
|
2001
|
|
|
ANTON ezetz esatera doa,
|
baina
ama aurreratzen zaio.
|
|
|
Eta makila ontzian lagata, gogortua zegoen argizari pusketaren ertz bati heldu eta zast!, azalari hain itsatsia zegoen zatia kendu zuen. Mina sentitu nuen
|
baina
amaren aurpegiak ez zuen keinurik egin eta berehala gauza bera errepikatu zuen beste hankarekin. Argizariari itsatsia geratu zen ordura arte amaren azala estaltzen zuen biloa.
|
|
|
Zaila egiten zitzaidan, min egiten zidan nire pozoia kendu beharrak.
|
Baina
amak bere eskuarekin hartu zuen nirea eta argizariari biok batera egin genion tira, zast!
|
|
|
Baina Herminioren alargunak amaren antz izugarria zuen, eta ez zekien zergatik jo zuen bere etxeko atea. Zalantzan izan zen, ireki edo ez,
|
baina
amaz akordatu zen eta amari ez zizkion sekula etxeko ateak itxiko.
|
|
|
Baina egia esan, onartu du berekiko, ia bi aste ditu Anartzekin hitz egin gabe. Pare bat aldiz deitu dio etxera paletarako hitzordua ezeztatzeko,
|
baina
amarekin hitz egin du bietan, eta ez dio Chiapaseko inolako konturik aipatu. Baina bueno, horrek ez du ezer esan nahi, konturatu da Tasio, jakinaren gainean nengoela pentsatuko zian seguruena.
|
|
|
Aita ez
|
baina
ama, lau arreba eta hiru anaia maiz ditu oroitzean.
|
|
|
Ia goian zegoen, poste latzari gogor eutsita, handik goitik itsasoa ikusi ahal izango zuen, eta haizearekin gatzaren eta lainoen artean zebiltzan kaioak.
|
Baina
amaren logelarantz begiratu zuen, zurezko kontraleihoak zabalik baitzeuden, eta kristalaren barrualdean parez pare ikusi zuen ama biluzik, ohearen alboan zutik, eta amak gizon gaztea besarkatzen zuela, gizona ere biluzik eta zutik. Eta ama zangoak zabaldu eta gizonaren sabelean hankalatraba jarri zen, besoak oso gogor atxikita gizonaren bizkar gainean, gizonaren gorputzean trabatu eta itsatsi nahi balu bezala.
|
|
|
‘Begira hau, ’ esan zion
|
baina
amak, eta Goio atean bertan geratu zen.
|
|
|
Hura edanda bizkortuko omen zen ama.
|
Baina
ama nekatu egiten zen, denekin solas egin beharra!, eta niri iruditzen zitzaidan gero eta esne gutxiago ematen zidala bere bular ederretik. Horregatik gorrotatzen nituen gure bakea izorratzera etortzen ziren haiek guziak.
|
|
2002
|
|
|
Mundua darabilenak emakumeak ete dira?
|
Bainak
amak ez daki danaren laurenik be. Ai, ama," txibi zurixe" ezagutuko bazendu...!"
|
|
|
Gure ama eta Asun bi izaki berdinezak zirela begitandu zitzaidan. Ez dakit nola,
|
baina
ama minak jo ninduen eta egun haietan beste gonadunik ez nuen gogoan izan.
|
|
|
Nahiz eta gero eransten zuen: "
|
Baina
amarena ez zait jada inporta, eta zurea bai, besterik ez zait inporta munduan". Ez, amarena ez omen zitzaion inporta, baina kontu hura zuen beti buruan.
|
|
|
–Barkatu, Ander,
|
baina
ama damututa dago, eta oso gaizki ikusten dut.
|
|
|
Eta, bazkaria prestik zuten arren, amarenean gelditu ziren bazkaltzen, azkenik. Bazkaldu ondoren, berriz, Sara eta Karmele mahai tresnak jasotzen hasi ziren,
|
baina
amak ez zien utzi: " Eguraldi ona egiten din, eta zoazte belarretara, lo kuluxka bat egitera.
|
|
|
Sara urduri zegoen, bai...
|
baina
ama ez gutxiago, itxura batean, Sarak hitz haiek esan orduko halaxe ihardetsi baitzion hark: " Andaluza?", hitz bakar hura keinu gogor mesprezuzko batez lagundurik.
|
|
|
" ez dago beste erremediorik, gaixo hori". Nik esandako guztia esaten ari zi  tzaion aitari, xehetasun guztiak gogoratuz eta ia nire hitz berak erabiliz,
|
baina
amaren kontakizuna arrotza zitzaidan. Hotza.
|
|
2003
|
|
|
Hotzez akabatzen dago kanariotxo hori, eta mutikoa bihotz onekoa denez, bere etxeko epelean babestu nahiko du.
|
Baina
amak ezetz esango dio, arreba ere ez zaio alde jarriko, eta aitak, egunkariko iragarki bat irakurri ondoren, txori hori margotu eta Bruneiko sultanaren semeak galdu duen kanariotzat aurkeztu nahiko du, bestearengatik eskaintzen duten sariaz jabetzeko.
|
|
|
Ama, Pilar Matoni Parra, Nafarroako Corella-n jaioa zen, lehen abizena italiarra zuela. Hala bada," Oskillaso" k aita euskalduna zuen
|
baina
ama ez, ez baitzekien euskara.
|
|
|
Baina, hemen Turkian, honela pasatzen da ezkontza. Ikusiko duzu segidan Ahmet ri usatuko zara zure buruan sartzen baduzu zure senarra dela.
|
Baina
ama, zertako Ahmet hautatu duzue, anaia bat bezala da niretzat! Justuki, horiek baldintza hoberenak dira familia baten fundatzeko. Ikusi zure aita eta ni, gu ere gure sortzetik hitzemanak ginen bata besteari. Baina, ez dut maite Ahmet.
|
|
|
Mirenek ez du hitzik egiten,
|
baina
ama semeen hitzak bere egin, eta bihotzaren ingurura bildu ditu.
|
|
|
Eta ama arduratzen zen Peruk behar zituen galtzerdiak erosteaz. Tranposoa zela esaten genion, emakumerik ez zuela aldamenean nahi,
|
baina
amaren kontrol kontrolatua gustura hartzen zuela. Barre egiten zuen, buruarekin ezetz esan baina begiekin baietz, arrazoia geneukala aitortuz.
|
|
|
" Ama gozoagoa da, bai", pentsatu du mutikoak. "
|
Baina
amak ez daki mekanoa montatzen. Amak ez du inoiz mekanoa ukitu ere egin".
|
|
|
Aita bati eta besteri telefonoz deitzen ibili da, arrasto bila, baina ez du seme nagusiaren berririk izan. Joxek ez daki zergatik,
|
baina
ama kargu hartzen aritu zaio aitari egun hauetan. " Hau hire gerra duk!, hau hire gerra duk!", oihukatu dio, adibidez, gaurko bazkarian, amorruari heldu ezinik.
|
|
|
Badaitekek.
|
Baina
amek bederen, beti. Hutsik egin gabe.
|
|
|
ez dituzu geroztik behar izan,
|
baina
ama
|
|
2004
|
|
|
Haurrentzako formatuan egina dagoen neurrian, haientzako dela esango nuke,
|
baina
amentzako eta aitentzako ere bada. Beraz, hiru hartzaile edo izango lituzke ipuin honek eta zehazki hiruretan pentsatuz idatzitakoa da.
|
|
|
Lehenik eta behin gurasoek irakurri luketela iruditzen zait, eta euren irakurketa propioak egin eta gero seme alabekin irakurri. Izan ere, haurren ikuspegitik mezu zehatz bat izango du segur aski,
|
baina
amaren eta aitaren ikuspegitik irakurrita beste mezu batzuen aukera ere irekia uzten du.
|
|
|
Aita eta bere familiaz hitz egin dugu,
|
baina
amaren aldetik Artetxe zara. Artetxe eta Busturiakoak.
|
|
|
Honetan esan behar da Euskal Herrian pertsona bat ama jaio den tokiari lotuta dagoela, hori da gure" ius loci". Aita valentziarra zen
|
baina
amak ezarri zuen" ius loci" hori. Aitona Zipriano arkitektoa, ingeniaria eta zientzia zehatzetan lizentziatua zen, eta bazituen bulegoak Bilbon eta Madrilen.
|
|
|
kanpoan bizi gara, gu bizi gareneko gizartean euskal kulturak ez du balio, euskarak ere ez, identitateak ere ez...
|
Baina
Ama Lurrak ez du hemendik joan zirenak epaitzeko eskubiderik, hemendik alde egin behar izan zutenen gaineko juzkuak egiteko eskubiderik ez du, are gutxiago erbestean hemengo euskaltasun bera bultzatzen ari direnak. " Hemengo euskaltasun bera" esan dut, baina hemen bertan ere, arrunt gauza diferente dira euskararen alde jardutea lanean Nafarroako Erriberan, Maulen, edo Santurtzin, edo Durangoko Azokan!
|
|
|
|
Baina
ama, gaur igandea da.
|
|
|
Nik arrantzurako kanabera nahi nuen,
|
baina
ama oso xuhurra da, eta oparirik gabe geratu naiz, berak berokia erosi nahi zuela eta.
|
|
|
Bai horixe,
|
baina
ama xuhur samarra da, eta egunean bat besterik ez dit ematen.
|
|
|
Barkatu
|
baina
amarentzako mandatu bat egin behar dut.
|
|
|
Aritz mututurik geratu zen.
|
Baina
amak berriro esan zion:
|
|
|
Bakarrik bizi zen. Aita ez zuen inoiz ezagutu
|
baina
amaren ahotik ikasia zuen arrantzalea zela, aldizka ukaten zituzten elkarrizketa sakon horietako batean. Izan ere, ama nahiko emazte isila zen, umila.
|
|
|
Romanettok ez du zalantzarik izan,
|
baina
amari bakarrik edo aitari bakarrik ematea ez zaio bidezkoa iruditu, eta idatzi du" Martin Libe Alberdi Lekerika", italiarrek beti uste izan dute-eta belgikarrek oso izen luzeak dituztela.
|
|
|
|
Baina
amak holakoak dira, eta arrazoi dute gainera: semea edo alaba arrapalan gora doanean, esaldi sinpleak esan behar zaizkio, gehienez ere hitz biko esaldiak, amaieran harridura ikurra dutenak.
|
|
|
Probatu nuen, bada, jertsea,
|
baina
amak berehala egin zidan galdera, jertse gorrimin bat eskuan, marrazki deigarri bat zuena eta batere atsegin ez nuena, halaxe oroitzen dut orain bederen:
|
|
|
|
Baina
ama isilik zegoen, eta isilik segitu zuen.
|
|
|
Hauetakoren batek pintxoak eskatzen zituenean, aitak oihu egiten zuen, sukaldekoek entzuteko moduan, edo burua ateratzen zuen sukaldeko ate beti zabaletik, amari eskaria jakinarazteko. Egun hartan, norbaitek gilda batzuk eskatu zituen,
|
baina
amak txanpi batzuk eman zizkion aitari.
|
|
|
Biziki gorrotatzen bainuen aita momentu hartan.
|
Baina
amaren jokabidea ere ez nuen atsegin, ahula zelako eta aitari behar bezala erantzuten ez ziolako. Eta negar egin nuen gau hartan, eta negar malkotan blai utzi nuen burkoa... hil ezazu aita, hil ezazu bertan, hiltzen ez baduzu, hilko zaitu berak...!
|
|
|
Esan dut aita eta ama hala hola konpontzen zirela, batzuetan hobeto, besteetan okerrago,
|
baina
amak Joben pazientzia zuen, eta haren pazientzia zen ekaitzak baretzen zituèn tximistorratza... aita alkoholikoa egin zenean nondiknahi jo baitzezakeen trumoi erasoak. Baina aitak bezainbat sumintzen ninduen amak batzuetan:
|
|
|
Sekretu espioitza aireak nabarmen desberdinarazten zituen lehiatsu antzean parkea zeharkatzen zuten paseanteetatik. Ez daki zergatik
|
baina
ama bat gogoratzen du auto kapota arrosa batekin. Beti harritu zuen Londresko parkeetan nola nahasten ziren yard gutxitako tartean likitsa eta aingeruzkoa, edo, Ikek zuzentzen zion bezala, normaltasuna eta normaltasunak ezkutatzen duena, normaltasunaz baliatzen baitziren zeratzera zihoazenak ere.
|
|
2005
|
|
|
Amari ezin aitortu horrelakorik, eta beti aldamenean daukan hartz txikiari kontatu dio dena neskatilak, ea bere ordez joango den sendagilearengana galdetuz.
|
Baina
amak ez du onartu trukea, eta han joan behar izan du Kamilek sendagilearengana.
|
|
|
Amaren bularretik balore horietan haziak izan baitira.
|
Bainan
amaren haietarik batzu baztertuak dituzte. Bide beretik, hauen haurrek beste batzu baztertuko dituzte.
|
|
|
|
Baina
Amak. Hola, bakarrik irakurri zuen, letra handiz idatzitako hitz bakar hark itsutu baitzuen, beste ezer irakurtzeko ezgauza.
|
|
|
Columbiako Unibertsitateko (AEB) ikertzaileak ondorioak “The New England Journal of Medicine” aldizkarian argitaratu dituzte, eta amniozentesi kopurua murriztu daitekeela iradoki dute. Jaio aurreko diagnostiko proba hori fidagarriagoa da,
|
baina
amaren sabelean orratz bat sartu behar da likido amniotikoa ateratzeko, eta horrek abortatzeko arrisku handiagoa dakar. Estatu Batuetako zientzialariek uste dute amniozentesia soilik justifikatuta egongo litzatekeela analisiak eta ekografia positiboak balira.
|
|
|
–oihuak ezustean harrapatu gintuen denok. Atzamarrarekin seinalatu ninduen eta zutitzeko ahalegina egin zuen,
|
baina
amak gogor heldu zion, eserita jarraitzera behartuz.
|
|
|
Luisa bihotz onekoa zen
|
baina
amaren izaera berbera zuen. Gogorra.
|
|
|
–Etxearena badakigu
|
baina
amak diru txortatxoa ere bazeukan! –baieztatu zuen Milak– Hilkutxa erostera laguntzeko eskatu zidanean, bankuko kartila neuk eraman nion eta milioi eder asko ikusi nuen nik han.
|
|
|
Luzaroan egon nintzen zain, amaren ezpainetatik aitorpenen bat jaulkiko zelakoan.
|
Baina
amaren bihotzetik ez nuen sekula ezer jaso.
|
|
|
Ze kromo guztiak ipini ditut albumean, futbolarienak, eta osorik daukat albuma eta aitari erakutsi nahi nion.
|
Baina
amak esan zidan ez eramateko, nekatuta dagoela aita eta oso gaixorik eta ez eramateko albuma ospitalera. Baina konbentzitu egin nuen ama eta esan nion oso inportantea dela albuma eta oso zaila dela albuma osorik egitea eta ia inork ez duela egin eta nik bai, eta oso inportantea dela.
|
|
|
Eta kontatu zidan Iñesek tximeleta guztiak ez zirela fokuetara joan. Esan zidan tximeleta batzuk jendearengana joan zirela, eta olinpiadak ikusten ari zen ume baten gainean igual ehun edo berrehun tximeleta jarri zirela, gorputzean eta buruan, eta umea pozik zegoela,
|
baina
ama ez. Ama beldurtuta zegoen eta oihuka hasi zen, eta berehala alde egin zuten tximeletek umearen gainetik, ze argia gustatzen zaie tximeletei, baina oihuak ez.
|
|
|
Alberto hiztun egon zen afaritan. Niri, aldian aldian, erlijio gaiekin adarra jotzeko gogoa etortzen zitzaidan,
|
baina
ama oso haserretuko ote zitzaidan beldur nintzen, ez baitzitzaion ondo iruditzen ni elizako kontuak nahasten hastea; fededuna zen, eta sinesmenari tinko eusten zion. Beraz, mihiari hozka egin, eta Albertoren hizketari jarraitu nion.
|
|
|
Behialako ama alabak ttaka ttaka bazihoazen eguneko lehen kafe azkarraren hurrupatzera Austerlitzeko ostatura. Alaba gaizki iratzarria zen,
|
baina
ama zaintsuki bazebilen aitzinean. Bihotza beratu zitzaion bikotea ikustean eta aitatxiren aitak astokatzen omen zuena marmazikatu zuen:
|
|
|
–
|
Baina
ama, zer derasazu?
|
|
|
Askoz denbora gehiago behar zuten arropek lehortzeko, gainera.
|
Baina
amak ez zuen inolaz ere kanpoan alkandorarik zintzilikatu nahi.
|
|
|
Ogi zuriegiaren kozkorra busti zuen saltsan. Heuk harrapatua
|
baina
amak maneatua noski, ederra zagon benetan, noiztik arraio. Burua ezin jasorik jan zuen, atzamarrak zikinduz hexurrak zuritzen.
|
|
2006
|
|
|
Zubiria abeslari ezaguna dugu eta euskal kantu lehiaketetan epaimahaikide izan ohi da. Bere esanetan, adin jakin batera heldu arte, gizonezkoak baino gehiago dira lehiaketa hauetara aurkezten diren emakumezkoak,
|
baina
ama izatea erabakitzen dutenean edo beste erantzukizun batzuei aurre egin behar izaten dietenean, emakumeek agertokia alde batera uzten dute. «Non da Labrit?» galdetu omen zion norbaitek orain gutxi.
|
|
|
Erreportajean zehar aipatu ditugun herrietako desabantailak jasaten dituzten arren, hirian baino gusturago bizi dira mendi artean. Maite Madoz Iruñean jaio zen,
|
baina
ama Zaraitzukoa du. 1998an, Otsagabia gustuko zuelako eta bertako mutil batekin maitemindu zelako, herrira joan zen bizitzera.
|
|
|
HOST VO: Kumeak guri daude,
|
baina
amak ia sei hilabete daramatza jan gabe. Txikiak berarekin ehizara joateko prest egon arte, ama bere gantz erreserbetatik biziko da gehienbat.
|
|
|
Etenaldiaren banaketari buruzkoarauek horrela adierazten dute argi eta garbi. Horrek ez du esan nahi aitak ezinduenik atsedenaldirik hartu
|
baina
amaren egoerak aitaren eskubideak baldintzatzenditu. Lan kontratuaren etendura aitatasun biologikoaren ondorioz bi kasutan gertadaiteke:
|
|
|
Horregatik apartatu du bere ondotiksemeak ulertu ez duen mugimendu apur bat zakar batez. Amak ez dio horrelakoriksekula egin,
|
baina
amak ezin dio, barkatu maitia, baina hil egin behar naute, esan.Mugimendua bortitza eta azkarra izan da, asti gehiegirik ez duela badakielako, etatraktoreetarantz arineketan abiatu denean, burua jiratu du mugimendu azkar batez, eta orduan konturatu da ez dela pertsona bakar bat bere atzetik doana, bi baizik, etahorregatik ilundu zaio esperantza pittin hura, bihotz barruan gordetzen zuena.
|
|
|
Obesityn argitaratutako lanaren arabera, haurren gehiegizko pisua handitzearen zati bat esne hauei zor zaie.
|
Baina
amaren esnez elikatzen diren haurren tasa handitu egin da, adituen ustez. Ez lirateke ikusi behar haien ondorioak gehiegizko pisu txikiagoan?
|
|
|
Eta hori gertatzen zaidanean bizitzaren zati preziatu bat galdu dudala pentsatzen dut, norbaitek bizitzaren zati bat lapurtu didala. Ez dakit, lehen ere justu justu ibiltzen nintzen, denera ezin helduta,
|
baina
amaren kontu honekin, hankaz gora jarri zait dena. Dena da zaila, Maite.
|
|
|
|
Baina
amak ez dio begiratu. Bere atzean dagoen izeko Doloresi begira geratu da.
|
|
|
|
Baina
ama ez dago hilobian. Eta itxaropen txiki bat du.
|
|
|
Hori ulertu dezaket.
|
Baina
amari gertatu zaion bezala... Aurretik inolako seinalerik erakutsi gabe, goizetik gauera burua galtzea...
|
|
|
|
Baina
amak, ezer entzun ez balu bezala, irribarrez jarraitu du. Nerea ez da konturatu izeko berriz gelara sartu dela.
|
|
|
Izeko heldu denean afaldu dute eta, mahai inguruan denak batera ikustean, txikitan ama, aita eta nebarekin batera afaltzen zuteneko gauak etorri zaizkio gogora. Ama zopa zerbitzatzen ikusi du, eta aita haren gerriari heldu nahian,
|
baina
amak ihes egin dio. Barrezka ihesi, haurren aurrean halakorik ez egiteko eskatuz bezala.
|
|
|
Amaren gelara sartu da, farora egin behar duten eskursiorako arropa egokien bila. Isiltasuna da nagusi etxe osoan,
|
baina
amaren gela zapaltzean iruditu zaio kantu baten soinua entzun duela urrunean. Amaren ahotsa da, gelako paretetan itsatsita geratu dena.
|
|
|
Izenez eraikitako zubia.
|
Baina
amak ez dio ezer esan, ez du ezagutu, eta berriz begiratu dio Doloresi.
|
|
|
Begiak zabal zabalik dituela, begira geratu zaio ama eta Nereari iruditu zaio amak ezagutu duela. Irribarre egin dio amak eta berak ama, ama esan dio bi aldiz, ia ezpainak ireki gabe,
|
baina
amak ez dio ezer erantzun. Irribarre baino ez dio egin.
|
|
|
Gabonak gainean genituen.
|
Baina
ama, azkenean, ez zen etorri, odol galerak izan zituelako.
|
|
|
Ematen zuen hantxe bukatu behar zuela kontakizunak, aita isildu egin baitzen,
|
baina
amak hartu zuen hitza:
|
|
|
Hotzez dardarka nago. Amak, ardura handienaz, manta igo dit kokotseraino, esaten didalarik akordatzeko familiarekin, eta nik baiezkoa egiten diot buruaz, gogoan izango ditudala beti,
|
baina
ama dezepzionatu egin da, iruditu zaio ez dudala kemen handirik jarri nire hitzetan, eta gainera nik, orain izerdi patsetan bainago, manta brastakoan apartatu eta eskua luzatu dut, eta hor noa Elsbethekin zingira txiki batean bainatzera. Jolasean hasi gara, elkarri ura botatzen.
|
|
|
Hitzik esan gabe eta eskola zaharreko duintasuna erakutsiz eraman ninduen egongelara. Hermann bakarrik topatzea espero nuen,
|
baina
amarekin zegoen. Bien aurpegierak argi uzten zuen hizketan aritu zirela, eta erabili zuten gaiak ez zuela zerikusirik ohiko jardun eguneroko batekin.
|
|
|
Orain utz egidazu niri. Enbusteria sentimentalen txanda, pentsatu nuen hasieran,
|
baina
amak oso zorrotz hitz egin zidan:
|
|
|
"
|
Baina
ama izan dira, ni ez bezala", pasa zaio burutik.
|
|
|
Besteko giltzak aitonak zituen. Ez dakit bada, gauzak nola ziren zuzen,
|
baina
amak berak ere debekatuta zeukan pianoa jotzea. Gauza sakratua zen, nonbait, piano hura.
|
|
|
|
baina
ama hari bularretatik bezala
|