|
2000
|
|
|
Psikoanalistaren bigarren betebeharra: analista bat zer den, hau da,
|
zer
dakien, eta agindu dezakeenaz publikoa ohartarazi.
|
|
|
Terapia taldeetan bereziki agerian jartzen diren egoera hauek, taldeko gainerako kideek angustiaz eta ondoezaz bizi dituzte, nola eta
|
zergatik
jakin gabenorbaitekiko gorrotoa sentitzen baitute. Hain zuzen, bizitzako edozein egoeratangerta daitezkeen egoera hauek, hitzaren eta ulermenaren bidez lantzea eta gainditzea ahalbidetzen du talde terapeutikoak.
|
|
|
Lehenengo ilaran jesarri zen,
|
zergatik
jakin gabe. Elizara zergatik sartu zen ere jakin gabe, berak bezalako ateo batek han aurreko gurutziltzatuaren babesa zertarako behar zuen oso ondo ulertu gabe.
|
|
|
ordea, zer da ni hori? Zeren, ni ni banaiz, nitasun bat dudalako da —modu batean deitzeagatik, jaun André—, eta ni nor banaiz, nortasun bat dudalako, baina zer dira eta zertan dautza nitasun hori eta nortasun hori, eta
|
zer
dakigu haietaz. Aurki guztiak baitu bere ifrentzua, eta gutien uste dugunean mintzatzen baita beldurra balentasunaren ahotik, edo urguilua eta handinahia umiltasunaren mihitik —ustekabeko ederrak izan behar ditugu azken judizioko egunean, jaun André...! —, eta orduan bizitza ez da lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa.
|
|
|
Ordea, aitonak ezentzuna egiten zion, edo bertze gauza bat entzuten zion, agian, zeren aitonak tabako gehiago eskatzen baitzion edo katoliko eta protestantei buruzko bertze errepuesta hura emaiten zion... edo errepuesta haren azken bi hitzak, hobeki: " Ipurdian zuloa!", hizketan gero eta gehiago nekatzen zelako, benturaz, edo auskalo zergatik, zeren
|
zer
dakit nik zer gertatzen zen aitonaren buruan...
|
|
|
Baina
|
zer
jakin dezakezu zuk zulo eta hutsune horietaz, zeren, ni baino zaharrago zaren arren eta zuretzat ere urteak aitzina doazen arren, baitirudi ezen, zenbatenaz aitzinago, hainbatenaz hobeki zaudela, arno zaharra bezala, eta zulo eta hutsune gutirako duzula, halatan, zeure burua, zure gutun argietan klar eta garbi irakur dezakedanez...?
|
|
|
Zeren, kapitaina zerbait bada, zuek ez baitzarete gutiago... Eta kapitainak ez du
|
zergatik
jakin ene gonbitaren berri, bertzalde, bortzok bat... —erran zion Gaspar zeritzan guardietarik bati, ene aitzinean, hark bertzeei jakinaraz ziezaien.
|
|
|
Izan ere, denbora hartan, buru buruan sarturik nituen zure hitz haiek, jaun André, noiz eta kontseilatzen baitzenizkidan, atsegintasunaz denaz bezainbatean, neurria eta moderazionea, zeren plazerrarekin itsutzen zenak edireiten baitzuen, finean, desplazerra. Ordea,
|
zer
nekien nik plazerraz. Deus ez!
|
|
|
Eta" Hilezkorren..." ez dakit zer?
|
Zer
dakizu zuk" Hilezkorrez". Zertan aritzen zarete...?
|
|
|
—Memeloa!
|
Zer
dakizu zuk adiskidetasunaz edo berotasunaz!
|
|
|
—Herenegun gauaz Ximurrak Josurenera deitu zuen, aski berandu, nitaz galdezka. Lehenago hona egin zuela uste nuen, bertzenaz ez baitzuen
|
zertaz
jakinik anaiarenean nintzela. Azken hilabeteetan ez dugu elkar ikusi.
|
|
|
Gainerako idazleek inguratu eta luma estilografiko zorrotzekin mehatxatu dute: " Hik
|
zer
dakik, ordea, zenbat egun pasatu diren! Hik zer dakik, ordea, bizitzaz?
|
|
|
" Hik zer dakik, ordea, zenbat egun pasatu diren! Hik
|
zer
dakik, ordea, bizitzaz. Zer, oinazeaz?
|
|
|
Nola zekiten haiek nire kastitatearen berri?
|
Zer
zekiten hil zitzaizkidan zazpi andregaiez. Eta haien eskakizun intimoez eta nire erantzun puruez?
|
|
|
Eta haien eskakizun intimoez eta nire erantzun puruez?
|
Zer
zekiten nitaz. Eta orduantxe konturatu nintzen:
|
|
|
Bostonen elkartu zitzaigun gizon arraro honek ez ditu behin ere Ray Ban ak eranzten; beti inguruetara begira dabil, norbait atzetik ibiliko balitzaio bezala; Rakelen egunerokoan irakurri ahal izan dudanez, hari funeraria batean behar egiten duela esan zion eta niri, ostera, loradenda batean; batzuetan, ametsetan, Ray izena ateratzen zaio, eta maiz esnatzen da amesgaiztoek ikaraturik. Baina tira, ez kezkatu, zer edo
|
zer
jakin bezain laster kontatuko dizut. Gaurkoan ere Blackstone Hoteletik, arra  tsaldeko hiru eta erdiak.
|
|
|
Bizitzen ari nintzen egoera beldurtzeko modukoa zen, baina ez nuen izurik sentitzen. Neuk
|
zergatik
jakin gabe, sakonean pozgarritzat hartzen nuen pistolarekin mehatxu egiten zigun neska gozakaitz harekin topo egin izana. " Hara zer neurritaraino heldua den nire etsipena", esan nuen neure artean.
|
|
|
Neuk
|
zergatik
jakin gabe, barruak astindu eta asaldatu egin zizkidan bisita hark. Barne iraultza bat izan zen nire erraietan.
|
|
|
1925ean hildako gizon baten izena zegoen idatzia harrian, iragandako urte luzeek ia ia irakurtezin bihurtzeraino higatua. Bizkar zorrotik argazki makina atera eta, zergatik edo
|
zertarako
jakin gabe, argazkia egin nion.
|
|
|
samin handikoa, suminezkoa ere bai. " Zuk", ekin zion,"
|
zer
dakizu nitaz?". Bonifaziok ostera, jaramonik egiteke:
|
|
|
zein lan egin zezakeen berak, zein izan zitekeen bere funtzioa han, enpresaren jardunbidea zein zen ere ez zekien-eta?; hala ere neskak: " Lana nahi duzu", galdetu zion; baldin bazegoen, adierazi zuen Xanek;" eta,
|
zer
dakizu egiten edo...?". " Ez dakit...
|
|
|
Lagun haietako batek egin zuen barrarakoa. " Eta", esan zion Lazarok Xani,"
|
zer
dakigu Henriz?"; total eginda zegoen. " Hiri galdetu behar nian", esan zuen Xanek.
|
|
|
" Henriren berri?", galdetu zuen Lazarok; oso harritua zirudien;" neuk emango diat", esan zuen;" neuk emango diat Henriren berri"; bat batean, serio planta eginez: "
|
zer
jakin nahi duk?", galdetu zion; zurrutaldi batean hustu zuen basoa, barran laga zuen;" ba al dakik", esan zuen," Henri eta biok ekipo berekoak ginela. Zera jakingo duk.
|
|
2001
|
|
|
hiribilduen garrantzia, kaparetasun orokorra... Konplexuagoa, eta sinpleagoa ere bai. Izan ere Ahaide Nagusiek
|
zer
zekiten egiten borrokatzea ez bazen?
|
|
|
Baina,
|
zer
jakin behar genuen?
|
|
|
Bi alderdiditugu hemen. Batetik, irakurleak
|
zer
dakien (ezagutza kontzeptualak); hau da, zerdakien testuaren gaiaz, baina baita testualitate ezaugarriez zein hizkuntzaren sistema lexikoaz eta sintaktikoaz ere. Bestaldetik, zertan dakien (prozedurazko ezagutzak); hau da, nolako ezagutza estrategikoa duen.
|
|
|
Batetik, irakurleak zer dakien (ezagutza kontzeptualak); hau da, zerdakien testuaren gaiaz, baina baita testualitate ezaugarriez zein hizkuntzaren sistema lexikoaz eta sintaktikoaz ere. Bestaldetik,
|
zertan
dakien (prozedurazko ezagutzak); hau da, nolako ezagutza estrategikoa duen. Ez da nahikoa gaiaz edo lexikoaznahiko informazio izatea, zeren, testuaren esanahia eraiki ahal izateko, era askotako estrategia kognitibo zein metakognitiboak ezinbestez erabili baitituirakurleak.
|
|
|
|
Zer
dakigu dieta mediterraneoari buruz?
|
|
|
Zer, Roman?
|
Zer
jakin behar nuen?
|
|
|
Okerrena, zen, geroxeago ikusi nuenez, ez nuela inolako kezkabiderik. Erraz ager daiteke
|
zer
jakin nahi zuten galdatzaileek, eta zergatik. Mendiz haranzkoa ote nintzen ziren beldur, Burgos Palentzia aldekoa, maqueto bat beraz, bertako mintzaerarik jatorrenean esan ohi duten moduan.
|
|
|
Badakit, Euskal Herritik aski urruti bizi banaiz ere7, arazo hori" ikaragarri eztabaidatua" dela. Hona, berriz,
|
zer
jakin nahi nukeen: ea arazo hori non izan den eztabaidatua.
|
|
|
Ni kultura motz bateko ordezkari erudizio laburrekoa naiz:
|
zer
dakit nik heroiez eta traidoreez. Ezer ere ez.
|
|
|
Uste dut kapitulua hemen moztea dela egokiena –azaldu zuen Berlusgoñik–; gure laguna iritsi da enperadorearengana, hots, abisatu beharreko pertsonarengana, hori garbi gelditzen da; hortik aurrera ez dugu
|
zertan
jakinik zer esan dioten elkarri: elipsia.
|
|
|
Niri beste honako hau interesatzen zait:
|
zer
dakizu Pioletadun Hiltzaileaz. Ez al dakizu ezer Mendizaleaz?
|
|
2002
|
|
|
Paleontologoak bere lan honi eskainitako denbora luzeaz kanpo, ordea, bazegoen beste zer edo
|
zer
jakitea komeni zena. Hauxe:
|
|
|
Zenbat bider ez ote genduan ikusi, umetxo giñalarik ere, gaur aren omenez lerro maitari auek egingo genituala buruak eman gabe?
|
Zer
genekian guk Altunaren berri, orduan?
|
|
|
Eskoladun eta eskolabako, nire barri ez dakianik ez da bazterretan. Emoirik inoiz izango ez dozun landara aihendun ziztrin eta erdi bizkarkari horrek,
|
zer
jakin be... Horraitino, zeure ezereztasunean neure hormak sendotuteko ala arrakalatuz lorrinduteko, hatarakoa zara.
|
|
|
–Hik
|
zer
dakik. Akaso ondo irtengo dik.
|
|
|
–Ezetz? Eta zergatik... zergatik ez duk aipatu,
|
zer
zakiat ba nik, kanpinen bat edo?
|
|
|
–Adibidez...? Ba,
|
zer
zakiat ba nik: noiz jo behar den larrua.
|
|
|
–Buf!
|
Zer
dakit nik! –barre egin zuen– Urrunetik baizik ez ditinat ikusi.
|
|
|
Menderaezin.
|
Zergatik
jakin gabe, Alexen irudia etorri zitzaion gogora. Min hartu zuen.
|
|
|
Problema sortu zen Edu ezkontzaz mintzatzen hasi zitzaionean. Sarak, hasieran, baietz esan zion, baina, baietz esan orduko,
|
zergatik
jakin gabe, zorabioaren itzalak hartu zuen goitik behera. Ama etorri baitzitzaion gogora, eta berak ez baitzuen amaren antzeko bizimodurik nahi, sukaldeari lotuta, hainbat seme alabarekin.
|
|
|
Hurrena, autoko atea zabaldu zioten, eta komisarioak autoa martxan jarri eta alde egin zuenean, beraiek zeharkaleko alde banatatik desagertu ziren. " Horiek zer edo
|
zer
zekitek. Horiek zer edo zer zekitek", errepikatu zuen Josu R k bere baitan, herrenarena egiteari utzi eta pausoa bizkortuz.
|
|
|
" Horiek zer edo zer zekitek. Horiek zer edo
|
zer
zekitek", errepikatu zuen Josu R k bere baitan, herrenarena egiteari utzi eta pausoa bizkortuz.
|
|
|
Bien bitartean, Astarloako espaloietatik  harat honat iragaten zen jendetzatik bat baino gehiago inguratzen zitzaien, Manuelen azken berriak ematera, edota hartaz zer edo
|
zer
jakin nahiz. Lagun taldeak bere osotasuna gordetzen zuen arren, aldika, lagunetako baten bat jendearekin hitz egiten geratzen zen atzean, eta kalean aurrerago arte, ez zitzaien berriz elkar  tzen.
|
|
|
Ez dute
|
zertan
jakin. Inork ez du zertan jakin.
|
|
|
Ez dute zertan jakin. Inork ez du
|
zertan
jakin. Telebistan ez da deus agertu, badakizu esaten dit aitak, enfasi handiz.
|
|
|
Euskarazkoak urrats garrantzitsuak eman ditu bide horretan gutxienez 60ko urteetatik hona, eta 90ekoa ez da, nik uste, salbuespena alde horretatik. Horrek ez du esan nahi, Pello Lizarralderen hasierako salaketara itzuliz," txapela kendu gabe" aritzen den idazlerik ez dagoenik; baina, bestalde, jadanik ez dugu zertan, nik
|
zer
dakit, Kresala bezalako obra bat gomendatu behar hondartzarako irakurketa gisa (Euskal  Filologiako ikasgairen bat suspenditu ez duenari behin  tzat): badago non zer aukeratu.
|
|
|
Esplikazioaren jarraipenari ezaxolarena egiten zion Joseluk. Ea
|
zertarako
jakin gura zuen galdeginda, Joseluk ardurabako tonua erabili zuen" lagun batek esandako zerbaitez itaundu gura nion" erantzuteko. Poltsatik izerditutako elastiko eta galtzerdiak atera zituen eta ama erabiltzen ari zen sukaldeko mahaian bertan utzi zituen, zuritu berriko patata azalen alboan.
|
|
|
– Datu berriren bat, nik
|
zer
dakit bada –lurrerantz makurtu zuen lepoa eta mutu iraun zuen, ailegatu ez ziren Mentxuren berben esperoan– Zer gehiago esatea gura duzu. Aitaren alde egin besterik ez nuen gura.
|
|
|
Capon nor zen Josek ez jakiteak ez zuen Galder harritzen. Ez zuen
|
zertan
jakin. Euzko Gudariak behar den moduan abesten ere ez zekien.
|
|
|
Ospitalea birrindurik zegoen. Ofizial bati galdetu zion ea gaixoen biziak errespetatu zituzten, eta hark sorbaldak goratu zituen,
|
zer
zekien berak. Soldadu nazionalak sartu zirenean ez zegoen inortxo ere.
|
|
2003
|
|
|
A, gauzatxo bat neska atzerantz bihurtu zen.
|
Zer
dakizu Ainhizeren amaz?
|
|
|
Baina berak
|
zer
zekien, bada. Eta beti hain mingarria bazen?
|
|
|
|
Zer
dakizu zuk ba?
|
|
|
|
Zertarako
jakin behar dozu?
|
|
|
Zer ote dakite gutaz eskuak" garbi" erakusten dituzten espainolek...
|
Zer
dakite... Zer eskubide daukate hobeak direla uste izateko...
|
|
|
Eta nik bizkarrak harrotu ditut.
|
Zer
dakit nik Patxi guapoa den ala ez, ez nago horretan pentsatzeko.
|
|
|
Ez dio erantzun. " Pts!", erantzun du, sorbaldak jasoz," nik
|
zer
dakit!" esanaz bezala. Ohean sartu da.
|
|
|
Zer diozu.
|
Zer
dakizu zuk nitaz.
|
|
|
Batzuetan zuriari beltza deritzot, inoiz gorria, kasualitatez zuria. Nik
|
zer
dakit! Beti harritu izan naute dena argi duten horiek.
|
|
|
|
Zer
dakit. Autoebaluazioa 1 hiruhilabetekoa.
|
|
|
|
Zer
dakit. Autoebaluazioa 2 hiruhilabetekoa.
|
|
|
|
Zer
dakit. Autoebaluazioa 3 hiruhilabetekoa.
|
|
|
–Bide batez –ezer ez zelakoan nik–,
|
zer
dakigu aitormen hori egin zuen abadea dela eta. Ez duzu inoiz pentsatu ostiak desagertu egin zirela eta hori dena abade baten ahoan barregarria dela?
|
|
|
–Herrian dugun gizona.
|
Zer
dakigu horretaz?
|
|
|
Gure Gizonaren berri jakitearren egin nuen hara. Azken batean urregorrizko ontziak itzultzera joanak ziren gudariek zer edo
|
zer
jakin zezaketen Gure Gizonaren kasuaz.
|
|
|
|
zeren alde
jakin barik.
|
|
2004
|
|
|
Albistea sortu ahala, entzun edo irakurri ahal izan genuen euskararen beharrik ez zuela esatea, Madrila joan eta gaztelaniaren beharrik ez zegoela esatea bezala zela edo, Londresa joan, eta ingelesa
|
zertan
jakin ez zela adieraztea bezala. Ba ez, ez da.
|
|
|
Agian Endurancek ez zuen errukirik behar eta guk ez genion besterik eskaintzen (hori bai, dena ongi zurituz) eta benetan duintasuna zuen honek nahiago hiltzea.
|
Zer
dakigu emakume horien buru eta bihotzean gertatzen denaz, halako gizonen kontrako zigorrak gehituz lasai gelditzen garenean. Pentsatu gabe hala konpondu beharrean zama handiagoa botatzen badiegu hain zarpailduta dagoen pertsonarengan?
|
|
|
Pentsatu gabe hala konpondu beharrean zama handiagoa botatzen badiegu hain zarpailduta dagoen pertsonarengan?
|
Zer
jakingo dugu guk, ez jakiteagatik, Enduranceri ez badiogu abizenik ere eman. Munduko herri askotan izena ez zaio jartzen jaio berriari hitz horrek esan nahi duenaren arabera, edo egun horretan halako santu baten gogorapena egokitzen delako, ez, hitzak entzuten duenaren belarrietan soinu polita, edo gozoa, edo sendoa, ume horrentzako soinu egokia iruditu eta.
|
|
|
Zuk
|
zer
dakizu, ba, aita?
|
|
|
–
|
Zer
dakizu zuk?
|
|
|
Zilegi bazait, Karl Marx eta Koldo Mitxelena ipiniko ditut aurrez aurre hizkuntzen garapena hizpide dutela. Ez dakit Marxek
|
zer
zekien hizkuntza gaietan. Halere, baditu hizkuntzaren inguruko hausnarketatxo batzuk eginak.
|
|
|
|
Zer
dakizula?
|
|
|
Nik
|
zer
dakit, ba! Ezer egin aurretik galdetu behar zenidake.
|
|
|
Tenperatura ezin hobea lortzeko aukera asko daude. Ikus dezagun
|
zer
jakin behar den gure beharretara hobekien egokitzen dena aukeratzeko.
|
|
|
Eguna ametsetan galdurik eta edaten iragaiten zuen, tarteka, ostalariari hitz erdi bat zuzenduz. Batzuetan ere, barre algaraka hasten zen berak ere
|
zergatik
jakin gabe. Bakardadeak egunero bizi zati bat jaten zion.
|
|
|
–Ez du
|
zertan
jakin.
|
|
|
Izpiritua garbi eduki nuen, aratz, Arma Santuari behar bezalako prestutasunez eusteko.
|
Zergatik
jakin gabe, oharkabean. Dena Plan handi baten araberakoa zen.
|
|
|
Freskagarriena. Azken batean,
|
zer
zekiten Irungo, Madrilgo edo Berlingo bulego zoko haiek benetako ekintzari buruz?
|
|
|
Egitekoa zehaztu aurretik, galdera batzuk egin behar dizkizut. Hasteko,
|
zer
dakizu Hitlerren SSei buruz?
|
|
|
Fisikariak eskuak astindu zituen airean, bere buruari gogorarazteko bezala ezjakinek ez zutela
|
zertan
jakin mundua zertan zen.
|
|
|
–Esadazu behingoz.
|
Zer
dakizu. Zer?
|
|
|
Edo agian zaintzapean zeukaten.
|
Zer
dakit nik! Kontua da Mireiak zerbait handia aurkitu zuen gauean bertan hilda agertu dela, eta bere ordenagailua ez dagoela behar zuen lekuan.
|
|
|
zergatik hil behar izan zuten Mireia? Zergatik ez zuten,
|
zer
dakit nik, bahitu edo. Baliagarriagoa izango zitzaien!
|
|
|
Baina horrelako programa baten abiarazteko, garrantzitsua da ere iparraldeko egoera sozio kulturalarenberri ukaitea. Alabaina,
|
zer
dakigu xuxen gaur Euskal Herri honetan gurutzatzen diren nortasun desberdinez. Euskaldunak direnek nola sentitzen dute beren burua, nola bizi dute beren euskaltasuna?
|
|
|
6 urte aditzen ez dugula. Eta seiurte
|
zergatik
jakin barik. Bada ordua.
|
|
|
|
Zer
dakit Jainkoaz eta bizitzaren helburuaz. Badakit mundu hau existitzen dela.
|
|
|
Guretzat, haatik, funtsezko garrantzia eta munta du galdera horrek.
|
Zeri esker
jakin dezake, bada, gizakiak zuzen jokatzen. Edo bestela esanik, zeri esker jakin dezake zuzen ala oker obratzen duela?
|
|
|
Zeri esker jakin dezake, bada, gizakiak zuzen jokatzen? Edo bestela esanik,
|
zeri esker
jakin dezake zuzen ala oker obratzen duela. Gizakia izaki etiko bat delako, zoon ethikon delako, esango zukeen Aristotelesek, nahiz formulazio hori ez zuen inoiz izkiriatu.
|
|
|
—Ederki. Bada ea
|
zer
jakiten dugun gaur. Nik uste gauzak larri jarriko direla aurki.
|
|
|
" Zer gustatu eta gustatu ondo! Hik
|
zer
dakik! Hori burla egitea duk Euskal Herriari eta Bazterri!".
|
|
|
Bat egin zuen beste maleta batzuekin, eta gero goma beltzezko errezelaz estaliriko zulo batetik galdu zen. Jexus Mariri,
|
zergatik
jakin gabe, Andiako arroila erraldoi bat etorri zitzaion gogora, berde iluna adar arreetatik hedatuz eta karraka, eta saia, eta eskinosoa, eta okila, eta gabiraia, eta mirua, eta Maria, eta Miren.
|
|
|
Eskua poltsikora bota eta ikurrina atera zuen tolesturik. Bazterren Londresko lagunek, oraintxe aurrean dituen lagunek, ez dute
|
zertan
jakin, baina Ferminek eta Jexus Marik jakin lukete, Bazterrek, bizirik balitz jakinen zuen moduan, ikurrina, oraintxe bertan Bazterren zerraldoari paratzera doan ikurrina ez dela edozein ikurrina, eskuan duen ikurrina komisaldegitik atera ondorengo manifestazioan erabili zuten ikurrina bera baita, Bazterri etorri zenean eman nahi eta hark hartu nahi izan ez zion bera, nahiz eta oraindik ere Harak...
|
|
|
edo
|
zer
dakit nik.
|
|
|
Baina
|
zer
jakin lezake ausentzietan hazitakoak
|
|
2005
|
|
|
Dakigunetik ez dakigunera, horixe izan da gure bidea.
|
Zer
dakigu. Hitz egiten.
|
|
|
Beste proposamen hobeagoen faltan, ezer ez dakiten gauzez ari dira hitz egiten, horrela bere arduragabekeria bistan utziz». Ez dakit Batasuneko bozemaileek
|
zer
dakiten eta zer ez ETAren erabakiez, baina garbi dagoena zera da: ez dutela nahi beste inork jakitea beraiek dakitena eta are gutxiago norbaitek aurre hartzea gai honetan.
|