|
2001
|
|
|
Ikastetxean, Afrika esan eta Biafrako umeak aipatzen ziren, eta gurutze gorriaren kanpainak, eta limosnak, eta misiolariak.
|
Baina
Afrikaraino joaten ziren beharrean Kalaportuko arrantzaleak, guk Dakar, Freetown, Monrovia izenak klaseko globomundi loak hartuan bilatzen genituen artean, Afrika ezkerraldean, eta boligrafo gorriz auskalo nork azpimarratuak topatzen genituen.
|
|
2004
|
|
|
Garai batean esaten zen euskara Afrikatik zetorrela iberierarekin ahaidetasuna zuelako. Eta iberierarekin ahaidetasunik izan dezake »nik uste dut baduela, gainera», baina iberieraren jatorria ez zen Afrika, orain esaten dute Europa osoko hizkuntza zaharra dela, eta beraz, iberierak eta euskarak izan dezakete nolabaiteko lotura,
|
baina
Afrikarekin inongo zerikusirik ez duena. Bestalde, berbere hizkuntza aitatzen du askok »Tovarrek, adibidez,» baina nik ez dut uste ahaideak izan daitezkeenik, berberea oso hizkuntza ezberdina delako:
|
|
2005
|
|
|
Adopzio mota horiek familiak egiten ditu, ordena horretan, dagokion autonomia erkidegoaren bidez, ondoren Gobernuak (Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa) eta gero enbaxadak edo kontsulatuak. Gizarte Gaien Sailak uste du dena etiopiako barne politikako arazo bati zor zaiola,
|
baina
Afrikatik beldur dira adoptatutakoen “segimendu txostenak” jasoko ez ote dituzten. Derrigorrezko izapide hori dagokion autonomia erkidegoak eta Gobernuak berak dute.
|
|
2006
|
|
|
Nik hasieratik oso garbi nuen Afrikara joan nahi nuela, ez dakit zergatik,
|
baina
Afrika nuen buruan. Eta banekien Afrikarako bidea Aita Zuriek hartzen dutela, Afrikako Misiolariak izena duen taldeak.
|
|
|
Zoritxarrez, erakunde horiek AEBetan jarduten dute batez ere. eta, neurri txikiagoan, Europan; izan ere, hor behar da gutxien premiazko ekintza bat, eta sendagaien faltsifikazioa, batez ere, “bizi estiloko sendagaiak” deiturikoetan kontzentratzen da, hala nola inpotentziaz, depresioaz, insomnioaz, gorputz hazkundeaz, pisua kontrolatzeaz edo muskulu masa handitzeaz arduratzen direnetan.
|
Baina
Afrikan, adibidez, muturreko alarma kasuak hauteman dira, hala nola 1995eko epidemian Nigerren izandako meningitisaren aurkako txerto faltsuak, malariaren kontrako sendagai faltsuak eta, berrikiago, antirretrobiralak. Horiek eragin negatiboa izan dezakete kontinenteko hiesaren aurkako borrokan.
|
|
|
Imajina, beraz, Unamuno-ren" desbideratze afrikanistek" 548 zer grazia egingo zioten: Espainia, ez Europa,
|
baina
Afrika dela, edo afrikartu egin behar duela, eta antzekoak. Bera bai ez europarra eta bai afrikarra, Unamuno hori," energúmeno español", euskalduna (ez indoeuroparra)!
|
|
2008
|
|
|
Izarren azpian egingo dute lo batzuek, guk gaurkoz aterpea gurago, hozten ari du iluntzean. Ez irudikatu munduko leku turistikoetako enpresa handiak, Malin turismoaren maila apalapala da oraindik,
|
baina
Afrika mendebaldean, Ghana edo Senegalgo kostaldeak salbu, bisitari gehien jasotzen duen herrialdea da ziur aski. Dozena bat lagun gaude kanpamenduan, esan ziguten legez herrixka hauek ez daukate ez argindarrik ez urik, baina zaila da zeinen gustura gauden azaltzea.
|
|
|
|
Baina
Afrikako hiriburuek geldiarazi egiten gaituzte: Nouakchotten legez Bamakon ere gura baino luzeago gelditu behar.
|
|
|
« Denak ezin aipa,
|
bainan
Afrikaraino ere ereman duzue, zuek, apezek eta besteek pilota naski? »
|
|
|
“Hiru urte baino gutxiagoan, bikoiztu egin da nazionalitate ez espainiarreko emaileen portzentajea”, 2004an %4, 6 izatetik 2007an %8, 7 izatera igaro baita, esan zuen Soriak. Gehienak Europakoak(% 47) eta Latinoamerikakoak(% 44) dira,
|
baina
Afrikatik(% 4) eta Asiatik(% 4) datozen emaileak ere badira. Autonomia erkidegoei dagokienez, Errioxak egindako ahalegin handia nabarmendu zuen ministroak; izan ere, hiru urtean 30 emaile izatetik 74,2 izatera igaro da milioi biztanleko.
|
|
|
Ebanoa ere asko erabiltzen da. Nik Valentziatik (Herrialde Katalanak) ekartzen dut,
|
baina
Afrikan hazten da. Bertako geriza, astigar eta sagar enbor batzuk ere baditu, handik eta hemendik inguratutakoak.
|
|
2009
|
|
|
(OFF) Gaixotasunaren tratamendua eta kontrola eraginkorrak dira Boli Kostan.
|
Baina
Afrikako herrialde gutxik dituzte bertatik bertara lan egiten duten taldeak, eta herri batzuetan tse tse euliak lau lagunetatik hiru kutsatzen ditu oraindik ere.
|
|
|
NAIA:
|
Baina
Afrikan izena aldatuko diote, ikusiko duzu.
|
|
2010
|
|
|
Tokioko kontainerretan gauza bila ibiltzea izugarria omen da, sekulako aurkikuntzak egin daitezke! Guatemalan MP3ak, telebistak, argazki makinak… egon daitezke zabortegian,
|
baina
Afrikan inon ez, ez dagoelako halakoak erosteko dirurik eta egonez gero, ez direlako zabortegira iristen, hirietako kontainerretatik berreskuratuko lituzkete. Azken finean, Afrikan askoz gehiago birziklatzen da, agerikoak diren arrazoiengatik gehiago berrerabiltzen eta aprobetxatzen dituzte gauzak", kontatu digu Zabalzak.
|
|
|
Munduko bigarren antisorgailu erabiliena da eta lehena Europan eta Amerikan,
|
baina
Afrikako eta Asiako 200 milioi emakumek ez dute hain eskuragarri.
|
|
|
hori? Bada, Espainian, oro har baina etxebizitza kontuetan ere, Suediako zerbitzu publikoak nahi direla,
|
baina
Afrikako zerga eta hazienda ikuskaritzekin. Estatuak etxebizitza eskubide bezala bermatzeko, zerga presioa halaber handitu litzateke, afera sozialetarako bildutako diru kopurua handituz.
|
|
|
Boterea zenbat eta legitimoago, desadostasunak. ageriago, gainera.
|
Baina
Afrikako nazio estatuak ez dabiltza ilegitimitate absolutuaren graduetatik urrun.
|
|
2011
|
|
|
Miquel Barceló pintorearekin Afrikara egindako bidaia dela iruditu zait. Aurrekoan, Kim Ki dukek Europan egindako bidaia bat erakutsi zigun, eta gauza bera egin du Lacuestak,
|
baina
Afrika aukeratuta. Ez dakit zein herrialdetan grabatu duten; hori bai, aurrekontu handiagoa erabili du eta planteamendua gehiago zaindu du... edo aurkezpena, behintzat.
|
|
|
Nueve esanaz jaurti zuen lurrera Etiopia, ireki gabe, horixe baietz, euskaldunek Afrikara joan luketela bizitzera.
|
Baina
Afrikako beste puntara.
|
|
|
|
Baina
Afrikako hizkuntzek eutsi egin zioten. Ez zuten besterik gabe latinaren bidea hartu, arkeologia linguistikoak lurpetik atera, sailkatu eta nazioarteko kongresuetan eztabaidatuko ziren fosilak bihurtzeko.
|
|
|
«Ingeles hizkuntza nire Afrikako esperientziaren zama garraiatzeko gai izango delakoan nago. Baina ingeles berri bat du izan, asaba zaharrekin komunio betean darraiena,
|
baina
Afrikako inguru berrietara moldatzeko aldatua».7
|
|
|
adibidez, argia gure laguna da.
|
Baina
Afrikan, eguzkiaren argia
|
|
2013
|
|
|
Animalien bila arituko zara, badakizu bertan daudela?,
|
baina
Afrikako parke nazionalak alimalekoak dira: tamainaz Nafarroa bezalakoak dira zenbait, eta handiagoak ere bai beste hainbat.
|
|
|
Txertaketa kanpaina publikoak amorruaren txertoa betetzera bideratuta daude, eta hori nahitaezkoa da zenbait erkidegotan. Amorrua desagertu egiten da Espainian,
|
baina
Afrikako animalien agerraldiak gerta daitezke.
|
|
2014
|
|
|
«Inoiz baino beharrezkoagoak gatzaizkio elkarri».
|
Baina
Afrikako lerroak Bruselaren kartaboiarekin marrazten dira oraindik. ActionAid gobernuz kanpoko erakundeak «merkataritzako eta garapenerako politiken hipokrisia» alde batera uzteko eskatu dio EBri:
|
|
|
Stone Town, Zanzibarreko hiri zaharra, berezia da. Zoko arabiarretan bezala, estuak dira hango kaleak,
|
baina
Afrika ekuatorialaren argitasun guztia dute. Jendea etengabe dabil joan etorrian, merkantzia pila?
|
|
|
Ebolak kezka handia sortu du mundu osoan,
|
baina
Afrikan eragin handiena izan du. Hori dela eta, Gurutze Gorriak bere baliabideak, ezagutza eta ahalegina hedatu ditu kontinente honetan, milaka biktima dituen gaixotasun bati aurre egiteko.
|
|
|
bihi batek ez daki euskararik.
|
Bainan
Afrika edo Asiara misionest joan diren euskaldunek ere ez zekiten hango mintzairarik. Ikasi dute!
|
|
|
Ez dakizue menturaz,
|
bainan
Afrikan hemen baino apez gutiago da. Egon naizen parropiak 3.200km egiten du (Iparrade osoa baino zabalagoa).
|
|
2015
|
|
|
Bizi izan dituzu arriskuak,
|
baina
Afrikan segitu duzu. Zergatik?
|
|
|
Eta euskal diaspora horri pentsatzean, Amerika eta Asia jiten zaiku maizenik gogora.
|
Bainan
Afrika ere kurritua dute Euskaldunek, eta ez guti. Hori dauku erakusten Jacques Ospital Donibandar ikerleak" Afrikanoak, le Pays Basque et l' Afrique" liburuarekin (Elkar, 182 orrialde, 19 euro).
|
|
2017
|
|
|
Duela pare bat urteko ikerketak aztertuta, migrazio jatorri nagusiak Hego Amerikakoak zirela ikusi zuten, eta hori islatu nahi izan dute ikerketa lanean.
|
Baina
Afrikako herrialdetatik etorrikorik ere bada liburuan. Baita Extremaduratik bertaratutako lekukotza bat eta Zarauztik Herbehereetara joandako beste batena ere.
|
|
2018
|
|
|
Gerra garaiari dagokionez, gauza jakina da Iruñean ez zela fronterik egon,
|
baina
Afrikan baino lehenago hemen hasi zela gerra. Gauza jakina ere bada fronte askotan baino hildako gehiago egon zirela Nafarroan.
|
|
2019
|
|
|
Beste herrialde batetara salto egitea, arriskutsua izango litzateke, biolentzia, egoera politiko ezegonkorrak… Marianistek gainera, Lome hiriburuan gazteentzako etxe bat dute. Togoko herrixka batera joan ahal ginen,
|
baina
Afrikan gure lehen esperientzia izanik, gauzak ongi aztertu eta babes bat bilatu behar genuen".
|
|
|
Esperantzaren kontinentea da Afrika, nahiz eta Mendebaldeko eta Afrikako politikari ustelek agintzen duten herrialde askotan eta bertako ondare eta aberastasuna espoliatzen ari diren. Gerrek eraginda afrikar askok jasandako sufrimendua eta pobrezia oraindik agerikoak dira,
|
baina
Afrikako emakume eta gizonengan konfiantza daukat. Afrikak bakea desio du.
|
|
2020
|
|
|
Mediterraneoko krisiak eta Siriako gerrak jarri dute gaia agendan,
|
baina
Afrikatik eta Ekialde Hurbiletik heltzen direnak gutxiengoa dira asilo eskatzaileen artean. Zergatik?
|
|
|
hipotermia eta zorabioak pairatzen ari ziren. Migratzaile gehienen jatorria Somalia da,
|
baina
Afrikako beste zenbait herrialdetakoak ere badaude: Boli Kostakoak, Malikoak, Kamerungoak...
|
|
|
Veneziako merkataritza ontziek Mediterraneoan barrena hedatu zuten gaixotasuna, eta handik Europa osora iritsi zen. Bi kontinente horietan izan zuen eraginik handiena,
|
baina
Afrika iparraldean ere hedatu zen. Izurri beltzaren urterik ilunenak 1348tik 1353ra artekoak izan ziren, eta garai hartako Europako biztanleen herenak hil zituela kalkulatzen dute egungo ikertzaileek.
|
|
2021
|
|
|
Literaturan hain usu ageri ez diren arren, euskalkietan aurkitzen ahal dira arte horretan eta tarte horretan diskurtso markatzaileak ere:
|
Baina
Afrikaraino ere hedatu du bere misionesgoa, hiru urtez, Burundi herrian. Arte horretan Baionako hiru apezpikuk beretzat begiztatu dute, bere sekretariotzat harturik lehenak eta eliz barruko bikario orokor beste biek (Larre); Arte horretan itzuli zaie Joanes semea, Herriko Etxerat joana baitzen mobilizazioari buruzko argibide eske (M. Peruarena); Etxearen aldamenean errementeria eta arotzeria atondu zituen.
|
|
|
" Europan, gure mendiak zaintzen dabiltzan artzain eta laborariak sostengatzen dabiltza Unesco, UICN eta WWF.
|
Baina
Afrikan, badu 60 urte indarkeriaren bidez lurraldeak naturalizatzen dabiltzala: deshumanizatzen.
|
|
|
Europaz haraindiko lurraldeetan errepikatzen den itxura. Askotan, gure eskualdeko kinka larria baizik ez dugu aipagai,
|
baina
Afrikan, Indian edo Hego Ameriketako sasi hirietan amiltzen diren txiroak anitzez gaizkiago daude, asaldatzeko ahalmenik gabe: brasildar batzuk arranguratzen hasi eta Jair Bolsonarok erantzun zien tem que deixar de ser um pais de maricas... har ezank hori muturrean!
|
|
2022
|
|
|
Nahi baino mantsoago eta gehiago kostata egiten dugu aurrera, nahiago genuke azkarrago joan.
|
Baina
Afrikako atsotitz batek dioenez, azkar joan nahi baduzu, ekin bideari bakarrik; urrutira iritsi nahi baduzu, ordea, zoaz lagunduta. Elkarrekin goaz.
|
|
|
Ilusioen garaiaren ondotik desilusioena etorri zen.
|
Baina
Afrika mugimenduan dago. Eta ez dut gustuko nola tratatzen duten maiz garaiotan.
|
|
|
Atsekabe eta txirotasunagatik ere, ez dago miseriarik. Miseria arimaren pobrezia da,
|
baina
Afrikan mantentzen da partekatzearen, egindako lanaren sentimendua... jendeak energia handia du, eta dinamika oso baikorra, itxaropen handikoa.
|
|
2023
|
|
|
Afrika iparraldeko gobernuekin sinatutako akordioek ez dute egundaino modurik eman ez herrialdean sartzeko legezko bideak sortzeko egiatan, ezta asilo eskatzaileak gehiago babesteko ere, oraindik ere sarraskitu egiten baitituzte iragaten diren herrialdeetan. Gobernuek erraten dute immigranteak esplotatzen dituzten antolakunde kriminalen aurka ari direla,
|
baina
Afrika iparraldeko gobernuei bidaltzen zaien diru hori bera da halako antolakundeen sostengu.
|
|
|
Zenbakiak hor dira, onerako eta txarrerako. Egia da eliza peko errekarantz doala hemen,
|
baina
Afrikan goraka doa, eta orokorki zenbakiak emendatzen ari dira. Zergatik?
|