|
2000
|
|
|
Niri ere lanak ematen dizkit
|
zergatik
hori ulertzea. Euskal kulturaren ikuspuntutik, biblioteka nazional bat hil ala biziko arazoa dela esango nuke.
|
|
|
Clifdeneko taberna batean hiru zahar zeuden musika jotzen: garagardoz mozkortzen ari zen andre bat pianoan, osaba Pedroren antz ikaragarria zuen biolinjolea, eta serioagoa zen beste gizon bat azkenik, whistleak eta bohdram izeneko pandero eta danborraren arteko
|
zer
hori joaz. Itzel pasatu dugu.
|
|
|
—Hor dagoen
|
zer
hori ene izaitearen puska bat da, eta ez nago ene puska bat bertzeen eskuetan uzteko prest, bizirik nagoen artean: hilez gero, bai, ene puska guztiak sar ditzakezue kakontzian eta nahi duzuen tokirat egotz...
|
|
|
Harro egon zenuke zeure semeaz! Edo nahiago al zenuen gure dama hauetarik bat aurkitzea zure anaiaren kakategirat joan beharrean... eta sugegorriak, orduan, gure damaren zeraren zeretik zertzea, eta
|
zer
horren ondorez, zera geratzea? —eta azkeneko zera aipatu zuenean (cosita erraiten zion berak bere mintzairan) sabelerat eraman zituen bi eskuak, izorra gera zitekeelako keinua aditzerat emanik.
|
|
|
Bada, ezinezkoa dela komunikazioa gizakion artean. Eta
|
zergatik
hori. Ezinezkoa delako maitasuna gizakion artean; maitasuna ez delako existitzen; debekatua zaigulako maitasuna, jatorriz.
|
|
|
Hortik aurrera, jakina, zorigaitzaren dorrean gora, mailadiz mailadi. Hasteko, kolpe latz haren eraginez, ataxia sendaezin bat, zeinak" erregalo modura ekarri baitzidan gizon egiten nauen
|
zer
horri, barkatu, dale fuego eragiteko behar erreprimiezin bat, behar lotsagarri bat". Negar zotinka hasi zen aitorpen gogorraren ondoren, baina Caterpilar andrearen hitzek sosegu apur bat ekarri zioten:
|
|
|
Nik, inortxori ere esplikazioak emateko gogorik izan ez, eta, irriño bat egiteko indarrak nolabait bildurik, ezezkoa egin diot buruaz (hain zuzen ere bakarrik, isilik eta ilunpetan egon nahi nuen): ezin dut eraman bulegoan edo kalean aurpegi txarra duzula esaten dizutenen zurikeria, lagundu baino gehiago zein makal zauden nabarmendu nahian dabiltzala dirudielako; ezin dut eraman katedral batean zein bakarrik zauden esatera datorrenaren eskuzabaltasuna, onberatasuna, ez dakit
|
zer
hori, halakoek norbera gehiago hondoratzea nahi luketela dirudielako. Ez dakit nola esan...
|
|
|
Ondasun mota desberdinak, langintza bestelakotsuak, giza bizitzaren osterantzeko egoerak, horiek guztiek eskatzen dituzte erregela berezkoak. Legegilearen ahalegina zer arautu eta
|
zer
horren aniztasun eta garrantziari egokitu behar zaio.
|
|
2001
|
|
|
" Atxis bera, sendagillearen iritziz, ez da pozoi bat, baiña oso kaltegarria bai", baieztatzen zuen.
|
Zergatik
hori?
|
|
|
Edukia mezua bera da, komunikatu nahi dugun
|
zer
hori. Edukiak zehazteko momentuan, oso baliagarriak izan dira testu moten inguruan argitaratutako lanak.
|
|
|
Ona izatea zerbaiten dago (gauza edo egitea izan) edo zerbaiten zerbaiterako egokitasunean, ez gizakiagan. Era horretan definituz gero ongia, argitu egin litzateke zer den on eta zer ez den on gizakiarentzat une bakoitzean,
|
zer
hori aztertuz. Horrela balitz zientzia asko lirateke, giza natura aztertu eta gizakiarentzat ongia zer den zehazteko.
|
|
2002
|
|
|
Par." Bata existitzen ezpa da" erraitean, existitzen eztela azaltzen dugun
|
zer
hori, bertzeetan differente dela ez othe dugu erakusten. Ba ahal dakigu zeri buruz dihardugun?
|
|
|
Gorroto eta maite dut.
|
Zergatik
hori, diostazu.
|
|
|
Ahotsa apaldu zuen– Agian, auskalo, agian gure barneko hizkuntza dun. Entzun nahi izaten ez dugun
|
zer
hori.
|
|
|
–Zortzietan? Eta
|
zergatik
hori? –galdetu zuen Irenek.
|
|
|
Hola ikasiko zenuen zuk ere. Eta
|
zergatik
hori. Haragijale deitu nahi ditugun animalia horiek ez direlako guztiak haragijale.
|
|
|
Baina pentsatzen dut Bernardok liburu bat eramango ziola argitaldariari eta honek ikusten bazuen izenburuan" disko" ageri zela, eta aurreko astean inprimategira eramandako beste liburu baten izenburuan" diska" jartzen zuela, editoreak esango zion Atxagari: " Hi, Atxaga, aizak, horko
|
zer
horretan ez litzateke hitz bakarra erabiltzea?". Bueno, gero hobeki pentsatuko zuen eta aurreko astean inprimategira eramandako liburuaren egileari deituko zion, ez Atxagari, eta esango:
|
|
2003
|
|
|
Badago, bai non aukeratu! Eta hor gabiz gero gu
|
zer
hori zabaltzen: euskeraz ez daukagula liburu modurik!
|
|
|
Egia esan, badago, bai, non aukeratu! Ta hor gabiz, gero, gu
|
zer
hori zabaltzen: euskeraz ez dala ezer idatzi!
|
|
|
–etena egin zuen orduan batek daki zergatik– egin behar dut. Ministeriokoa –" egin behar dut" eta" Ministeriokoa" egituren artean, berriz, ez zuen etenik egin, batek daki
|
zergatik
hori ere.
|
|
|
Eta koadroak saldoka saltzen hasi zen Australian. Batek daki
|
zergatik
hori ere. Gero Australiatik kanpora ere hasi zen saltzen.
|
|
|
–Lehenago bai eta harrezkero ez?
|
Zergatik
hori? –bisitariak interesatuaren itxura egin nahi izan zuen.
|
|
2004
|
|
|
Indoeuropar hizkuntzen erasoaren aurretik inguru hauetan hitz egiten ziren hizkuntzen artean »euskara, tartesiera, iberiera, zeltiberiera, eta lusitanoaren artean» ulertzen diren bakarrak euskararen arrastoak direla diozu.
|
Zergatik
hori?
|
|
|
Bere argudioaren indar nagusia azkeneko bi ezaugarrietan funtsatuta ere, ideologiazko eta politikazko aniztasuna?, herren baino herrenago gelditu zaio begi bistan omen daukagun pluraltasuna: Sudupek, begiak lausotzen dizkion
|
zer
hori begien bistatik erauziko balu, ez luke nekerik izango ideologiazko eta politikazko pluraltasun formal horrek eguneroko bizimodu errealean hizkuntzazko eta kulturazko euskaltasunean ia inolako eraginik ez duela ohartzeko. Hau bai dela begi bistan dagoena, zentzu erne guztien adigai.
|
|
|
–A pesar de todo, casi siempre me he resistido en mis escritos a pasar a su lengua. Euskaldunon Egunkaria itxitakoan artikulua erdaraz idatzi izanaren arrazoiak ematen ari zaigu hemen?, considerando con McLuhan, que el medio es el mensaje?. 32 Euskara Euskal Herriaren muina eta gunea baldin bada, euskara bera baldin bada euskal nazio arazoaren gako nagusia, zer baitetaz mintzo gara.
|
Zer
horretan datza euskararen mezu dimentsioa. Euskararen eginkizuna ezin da murriztu zenbaitek hobetsi nahi duen zertaz kontzeptura.
|
|
|
Noski baino noskiago. Beste aldetik, esaldiaren buruan datorren
|
zer
hori,, muturreko nazionalismo, hori alegia, ez dirudi izenlagunik egokiena denik ezkailu batentzat.
|
|
|
Alda ditzagun betaurrekoak euskararen egungo nondik norakoaren zerari so jarraitzeko.
|
Zer
hori ez baitu oraingoak aurrekoak bezala ikusiko. Aurrekoa, kasu honetan, idazle legazpiarra genuen.
|
|
|
Tira, bada. Mitxelenak planteatu digun ildoan, bigarren zehaztapen honetan ere, politizazioaren alde makurra euskara beste zerbaiten mirabe bihurtzean egongo litzateke, beste
|
zer
horrek euskararen beregaintasuna ukatuko balu bezala. Ez dezagun beste ezeren mirabe bihur, eta opa diezaiogun berez zor diogun autonomia eta begirunea.
|
|
|
Uste izan da, hobe beharrez nahi bada, euskararen inguruko auzi mauziak modu eta jarrera normalduen altzoan kokatu behar genituela; uste horrek, ordea, ezer gutxi zuen zuzenetik. Ustekizun horren gibelean oinarrizko gauza bat ahantzi dugu, inondik ere, eta ahanzturak eragin duen
|
zer
hori, berriz, erabakigarria izan: egitura sozio-ekonomikoen sozializazio esparruetan errotzeko ahalmenik ez daukan gure mintzaira nazionala nola arraio utz dezakegu nazio identitateari darion ideologia gaitasunik gabe?
|
|
|
hau da, elebitasun adigaiak eragiten dituen ulerpideak eta nahasbideak argitzeko asmotik. Ez daukat halere itxaropen handirik argibideak aurkitzeko
|
zer
horretan. Izan ere, luzaro gabe ohartuko gara guztiok elebitasunaren kontzeptua zein lanbrotsua den oraindik gure kultura soziolinguistikoan.
|
|
|
Demagun, esaterako, honakoa: Eusko Jaurlaritzari egin dakiokeen kritika horretan bat etorrita ere, eta ez daukat nik noski politika hori zilegitzeko asmorik eta gogorik, ez dut ikusten oso argi dikotomiaren
|
zer
hori zertara datorren. Edota, eremu formaletan egin den inbertsio ahalegintxoa egin gabe, euskarak beti bereak izan dituen esparru ez formal horietara begira jardun behar ote zen bada erabat eta osoki?
|
|
|
Euskaldunaren zabarkeriak eta euskal burgesiaren saldukeriak alde batera utzita, besterik da niri neuri interesatzen zaidan gauza. Egingo nuke, bai, Gimenezi bururatu zaion
|
zer
horretan, berezko senari darion naturaltasun inozoa besterik ez dagoela. Zereko hori, zehazki, zera da:
|
|
|
Hortaz, gizarte ereduaren eta jardunaren inguruko auziek ezin dute kolokan jarri euskaldun abertzalearen nazio ideologia. Erran nahi baita, gizarte ideologiaren izenean nazio ideologiaren balioak auzitan jartzen dituen euskaldunak oraindik ez daukala buruan eduki behar lukeen
|
zer
hori. Alegia, Euskal Herriaren arazoa oroz gain nazio arazoa dela, nazio nortasunaren hil edo biziko afera dela, eta gizarte ideologiaren interesak bigarren mailakoak direla.
|
|
|
Oihal horren josturetan dago josia hizkuntza, baina honek badu, hala ere, nolabaiteko autonomia erlatiboa gainerako egitura eta jarduerekiko. Zertan eta nola antzeman ordea delako autonomia erlatiboaren
|
zer
hori. Zeren, dirudienez, hizkuntzaren estatusa bera aldakorra da, horrek gizarte bizitzan daukan itzalaren arabera.
|
|
|
|
Zergatik
hori guzia. Zergatik gobernuak horrelako ziztrinkeritan ari?
|
|
|
Hiruei dagokie deklinabide berezi bana.
|
Zergatik
hori. Euskeraz eta españeraz, euskeraz eta erderaz ere askotan, lumeroari gagozkiola, gure giza-esperientzia liferenteki agertzen dugulako.
|
|
|
|
Zergatik
hori guzia funtsean?
|
|
|
neskak hainbestetan errepikatu zionez, Prana zen gauza guztietan zetzan energia dinamikoa. Ororen azpian, muinean, zegoen
|
zer
hori; azken funtsa. Indian Prana, Japonian Ki, grekoentzat Nous, druidentzat Nwyvre, Erdi Aroko alkimistentzat Eterra, Txinan Chi...
|
|
|
Alabaina, zergatik jaso horrelako erantzuna, Jainkoa gure egilearen pentsamenduaren erdigunean aurkitzen badugu eta Niaren existentziaren frogapenaren ondoren bera agertzen bazaio lehen ideia argi eta bereizi bezala eta, gainera, Jainkoaren existentzia modu razionalean frogatzen sendo ahaleginduko bada?
|
Zergatik
hori, kontuan badugu Descartesen Jainkoak ez duela ematen oso urrun geratzen denik eliza katolikoak Jainkoari buruz duen adieratik. Arazo honi azalpena aurkitzeko, Descartesek Jainkoari atxikitzen dizkion ezaugarrietan baino Jainkoarengana heltzeko prozeduran eta ezaugarri horien adiera berezian bilatu dugu.
|
|
2005
|
|
|
Musikak asko ematen dizu, dudarik gabe, baina lana eskaini behar diozu; eta alderantziz, zu lanean gogotik jardunik, hark egunero ekarriko dizu zerbait berria: halako batean
|
zer
hori harrapatzeko aukera izango dudala espero dut.
|
|
|
egiten du. Alegia, anatomiak zer dagoen agerian uzten duen bitartean, morfologiak
|
zer
horren esangura adierazten du: morfologiak errealitatea abstraditu egiten du.
|
|
|
Zelan jaiki da hain goiz, baina? Buruko
|
zer
horrek aldatu egin du, agian lo egiteko arazoak ditu. Zelako ideiak, mendira larunbat goizean!
|
|
|
helbide horrek gauza bakarra diosku, Japoniakoa dela. Ez galdetu niri zergatik dabilen buruko
|
zer
hori Japoniako helbide baten bila. Pentsatu dudan lehenengo gauza izan da helbidea mozorrotuta egon daitekeela, baina ez dut uste.
|
|
|
Pare bat bazatozte, aski izango da. Ni egongelan egongo naiz familia zaintzen; bitartean, beste biak gurasoen gelara igoko dira eta armairuan dagoen bitxi kutxatik hartuko dute
|
zer
hori, urrea eta gainontzekoa. Gero herrira jaitsi eta, handik aurrera, Kixmi eta biok arduratuko gara guztiaz.
|
|
|
Ikusgarri honetan, desafio andana bat bazen, eta horien artean, antzerkia euskaraz ematea, baina erdarazko ulermen gako batzuekin.
|
Zergatik
hori. Bereziki iparraldeko errealitatea ikusiz (jendetzaren% 75 ez da euskaraduna), baitezpadakoa da gogoetaren eramatea, eta esperientzia batzuen egitea, publiko zabalari euskal kulturaren ezagutaraztea, eta ahalaz maitaraztea.
|
|
|
Gure arteko autozentsuraz ure aurreko euskal idazleak irakurtzen, aztertzen eta besterengana helarazteko lantegian aritzen garenok irakurritakotik zenbat iritzi eta adierazpide baztertzen dugu? Hobe beharrez, interes handirik ez duelakoan, den dena ez baitago hurrengo belaunaldiei iragaiterik, ala
|
zer
hori, dena delako hori bazterturik xedetzat hartu dugun autore hori, gure arteko historiara, irudi hobearekin igaroko delako ustean. Idazle baten hainbat artikuluri, hainbat jokabideri ez ikusi eginda, irabazi ala galdu egiten du gure tradizioak:
|
|
2006
|
|
|
Gose direla eta boligrafoa nahi dute, ikasi egin nahi dute, eta berriz joaten naizenean eraman nahi dizkiet boligrafo pila bat.
|
Zergatik
hori. Egarria daukate, ikasteko egarria, ikusi egiten dute eta ikasten baldin badute baliabideak izango dituztela, zerbait gehiago eta hobeak izango direla, eta bizitzari aurre egiteko aukera izango dutela.
|
|
|
Egosi elikagaiak lurrunetan: jangaiak beste ezerekin kontakturik ez daukanez, beste
|
zer
horri ez dio zaporedun substantziarik utzi behar eta, horrela, elikagaiak jatorriz zeukan sodio edukia hobeki mantentzen da, hots, gatza eransteko premia arindu egiten da.
|
|
|
Bainaarestian erran bezala, gerla hori ez da nagusiki Espainiarekin edo Frantziarekin, gure barrenarekin baizik. Nola deitu jakin ez eta gatazka erraten dugun
|
zer
hori, funtsean, geure buruarekin, geure ametsekin eta geure ezinekin daramagungerlaren adierazgarririk zakarrena, mingarriena eta basena baizik ez da. Idaztenhasi nintzenetik ari naiz, aldez edo moldez, gerla horren berri ematen.
|
|
|
Bi urte ditugu hilik gabe. Bi urte, borroka armatua, erraten dugun
|
zer
horrek hondar heriotzak egin zituenetik. Azken hatsean dagoelaidatzi nuen duela hilabete eta erdi.
|
|
|
ez dute luzaro irauten. Beharbada, ezinezkoa da hiriak daukan
|
zer
hori atzematea hirian bertan bizi garela.
|
|
2007
|
|
|
Hamarkadatan infekzio jakinak borrokatzeko beren eraginkortasuna ondotxo frogatua zeukaten antibiotikoek jadanik ez dute guk nahi genukeen bezala funtzionatzen.
|
Zergatik
hori. Bakterioei ez dielako inolako, edo garai batean bezainbateko, eraginik egiten antibiotikoen lehengai aktiboak.
|
|
|
Pedagogiazko hezkuntza dagokigu subiranotasunaren aldekoei! Gatazken inguruko estrategiatan garapen iraunkorra esaten den
|
zer
horren ingurukoetan legez zera luke abiapuntu izan: zerk/ zeinek zer/ zein mugatu?
|
|
|
Nik ez dut funtzio sozial hori baztertzen, dantza taldeekin, festetan, dianetan... jotzen dut oraindik. Baina ez dut
|
zertan
horretara mugatu. Zerbait adierazi nahi nuen eta horretarako nire bidea egin nuen.
|
|
|
erromatar denborako hilarri zizelkatuak, latinez idatziak baina euskara aztarren garbiekin, hain justu ere akitaniarren lurrean azaldu dira, baina ez baskoien eremuan.
|
Zergatik
hori. Agian, lurralde horretan zegoelako hiri multzo handiena ere Novempopulania zeritzana.
|
|
|
|
Zergatik
hori?
|
|
|
Askotan Hegel-en mania bat den eskema dialektiko triadikoa, doi doi aplikatzen da hemen: Esparta izpiritu indiferentziatu, monolitiko, afrikar samarra; antitesia Tebas, subjektibitatea eta
|
zer
hori afektiboaren, barnekorraren nagusitasuna (liriko greko handiena Pindaro, tebastarra da); Atenas bion arteko kontraesanaren gaindipena eta sintesia, aldi berean ipar eta hegoa, ekialde eta mendebalde grekoena, Grezia osoarena hitz batean542.
|
|
|
Herri honetan pertsonalitatearen originaltasuna gailentzen da; berekitasun hori, ordea, naturala da, tolesgabea, bere pentsaera eta nahieratik dariona. Hemen bakoitzak bere buruak sostengatua egon gura du, eta bere berekitasunetik nahi du
|
zer
hori orokorrarekin harremandu. Horregatik askatasun politiko ingelesak gehienbat pribilegioen forma du, tradizioena, eta ez gogoeta orokorretatik jalgiriko eskubideena.
|
|
|
Ingelesa bere nazioaz harro dago; dena den, harrotasun horren oinarrian kontzientzia hauxe dago, bakoitzak bere berekitasuna osoki gorde eta heda dezakeela Ingalaterran.
|
Zer
horrek orokorrera joera izatea, baina orokorrarekiko harremanetan norbere berekitasunari eutsiz, hori da ingelesaren merkataritzarako zaletasunaren arrazoia548.
|
|
|
Eta gorabide hori Hegel-en azalpenean kasik herriz herri igotzen suma genezake: italiarren dohain naturala intuizio sentigarria da; espainolena hausnarketa; frantsesarena adimen zoli eta bizia, eta arrazoimen bat noizbehinka berezko tximistaz bezala jeinutsua (baina oraindik ez, hausnarketaria?) 551 Ingelesari intuizio intelektuala dagokio, eta
|
zer
hori razionala, berak, orokortasun forman baino hobeto, partikularrean atzematen du (horregatik Hegel-en gardiz poeta ingelesak hagitz bikainagoak dira filosofoak baino: aiurri nazionalean dago).
|
|
|
merkatuko azterketak egiten ditugu, kontsumitzaileen joeren nondik norakoa aztertzen dugu, e.. a. Hortik aurrera, elikagai jakin bat nola bideratu behar den azaltzen diegu, hau da, elikagai horren ekoizpen ziklo guztiak nola garatu eta nola ikertu esaten diegu, laborategian probak egiten ditugu, proba pilotuak ere egiten ditugu eskala txkian, hau da, elikagaiaren industri prozesu osoa sorberritzen (1) dugu eskala txikian, eta azkenik, prestaketa faseetara igarotzen gara, produktua baliozkotzeko azken urratsa horixe izanik. Batzuetan, kontsumitzaileek eurek deitzen digute, produkturen baten kalitateaz duda egin dutelako, edota nolabaiteko zalantza sortu zaielako, eta orduan dei egiten digute, eta guk pixka bat lasaitzen ditugu, gaur egungo sukaldaritzan nagusitu den kontzeptu berria zertan den azaltzen diegu, jaki aurrez prestatuei buruzko informazioa ematen diegu,
|
zeren alde
horretatik ez baitago dudarik elikagai guztiak noizbait iraungitzekoak direla, e.a., e.a. Orduan, guk haiek lasaitzen ditugu, berme eta espezifikazio guztiak betetzen dituzten produktuak direla berresten diegu.
|
|
|
Beste maila batean adierazki bat da, ideia bat.
|
Zer
horri dagokion bezainbatean, mendi deitu ala monte deitu, aukerakoa da, alegia, mendiaren zerizanak ez bata eta ez bestea eskatzen du1166 Adierazkia edo ideia ere hein batean aukerakoa da, hots, «geuk bereizi dugu, geuk sortu eta mugatu dugu, ez mendiek»1167 Non bukatzen da muinoa eta hasten da mendia? «Adierazkien arteko mugak logikoak ez diralako, aukerazkoak baizik»1168 Mendiaren ideiarik gabe bizi liteke:
|
|
|
Pentsamendua berdin ebakia dago hiruretan, hizkuntz zati adierazketariak ezberdinak dira. 2) «Atomo» berbak jatorriz zer ere bat zatiezina esan gura du; gaur badakigu
|
zer
hori zatigarria dela, eta atomo esaten jarraitzen dugu (kontrarioa pentsatuz). 3) Askotan ideiak azaltzeko hitzak falta zaizkigu (pentsamendua badago, hitza ez).
|
|
|
Adibide batekin hasiko gara: horko
|
zer
hori ikusten dut eta hori zumar bat da; hau da, zumar bat ikusi dut (a) eta hori zumar bat dela aditu edo ulertu dut (b). Zer gertatu da?
|
|
|
esateko zailtasunak atzo bertan arte), kontzeptuen sistematizazioak, definizioak egiteko sistema, eta abar, forma linguistiko grekoak emanak direla. Giza esperientzia oro organizatzen duten apriorizko kategoriak, hau da, zerbait zer den definitzeko eta
|
zer
horri buruz zernahi predikatzeko modua, unibertsoa ezagutzen eta ordenatzen diharduen pentsamenduaren azkeneko forma omenak, grekeraren formak dira zehatz mehatz589 Benveniste k erakusten du nola Aristoteles-ek, pentsamendu huts unibertsalaren analisi logiko eta ontologiko errotikoa egiten zuelakoan, ez duen besterik egin bere egunoroko hizkuntza arruntaren analisia baino. Gauzatzat hartu duena, bere hizkuntza zen.
|
|
|
Objekzioak, hala ere, zutik dirau. Zertan doi doi datzala, uste du edo pentsatzen du zakurrak, zerbait horko zer horixe izatea, alboko leku eta inguruko edozeren diferentzian; edo ahor dagoen
|
zer
horretan, zertan datzala hori arbola izatea (arbolatasuna)?
|
|
|
Beraz, esan genezake pentsamendua propioki pentsamenduaren pentsatzea bezala hasten dela, garuneko (erre) presentazio jarioaren («pentsamendua 1», pasiboa) ebaketa eta hausnarketa gisa alegia («pentsamendua 2», aktiboa). Bestetik, hausnarketa ez da posible zer hausnarturik gabe, eta
|
zer
hori pentsamenduari, sentsuetatik datorkion inpresioen errekak bakarrik eman ahal dio: pentsamendurik ez, aurretik sentsuetatiko materiala gabe (kasu, baina:
|
|
|
Ezagutzaren azken oinarria sentsuak balira. Condillac-en jarraitzaileek eusten duten bezala, «Ideologoek»?, ezagutzaren azken oinarri unibertsalki berdinik, nonahi eta betiko ziurrik ez legoke; hots, ez legoke zientziarik. Sentsuetatik datorkigun informazio guztia, horrela, bakoitzaren arabera baldintzatua denez gero, ziurtasuna, ordea,
|
zer
hori denontzat baldingabekoak behar duenez bermatu, ezagutza edo zientziaren azken fundamentuak sentsurik gabeko edo sentsu datuetatik aparteko elementuetan etzan du, haiei ziurtasunaren zimentua emateko: hots, esango du Kant-ek, adimenaren «berezko kontzeptu» edo forma unibertsaletan, innatoak horiek, unibertsalak.
|
|
2008
|
|
|
Eta honi gehitu behar zaio atzizkidun hizkuntza dela. Adibidez," Bilbora joan naiz zergatik erosketak egin behar nituen";
|
zergatik
hori lako atzizkiaren ordez erabiltzearen joera hizkuntza atzizkidun guztietan eman da, gurean izan ezik. Honek guztiak zaildu egiten du erabilera gazteen artean.
|
|
|
Ez du izan nahi, ez da kontsumo literatura. Egia da, esaldi batzuk korapilatsuak izan daitezke(" urteek bainoago urteetan ikusiek ematen duten, eta eskarmentua esan ohi zaion, argitasunaren eta etsipenaren arteko
|
zer
horrek aurki esan zion belarrira ez dagoela lor daitekeen guztia lortzea baino garaipen handiagorik"), baina uste dut zail erraz dikotomiatik harago, Garziak islatu nahi zuen giroak eskatzen duela halako idazkera jasoa. Thomas Mannek ere ez zuen Herioa Venezian arrandegiko hizkeran idatzi; Itzalen itzaleko Italiak dotorezia eskatzen du, hortik prosa landua.
|
|
|
Gero konturatzen zara mina ez dela benetakoa. Mina mezu bat bezalakoa dela, gorputzaren ahotsa, esaten dizuna, kendu hortik eskua,
|
zer
horrek erre egin zaitzake?. Baina gero arrazionalizatzeko gaitasuna daukazu.
|
|
|
Gurasook bilera dezente egin genituen zuzendariarekin. Asaldaturik zeuden asko, haurrak heriotza zer den jabetzeko haurregiak zirela eta; lastima zela hiltzea, baina haurrek ez zutela
|
zertan
horren parte izan. Haurrak eskolaz aldatzeko mehatxua ere egin zuten batzuek.
|
|
|
Munduko beste edozein herri zapalduren lekuko eta isla izan zitezkeen bi biak. Badute, beraz, aldeak alde, berdintzen dituen
|
zer
hori, euskal etxearen gelak zenbat izan behar duten erabakitzeko orduan elkarren artean ados jartzen ez badira ere.
|
|
|
Horiek horrela, euskalduntasunaren
|
zer
hori zein neurritan izan liteke euskal aberriaren oinarrizko eta halabeharrezko faktore. Ansolaren erantzuna ezezkoa izan da, ikusi berri dugunez:
|
|
|
Zergatik hartzen dugu euskaldunok, gure gauzatzat? euskaraz egina ez den
|
zer
hori. Zergatik eten da euskal hizkuntzaren eta euskal pertsonaren edo gauzaren arteko kidetasuna?
|
|
|
zertarako behar du euskal herritarrak bere nazioaren askatasuna, askatasun horrek euskaldun izateko askatasunik bermatzen ez badio? Zertan datza izan ere askatasunaren
|
zer
hori, herri honetan aske izatea euskaldun izatea ez baldin bada. Eugenio Etxebesteren ondoko hitzon mezua uste dut gure galderen zentzu bertsukoa dela:
|
|
|
Hala ere, proiektu hura Pirinioen hegoaldekoei zein urrun geratzen zitzaien argi adierazi zion: «la Revista Euskara de Berlin, [está] condenada á no tener suscriciones por este país mientras sea lo que es... »266 eta
|
zergatik
hori? «porque la Revista de los Sres.
|
|
|
Zer eros dezakegu beste nonbait? Zertarako arraio erosi alferrikako
|
zer
hori?
|
|
|
–Eta
|
zergatik
hori?
|
|
|
–
|
Zergatik
hori?
|
|
|
Ez dut ulertzen zerk lotzen duen aita amari. Tragedietan dena idatzita dagoela ageri da, besteekiko maitasuna barne,
|
zer
hori jakiteak, beraz, ez luke ezer azalduko, Barrutiak esanen lukeen bezala, bizitza izan badela baino ez, baina, hala ere, lasaitu eginen ninduke zerk lotzen duen aita amari jakiteak. Zerk, Barrutia aita amari?
|
|
|
Ez omen dago bizi guztia hutsetik edo zerotik hasten pasatzerik. Eta, bien bitartean,
|
zer
hori baino ederragorik?; gauzak behar bezala sentitzeko, zer egokiagorik? (Huts hutsetik ere ez:
|
|
|
• Eta
|
zergatik
hori eginen didak, hire laguna naizenaz gero?
|
|
2009
|
|
|
Horretarakoxe, mutilak! Panaderua atarian itxi joat lehenengo, gero medikuagaz berba egin joat, eta panaderuari gora igoteko esan... eta, nahitanahiez,
|
zer
hori emoten hasi jakozanean, hanka egin joat otzarakada honegaz. Zer deritxazue?
|
|
|
|
Zergatik
hori?
|
|
|
|
Zergatik
hori, fede handia behar delako, akaso, horrelako programa bat egiteko?
|
|
|
Oinarrian ez legoke besterik begiz begi sentsuen hautemapen pasiboa eta horien objektu naturala baino (materiala), gizakiaren kanpoko ala barrukoa. Ezagutza objektiboa, orduan, suposatzen da,
|
zer
hori bere izate berezkoan atzematean datzala, ezagutza subjektiboa ez bezala, edo hobe objektuarenganako hurbilketa partikularrak, ez zinez ezagutzak, ez bezala, direla espekulatiboak, poetikoak, etab.
|
|
|
horrekin zer ulertzen dugun zehazki.
|
Zer
horrek balioa bere baitan du, testuinguru handiagoari erreferentziarik gabe. Bere baitan zentzuz betea ageri da.
|
|
|
Zer da fededun izatea, zer fedegabea... Eguneroko gure gogoetetan ez daukagu
|
zergatik
horri inportantziarik eman, baina mendebaleko kultura zer den apur bat aztertzen duen edozeinentzat ebidentea da: kulturalki greko erromatarrak gara errotik!
|
|
|
Harriarekin ere (maiz engainatu egiten baikara zentzu komuneko sinpleak diruditen gauzetan): hor gure aitzinean dagoen
|
zer
hori, zerbait izan edo existitu, guregandik menpegabeki egiten da (gizakia existitu baino hagitz lehenagotik). Baina hori konkretuki zer izan, harria alegia, zertasun hori, gizakiaren sentsu eta garunetik, hauen eboluzioaren historiatik eta oraingo gure ezagutzako fakultateetatik, eta harria, lurra, zura, etab., bereiztea komenigarri ikusi duen esperientzatik menpe dago.
|
|
|
–Ala zure, ez dakizun
|
zerk
horrek. Kelly izan dadin nahi du.
|
|
|
Baina okerrak zuzentzea gizontasun kontua ere bada, eta nik, orain eta hemen, zuzendu egin nahi dut gaizki egina, eta, barrutik hats hartzen zuela eta ahotsa ozentzen, erantsi zuen?:
|
Zer
horretarako hobe, baina, Gabinori orbetarren adorearen merezimenduzko domina zintzilakatzea baino! Zatoz, Gabino.
|
|
|
–Atzo hitz egin nuen Nazariorekin eta Nazariok arrazoi du:
|
zer
hori? –eta orduan, Reginari zalantza etorri zitzaiolako edo, hurrengo hitza esan ez esan, isilune bat zabaldu zen, Reginak berak bizpahiru segundoren buruan hautsi zuena?:
|
|
|
–eta orduan, Reginari zalantza etorri zitzaiolako edo, hurrengo hitza esan ez esan, isilune bat zabaldu zen, Reginak berak bizpahiru segundoren buruan hautsi zuena?:
|
Zer
hori etxeko sagar ustela da, eta beste sagarrak ustelduko ditu, neurririk hartu ezean.
|
|
|
isilduko zituenik: zergatik hau,
|
zergatik
hori, zergatik hura, eta, batez ere, zergatik, zergatik?; amaren kasualitateen inguruko argudioei buruz, gainera, urrunago zihoan Damaso, ausaz: zeren berak onar baitzezakeen kasualitatea zela liztor batek Rakeli zizt egitea, edo haurra erori zèn mementoan izeba Ernestina gelan ez egotea, eta Adari besoetatik erortzea; bide hartan barrena, baina, guztia zen kasualitatea, gertatzen zèn gauza bakoitza bakarra baitzen milaka eta milaka, infinitu?
|
|
|
–
|
Zertaz
hori?
|
|
|
Ez eta Jabetza Erregistroa kontsultatu ere, higiezina kargarik gabe dagoela egiaztatzeko, erosleari ezin dio jakinarazi jabari publikoko lurretan eraikita dagoela. Salerosketa izapideak egiten diren notarioak ere ez du
|
zertan
horren berri eman. Horren ondorioz, pertsona batzuek etxebizitza bat erosi dute hondartzaren, dunen edo labar baten ondoan, eta, handik gutxira, bizilagunek horren berri izan dute, edo jabegoa benetan berea ez dela jakinarazi dute.
|
|
|
baxua eta bateria.
|
Zergatik
horren gutxi agertokiaren gainean?
|
|
|
|
Zer
horretan Frantzian egin eta egiten ari diren greba orokorrak zabaltzeko ereduak dira. Horregatik antolatu du Zutik ek hitzaldi hau, CGTko sindikalista frantses batekin, eta aldi berean Alderdi Antikapitalista Berriaren militantea:
|
|
|
Teorian edozein gorputz ataletan ager daitekeen arren, buruko ile larruan agertu ohi da normalean, eta ume txikietan gehienbat.
|
Zergatik
hori. Pertsona helduok izerdian eta sebo jariakinean botatzen ditugun eta dermatofitosietatik babesten gaituzten substantzia bigun batzuk ez dituztelako jariatzen haurrek.
|