|
2000
|
|
|
Adibidez, nazioarteko izenak zergatik esan behar dira erdaraz bezala, jatorrizko izena hobesten baldin bada?
|
Zergatik
esan behar dugu Anberes Hegoaldean eta Anvers Iparraldean, berez, Antwerpen denean? Ñabardura dirudi, baina dirudiena baino larriagoa da.
|
|
|
Egia latza da, baina" euskañola" nagusitu zaigula esanez gero, batzuk minduta bezala sentitzen dira. Adibidez, nazioarteko izenak
|
zergatik
esan behar dira erdaraz bezala, jatorrizko izena hobesten baldin bada. Zergatik esan behar dugu Anberes Hegoaldean eta Anvers Iparraldean, berez, Antwerpen denean?
|
|
|
Baina, hura gertatu bitartean, itxarotea egokitzen zitzaion, hainbat neurri hartzea. Ezin joan zitekeen bulegora, noski, are gutxiago amarengana edo arrebengana edo lagunengana;
|
zer
esan behar zien?: " Kaixo, Brown naiz, edo zure semea naiz edo zuen neba edo zuen adiskidea...".
|
|
|
Zer onura ekarriko zidan salaketa horrek?
|
Zertarako
esan behar nien aurkezle zein ikusle astazakil haiei hiena hura ez zela hienaz mozorroturiko gizaseme bat, bene benetako hiena bat baizik. Merezi al zuen orain xehetasunak zehatz mehatz azaltzen hastea?
|
|
|
Ez nien noski gainerako gonbidatuei ene beldurren berri eman.
|
Zer
esan behar nien, gainera. Mozorroak ezkutuan bezala elkar trukatzen zituztela?
|
|
|
askotan oroitu izan naiz hamalaugarren atalaren buruan ageri den Tralala lala aipu edo horretaz: orduko euskaldunontzat edukirik gabeko, ia Tralala lala soila, baldin bazen gure tradizio osoa,
|
zer
esan behar ote nuke gaur?
|
|
|
Guztiaz ere, beren egotemodu hura ez zitzaion Xani egokia iruditzen:
|
zer
esan behar zuten besteek, eurak hantxe geldirik, ari zirela ikusita. Gari belarrian ari zitzaion:
|
|
2001
|
|
|
mi, mis, tu, tus, nuestro, nuestros; mon, ma, mes, ton, ta, tes, notre, nos; nire, hire, gure. Badirudi alde hauek guztiek, jabetza, kontzeptu ezberdinak adierazten dituztela.Zergatik erabiltzen dira askoz gutxiago euskaraz inguruko hizkuntzetan baino. Ha venido mi hermano itzuli nahi dugunean,
|
zer
esan behar dugu anaia etorrizait, anaia etorri da ala nire anaia etorri da. Eta zergatik erabiltzen dugueuskaraz plurala, gaztelaniaz singularra erabiltzen den tokian?
|
|
|
Azken batean, ni emagaldu bat besterik ez nintzen eta nolatan hurreratu behar nintzaion?
|
Zer
esan behar nion. Eta nola aurkeztu behar ninduen emaztearen aurrean?
|
|
|
Hitzetan kontzentratzen saiatu da.
|
Zer
esan behar dion eraztuna erakustean. Barkatu, anbulantzian aurkitu nuen hau eta, zera, zurea da ezta.
|
|
|
Lasai, maitea. Badakit
|
zer
esan behar didazun.
|
|
|
Ahoa betean eralgitzen baditugu goresmenak, zer geldituko zaigu egiazki goragarri den idazlan batezko iritzia azaldu behar dugunerako?
|
Zer
esan behar dugu orduan? " Goi gorengo  irakurgaia, berebizikoa, aparta, txanbelina"?
|
|
|
Zertaz ari garen jakin behar dugu, beraz, aurren aurrenik, eta horretarako, esan bezala, testuak
|
zer
dioen behar dugu jakin, bestela esan, bere sortzetik ahalik eta hurbilen finkatu. Bada horrelakorik franko euskal literaturan.
|
|
2002
|
|
|
Egia da zuk esaten duzuna Jon. Izan ere,
|
zer
esan behar da. Liburu hau ona da edo txarra da.
|
|
|
Komisaldegian, polizien eskuetatik iragan ondoren, hauek forensearen aurrean
|
zer
esan behar duen kontuan hartzeko esaten dioten atxilotuari, neurtzeko, berauek ondoan baitaude. Atxilotuaren segurtasun eza hainbestekoa denez, atxilotuak forensea bera egiazkoa ote den zalantzan jartzen du.
|
|
|
TATen ustez joera hau oso normala da. Polizi onaren rola jokatzen duenak, epailearen aurrean
|
zer
esan behar duen azaltzen dio hitzez hitz atxilotuari. Gainontzekoan, libre geratuz gero, berriz etorriko dela mehatxatuz agurtzen dute.
|
|
|
–Eta ez al diogu zer edo
|
zer
esan behar Sarari, Leireri buruz. Komunikabideek noiznahi zabaltzen baitituzte hiesari buruzko berriak, eta susmo txarrak izan ditzake...
|
|
|
|
Zer
esan behar didak, JR?
|
|
|
|
Zer
esan behar hidan?
|
|
|
Eta nik han zer egin behar dugun jakin nahi nuke. Zertara goazen, nik
|
zer
esan behar dudan.
|
|
|
Ez nuen ikusitakoa inorekin partitzeko ez kemenik ez barrenik.
|
Zer
esan behar nion. Nola jarriko nuen hitzetan artean neureganatu gabe neukana?
|
|
|
|
Zer
esan behar niean, nik ez nian ezer ikusi eta.
|
|
|
" Lasai dago, bai?, eta ez dezagun guk larritu orain. Gainera,
|
zer
esan behar diot nik?". Amak, gogor bereari:
|
|
|
Horregatik ez dugu zuzentzen neurri handi batean, kontu horietan euskara bera egiten ari garelako gure eguneroko jardueran oraingoz, erabileraren erabileraz eta nekea dela neke. Lana izango dugu hor zuzenketak bideratzeko orduan, guk geuk ez badugu argi
|
zer
esan behar dugun eta idazle bakoitzak, hiztegi bakoitzak edo itzultzaile bakoitzak, nork bere proposamena egiten badu norberaren iritziak agintzen baitu beti holakoetan. Eta hemen eguneroko gauzak aipatu ditut, bazterrean utzirik umeak euskaraz gehien erabiltzen dituen hitzak, hezkuntzako liburuetan ageri direnak, hain zuzen ere.
|
|
2003
|
|
|
Baina argi daukat gero aukeraketa ez dela hain kontzientea. Jende batek zer edo
|
zer
esan behar du beti. Baina bertsolaritzak ez du ematen etengabe aritzeko tesi doktoralak idazten.
|
|
|
Gurasoak ez dira horren errudun, azken batean haiek ez dira hemengo problematikaren jabe. Baina
|
zer
esan behar dugu euskal autonomi erkidegoan dauden aholkulari prestuez?. Sarri entzuten dugu komunikabideetan erkidegoko eskola publikoari egiten zaizkion laudorioak.
|
|
|
Eguerdi aldean ere antzeko zerbait gertatzen da, batek ez baitaki zehazki
|
zer
esan behar duen, egun on edo arratsalde on. Alabaina, nahasketa horrek nahigabetu baino gehiago poztu egin ninduen.
|
|
|
Oso obsesionatua ibili da Jonekin autobusarena gertatu zenez geroztik, horregatik ez du ezer komentatu nahi izan. Gainera, aspaldian ez badu ezer esan horrelakoak gertatu direnean,
|
zergatik
esan behar zuen oraingo honetan. Jon kanpoan dagoelako?
|
|
|
Garai batean ez zenekien
|
zergatik
esan behar zion kristo guztiari aita edo senarrik gabeko familia zela zuena, baina gero konturatu zinen horretaz harrotu egiten zela, auskalo zein kurrikulumaren parte esentziala  balitz bezala. " Hau Unai da, nire gizona", esaten zion edonori ezagutu berritan, eta besoak sorbaldetan jartzen zizkizun, estu estu, zenbateraino zineten familia perfektu bat erakutsi nahian.
|
|
|
Neure larruari eusten nahikoa lana nuen. Eta bisitariari,
|
zer
esan behar nion ba?
|
|
2004
|
|
|
Nik ez dut horren azalpenik emango, ez dut emango ez diot harrapatzen eta. Logika bat baleuka esanen nuke, baina
|
zer
esan behar dugu, denak arrunt nazkatuak gaudela eta orduan horregatik jotzen dugula futbolera. Eta zergatik ez saskibaloira?
|
|
|
Mutil bizartsu ezezagun hura han ikusteaz harriturik eta
|
zer
esan behar ote duen jakin nahirik, bat batean isiltzen dira guztiak eta aho zabalik gelditzen dira.
|
|
|
–
|
Zer
esan behar didak, ba, zer?
|
|
|
Azkenean ni ere urduri jartzen ari nauk. Ea,
|
zer
esan behar didak?
|
|
|
Euskaltzaleak euskararekin daukan loturan ideologia esplizitua omen dago. Hori onartuta,
|
zer
esan behar genuke erdaldunak erdararekin daukan lotura atxikimenduari buruz. Lotura hori berezkoa dela, naturala, inolako esanahi eta izari ideologikorik gabea?
|
|
|
Entzuidazue
|
zer
esan behar dizuedan.
|
|
|
|
Zer
esan behar diguzu, ba?
|
|
|
Ongi dio bukatzeko: " Gaurko erresumetan nazio hizkuntzaren nahi ta ezko irakaspena gertatzen danean,
|
zer
esan behar da. Instituzioen menpean dagoela hizkuntza, hertsiki loturik?
|
|
|
|
Zer
esan behar nion. Bera ni baino nagusiagoa zen, horretan ez zegoen dudarik, baina oso ipuinzalea ere bai nire aldean.
|
|
|
Jexus Mari garuna arakatzen hasi zen. Maria izenak zer edo
|
zer
esan beharra ziola bazekien, baina hala ere...
|
|
|
" Zer esaten ari zara...?" Txapela erantzi zuen osabak;" ba, on Eladiori bihar hamabitan, esan diot ordua.
|
Zer
esan behar diot orain?"
|
|
|
Ane izango zuan... Eta,
|
zer
esan behar zian?" Dimasek ikaragarri zabaldu zuen ahoa. " Atzo ere firin faran ibiliko hintzen."
|
|
|
Falangistak zituan. Ama eta izeba, aitaren arreba eta amona ere bazegoan eta, ez zekitean haiek
|
zer
esan behar zen, ixil ixilik gelditu zituan. Jatekoa eskatu zitean, amak arrautza batzuk jarri zitian egosten, halako batean tximiniatik behera tanka!
|
|
2005
|
|
|
Baina
|
zergatik
esan behar zuten gezurra Bob Geldof eta Bonok? «Make Poverty History» kanpainako arduradunetako batek dio egomania eta ezjakintasun kontua dela.
|
|
|
Junkal zuzendariak hori jakin du, eta Karmelerekin hitz egitea erabaki du.
|
Zer
esan behar dio Junkalek Karmeleri. Nola jokatuko du Junkalek Karmelerekin?
|
|
|
–Prest nagok gehiago ezin dugula egin onartzeko, baina besteen aurrean amore eman beharra ere...
|
Zer
esan behar diegu senideei?
|
|
|
–negarra irten zitzaion begietatik eta zotinka hasi zen; patrikatik mukizapi zuri bat atera zuen, hurrupaka eta zotinka– Barkatuko didazue, baina Fernando, nire seme bakarra, orain hamazortzi hilabete desagertu zen eta geroztik ez dut haren berririk izan. Zure senarrari –mukizapiari eusten zion eskuarekin seinalatu zuen arrebaren bularra– eskatu nion azaldu ziezadala
|
zer
esan behar zidan Fernandori buruz, baina berak ezetz eta ezetz, nahiago zuela aurrez aurre esatea, nik horrenbeste merezi nuela esan zuen, eta horrela, berak deituko zidala agindu ostean, eskegi egin zidan.
|
|
|
–Eta zergatik gara etxekoak azkenekoak jakiten?!
|
Zergatik
esan behar diote ama bati kanpokoek, semearen nobiak adarrak jarri eta beste batekin joan zaiola?
|
|
|
Mateo apur bat aztoratuta gelditu zen don Juanen errietarekin; ez zekien
|
zer
esan behar zuen. Apur bat beldurtuta zegoen.
|
|
|
Batzuetan jo egiten du telefonoak. Amak esan zidan
|
zer
esan behar dudan telefonotik. Hiru gauza esan behar ditut nik telefonotik.
|
|
|
Sustoak zuri eta zurbil utzi gintuen. Zena zela, zer edo
|
zer
esan behar nuela pentsatu nuen, oraindik dar dar nengoela ez nabaritzeko bederen.
|
|
|
–Mesede handia egingo zenidakete, jarraitu zuen Adelak?. Juliorena ahaztu nahi dut, eta berdin atearen beste aldean aurrez aurre dagoen etxebizitza hutsa; ez dut pentsatu nahi
|
zer
esan behar diodan bihar eskolara etorriko den ordezko maistra berriari... Gera zaitezte, mesedez.
|
|
|
|
Zer
esan behar nion. Beste mutil batekin oheratua zela bota izan balit, seguru asko ahotik sua zeridala hitz egingo nion, eta tximistak harturik alde egingo nuen handik, bera kai muturrean bakarrik utzita.
|
|
|
Eta euskaraz hasi zitzaidan, eta gero haserretu egin zen aksionmanarekin ari nintzelako, eta begiratzeko esaten zidan. Baina banekien
|
zer
esan behar zuen. Azkenean esan nion berak ere ez zekiela, eta orduan gehiago haserretu zen.
|
|
|
Tabernara gindoazela galdera txarrantxaduna egin zidan," Ezagun batzuek galdetzen zidatek noizean behin semeaz, zertan egiten duen lan...
|
Zer
esan behar zieat?". Nik ere ez nekien nola erantzun, ez neukan nahikoa haize oraindik neure burua idazletzat aurkezteko eta milaka lantxo xikin egin behar nituen idaztearren, idazlea izan nahi nuen.
|
|
|
Atea isilka zabaltzen zutela nabaritu nuen, zutitu egin nintzen. Ez nekien
|
zer
esan behar nuen, berdin zitzaidan zigortzen baninduten ere. Kalerako jantzian zegoen arreba.
|
|
2006
|
|
|
|
Zer
esan behar diguzu promozioari buruz. Zakurraren biolina hari ere?
|
|
|
Has zaitez han kantuan!
|
Zer
esan behar duzu, Jainkoa ona dela. Giro bero beroa dagoela?
|
|
|
–Eta
|
zer
esan behar dut nik orain. Ameeen?
|
|
|
Teledendaz ahaztu eta irakurtzen aritu nintzen, eskaileretan hotsa sumatu bezain laster jaisteko. Apur bat pentsatzen jarrita, ordea,
|
zer
esan behar nion. Banekiela txibatoa ez zena?
|
|
|
|
Zer
esan behar nion? " Ez, ni toxikomanoa naiz, oraintxe utzi diot zaldiari"?
|
|
|
Nora joan ote zen?
|
Zer
esan behar nien galdetuz gero?
|
|
|
Ezertxo ere ez.
|
Zer
esan behar nien. Ez neukala pentsatzeko ere indarrik?
|
|
|
Ez nuen paper  muturrean ageri ziren kaleetako bakar bat ere ezagutzen, eta ezagututa ere!, zakuak garraiatzekorik gabe, zer egin behar nuen? Zakuak bizkar gainean banan banan garraiatzen hasita ere, buruhausteak, ez nekien-eta
|
zer
esan behar nien bezeroei edo zerbait kobratu behar nien ere.
|
|
|
|
Zer
esan behar nion. Kulpa ez zela nirea?
|
|
|
Atzerritar bat nintzen Parisen, arrotz aleman bat, artean ez zen astebete Alemaniak Polonia inbaditu zuela. Zer egin behar nuen nik,
|
zer
esan behar nion poliziari?
|
|
|
Oso pozik. Bertan lanean ezagutu ninduzun eta,
|
zer
esan behar dizut bada, nik, zuk ez dakizunik?
|
|
|
Semea.
|
Zer
esan behar dut, besterik, semearen gainean?
|
|
|
– Haize leun apurtxo bat izango duzue goialde horretan... Baina
|
zer
esan behar zenigun?
|
|
2007
|
|
|
Ez al dira konturatzen ustezko akatsa abantaila dutela? Eta
|
zer
esan behar dut nik orain. Barkamena eskatu behar ote dut euskaldun berri zahar eta gipuzkoarra naizelako?
|
|
|
Eta amak?
|
Zer
esan behar diot nik hari. Gaixoa!
|
|
|
Eta Olaiak?
|
Zer
esan behar dit. Nola egin behar diot aurre nire mundu ttiki horri guztiari?
|
|
|
Eta entzuten badit ere, okerrena da ez dakidala
|
zer
esan behar diodan. Ez dut deus berririk kontatzeko.
|
|
|
A zer poza!
|
Zer
esan behar dute orain Ibon infernuko zuloraino jaitsi zuten tabernazuloko sasi aditu ergel horiek guztiek?
|
|
|
Galduta nengoen, galduak ginen Elisa eta biok.
|
Zer
esan behar nion etorritakoan. Pentsatzen hasi nintzen.
|
|
|
–Laborategi berria? Eta
|
zergatik
esan behar zizun halakorik?
|
|
|
Hori horrelaez bada, hori da landu beharreko lehenengo puntua. Bigarren pausoa da, begiratzea, nolako kanalak eta nolako barne egitura dauzkazun komunikaziohori martxan jartzeko; nola egingo duzun eta nolako egiturak erabiliko dituzun.Gaur egun dituzun egiturak egokiak ez badira, landu egin dituzu.Kanalak argi egon behar dira, nork
|
zer
esan behar duen. Beraz, gehienetan, bigarren pausoa, egitura hori lantzea izaten da.
|
|
|
«Lotura horiek ezdira erabat aukerazkoak». Horrenbestez, bere burua nazionalismoaz haraindidaukanari
|
zer
esan behar genioke. Besteak beste, beharbada, hauxe:
|
|
|
–
|
Zer
esan behar diok?
|
|
|
Gutunik gabe(
|
zer
esan behar diot orain, hamabost urte eta gero). Anjel, gainera, gai da txeratsu idatzitako lerro bati helduta gelditzeko (hemen maite nauzula dio), aldamiotik labaindu eta hoditik zintzilik gelditu den langilea bezala.
|
|
2008
|
|
|
–Ea, Hawkins, esan zuen Squireak?, zer edo
|
zer
esan behar omen diguk. Hitz egin ezak.
|
|
|
–Beno, Smollett kapitaina,
|
zer
esan behar didazu. Dena ondo, espero dut; ontzia prest, itsasora jotzeko?
|
|
|
Zeuen ona bakarrik daukazue buruan. Baina entzun dezagun, ea
|
zer
esan behar diguten. Ea autokritika egiten dakiten, eta bihotz bihotzetik sortzen zaien.
|
|
|
Orduan ezin nauk medikuak begiratzera joan!
|
Zer
esan behar diat. Berehala konturatuko dituk.
|
|
|
Eta, deskuiduan, neure kasa ikertzen ibiliko banintz, eta ez dut esaten hala denik? zuk
|
zer
esan behar didazu?
|
|
|
/ Ez al genuke ohar bat bidali behar? / Eta niri deitzen badidate,
|
zer
esan behar dut? / Mundu guztiak daki erreskatea ordaindu dela!
|
|
|
ITXASO. Ez... badakit
|
zer
esan behar didazun, baina ez da horrenbesterako.
|
|
|
Kutxa bezalako erakunde batek, inolako diru premiarik ez duen batek, eredu hori ezartzen badu bere basoetan,
|
zer
esan behar diegu besteei?
|
|
|
[Adibide praktikoa, baina ez oso.] Behin batean, adiskide mami bati, kabitu ezineko bolada latz xamarra pasatzen ari zelarik, jaun psikojakitunak esan zion" zezen bihurri" bat zeukala barruan, eta hura heztea komeni zitzaiola. Osasunaren izenean oreka pertsonal hutsa saltzen den garai honetan,
|
zer
esan behar dio batek adiskideari. Zer egin nuen nik?
|
|
2009
|
|
|
Eta nik
|
zer
esan behar ete deutset. Tontokoteak dirala?
|
|
|
Josu Erkorekak adierazi duenez, ez dago eskubiderik Somaliako uretan gure ontziekin gertatzen ari denarekin, eta gogorarazi du Defentsa Ministroak bozketak ez galtzera jolasten duen bitartean, bizitzak arriskuan daudela. Ez dago eskubiderik! EAJko bozeramaileak Carme Chaconeri galdetu dio ia zer egingo duen orain eta lehen bezala pentsatzen jarraitzen duenetz galdetu dio, hots, ez dela armada ontziratu behar.Duela 15 egun Kongresuan egin genuen proposamenaren aurka (armada atunontzietan ontziratzea) bozkatu zutenek
|
zer
esan behar dute gaur. Ze aurpegirekin begiratuko diete arrantzale eta armadoreei?, erantsi du Erkorekak.Jeltzaleen bozeramaileak esan duenez, segurtasun pribatua ez da bideragarria eta gaurko eginez gainera, ez da nahikoa, gainera, ez da egia nazioartean armak ontziratzea hain erraza denik soilik Espainiako Gobernuak onartutako neurri bat denean.
|
|
|
Nirekin zeuden Leon, Ola eta Etxe eta hirurak isildu ziren, Elenak
|
zer
esan behar zidan jakin nahi zuten. Olari barre txikia ere atera zitzaion Ezekiel deitu zidala entzun zuenean.
|
|
|
–
|
Zer
esan behar didazu, atzamar birekin eusten zion zigarroa nire aurpegiaren aurrean astintzen zuen?, txarra dela osasunerako, ez naizela zahartzarora ailegatuko? –erantzunik ezean alboetara begira hasi zen; noizean behin, oharkabean bezala, niregana begiratzen zuen eta, erantzunik gabe jarraitzen zuenez, kontatu nahi zuena kontatzeari ekin zion?.
|
|
|
Heriotza gaizkia bada, egia da heriotzaren injustiziari Jainkoak ez daukala erantzunik (Jainkoa ez da hilezkortasunaren botika). Baina, erlijioei berei entzunez zer esaten duten, ez gure ustean
|
zer
esan behar luketen?, zein Jainko da erantzunik ez daukana. Jainkoa estreina ongiaren eta gaizkiaren makinista, kausa mekaniko?
|
|
|
–Egia, bai.
|
Zergatik
esan behar nuen gezurrik. Ez naiz 110 geltokitik pasatzen.
|
|
|
Ohe ondoan eseri zen, ahoa negarrez beteta. Ez zuen ongi ulertzen
|
zergatik
esan behar zion agur ama eta amuma eta munduaren hasiera eta amaiera izandako Rosari.
|
|
|
Paranoiko jartzen ari haiz. Orain
|
zer
esan behar didak, Xantik ertzainak gure gainera bota nahi dituela. Ez.
|
|
|
–Eta
|
zer
esan behar zioagu?
|
|
|
Emana zion hitza. Entzungo ziola
|
zer
esan behar zuen.
|
|
|
–Bidali izan dizkizudan kartetan beti esaten nizun ongi geundela, baina
|
zergatik
esan behar nizun gaizki geundela, ezin hobeto baldin banekien berriak zoritxarreko egingo zintuela, eta nik zorioneko nahi bazaitut, Regina? –eta, iraganeko oroitzapenen inbentarioari ekiten ziola, gehitu zuen?:
|