|
2000
|
|
|
Arratsaldera arte ez nintzen etxeratu, ezta bazkaltzera ere. Bazkaria galtzeak ez zidan pena makala emango, baina mendian beti aurkitzen nuen nik
|
zer
jana. Sagarra ez bazen gerezia, okarana edo pikua, inguruetan beti zerbait.
|
|
2001
|
|
|
Batik bat familia eta PCren azpiegitura izan zituzten sostengu. Gerrillarien bizitza kontatzen da,
|
zer
jaten zuten, nondik lortzen zituzten bizirik irauteko beharrezko zituztenak, atzerrian zegoen PCko buruzagitzarekin izandako hika mikak... eta jasan behar izan zuten jazarpena, naziek eta polizia espainiarrek egin zizkieten galdeketak eta torturak, Meliton Manzanasenak barne... Hau guztia jasan eta gero, ez zaie omenaldirik txikiena ere egin.
|
|
|
Eskulan merkearen beharra dugu, baina prest al gaude langile berri horiei herrian leku bat egiteko? Patera baino garraio eraginkorragoak eman, lotarako lekua,
|
zer
jana... Etorkinek mantenduko bagaituzte, etorkinak mantendu behar ditugu.
|
|
|
Hori bereziki interesgarria da xilitolaren kasuan, jarduera antikariogenikoa ere deskribatzen baita. Azkenik, azukre kopuru jakin bat, bereziki glukosa, ematen denean, askatzea eragiten dela ikusi da. garuneko endorfinak. Substantzia horiek lagundu egin lezakete abaildura kontrolatzen eta ondoeza murrizten; horrek arrazoitu lezake
|
zergatik
jaten dituzten gozokiak bereziki, batez ere isolamendu soziala edo familia mailako arazoak gertatzen direnean. Horren ondorio negatiboa da gehiegi kontsumitzeak loditasuna ekarriko duela, eta horrek osasunerako arriskuak ekarriko dituela.
|
|
|
Trazabilitatea eta kontrola’, erantsi zuen Espainiako abeltzainak oraindik ez daudela oso kontzientziatuta osasun araudi horien beharraz, eta horiek aplikatzeari uko egiten diotela. Kontsumitzaileek jakin dezaten
|
zer
jan duten dagoeneko oinarriak jartzen ari dira animalia non hazi den, zer gaixotasun izan dituen, noiz hil den… Behi haragia da kontrolatuena eta kontsumitzaileari datu gehien ematen dizkiona. Animaliaren identifikazioa, hiltegia, zatiketa gela eta herrialdea ezagutzen dira, eta 2002ko urtarrilean zehaztuko da non jaio den eta non gizendu den, bai eta animaliari jarri zaizkion botikak ere.
|
|
|
Isilik!
|
Zer
jaten dugu?
|
|
|
Oso oroitzapen onak dauzkat nire bizitzaren aldi honetatik (hemen oroitzapenak onak zirela adierazten zuen korroskada samurra egin zuen). Inoiz ez nekien
|
zer
jaten ari nintzen, zehatz, baina, orokorrean, jatekoak oso goxo zeuden. Alabaina, laster utzi behar izan nuen zaletasun hau, eta ez gibel sobera handitzen, osasun arazorik sufritzen edo loditzen ari nintzelako, ez, prezioak edonor disuaditzeko modukoak zirelako baizik.
|
|
2002
|
|
|
Ekonomia moralhorretan, besteak beste, oinarrizko elikagaien prezioa arautzea sartuko litzateke; prezioa bailaraz bailara orekatu behar zen. Bestela, zurginak, zerbitzariak, jostunak, zapatariak... eta bai nekazari txikiak ere, azkar geldituko ziren
|
zer
janik ezzutela.
|
|
|
Metodologiari dagokionez, Key k dio epe luzerako dieta espezifikoen eragina ebaluatzeko kontrol talde indibidualizatuak ezartzen dituzten ikerketak soilik izan daitezkeela baliozkotzat. Hau da, taldeko kide bakoitzak
|
zer
jaten duen jakitea eta horrek denboraren joanean nola eragiten duen ikustea. Hala ere, Key k onartzen du mundu osoko dieten osaeran alde nabarmenak daudela egiaztatzen duten ikerketak baliozkoak direla, eta desberdintasun horiek bat datozela horietako bakoitzean eragin handiena duten minbizi moten aldaketekin.
|
|
|
Hain da latza heriok itxitako atearen beste aldean bizitzea! Ez dakit
|
zergatik
jaten dudan honenbeste, zergatik edaten dudan, zergatik erretzen, zergatik hainbeste ibiltzen, zergatik naizen bizitzeko zorian bizitzen.
|
|
|
Bada
|
zer
jan,
|
|
|
Txakolinaren efektuak ere lagundu zion berritsuago agertzen. Postretan hautsi zen
|
zer
janari buruzko adostasuna, eta gazta, etxeko kopa berezia eta tarta izan ziren barietatearen adierazleak. Kamareroa zerbitzen hurbildutakoan, xanpaina eskatu zuen Luigik besteen eritzia kontsultatu ere egin barik.
|
|
2003
|
|
|
lumak, hezurrak... Hauek egagropilak deitzen dira, biologook aztertzen ditugunak
|
zer
jan duten bereizteko.
|
|
|
Lehendik zuen gaixotasuna gehiagotu zaiola pentsatzen dut, ibili eta oso gutxi egingo zen. Ez dakit
|
zer
jango zuen, eta zeuzkan kilo gutxietatik galdu egin ditu beste batzuk.
|
|
|
|
Zer
jan eta edan genuke osasuntsu bizi ahal izateko. Galdera horri ematen dio erantzuna Jesus Llona Larraurik Ttarttalo argitaletxearen bidez plazaratu duen «El libro de la salud y los alimentos» liburuan.
|
|
|
Sabela betetzeko erabili ohi dugun janariak gure osagarririk onena izan behar duelako, osasunean eta elikaduran aditu den gizon honek gai hauek azaltzen ditu: besteak beste, giza gorputza nolakoa den, diabetes izanik
|
zer
jan, baratxuriaren eta beste elikagai batzuren onurak, euskal sukaldaritzako hainbat plater gozo, hanburgesa osasuntsuak, ogitarteko bikain eta osasuntsuak egiteko ideiak, minbiziari aurre hartzeko jan genituzkeenak, eta 55 urte bete eta gero osasuntsu ibiltzeko egitea komeni dena.
|
|
|
Eskolan polito nenbilen, neke handiegirik ez neukan gauza barriak ikasteko.
|
Zer
janik be ez jakun falta, eta hau ez zan gitxi orduko denpora larrietarako. Nire esturarik handiena," konfesetan" joaten ginan bakotxean izaten zan.
|
|
|
· Eta beste har bat be badauko barrua jaten gaurko gizonak: zer gura ta haxe dauken herri banaka baten ondoan eta alboan, ez
|
zer
janik, ez zegaz jantzirik, ez beste holakorik ez dauken hainbeste ta hainbeste lagun eta herri bizi dala munduan! Sekula baino garbiago ikusten dau gaur gizonak, dan danok bardinak gareana; baina egundo baino ezbardintasun nabarmenagoak agiri dira gizonen eta herrien artean.
|
|
|
Hirugarrenez, herritarren eskubidea dago
|
zer
jaten dugun definitzeko, norkekoizten duen eta zelan ekoizten duten. Globalizazio neoliberalak agertoki multinazional bat sortu nahi du, non guztiek lana nahi duten tokian egin ahal duten, baldintza barik, baldintza politikorik gabe eta gizarte baldintzarik gabe.
|
|
|
“Haurrak beti geratzen dira ikusten dutenarekin, esaten zaienarekin baino lehenago”, gogoratzen du Madrilgo Pediatria Elkarteko María Luisa Arrobak. Ez du ezertarako balioko, etxean ikusten ez badute
|
zer
jan behar duten eta ez zer jan behar duten azpimarratzeak. La Broche jatetxeko Sergi Arola sukaldariak haurrak mahaian heldu gisa tratatzea gomendatzen du, “muga logikoak alde batera utzita”, adieraztea jatea ez dela hutsala, eta elikagaiekin jolastea, pixkanaka gustuetara eta elikagai berriak zabaltzeko.
|
|
|
“Haurrak beti geratzen dira ikusten dutenarekin, esaten zaienarekin baino lehenago”, gogoratzen du Madrilgo Pediatria Elkarteko María Luisa Arrobak. Ez du ezertarako balioko, etxean ikusten ez badute zer jan behar duten eta ez
|
zer
jan behar duten azpimarratzeak. La Broche jatetxeko Sergi Arola sukaldariak haurrak mahaian heldu gisa tratatzea gomendatzen du, “muga logikoak alde batera utzita”, adieraztea jatea ez dela hutsala, eta elikagaiekin jolastea, pixkanaka gustuetara eta elikagai berriak zabaltzeko.
|
|
|
" Esan
|
zer
jaten duzun eta zer zaren esango dizut", idatzi zuen Excelat Savarin gastronomoak Fisiología del gusto lanean, XIX. mendean sibaritentzat idatzitako benetako tratatua. Orain dela gutxi egindako ikerketen arabera, gustuak oinarri biologikoa izateaz gain, gure organismoa, gure gorpuzkera eta gure nortasuna hizkuntzan dauden dastamen papilen gozotasunak baldintzatu ditzake.
|
|
|
Horien atzean, kontsumitzaile talde batek eta kontsumitzaile elkarte batzuek uste zuten zenbait produkturen informazio faltak, batez ere azido edo koipe horri dagokionez, nahi gabeko obesitatea edo espero ez den gaixotasuna eragin diela, eta kontsumitu duten produktuari buruzko informazio faltagatik sortu dela. Auzi uholde bati aurre egiteko eta epaileek informazioa ez emateagatik zigorra ekar lezakeen erantzukizunen bat ikusteko beldurrak bultzatuta, elikadurako multinazional handi batzuek informazio kanpaina bat egin dute beren produktuen onurei eta arriskuei buruz, kontsumitzaileak erabaki dezan
|
zer
jaten duen eta zer jaten duen. Elikagaien etiketako arriskuen informazioak kontsumitzaileari ematen dio erantzukizuna Enpresa horietako batzuek lotura zuzena dute zigarroen fabrikazioarekin.
|
|
|
Horien atzean, kontsumitzaile talde batek eta kontsumitzaile elkarte batzuek uste zuten zenbait produkturen informazio faltak, batez ere azido edo koipe horri dagokionez, nahi gabeko obesitatea edo espero ez den gaixotasuna eragin diela, eta kontsumitu duten produktuari buruzko informazio faltagatik sortu dela. Auzi uholde bati aurre egiteko eta epaileek informazioa ez emateagatik zigorra ekar lezakeen erantzukizunen bat ikusteko beldurrak bultzatuta, elikadurako multinazional handi batzuek informazio kanpaina bat egin dute beren produktuen onurei eta arriskuei buruz, kontsumitzaileak erabaki dezan zer jaten duen eta
|
zer
jaten duen. Elikagaien etiketako arriskuen informazioak kontsumitzaileari ematen dio erantzukizuna Enpresa horietako batzuek lotura zuzena dute zigarroen fabrikazioarekin.
|
|
|
Elikadura nahasteek haurrei jolasean
|
zer
jan behar duten aholkatzera eramaten dituzte ikastetxeak.
|
|
|
Gero eta gehiago arduratzen dira ikastetxeak ikasleen elikaduraz. Haur eta gazteen artean maiz gertatzen diren elikadura nahasteak kontuan hartuta, ikastetxe askok adierazten diete gurasoei
|
zer
jan behar duten haurrek jolasaldian. Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP), Nutrizio Komunitarioko Espainiako Elkarteak (SENC) eta Obesitatea Aztertzeko Espainiako Elkarteak (SEEDO) aurkeztutako azken ikerketen arabera, obesitatearen ehunekoa bikoiztu egin da azken 16 urteetan 2 eta 25 urte bitarteko mutiletan.
|
|
|
Iritsi zen, noizbait, afaltzeko ordua; banuen gogoa lasai lasai eseri eta zer edo
|
zer
jateko, soseguz.
|
|
|
Zabarki: egunkaria irakurriz eta
|
zer
jaten diharduen erreparatu ere egin gabe. Berdin dio horrek, berdin dio oilaskoa edo pauma izan, erbia, zerria edo balea.
|
|
|
|
Zer
jaten dute.
|
|
|
Xuxen ez dakit, egun batetik bestera ugaltzen dira, eta
|
zer
jana emanez gero, milioika jartzen dituzte arrautzak janariaren gainean. Ikaragarriak dira horretan.
|
|
|
hanken azpian aurkitzen duten elikagaia jaten dute. Hanken bitartez jakiten dute
|
zer
jan eta zer ez. Ez dira zozoak, janaririk ez badute ikusten, ez dute arrautzarik jartzen.
|
|
|
–esan zuen, aitatu nion paperen harira esan zuen– Kasinoan ikusiko dugu hori egia denentz. Apaijoa oraintxe berton botatzen ez badugu, ez dakit nik
|
zer
jango dugun, ba.
|
|
2004
|
|
|
Eskoletako atseden edo baratze orduetan, haurrak txiki askotatik ikusten ditugu triski paketea eta Coca Cola irensten. Noski, dietetika sanoari jarraituz bagabiltza, lan gehiago egin behar da eta denbora hartu, gure gazteei
|
zer
jan sanoa prestatzeko. Bestea, errazago egiten da, dirua jarri eta zaborra jaso trukean!
|
|
|
Ez badugu bestea zapaltzen, eta
|
zer
jana baldin badu, non dago arazoa. Baina ez da hori gertatzen.
|
|
|
Gurasoei emaniko informazioa: ba ote dakigu
|
zer
jaten duten gure seme alabek?
|
|
|
Hala ez bada, jatetxe arloko zentro edo enpresa kolektiboari eska dakioke elikadura kudeatzeko. Horrela, gurasoek badakite
|
zer
jan duten beren seme alabek egunero, eta afari anitza egin dezakete, egunean zehar egiten den elikagai ekarpena osatzeko, hori funtsezkoa baita haurren garapen eta hazkuntza normalerako. Egokiena afaria bi platerez osatzea da, haurrek jakin dezaten zein garrantzitsua den eguneko otordu hori, eta jakien errazio gomendatuak bete ditzaten, haur bakoitzaren adinaren arabera.
|
|
|
Edari alkoholdunak ez dira batere gomendagarriak, gorputzeko ur gehiago kanporatzen baitute.
|
Zer
jan ariketa egin aurreko orduetan. Ariketa egin baino 3 bat ordu lehenago hartu behar da janaria, urdailak digestioa egin dezan eta urdail hesteetako eragozpenak saihesteko. Karbohidrato ugari eta koipe eta zuntz gutxi duten elikagaiak izanen dira, flatulentoak edo azidotasuna sortzen dutenak saihestuz.
|
|
|
dieta orekatua egiteko gomendio batzuk ematea da, jan beharreko elikagairik interesgarrienak eta zein kopurutan jaso behar diren adierazita. Marcosek ohartarazi duenez, “gero eta kezka handiagoa dago elikadurari dagokionez eta
|
zer
jan behar den, baina, egia esan, ez dugu behar bezala aztertzen dieta, eta, hori egiteko gai izango bagina, ziur gaude gaitz asko saihestuko liratekeela”. Adituaren aburuz, “proteina eta koipe gehiegi hartzen dira, eta karbohidratoak ahaztu egiten ditugu”.
|
|
|
Dieta imitatzea gomendatzen ez den arren, yamanen historiak gogorarazten du garrantzitsua dela baliabide naturalen orekari eustea eta «gizakiak orojaleak gara eta eskura ditugun baliabideetara egokitzen gara». Jakin daiteke zientifikoki
|
zer
jaten zuten gure arbasoek. Aztarnategiei esker daki arkeologia, janari hondarren eta musika tresnen ekoizpenaren bidez. Baina 1970eko hamarkadaz geroztik, antropologia fisikoa eta biologikoa giza eskeletoak eta hortzak aztertuz hasi da aurkitzen.
|
|
|
Emaitzak bat zetozen dakigunarekin, itsasoko haragi dieta baitzen.
|
Zer
jaten zuten zehazki yamanek. Hondeatzen ditugun aztarnategiei maskorrak deitzen zaie, sedimentu gehienak muskuiluen maskorren, itsas trikuen, arrainen eta itsas barraskiloen hondarrak baitira.
|
|
|
Hotza nagusitzen hasi da, eta euria gogotik ari duenez, hezurrak ere izoztuta dauzkat. Horrela zailagoa da basoan
|
zer
jatekorik topatzea. Hala ere aurrera gelditu gabe goaz, baina ez dugu helmugarik, izkutatzea da egiten duguna, beldurragatik izkutatu.
|
|
2005
|
|
|
Pertsonak pasaportearekin, bisadoarekin eta zenbaitetan txertoekin iristen badira, animaliak liburu batekin etortzen dira. Bertan idatzita dator zein diren beraien gurasoak, zein bere albaitaria, zein txerto hartu dituen,
|
zer
jan duen... Animaliak garraiatzeko neurriak ere ugariak eta zehatzak dira.
|
|
|
Hainbat medikurengana eroan ninduen eta danak bat etorri ziran gu guztiok genkiena diagnostikatzerakoan, jaiotzatiko herrentasuna hain zuzen be. Hamaika galdera egin euskuezan, amari batez be, haurdunaldi aurretik eta bitartean
|
zer
jan eta zer edan eban, botikarik edo sendabelarrik hartu ete eban, ea familian herrenik egoan, eta halakoak. Baina guk ez geunkan ezer berezirik erantzuteko, ezin geuntsen gehiago lagundu.
|
|
|
Behin katalogoa osotuta, animaliak taxutzeko irizpide egokiak bilatu behar dira. Jakina, irizpideak praktikoak eta konbentzionalak izan daitezke; esate baterako, alfabetikoki sailka ditzakegu animaliak, edo non bizi diren kontuan hartuz (uretan edo lurrean adibidez), edo
|
zer
jaten duten, eta abar. Baina, intentzionalitate baten barruan aukeratuko dira Sistematika Zoologikoan erabiliko diren irizpideak, zeren, ahalik eta naturalen izan behar baita lortu nahi dugun sailkapena, hau da, animalien arteko erlazio ebolutiboak islatu nahi ditugu gure ordenamenduan.
|
|
|
Herritarrek"
|
zer
jaten ari diren jakiteko eskubidea dute", gogoratu du Consumers International erakundeak
|
|
|
Oposizioa Zenbait herrialdek CCFLren transgenikoen etiketatzeari buruzko araua hartzearen kontra daude; besteak beste, Estatu Batuek, Kanadak eta Argentinak, denak ere laborantza transgenikoen ekoizle handiak. Hala ere, CIren arabera, GEO lantzen duten herrialdeek ere “arau hori babestu lukete, kontsumitzaileek oinarrizko eskubidea baitute
|
zer
jaten ari diren jakiteko”. Hala, Consumers Internacionalek dei egiten die herritarrei, beren gobernuei Malaysiako bilerara joateko eskatzeaz gain, arrazoi erlijioso, etiko edo kulturalengatik etiketatzea baimentzen duen klausula baten alde egin dezaten.
|
|
|
Piramide berria kolorezko sei zerrenda bertikalek osatzen dute, eta bost elikagai multzoetako bakoitza eta olioak adierazten dituzte. Zerrenda bakoitzaren zabalera aldeak proportzionaltasuna adierazten du, edo pertsona bakoitzak elikagai talde bakoitzetik besteekiko
|
zer
jan behar lukeen. Ikur berri honetan, kolore hauek aukeratu dira:
|
|
|
Gaur egun, eta irabazi asmorik gabeko elkarte baten formularen barruan, 80.000 pertsona inguru ditu mundu osoko 104 herrialdetan, 750 lagun elkarrekin bizi edo eskualde batzuetan elkartuta. Horiek, barraskiloaren ikurrarekin, moteltasunaren sinboloarekin, filosofia berri bat dute, eta, bertan, plazera ez ezik, sukaldaritzaren eta enologiaren kultura,
|
zer
jaten den eta zer edaten den jakitearen zentzua, eta gaitasuna konbinatzen dira. Slow Food mugimendua Slow Food mugimenduak plazera, sukaldaritzaren kultura eta kultura enologikoa konbinatzen ditu, eta presarik gabe zer jaten den jakitearen alde egiten du Slow Food en jarraitzaileak fast fooden elikadura kateen gustuaren estandarizazioaren aurka daude.
|
|
|
Horiek, barraskiloaren ikurrarekin, moteltasunaren sinboloarekin, filosofia berri bat dute, eta, bertan, plazera ez ezik, sukaldaritzaren eta enologiaren kultura, zer jaten den eta zer edaten den jakitearen zentzua, eta gaitasuna konbinatzen dira. Slow Food mugimendua Slow Food mugimenduak plazera, sukaldaritzaren kultura eta kultura enologikoa konbinatzen ditu, eta presarik gabe
|
zer
jaten den jakitearen alde egiten du Slow Food en jarraitzaileak fast fooden elikadura kateen gustuaren estandarizazioaren aurka daude. Haien aldarrikapena elikagaiekin gozatzea da, eta hori lortzeko, munduko hainbat eskualdetako bertako produktuak dastatu besterik ez da egin behar, non artisau formulak erabiltzen baitira.
|
|
|
Birritan esan zien oraindik ez zuela karta ondo begiratu eta beranduago itzultzeko
|
zer
jan nahi zuen galdetzera joandako zerbitzariei. Aratz haserre ikusi nuenean, sukaldeko atera hurbildu eta karta arreta handiz aztertzen ari zen tipoa begiratzeari ekin nion; ez nuen ezagutzen:
|
|
|
Itziar hurbildu zitzaienean ni sukaldeko atetik begira nengoen; ez zuten karta ezertarako begiratu eta,
|
zer
jan nahi zuten galdetzean, mahai gainean zeuden autoaren giltzak luzatu zizkion amak Itziarri, maletegiko poltsak barneratzeko esanez; gero burua makurtzera behartu zuen eta, belarrira, guretzat zirela esan zion. Itziarrek burua jiratu zuen nire bila, baina ordurako ezkutatuta nengoen, sukalde barnean.
|
|
|
Zure laneko kontuez hitz egin zenigun... luze... Argi eta garbi utzi zenigun etxera
|
zer
jana eramaten duena zeu zarela. Ahaztu egin zitzaizun, ordea, gizonak lapa zorririk ez dizulako jotzen lan egiten duzula argitzea... baina tira...
|
|
|
Orduan letra irakurri dugu, ze Iñesen liburuak argazkiak ditu baina letra ere bai. Argazki bakoitzean letra apur bat, jakiteko intsektu hori nor den, zer egiten duen eta
|
zer
jaten duen. Batzuetan esaten du non egiten duen lo eta zenbat begi dituen.
|
|
|
|
zer
jan nuen, zer hobe nukeen jatea,
|
|
2006
|
|
|
Antton Irustak sortu eta Enrique Morentek marraztutako istorio honen protagonista gose galantarekin erbestetik etorritako Martintxo soldadua da. Iristen zaigu herri batera, zer edo
|
zer
jateko eskatu eta eurentzat lain ere ez daukatenez, inork ez dio deus ematen. Orduan Martintxok lapiko zahar bat eskatzen dio emakume bati, eta herriko plazara joaten da, berakatz zopa prestatzeko asmoarekin.
|
|
|
Nik diot zaborrontzirako egiten duela janaria. Sukaldean egin, zer edo
|
zer
jan eta janari hondar pila botatzen du zaborretara. Latinoamerikan ez, han jende asko bizi da behar gorrian.
|
|
|
Batzuk eta besteak sokatiran, baina inork tirorik jo gabe. Eta abertzaletasuna bukatu egingo da, ez konbentzimenduz, agian hau baita horretarako azken aukera historikoa, abertzaletasuna bukatuko da nondik zer harrapatuko hasiko baita, nondik
|
zer
jango, eta bera jango dute azkenean.
|
|
|
Etxeko mahaian jaten emon eutsan beren beregi emazteari prestautako plater hori. Oskarrek,
|
zer
jan eban galdetu eutsanean, jateko goxo goxoa zala baino ez eban erantzuten asmau emazte harrituak. Oskarrek, orduan, jan ebana kantariaren bihotza zala bota eutsan, eta sinistu eion ezkutuan eukan kutxa zabaldu eutsan.
|
|
|
Aspaldian ützi nüan herria Jean Pierrak, ene jabeak, Broadwayn ospea erdietsi nahi ükan beitü. Orai, gupida handiz, Broadwayko karrikan betetzen dütüt jabearen manatüak bederen
|
zer
jan ükan dezagün.
|
|
|
Hemendik ez dot ondo bereizten begietan, betaurrekoen kristalaz bestaldean, dozuzan ur arrastoak malkoak ala euri tantak diran. Negu luze honetan Montmartre parkeko usoek txarto igaroko dabe, ia ez dabe izango
|
zer
jan. Sakelean badaukadaz arto ale batzuk, Raymondentzat gordeta neukazan, amodioa egin ostean atsegin izaten dau zer edo zer jatea eta aleok behin prijidu ezkero gozo egoten dira; lastima, ahurka jango ebazan.
|
|
|
Negu luze honetan Montmartre parkeko usoek txarto igaroko dabe, ia ez dabe izango zer jan. Sakelean badaukadaz arto ale batzuk, Raymondentzat gordeta neukazan, amodioa egin ostean atsegin izaten dau zer edo
|
zer
jatea eta aleok behin prijidu ezkero gozo egoten dira; lastima, ahurka jango ebazan. Nahi bazendu, ibaiaren ertz ertzetik paseatuz joan geintekez Montmartreraino, eta usoai jaten emoteko ale nahikoa ez bada, Arenaleko hallesetan erosiko doguz gehiago.
|
|
|
Haurrak hainbat jaki
|
zergatik
jaten ez dituen jakitea komeni da
|
|
|
Haurrak benetan
|
zer
jaten duen jakitea funtsezkoa da.
|
|
|
haurrari
|
zer
jan duen egunero galdetzea
|
|
|
[01.26.54]
|
Zer
jaten da: zurtoina ala hostoa?
|
|
|
01.19.35
|
Zer
jaten duzue gehien?
|
|
|
Ziur nago mundu guztiari asko gustatuko zaiola. Gaur egun, elikagaien trazabilitateak asko kezkatzen gaitu, hau da,
|
zer
jaten dugun jakin nahi dugu. Alde horretatik, saltxitxa hauek erosten ditugunean, etiketan bertan irakurri dugu saltxitxen jatorria:
|
|
|
Haiek ezagutzeko modu bat da mundu osoko alderdi garrantzitsuak eta haien gastronomia hain ezezaguna izatea. Haiek jakitea
|
zergatik
jaten den hainbeste arroz Txinan herrialdeetan baino musulmanek, hala nola Aljeria eta Marokok, ez dute txerririk ez eratorririk jaten, zaporeek baino. Mexikon pikanteak izatea edo Japonian arrain gordina jatea:
|
|
|
Halakoetan, elikagaiak ondo aukeratzea funtsezkoa da elurraren gainean egun oso bat izateko, jan duen zerbait gaizki sentitzeko arriskurik gabe.
|
Zer
jan daiteke. Gosari ona etxetik atera aurretik Erabateko gosaria funtsezkoa da elurretako egun bati aurre egiteko.
|
|
|
ANA:
|
Zer
jango dugu?
|
|
|
Badira bi egurgile behartsu, bat zaharra eta bestea gaztea, egunero basora joan behar izaten dutenak egurra egin, garraiatu, eta bildutako egur hura salduz zer irabazi eta
|
zer
jan izateko. Egunero, basora iristeko, ibaia zeharkatu behar izaten dute, txalupazainari bidaia ordaindu eta beste aldera igaro.
|
|
|
Hiru hilabete geroago, Garrüzen gaztelu egiten ari zirenak airatzekotan ziren, ofizialeak beren lantegietara eta peoiak beren etxaldeetara. Migelek haiei zer ordaindurik ez zuen eta justu justu
|
zer
jatera eman, garia agortzen ari eta. Noizbait ere etorri zen Kantzileriaren ihardespena.
|
|
|
Ahalegin handirik gabe akordatzen dira gehienak
|
zer
jaten zuten: desberdin baserrian eta kalean.
|
|
|
Haiei begira egoten ginen umetan.
|
Zer
jaten zuten, zer jantzi, zer esan, beste mundu batekoak balira bezala, eta kilometro gutxi batzuetako aldea besterik ez.
|
|
|
" Valentinaaaaaa!". Agureak zer edo
|
zer
jaten zuen eguneko ordu hartan. Urdailetik ez zebilen oso santu, eta medikuak esan zion askotan jatea komeni zitzaiola, aldi bakoitzean gutxi janda.
|
|
2007
|
|
|
Taula horiek aztertu arte, Antzinaroko Ekialde Hurbilean
|
zer
jaten zuten beste testu batzuei esker genekien. Biblia, horien artean.
|
|
|
Lana egin biar erdi debalde ta
|
zer
janik etzuben jendiak. Amabi urte etziran izan oso ederrak guziak.
|
|
|
arratsaldeko ordu batetatik lau eta erdiak arte. Dendara joan gara zer edo
|
zer
jateko.
|
|
|
|
Zergatik
jaten dugu jaten duguna?
|
|
|
Baliteke gezurretan ibiltzea eta baliteke, era berean,
|
zer
jan zuen edo zenbat denboratan egin duen ariketa azaltzen ez jakitea...
|
|
|
gauez izoztutako papak egunez desizoztutakoan, zapaldu egiten zituzten azala kendu eta ura ateratzeko, eta, ondoren, eguzkitan lehortzen zituzten. Horrela, papa deshidratatua egiten zuten, eta negu gorrienean ere bazuten
|
zer
jan.
|
|
|
Alde guztietatik eta etengabe zirikatzen gaituzte gai honi buruzko mezuekin.
|
Zer
jan behar dugun... edo zer ez.
|
|
|
Bikotekideek ez daukate harremanik. Emakumeek euren lagunak
|
zer
jaten ari diren ez dute jakin behar.
|
|
|
Bakoitzak bere senarrak
|
zer
jan duen zuzen asmatuko ote du?
|
|
|
Ea ba. Hona, datozen hiru hilabeteetan
|
zer
jango duzuen. Kaltzioa hartzeko esnekiak dira biderik egokiena.
|
|
|
Alde guztietatik eta etengabe zirikatzen gaituzte gai honi buruzko mezuekin.
|
Zer
jan behar dugun... edo zer ez.
|
|
|
Alde guztietatik eta etengabe zirikatzen gaituzte gai honi buruzko mezuekin.
|
Zer
jan behar dugun... edo zer ez.
|
|
|
Hiztegi, entziklopedia eta estilo liburuetakodefinizioetan baiezta daiteke euskalduna (euskara duna) eta euskal herritarra (bertokoa) bereizteko joera hau7 Adostasuna bide dago gai honetan. Sustraisakoneko adostasuna, izan ere, definiziogintzari
|
zer
jan eman dion etimologoenlanak ere euskalduntasunaren jatorria hizkuntza dela eta, euskal herritartasunaren, aurrekaria dela diosku8.
|
|
|
Karta eskatu; irakurri;
|
zer
jan erabaki; zerbitzariari eskatu; karta zerbitzariarieman.
|
|
|
|
Zer
jan ariketa gehiago egin nahi denean?
|
|
|
Berpizkunde Igandean ekitaldiak ixteko azken prozesioak egiten dira, horietako batzuk kantikekin batera.
|
Zer
jan daiteke. Sorian Aste Santua aprobetxa daiteke garai hartako gastronomiak eskaintzen dituen plater goxoak probatzeko.
|
|
|
|
Zer
jan gastroenteritisa izanez gero
|
|
|
Mexiko Hiriko Unibertsitate Autonomoaren (UACM) ikerketa berri batek korrelazio hori dagoela ziurtatzen du. Alejandro Cerda ikertzaileak, unibertsitate berekoak, dioenez, «ez da jendeak
|
zer
jan ez jakitea, baizik eta dirua ez izatea ondo egiteko». Horregatik, askok txatarra edo fast food janarietara jotzen dute.
|
|
|
Antzinako grekoek eta erromatarrek
|
zer
jaten zuten jakitea ez da ezinezkoa, baina arazoak sortzen ditu. Idatzi zituzten liburuetan aipu batzuk ageri dira haien jaietan, eta sukaldeko libururen batek ere irauten du.
|
|
|
Idatzi zituzten liburuetan aipu batzuk ageri dira haien jaietan, eta sukaldeko libururen batek ere irauten du. Baina, nola iker daiteke
|
zer
jaten zuten idatzirik egin ez zuten zibilizazio haietako kideek. Kasu horretan, zientzialariek metodo sortzaileagoak erabili behar dituzte, eta antzinakoek beren atzetik utzi zutena aztertu behar dute:
|
|
|
sukaldeko eta biltegiko tresnetako janari hondarrak, gorozki fosilizatuak… Hain zuzen, fosildutako gorotzek edo koprolitoek, berez oso objektu erakargarria ez izan arren, informazio asko ematen dute. Haien edukiak aztertuta, zientzialariek jakin dezakete
|
zer
jaten zuen gizabanakoak, hesteetako parasitoak hauteman ditzakete, eta ikusi ahal izango dute ea subjektuak gaixotasun metabolikoren bat duen, elikagaien osagairen bat ondo digeritzea eragotziko liokeena. Arkeologoentzako altxorra Hinds Cave leize handia Pecos ibaiaren arroilan dago, Texasetik (AEB) hego mendebaldera.
|
|
|
Haizek doi doi zuen janaria eskatzeko indarra. Usoak horrelako bidegabekeria ikusirik, bere amatxi ikustera joan zen, armiarmek
|
zer
jaten zuten galdegiteko. Amatxik galdegin zion zendako zen hain presatua eta zertarako eskatzen zion informazio hura.
|
|
|
Beste galdera bat... Nola jakin duzu ni ziloan nintzela, armiarmek
|
zer
jaten dugun eta euliak non atzemaiten diren eta hori guzia. Ni Haize deitzen naiz, haririk gabeko armiarma naiz.
|
|
|
Eta ez nuen norbait horrela utzi nahi, erdi hila... Gero, ikustean hiltzen ari zinela, pixkanaka pixkanaka, ez jateagatik, nire amatxiri galdegin diot
|
zer
jaten zenuten armiarmek. Eta azkenik denetan xerkatu dut aurkitu arte.
|
|
|
Gizakiaren beharretan hierarkia hau dago: lehenbizi
|
zer
jan; bigarren, non jan eta lo. Bigarren nahi hori ez da zeharo inoiz aseko.
|