|
2004
|
|
|
Nahiz eta ordu hartan, munduan neraman denbora gutxiarekin, diskoak
|
zer
ziren jakin ez, poz batean abiatu nintzen bere atzetik. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
Azkenean Balantzategiko ukuiluan nengoen, nire etxean. Eta musika entzuteko txokorik onenean bilduta zeuden behiek agur egin zidatenean,
|
zer
moduz Mo, ongi etorri Mo, aurrera Mo, nor sentitu nintzen. Ez, behi izatea ez zen gauza gutxia.
|
|
|
Eta burua?, esango dit norbaitek.
|
Zer
gertatzen zen zure buruarekin. Bada, bolada hari zegokionez, euliarena bezain kaskarra zela, ezertaz konturatzeko abildaderik ez zuena.
|
|
|
Nahikoa izan zen esaldi hura ni, munduko behirik zoriontsuena sentituz, erabat bere mendean jartzeko. Gaurko egunetik begiratuz,
|
zer
esango dugu, ez zela horrenbesterako, antzematen zela bolada hartan euli burua neukala. Baina, jakina, garai bakoitzak berea du, eta konformatu beharra dago.
|
|
|
Beharbada bera bezalako gorrientzat izango zen, beharbada ni edo La Vache bezalako beltzentzat. Auzia erabakitzekotan zegoen, eta Bidanik lehenbailehen erabaki zedin nahi zuen— Harroa ez bada,
|
zergatik
ematen dio izen hori bere buruari. La Vache qui Rit!
|
|
|
Eta bitartean, bera Txapar izan! Eta gainera,
|
zergatik
ibiltzen da beti taldetik aparte. Harroa delako, fanfarroi hutsa!
|
|
|
—Esan dizuet egundoko gerezi jatea egingo genuela gaur —hots egin zuen Rubiok halako batean, beraien azpi asmoak agerian jarriz— Eta lekua?
|
Zer
iruditzen zaizue lekua. Ez al da pelikuletakoa?
|
|
|
" Demonio txoroa! —pentsatu nuen nik— Hik
|
zer
uste duk. Atzo goizean jaiotakoa naizela?
|
|
|
—Baina, Mo!
|
Zerendako
hartu duzua mendeku. Ez duzu on ihurk ere mendeku har dezan bere eskuaz —esan zidan Pauline Bernardettek neska mutil haiek lorategitik desegin zirenean.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, jadanik ukuiluko atean nengoela—
|
Zergatik
ibili presati eta gogotsu banketera sartzeko orduan. Zergatik ez geratu une batez udazkeneko aire fina hartuz?
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, jadanik ukuiluko atean nengoela— Zergatik ibili presati eta gogotsu banketera sartzeko orduan?
|
Zergatik
ez geratu une batez udazkeneko aire fina hartuz. Eta, bide batez, zergatik ez ikusi Balantzategiko nagusi horiek behi gorriekin egiten dutena?
|
|
|
Zergatik ez geratu une batez udazkeneko aire fina hartuz? Eta, bide batez,
|
zergatik
ez ikusi Balantzategiko nagusi horiek behi gorriekin egiten dutena. Nire iritzirako, beharrezkoa da datu bilketa bat.
|
|
|
—Zergatik bereizten gaituzte?
|
Zergatik
egiten dituzte bi talde banketea den bakoitzean?
|
|
|
—Ene lagun on ona,
|
zergatik
pentsua. Balantzategin dagoen belar fin, goxo eta elikagarriarekin, zer dela-eta kamioi etan ekarri behar den elikagai hori?
|
|
|
—Ene lagun on ona, zergatik pentsua? Balantzategin dagoen belar fin, goxo eta elikagarriarekin,
|
zer
dela-eta kamioi etan ekarri behar den elikagai hori. Zenbat kostatzen ote da pentsu zaku bat?
|
|
|
Naturala, lagun, ahal dela gauza naturala jan behar da. Ez dakit Balantzategiko ugazaba andrea
|
zertan
pentsatzen ari den.
|
|
|
Auskalo
|
zertan
pentsatzen ari zen aldian behin salara etorri eta musika jartzen zuen Genoveva. Belar kontuetan ez behintzat, eta are gutxiago behioi gehien komeni zitzaigun elikaduran.
|
|
|
Gainera, Bizkarrokerrek Balantzategin jarraitzen zuen, bizikleta hartu eta bere herrira joan gabe, eta ganbaran ari zen lanean, zarata ateraz bera ere.
|
Zergatik
horrenbeste mugimendu?, galdetzen nion neure buruari. Baina itxoin beharra zegoen arratsaldea abaildu eta gaua etorri arte.
|
|
|
Ahots hura Bizkarroker morroi zaharrarena zen.
|
Zer
egiten zuen ordu hartan Balantzategin. Normalean etxetik eguerdian alde egiten zuenak zein arrazoi zeukan gaua ere bertan pasatzeko?
|
|
|
Ordubete inguru aritu zirela zaldiak kargatzen, hori izan zen belarriek erakutsi zidatena.
|
Zer
kargatzen zuten. Bada, batek zalditik erortzean egin zuen hotsagatik, zakuak, zaku bete beteak.
|
|
|
—Bart gauean,
|
zer
jende mota ibili da Balantzategin?
|
|
|
" Hara, hemen naun, ez dun ezer gertatu. Antiaju Berde eta beste bi hortzaundiak
|
zertan
ari diren kontatu behar didan". Ez, horrela ezin da.
|
|
|
" Mo, denbora puxka bat badaramazu haran honetan, eta oraindik ez dituzu bertako bazter guztiak ezagutzen.
|
Zergatik
ez zara inguruak miatzen hasten. Zergatik ez duzu bilatzen La Vachek aipatutako abioi erori hura?".
|
|
|
Zergatik ez zara inguruak miatzen hasten?
|
Zergatik
ez duzu bilatzen La Vachek aipatutako abioi erori hura?".
|
|
|
Eguraldia ona zen, lekua eder aparta, Balantzategi eta haraneko beste etxe, erreka eta belaze guztiak bere mende hartzen zituena.
|
Zer
gehiago behar nuen ondo bizitzeko. Ezer ere ez, hala iruditzen zitzaidan orduan.
|
|
|
Eta biderik ez badago, horrek esan nahi du nahi adina bide daukagula.
|
Zergatik
ez gara bihar harako gailur hartara joaten. Gustura pasako nituzke egun batzuk hango sastrakan.
|
|
|
—Bihar?
|
Zergatik
ez etzi? —esan nion.
|
|
|
Ukuiluko behi batek esango lukeen bezala, han ez dago ezer, han ezinezkoa da entretenitzea, leku aspergarria da. Eta,
|
zergatik
ez, beharbada egia da ukuiluko behiek mendi mendiari buruz esaten dutena. Gauza gutxi dago goialdeetan, eta bertan bizitzea zotz batekin sua egitea bezalakoxe lana da.
|
|
|
Azkenean, saskirat eman nizun eta errefektuarrera eraman. Eta
|
zer
erranen duzu gertatu zela, Mo. Bada, sutara bota niala ezpal itsusi eta ezdeus hura, eta uste gabe koloriñotako karrak sortu zirela hartatik.
|
|
|
ez erreka bat, ez artasororik, ez belar edo landare desberdineko baratzerik. La Vachegatik ez izatera, ez dakit
|
zer
pasako zen lehen hilabete haietan. Beharbada asperkerian eroriko nintzen, ukuiluko behi makalengandik bereizi nintzenean bezala.
|
|
|
Nolatan urtebete? Denbora hura guztia,
|
zertan
zitzaidan joana. Ez nekien, eta oraindik ere ez dakit.
|
|
|
Nik ondo konprenitzen nuen hori. Nik bere egonezin hura izan banu, auskalo
|
zer
jokaera maltzur hartuko nuen... Konprenitu edo ez konprenitu, ordea, han irauten zuten suaren mihi beltzek, eta gero eta beltzago, gainera.
|
|
|
—Eta
|
zer
! —ekin zidan bat batean La Vachek haserre— Zer inporta dio behi makalei pasatakoak!
|
|
|
—Eta zer! —ekin zidan bat batean La Vachek haserre—
|
Zer
inporta dio behi makalei pasatakoak! Ondo merezia dute guztia!
|
|
|
—Eta historian barrena?
|
Zer
moduz joan zaigu behioi historian? —atera nintzen bat batean— Behin entzun nuenez, gu ez omen gara kobazuloetan pintatutako animalien artean azaltzen.
|
|
|
Akilesek berak ere ezin izan zuen. Orduan,
|
zer
egin dute setiatzaile haiek. Bada egurrezko behi handi erraldoi bat eraiki, Troiako behia noski, eta bere barruan ezkutatu.
|
|
|
Bada egurrezko behi handi erraldoi bat eraiki, Troiako behia noski, eta bere barruan ezkutatu. Eta troiarrek, tramankulu hura ikusiz,
|
zer
egin dute?
|
|
|
Baina harek erraiten dizu ez dela ber gauza. Ez diakizut
|
zerendako
erraiten duen hori.
|
|
|
ni ez nauk ez hemengoa eta ez inongoa.
|
Zergatik
ez joan komentura. Eta gainera, zein segalari ona ematen duen neska honek!
|
|
|
Idatzitakoa errepasatu eta bete egiten zait burua:
|
Zer
izan ote da Genovevaz. Atera ote zuten kartzelatik?
|
|
|
Eta La Vachek?
|
Zer
egiten ote du La Vachek orain?... Galdera asko, galdera gehiegi, eta halere ez galdera denak.
|
|
|
Esate baterako:
|
zer
naiz. Zergatik nago hemen?
|
|
|
Eta hortik nire ikara, Soeur.
|
Zer
pasako da memoriak bukatzen ditudan egunean. Barrukoak zerbaitengatik aipatuko zidan testigantza uzteko kontu hori.
|
|
|
Ederki! —egin zuen berak oihu azenario bati ostiko emanez— Bixtan duzu
|
zer
egin behar duzun. Ez izkriba haboro!
|
|
|
Baina baithako hori plantako bada, ontsa izkribatzeko galtaturen deitzu. Eta
|
zer
egin behar duzu ontsa izkribatzeko?
|
|
|
|
Zergatik
ez naizen nire jaiotetxe Balantzategira itzultzen. Pauline Bernardettek esaten dizkidanak.
|
|
|
—Lagun on ona,
|
zergatik
hainbeste kexu eta purrusti. Zergatik hainbeste nahigabe behi izateagatik?
|
|
|
—Lagun on ona, zergatik hainbeste kexu eta purrusti?
|
Zergatik
hainbeste nahigabe behi izateagatik. Behi izatea gauza handia duzu!
|
|
|
—Zein gutxi dakizun bizitzaz, lagun!
|
Zer
pentsatzen duzu zuk palazioez. Ba al dakizu munduko palazio ederrenei lekurik premiazkoenak falta zitzaizkiela?
|
|
|
Ba al dakizu munduko palazio ederrenei lekurik premiazkoenak falta zitzaizkiela? Ba al dakizu, esaterako,
|
zer
falta zen Versalles-en?
|
|
|
—Bai, lagun on ona, horixe falta zitzaien. Begira
|
zer
ziren palazioak. Itxura, lagun.
|
|
|
Erdiragarriak, lagun, erdiragarriak! Nik ez dakit
|
zer
, baina zerbait gertatzen zaie. Eta gero, badakizu, asko ibiltzen dira teilatuetatik eta hori ezin daiteke serioa izan.
|
|
|
Baina, guztiarekin, egia onartu beharra dago: zaldiak ez daki
|
zer
den ondo lo egitea. Urduriegia da horretarako.
|
|
|
Ez nion ezer ulertzen. Bistakoa zen hizketan ari zela, oso ahots zakarrez gainera, baina taxurik ez nion hartzen, ezinezkoa zitzaidan
|
zer
esaten ari zen jakitea. Zeharo harrituta nengoen, zer ote zen hura, zergatik ez ote nion gizon hari Setatsuari bezala ulertzen.
|
|
|
Bistakoa zen hizketan ari zela, oso ahots zakarrez gainera, baina taxurik ez nion hartzen, ezinezkoa zitzaidan zer esaten ari zen jakitea. Zeharo harrituta nengoen,
|
zer
ote zen hura, zergatik ez ote nion gizon hari Setatsuari bezala ulertzen. Jakina, umea izan eta artean ez jakin munduan hizkuntza desberdin asko zeudenik.
|
|
|
Bistakoa zen hizketan ari zela, oso ahots zakarrez gainera, baina taxurik ez nion hartzen, ezinezkoa zitzaidan zer esaten ari zen jakitea. Zeharo harrituta nengoen, zer ote zen hura,
|
zergatik
ez ote nion gizon hari Setatsuari bezala ulertzen. Jakina, umea izan eta artean ez jakin munduan hizkuntza desberdin asko zeudenik.
|
|
|
Obra bat egiteko ez dago mintzatu beharrik, lana egitearekin aski duzu. Jainkoak Babelgo dorrea ez gorago joatea gogo bazuen,
|
zergatik
ez zizkien aitzur, pala eta pikatxoi guztiak kendu. Nik horixe egingo nuen han egotera:
|
|
|
—Pentsatzen jarrita —hasi nintzen orduan—, ia gauza bera da Babelen gertatua eta Piarresekin gertatua. Zeren, jakina,
|
zer
gertatzen zen Jainkoak hizkuntzak nahastu eta bakoitzari berea eman zionean. Bada, batek" pasa egidak pala" esaten ziola besteari, eta honek aitzurra pasatzen ziola.
|
|
|
Denek ahaztua nindutela konturatu nintzen orduan, eta La Vache qui Riten etsenplua jarraitzea erabaki nuen. Alde batera, zaldiarena ikusi eta neure behitasunaz harrotzen hasia nengoen, eta bestera,
|
zer
ikara eta zer ikaraondo, ez neukan batere ikararik, bueltatu egin nahi nien hortzaundiei pasarazitako memento txarra.
|
|
|
Denek ahaztua nindutela konturatu nintzen orduan, eta La Vache qui Riten etsenplua jarraitzea erabaki nuen. Alde batera, zaldiarena ikusi eta neure behitasunaz harrotzen hasia nengoen, eta bestera, zer ikara eta
|
zer
ikaraondo, ez neukan batere ikararik, bueltatu egin nahi nien hortzaundiei pasarazitako memento txarra.
|
|
|
Harrezkero, askotan galdetu izan diot neure buruari: La Vache qui Ritek deitu zidanean jarritako azal pinpor hura,
|
zergatik
jarri zitzaidan. Mementoak zuen tentsioagatik?
|
|
|
Erabakita nengoen La Vacherekin hitz egitera, eta hainbeste gauza jakin nahi nituen non galdera guztiak pilatu egiten baitzitzaizkidan.
|
Zer
zen Balantzategiko banketeen kontu hura. Nor ziren Antiaju Berde eta bere laguntzaile hortzaundiak?
|
|
|
Nor ziren Antiaju Berde eta bere laguntzaile hortzaundiak?
|
Zer
ari ziren egiten errotan. Arnasa estutzen zitzaidan.
|
|
|
—Beraz,
|
zer
esaten didazu. Gaur errotako horri hautsitako hezurra zure aurrenekoa dela?
|
|
|
—Eta zurea?
|
Zer
moduzkoa da zure barruko ahotsa? —galdetu zidan basoaren eta ilargiaren arteko puntu hartatik atera zenean.
|
|
|
Eta horixe da ulertzen ez dudana.
|
Zertarako
behar da leiho bat holako toki batean. Izarrei begiratzeko?
|
|
|
Baina, jakina, ez izarrak zaintzeko, Antiaju Berdek ez dauka astronomo itxurarik. Pentsa ezazu, lagun,
|
zer
ikus daiteke ondo leiho altu horretatik?
|
|
|
—Zuk jakingo duzu
|
zer
egin —atera nintzaion, ordu arteko errespetuak galduz— Baina orain, segi dezagun gerra kontuarekin eta errota horretan gertatzen ari denarekin.
|
|
|
Nolatan ez nintzen zaldi?
|
Zergatik
ez nintzen zaldi. Edo katu, edo batzuetan beleak inguratzen zitzaizkidan, eta halaxe esaten nion neure buruari, zergatik ez bele, beleek gaizki kantatzen dute baina begira nola dakiten hegan.
|
|
|
Zergatik ez nintzen zaldi? Edo katu, edo batzuetan beleak inguratzen zitzaizkidan, eta halaxe esaten nion neure buruari,
|
zergatik
ez bele, beleek gaizki kantatzen dute baina begira nola dakiten hegan. Eta ea non dagoen hegan dakien behirik.
|
|
|
—Eta
|
zer
nahi duzu nik jakitea! —esan nion— Oraindik ez naiz Balantzategiko ukuiluan sartu ere egin!
|
|
|
—Behi izanda,
|
zer
nahi duzu! —atera zitzaidan, behi izatea ez baitzait sekula beste munduko gauza iruditu.
|
|
|
Ez daude inon, zeren ihes egin baitute, lur barrurantz ihes, gero eta barrurago ihes, eta auskalo non dauden honezkero koldar horiek guztiak, apika lurraren erdi erdian. Eta
|
zer
esan belar artean ibili edo, ibili baino gehiago, irristatu egiten ziren suge eta ziraunez. Edo harkaitz bateko zirrikituan azaldu eta burua tentetzen zuten sugandilez?
|
|
|
Bai, lagun, den denek alde egin dute, eta zu bakarrik zaude hemen, behia dago hemen. Behiak badaki
|
zer
den bakardadea, zer den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari. Bai, behi izatea gauza handia da!
|
|
|
Bai, lagun, den denek alde egin dute, eta zu bakarrik zaude hemen, behia dago hemen. Behiak badaki zer den bakardadea,
|
zer
den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari. Bai, behi izatea gauza handia da!
|
|
|
—Eta
|
zer
, nola aterako gara hemendik? —esan nuen.
|
|
|
Den dena esango banizu, ez zenuke zeure gisara pentsatzen ikasiko, eta ardi makalaren pareko animalia bihurtuko zinateke.
|
Zergatik
ez duzu pittin bat pentsatzen, lagun. Pentsatuz gero, segituan jarriko zara etxerako bidean.
|
|
|
—Zer da hau, ordea!
|
Zer
da hau! Zergatik ez ote nago erabat ikaratuta!
|
|
|
Zer da hau!
|
Zergatik
ez ote nago erabat ikaratuta! Erabat ikaratuta egongo banintz, ez nintzateke hainbeste aspertuko!
|
|
|
|
Zer
esaten ari zen Setatsua. Zer zen otso ipuin hura?
|
|
|
Zer esaten ari zen Setatsua?
|
Zer
zen otso ipuin hura. Otsoak?
|
|
|
—Zer, jango al dugu ala
|
zer
–
|
|
|
Ondo asko gogoratzen zara, bai! Eta ba al dakizu
|
zer
esaten dizudan. Bada, mendea aurrera doala, zu ere aurrera zoazela, den dena aurrera doala, eta ezin zarela mundu honetatik behi arruntak bezala joan.
|
|
|
|
Zergatik
ez naizen nire jaiotetxe balantzategira itzultzen. Pauline Bernardettek esaten dizkidanak.
|
|
|
—Eta
|
zer
da berorrentzat mordoxka delako hori? —esan izango nion nik— Zeren mordoxka edozein gauza izan baitaiteke.
|
|
|
Nondik begiratzen zaion. Gauzak hola,
|
zergatik
ez du berorrek mordoxka hori zehazten?
|
|
|
Erranen duzua txarki begiratzen zutugula?
|
Zer
gogo duzu. Hemendik at juan, eta zulo txar batetan espalda hautsia egoitia?
|
|
|
Jaiotza bera kolpea da. Gogora ezazu, bestela, nola gertatu zen nirea eta
|
zer
arrisku pasa nituen jaio eta berehala...
|
|
|
Halako batean, jaioa nintzela jakin nuen. Ez dakit
|
zer
sentitu nuen, hotz pittina edo haizearen azkura edo soinuren bat, baina, edozein modutara, zerbait berriaren aurrean nengoela iruditu zitzaidan, eta agian mundu honetara etorria nintzela. Ordea, une hartan ez nekien zer animalia mota nintzen, eta ikusi ere ezin nuen neure burua ikusi:
|
|
|
Ez dakit zer sentitu nuen, hotz pittina edo haizearen azkura edo soinuren bat, baina, edozein modutara, zerbait berriaren aurrean nengoela iruditu zitzaidan, eta agian mundu honetara etorria nintzela. Ordea, une hartan ez nekien
|
zer
animalia mota nintzen, eta ikusi ere ezin nuen neure burua ikusi: itsututa nengoen, eta nahiz begiak zabalik eduki, argitasun bat besterik ez nuen sumatzen, aurrean maindire txuri bat jarri izan balidate bezala.
|
|
|
itsututa nengoen, eta nahiz begiak zabalik eduki, argitasun bat besterik ez nuen sumatzen, aurrean maindire txuri bat jarri izan balidate bezala. Ezjakintasun hark, noski,
|
zer
pentsa eman zidan, eta baita irudimena berotu ere komeni dena baino gehiago.
|
|
|
"
|
Zer
ote naiz? —galdetu nion neure buruari.
|
|
|
"
|
Zerena
ote da biguntasun hau? —galdetu nion nire buruari.
|
|
|
" Bada, ez hain palazio ttikia —pentsatu nuen erdi barrezka— Baditu arboladiak eta baditu iturriak. Eta ni,
|
zer
ote naiz. Egunero orraztu eta zepilatzen duten zaldi dotore horietako bat?
|
|
|
Egunero orraztu eta zepilatzen duten zaldi dotore horietako bat? Edo bestela,
|
zer
–Katu iletsua?
|
|
|
—Eta ni
|
zer
naiz? —galdetu nuen.
|
|
|
Bihotza larritua neukan.
|
Zer
animalia mota ote nintzen. Baina, zertan luzamendutan ibili...
|
|
|
Zer animalia mota ote nintzen? Baina,
|
zertan
luzamendutan ibili... Burua jiratu eta jakin egin beharra neukan.
|
|
|
Ni neroni ere ez nintzen oso palazioko, ez nintzen zaldi edo katu, baizik eta behi.
|
Zer
, eta behi izan behar! Animalia itsusia, animalia makala, animalia fama txarrekoa.
|
|
|
Ordea, artean jaioberria izan, eta ezinezkoa egin zitzaidan maldizio zatar bat aurkitzea. Orain izan balitz, auskalo
|
zer
botako nukeen. Seguru Pauline Bernardette hankaz gora jartzeko modukoa botako nukeela.
|