|
2000
|
|
|
Bai, transmisio kulturari begira batez ere. Ahanzturaren kontu honetan nonnahi aurki ditzakezu alarmak pizteko moduko egoerak, eta ez naiz orain dela laurogei urte gertatutako ez dakit
|
zeri buruz
ari... Kultur komunitate garen neurrian, behartuta gaude azaltzera nola heldu garen gauden egoerara, mitoen eta oskurantismoaren aurreko jarrera bat, eta ez inoren aurrean ezer justifikatu beharrik dagoelako, oraina hobeto ulertzeko baizik.
|
|
|
Ausardia HBn, gero eta gehiago kanpora begira zein ezker abertzale barrura begira, gero eta gehiago ahots propioz joka dezan, aipatu den autonomia gero eta egiazkoagoa izan dadin. HB HB da eta ETA ETA, zalantzarik ez, baina denok dakigu
|
zertaz
ari garen. Ezker abertzalearen aparato politikoek, kirtena kontrolatzen dutenek, erabaki behar dute Lizarra Garaziko erresoluzio eskemari bene benetan heldu nahi dioten, horrek esan gura duen guztiarekin.
|
|
|
Bertako mendi eta zohikaztegiak entrenamendu ona izan daitezke gure begientzat, apur bat beherago zain dugun lurralde miresgarriaz erabat gozatzeko.
|
Zertaz
ari naizen. Connemaraz, jakina.
|
|
|
|
Zertan
ari zara orain?
|
|
|
Tanttaka, Txalo, Ur eta abar.
|
Zergatik
ari diren ondo, gaizki daudenak zergatik ari diren gaizki eta halako kontuak aztertu ditugu. Izan ere, antzerkian urte mordoska eman eta gero, ondorio garbi batera iritsi naiz:
|
|
|
Tanttaka, Txalo, Ur eta abar. Zergatik ari diren ondo, gaizki daudenak
|
zergatik
ari diren gaizki eta halako kontuak aztertu ditugu. Izan ere, antzerkian urte mordoska eman eta gero, ondorio garbi batera iritsi naiz:
|
|
|
Hemen batzuek eta besteek esaten dute EAJk aukeraketa bat egin behar duela, abertzaleen erregistroetan edo espainolen erregistroetan sar gaitezen behingoz. HBk dioenez, EAJk azalpen bat eman behar du PSOErekin
|
zertan
ari garen argitzeko, eta ez dugula Vatikanora joan behar mirarien bila. Miraria, baina, ez dago Vatikanon HBren esku baizik.
|
|
|
Asko luza daiteke gai honetaz hitz egiten, baina behin kontestualizatu ondoren zein
|
zertan
ari den ulertzea errazagoa delakoan nago. " Euskaraz Mintza" ikasleek euskaraz aritzeko duten oztopoaren aurrean gainditzeko tresna bat da, baina ez dago dudarik beste hutsune asko eta esanguratsuei erantzun behar zaiela, hala nola irakaslegoaren hizkuntza formakuntzari (Nafar Gobernuak aurten EGA gabeko eta dakizuenez EGA ez da panazea ehun eta piko irakasle kontratatu ditu ereduetarako eta ausartu egiten da" entre bambalinas" eredua porrota dela esaten.) dagokiona edota Formakuntza Zientifiko Teknikoa euskaraz eskaintzearen garrantzia.
|
|
|
Intsumisoek ia ia ez zuten indultoren beharrik, berehala indultatu behar baizituzten. Badirudi Gomez de Liañori zer edo
|
zer
ari zaiola ordaintzen. Epaile honi deliturik larriena leporatu zitzaion, prebarikazio delitua.
|
|
|
Abuztua iristean urak errota berera doaz, baina kronikariak, ostera ere, ez zuenutzi nahi esan gabe
|
zergatik
ari ziren gauzak horrelaxe gertatzen (Cronica: I, 383):
|
|
|
Eta pinguinoez ari garela,
|
zertan
ari ote da Txema ni hemen nagoen bitartean. Akaso beste neskaren batekin larrua jotzen?
|
|
|
Bila esan dut, baina esan nezakeen baita ere esperoan, berreskuratu nahian, gogoratzen, hautatzen... Badakizue
|
zertaz
ari naizen. Edozelan ere, izango du garai honek, aurrekoak bezala, azalpen psikologikorik.
|
|
|
Baina ez dezagun haria gal. Lehenbiziko garai horri buruz hitz egin nahi nizueke orain. Beno, ez dakit
|
zertarako
ari naizen hain publiko zabalari zuzentzen, jakinda liburu bakoitzaren aurrean pertsona bakarra baino ez dagoela. Beraz, irakurle laguna, lehenengo garaian oinarrituko naiz istoriotxo hau kontatzeko.
|
|
|
Izan ere, zein laster eta zein fite doan denbora, atseginak bere atea zabaltzen digunean, eta zein geldi eta baratx, zorigaitzak eta malurak atrapatzen gaituenean! Zeren, nola aldi batez esklabo izan baitzen, eta bertze aldi batzez libre, bere baitaren baitarik jakin baitzezakeen Publilio Siriarrak berak ere
|
zertaz
ari zen.
|
|
|
Ez, ez naiz Jesu Kristoren iduria lohitzen ari, nahiz eta dogma katolikotik gero eta urrunago sentitzen naizen eta gero eta sozzinitarragoa eta nestoriarragoa naizen, nolabait erraiteagatik, zeren maite baitut nik ere Jesu Kristo, eta sinesten dut ezen gizon hura, Jainkoak ukiturik, Jainko egiten zela, ez beti, baina bai batzuetan, hala nola iltzez josi ondoren hitz haiek erran zituenean: " Aita, barka iezaiezu, ez baitakite
|
zer
ari diren"... Eta sinesten dut, halaber, ezen, gure munduak zentzurik badu, hitz horietan hartzen duela, zeren eta amorioa baita, hainbat alkimistaren erranetan, munduan dagoen harri filosofal bakarra... eta amorioak bakarrik atera diezaioke, halatan, baita materiarik satsuenari eta zantarrenari ere, urre distirarik distiratsuena, nola atera baitzien Kristok bere hiltzaileei, barkamenduaren eta barkamenduzko besarkadaren arauaz, Kalbarioko hartan, zeren argiak itzala besarkatu, eta argiaren besarkadak bihurtu baitzuen itzala argi.
|
|
|
—Badakit
|
zer
ari den pentsatzen berori, jaun Nikolas, baina ez dut neure erabakia gibelat uzteko asmorik. Zeren berori ene jaun eta nagusi izan daiteke, baina berorrek ere badaki ezen, erran komunak dioen bezala, apezak duela azken hitza bere... eta zeren Jainkoak bakoitza bere lekuan nahi baikaitu:
|
|
|
Izan ere, zentzuak eta ebidentziak erraiten didate ezen ez dagoela meza itemisaest etik hasterik, zeren nihaur ere izana bainaiz nehoiz, mezazale ez ezik, mezajale ere, eta zeren baitakit, halatan,
|
zertaz
ari natzaizun: bada baldinba, nola liburuaren anitz orritan jauregiko jendeaz ariko bainatzaizu, eta nola batzuk eta bertzeak hemendik harat eta handik honat ikusteko parada izanen baitugu, jauregia eta jauregi ingurua zer nolakoa zen adieraziko dizut berant baino lehen.
|
|
|
Eta, nola hura ez baitzetorren eta nola burutik ezin bazter bainezakeen
|
zertan
ari ote zitekeen, hala, neure jakin nahiak bentzuturik, goiti beheiti jantzi, kanporat jalgi, eta ni ere, enigmaren argitzeko, ezkutuka eta itzalgaizka ibili nintzen harat eta honat, Mattinen xerka.
|
|
|
Eta zein urrun nengoen Axularren gogoetez, zeren Sarako apezak ere bekatutzat baitzituen emaztekiekin loturikako kasik gauza guztiak... nahiz eta bertze alde batetik, neure estatuaz denaz bezainbatean, arrazoin zuen, zeren eta ni ere amorosturik bainengoen, eta pertsona amorosak bezala ez nekusan eta ez nekien
|
zer
ari nintzen; neure gogo guztia Elbiraren baitan neukan: jatean, edatean eta ohean netzanean hartan pentsatzen nuen, eta ametsak ere hartaz egiten nituen; ero nintzen, itsu nintzen, zentzutik kanpoan nintzen, zeren, Plutarkok ere zioen bezala, gaitz zen amoros izaitea eta zentzuan egoitea... baina, ai zer dohatsua nintzen, bertzalde, jaun André!
|
|
|
Berant gabe jakin ahal izan genuen
|
zertaz
ari zitzaigun ostatu jabea!
|
|
|
Eta nik neure izen deituren eta neure jaioterriaren berri eman nion, eta, adarretarik ibili gabe, galdegin nion, segidan,
|
zer
ari zen irakurtzen.
|
|
|
Biharamunean, berriz, trabailari batzuk etorri ziren —Ofizio Sainduaren erranetarat haiek ere—, gurdi batean taulak eta oholak zekartzatela, baita iltzeak, uhalak eta lokarriak ere, zeinekin eraiki baitzuten, dorretxearen aitzinean, txabola bat: galdetu nion trabailari buruari ea
|
zertarako
ari ziren txabola hura egiten, eta hark ihardetsi zidan ezen bera eta bere trabailariak bertze batzuen manuko zirela eta haien manuen betetzerat etorri zirela, eta ez zekitela bertze deus ere. Eta orduan pentsatu nuen ezen hura sorpresarekin lotua egon zitekeela, eta, halatan, mila burutazio izan nituen, guztiak ere alferrikakoak, zeren eta handik astebeterat etxeko kanoi zaharra —ehundabatgarrena— jaitsi baitzuten jauregitik, dorretxeari beha ipintzeko.
|
|
|
Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer dute haren hitzek, lurrean egonik izarretaraino bainaramate? Eta ez, ez uste ezen burua galdurik dudala eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren baitakit
|
zer
ari naizen erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela, buruak baitiotso bihotzari: " Izan zaitez ene gogoeten galbahe", eta bihotzak buruari, berdintsu eta orobatsu:
|
|
|
" Liburuz inguratua bizi izan haiz orainokoan, baina, hemendik aitzina, liburuak alde baterat utzi eta heure bizitzaren liburua skribatzen hasi huke, ez letraz, baina heure hatsaz eta heure odol kolpeez... Zeren eta nik ere irakurri baititut liburu batzuk, eta bazekiat
|
zertaz
ari naizen..."
|
|
|
Bakartasuna eta iluntasuna nagusitu zirenean, asperrari logura gehitu zitzaion. Bataren eta bertzearen azpi lanari kontra egiteko, baliabide eskasa zen
|
zertan
ari ote nintzen zuzen ez jakitearen zama. Ezbeharrik gaitzena etortzeko zegoen oraino:
|
|
|
Anaia, berriz, galtzontzilo hutsetan.
|
Zertan
ari izanak ziren ezkutatzeko inolako ahaleginik gabe, larrutan ongi eta luze egin berri duenaren asetasun nagia zekarten bisaietan zizelatua. Nire irribarrerik zabalena itxuratu nuen anaiaren besarkada ez-ohikoa hartzen.
|
|
|
Ebakinaren beheko aldera luzatu zuen hatza. Ez nuen irakurri beharrik, banekien
|
zertaz
ari zen: " Lurrorotako igarlea".
|
|
|
Neronek ere eginen nian neure loaldiñoa, baina haurrekin ezin horretarako patxada hartu. Hik, Edu, ederki dakik
|
zertaz
ari naizen, ezta?
|
|
|
Ezin gehiago eskapo. Hura ere
|
zertan
ari zen galdetzeko tenorea nuen, haren lanbideaz eta iazko haizeaz axola bera izanik ere. Abuztuko ortziral goiz horretan oraindik osoki argitu gabe zegoen nire adimenari laguntza eskatu, eta haren zorioneko akademia militarra etorri zitzaidan gogora.
|
|
|
Estatuko hiriburuko irrati kate nagusietako bateko esatari guztiz ezaguna grinatsu mintzo zen, boz sendoaz, bere arrazoien indarraz entzule manugaitzen bat makurrarazi nahi antzean, ilunbetan argi, agorrean ur. Ezin oroitu
|
zertaz
ari zen. Denen ardura eskatzen zuen zerbaitez noski.
|
|
|
Batzuek, karrikan zakur gorotz bat zanpatuta, zapata garbitzeko bertze manerarik ez ditek, kaka hurkoaren sudurpera egoztea ez bada". Bazekien
|
zertaz
ari zen. Azken hamar urteetan, gutienez ere lau aldiz jarri behar izan zuen telefonoan, Ximurraren andre Josefinari zinez zin egiteko senarrak gaua berarekin egina zuela burutik buru, laguna goizean, auskalo nondik, atzarri samarrik etxeratutakoan.
|
|
|
Ez nekien
|
zertaz
ari zitzaidan.
|
|
|
Garratz mintzo zen, bisai ozpin, nagusi batek menpekoari errieta eman behar dioneko baldintza gutienekoak betez. Nik ere horrela egin izan dut noizbait, badakit
|
zertaz
ari naizen. Telefonoz baino doinu apalagoa zuen, hala ere, eta horrek haren segurtasun eza salatzen.
|
|
|
Begiak ttipitu nituen haren begitartea hobeki ikusi beharrez. Ez nuen ulertzen
|
zertaz
ari zitzaidan.
|
|
|
|
Zer
ari zarete?
|
|
|
|
Zertan
ari zara, Migel?
|
|
|
|
Zertan
ari zara?
|
|
|
Eta nik orain ulertzen dut
|
zergatik
ari zaion orain Dabidi mesede hau egiten, eta zergatik sentitzen den harekin zorretan. Aldiz, oraindik ezin dut ulertu nola egon daitekeen Dabiden barrena Karmelori halako mesedea eska diezaion, ez dakit ulertu nahi dudan ere...
|
|
|
Hortaz, ‘ (ez p eta ez q) edo (p edo q) ’ proposizio osoa egiazkoa da edozein kasutan, bere ‘egibalioa’ ez baitago ez bere esanahi faktualaren ezta bera osatzen duten barne proposizioen ‘egibalioaren’ menpe. Esate baterako, baten batek esaten badigu" Orain eta hemen euria ari du edo elurra dago", errealitateari buruz zer edo
|
zer
ari zaigu esaten, proposizio horrek beste aukera batzuk baztertzen baititu: euria aritu eta eguzkia egon, euria ez aritu eta eguzkia egon, etab. Aldiz, tautologia bat proposatuko baligu, orduan ez litzateke beste inolako egoerarik baztertuko.
|
|
|
Azkenean, isiltasuna apurtzeko asmoz, Russellek hurrengoa galdetu zion: " Wittgenstein,
|
zertan
ari zara pentsatzen, logikan ala zure bekatuetan?". Eta hurrengo erantzuna eman zion:
|
|
|
–
|
Zertaz
ari zarete? –esan zuen, haserre, neskak.
|
|
|
Bai eta, bezperan berak ostatuaz galde egindako tipo hura bera zen.
|
Zer
ari zen han. Bere zain ote zegoen; bijilatzen ari al zen?
|
|
|
Laster Xan, aldamenka, aitatxiri begira jarri zen. Hura ordea,
|
zertan
ari zen. Agi denez, pareta txukundu behar zuen:
|
|
|
" Zer duzu, honako?", galdetu zion Xanek. " Horrako eta, honako ere bai", esan zuen aitatxik;" baina,
|
zer
ari zara?"; Xanek pareta brotxagaz bustitzeari ekin zion-eta;" laga, laga", esan zuen aitatxik. " Ofiziokoa naiz", esan zuen Xanek ezaxolaz, aise, ez zezan aitatxik alde makurrera hartu.
|
|
|
Hartara Xanek: "
|
Zer
ari zara?", esan zion aitatxiri. Aitatxik fijo begiratu zion:
|
|
|
Ez halaxe amatxi, isiltasun hark kezkatzen bide zuena. "
|
Zer
ari da?", galdetu zion Xani. Xanek lepoa luzatu zuen.
|
|
|
Xani esana pixka bat damutu zitzaion.
|
Zer
ari zen, zer inporta zitzaion, izan ere, bere bizitza antigoaleko emakume lotsagabe hari. Alta, amatxi zaharra hain leiala zen; bere lanean aplikatuta, irribarre ezti harekin...
|
|
|
Zinta bildu, ez zion eskerrik esan.
|
Zer
ari ote zen edo, hitzen bat esango zion Xanek. Gizonak, ordea, berari bizkar emanda makurtu zen eta, galtzak apur bat bajatuta zeuzkala, ipurdiko erretena erakutsi zion.
|
|
|
"
|
Zer
ari zara?", esan zuen gizonak erdeinuz;" berriz ere legez kanpo jarri nahi al duzu, ez al duzu ikasi.... Noiz eta orain, ustez ondo bidean zinela, zeure bizitza hondatu nahi duzu...?
|
|
|
Gu hemen ginela behinik behin, afalondoan hortxe, beti dei bat edo bi izaten zituen; beti kanpotik hots egiten zioten. Bistan da, norekin eta
|
zertaz
ari zen guk ez genekien fitsik"; Belek Xani begiratu, gero bista jaitsi, begiak bere eskuetan tinkatu zituen; Xanek zerbait esatea espero zukeen; Xan berriz, oraindik Belek nora heldu nahi zuen ez zekiela zegoen; hartaz, Belek, burua jaso eta: " orduan, Henri ikusiko duzu?", galdetu zion.
|
|
|
Zenbat urte igaro ziren...? Eta bera,
|
zer
ari zen han. Henri.
|
|
|
Ez zuen haatik bere eskutzarra Xanen sorbaldatik kendu; aitzitik eta, orain lepatxokoa ferekatzen ari zitzaion. Belarria tentetuz,
|
zertaz
ari ziren entelegatzen saiatu zen Xan. Ez zuen ulertu ahal izan:
|
|
|
Ez zuen ulertu ahal izan: bezperako edo egun bi lehenagoko, berari noski eskapatzen zitzaion zer edo
|
zertaz
ari ziren eta. Bestalde Lazaro lagun haietako bati espainolez ari zitzaion.
|
|
|
zuhaitz bat zirudien, tente jarriz gero; alabaina, Xanek ez zion ohartarazi, ez zitzaion gisakoa iruditu, hain zuzen ere zeukan altueragatik bere hitzak espazioan galdu egiten zirela; alta bada, Lazarok berak konprenitu ote zuen, hurrengo hitzak Xanen gainera areago makurtuz esan zituen-eta;" lehengoan", esan zuen," egundoko mozkorra harrapatu genian".
|
Zertaz
ari zen? " Henrirekin?", galdetu zuen Xanek.
|
|
|
Alde batera, barran zirenen builek galarazi egiten zioten. Bestera berriz, nahiz hiru lagunengandik hurbilxko egonik haien hitz gehienak aditu, doi doia zertatik
|
zertara
ari ziren ezin zuen asmatu. Ari ziren eta oso gauza konkretuez, bai denboran bai espazioan biziki gertukoak, hainbat izen aipatuz, hala toki izenak (haietarik bat edo beste hala ere Xani ezaguna zitzaion) nola lagun izenak, Xani gogora inoren bisaia edo arrasto zehatzik ekartzen ez ziotenak.
|
|
|
Alaba burlatiak sutondoa utzi zuen; berriz ere mahaira heldu, haren gainean liburua zabaldu, ikasi itxura egin zuen; zinez noski, June eta kanpotar hura
|
zertaz
ari ziren, arrimatu zitzaien. Alabaina Xanek:
|
|
|
Alabaina Xanek: " Zuk ba al zenekien hura
|
zertan
ari zen?", galdetu zion Juneri. " Orduan ez nekien", esan zuen Junek;" etxean gauza horiek ez ziren aitatzen.
|
|
|
nondik zetorren?
|
zer
ari zen han. Eta, batez ere:
|
|
2001
|
|
|
Euskal gazteen jatortasuna oso hedaturik zegoen garai hartan, Z. ARGIAk zioenaren arabera, behintzat: "
|
Zertan
ari ikusten ez ditugunak aipatzen, egunero gure ondoan dauzkagunak eta zer egiten duten ikusten ditugunak emen eukita?", galdetzen zuen bat batean," edonun, gutxien uste dan txokoan, uri aundietan nahiz erri txikietan, langille artean bezela estudiante artean, nunnahi" topa zitezkeen gazte haietaz gogoratzeko.
|
|
|
Orain hausnartzeko moduko gaia da zenbait talde euskaldun erdaraz kantatzera pasa izana.
|
Zeren alde
ari dira?
|
|
|
Zer gertatuko den ez dakit, 20 urtean sortutako honek denak iraungo duen dagoen bezala? Bota dezagun Nafarroara begiradatxo bat eta ea
|
zer
ari den gertatzen. Belarriak tente, badaezpada ere.
|
|
|
" Modernoek" ideia hauek zaharkitutzat jotzen dituzte. Alabaina, gazte esplotatuak, saltoki handiko behin behineko langile kontratatuak, langabetu iraunkorrak, Altzako" Sintel" enpresako despedituak, Gasteizko" Daewoo" ko langile ebentualak, gaizki ordaindutako langileak eta sindikalista argiek badakite
|
zertaz
ari garen.
|
|
|
Egia esan, kaleko jende arruntak, ez adituak, ezer gutxi daki oraindik gai honi buruz baina ezin da ukatu gero eta handiagotzen ari dela ezinegona eta kezka larria. John Le Carre idazleak idatzitako azken liburua(" El jardinero fiel") irakurri duenak badaki garbi asko
|
zertaz
ari naizen: industria farmazeutikoan murgildurik dauden multinazionalak nola egiten ari diren mota guztietako esperimentuak Afrikan, kontinente hori den baino zabortegi handiagoa bilakatuz, beti ere bertako jende gaixo, indarge eta ahots gabea akuri moduan erabiliz.
|
|
|
Behin batez, gure Joxe, ezpainak estu eta eskutan jestorik ez, Z. ARGIAra azaldu zen.`Zu, Garmendia, zer iruditzen zatzu liburu hori?'. Berehala konturatu nintzen
|
zertaz
ari zen. Isilik geratu nintzen.
|
|
|
Miren,
|
zer
ari zara ezkutatzen?
|
|
|
(Gora begira.) Zenbat denbora daramate Mirenek eta musubero horrek! Auskalo
|
zertan
ari diren!
|
|
|
Askotan, goizean goiz jaiki bezain laster, galdetzen omen dio bere buruari:
|
zer
ari da gertatzen gaur egun munduan. Garai batean bakezale ziren herriak, zergatik dabiltza orain gerra eta borrokan nahastuta?
|
|
|
–
|
Zer
ari dituk. Oilarra erruten?
|
|
|
Laburbilduz, honako gomendioak egiten dituzte, lehenik irakasleentzako: 1) irakasleek egin behar duten zerbait da jaten dituzten ikasleak
|
zergatik
ari diren 2Hikasten, motibazio mota ezberdinen arabera, behar edo nahi berezi horiek kontuanizanik, ikasleei hobeto egokitzeko; 2) irakasleek lagundu dezateke arrakasta/ porrotari buruz ikasleek izango dituzten usteak eraikitzen, berriz ere ikasle motaezberdinen estilo ezberdinak kontuan izanda; 3) irakasleek bideratu eta indartuditzateke ikasleek edukiko dituzten motibazio motak 2H ikasteko eta ...
|
|
|
Beraz, usain berrien sorreran barik, perfumegintza marketingean oinarritutako azoka dela esan daiteke, bertan ametsak, asmoak eta abar salgai egonik. Merkatu horretan esentzia olioen salneurri batzuk aipatuko ditugu,
|
zertan
ari garen argitzeko asmoz.
|
|
|
Beharrenaraberako maiztasunez egindako bileren bitartez, taldeen artekokomunikazioa bertan gauzatzen da, denon beharrak eta nahiakazalduaz horiek bideratzen saiatu eta elkar koordinatzeko.Komunikazio horren fruitua da zer eta nola egin erabakitzea, datorrenaren aurrean. Denon artean interesgarriak deritzegunekintzak aztertzen, aukeratzen eta burutzen ditugu, epeak zehaztueta talde lanak eratuz. 3
|
Zertan
ari zarete une honetan. Ahalik eta jarduera ezberdin eta aberasgarrienak antolatzen, beti ere geure ahalaren arabera; kontzertu, hitzaldi, zine ekitaldi, antzerki, erakusketa, bilera leku, ikastaro leku, entsegu leku, baratza, eta abar… 4 Zer asmo dituzue etorkizunerako?
|
|
|
Berak botila bat ur. Tasiorengandik nahiko urrun geratzen den mahai batean jarri dira gainera eta, beraz, ezin izan du entzun
|
zertaz
ari ziren hizketan.
|
|
|
Arantxak, edozein modutara, lehen bezala dirau, pare bat ilara aurrerago, bakarrik eserita leihotik begira.
|
Zertan
ari ote da pentsatzen.
|
|
|
–Nora ari hintzen ba begira ni ez ikusteko? –jakin nahi izan du orduan Unaik–
|
Zertan
ari haiz gainera hemen bakarrik kafea hartzen? –txakur irribarrea– Interesantearena egiten ea neskaren bat hurreratzen den edo zer?
|
|
|
Kopetilun begiratzen dio Tasiok autoak aurrera egin ahala argitzen doan bideari. Nora arraio noa, galdetu dio bere buruari,
|
zertan
ari nauk galdera alu hauekin. Anartzek lagunaren muturra nabaritu du, alboko eserlekuan kuzkurtuta.
|
|
|
Beno, idazlea, erantzun du Tasiok, jarraiketarena nola azaldu ez dakiela. Banekien, oihukatu du neskak orduan, eta
|
zer
ari zara idazten.
|
|
|
Bizikletaren jabeari
|
zertan
ari zen eta zer zen belar pilo hura galdegin zion. Jabeak ihes egin zuen, bizikleta bazterrean utzita.
|
|
|
Zer dela eta ari naiz bidaia hau egiten?
|
Zer
ari naiz atzean uzten. Ikasi dut, abiatu orduko, lurralde horri buruz nahikoa?
|
|
|
Galderak errebisatuko dituzu berriro, erantzun posibleak asmatzen, Zer dela eta ari naiz bidaia hau egiten?
|
Zer
ari naiz atzean uzten. Ikasi dut, abiatu orduko, lurralde horri buruz nahikoa?
|
|
|
Dionisio (harrituta): Baina
|
zertan
ari zara, gizon?
|
|
|
Oi, semearekin? Izan ere, akordatu ere ez nintzen egiten
|
zertan
ari...
|
|
|
(Lastategira begira gelditzen da une batez, isil isilik). Eta,
|
zertan
ari zineten, ba?
|
|
|
Aldi horiek gaztelaniaz bereizten direla, eta guri zer?
|
Zertan
ari gara. Erdal ala euskal gramatikaren legeak ematen?
|
|
|
Urkatu behar duten bati buruzko filmaz ari delarik, zera dio heriotza zigorraz: " Gerok urkatu behar bagenu, alegia, pentsatzen dugun baino astiroago pentsatuko genukeela, behin eta berriro,
|
zertan
ari garen". Amerikatik etorri zitzaigun eredu kontsumo zaleari buruz, berriz:
|
|
|
Ez; ez  delako aski gainera gizon bati, urkatzaileari, erru guztia egoztea eta hura gizartetik baztertzea. Gerok urkatu behar bagenu, alegia, pentsatzen dugun  baino astiroago pentsatuko genukeela, behin eta berriro,
|
zertan
ari garen.
|
|
|
" Yo no soy filólogo". Eta ez nion ezer esan, sobra eta gehiegi banekielako
|
zertaz
ari zen eta adierazi nahi zidana beste hau zela: " Yo no soy lingüista".
|
|
|
Ez dakit
|
zertan
ari naizen hemen alferlanean, sarrera edo atariko delako hau lardaskatzen: adiskidetasun zorren kitagarri, aringarri bederen, gertatuko balitz, baldinbaitere!
|
|
|
Ezin esan beretzat eta bere laguntzaile Arxurentzat, neurtitz horiek zeharo hortus conclusus direnik, baratze itxia edo zazpi zigiluz giltzatutako liburua. Bazekiten, bai, gutxi gorabehera behinik behin,
|
zertaz
ari zen Oihenart; ahapaldi osoak ere adituko zizkizuten batzuetan. Baina kritikaren oinarri nagusia, hitz eta esaldien mami ezkutua atzematea, gehienetan falta zitzaien12.
|
|
|
Euskal Herria ere irauli du, baina, iraulia izan arren, ez du Euskal Herriak, herri den aldetik, artean beregana.
|
Zertaz
ari gerokoez. Bizpahiru eskuliburu irakurtzeak, berri baino berriagoak badira ere, ez du hutsarte hori beteko.
|
|
|
Bestea, Kintanaren dizkigute gipuzkera, Gipuzkoarra bezainbatean Nafarra den aditza besterik ez da. Eta Gipuzkoaz, gipuzkeraz eta giputzez aho betean ari garelarik, nori berea eman behar diogu eta
|
zertaz
ari garen aldez aurretik garbitu. Aski nahasiak daude gure arazoak nahasteka berrien premia sumatzeko.
|
|
|
11 Badirudi, bada, soziologia istilu honetan aipatu dutenek, ni artean naizela, ez dakitela
|
zertaz
ari diren. E.S. Dodgson euskaltzale eta haurzalearen anaiak dotoreago adierazi zuen:
|
|
|
23 Ederki ageri da hori Lezama Limaren Paradiso delakoan, eta bazekien, noski, deiturak berak adierazten du,
|
zertaz
ari zen. Ni, damurik, ez nauzue euskaldun horietakoa, Barojaren harako" mistifikatu" xamar haietakoa baizik (K.M.O.).
|
|
|
|
Zertaz
ari garen jakin behar dugu, beraz, aurren aurrenik, eta horretarako, esan bezala, testuak zer dioen behar dugu jakin, bestela esan, bere sortzetik ahalik eta hurbilen finkatu. Bada horrelakorik franko euskal literaturan.
|
|
|
John Steinbeck ek (eta gero, zinemaratzean, E. Kazan-ek) lasai lasai  erabili zuen East of Eden titulua, protestante giroko Biblia kutsuan haziak eta heziak izan ziren multzoentzat ari zelako: hango literaturan bestetan ere aurkitu izan dut aipamen baino imintzio areago izanik bidenabar ahotan hartzen den esaldi hori (aski dut harat, harantz, eskuaz keinu egin, han dagoen
|
zertaz
ari naizen jakin dezazun). Baina, zenbat euskaldun oroituko lirateke, beste laguntzarik gabe, harako Testamentu Zaharreko pasarte" ezagun" hartaz?
|
|
|
Bibliak berak dio: ez dezala jakin eskuinekoak ezkerreko eskua
|
zertan
ari den. Pertsona bakar baten esku botere gehiegi uztearen arriskuak.
|
|
|
ezaugarri honek banakoaren emozio momentuak besterik ez ditu aintzat hartzen. Hau da, lon hunkitu egiten da, barre egiten du, negar ere bai, baina ez daki
|
zertaz
ari den hizketan eta ezta zer egiten duen edota non antzezten ari den ere; eta hauxe da hiritarrei kutsatzen dien portaera, norberaren kontrolik eta argitasunik gabeko portaera itsua. Erabakigarria hemen kutsadura da, eta honen bitartez autonomia eta urruntze intelektual oro galdu egiten dira.
|
|
|
Esandakoaren ulermenari egia irizpideak aplikatzeko ez dira gai: lon errezitatzaile bikaina izango da, baina errezitatzen ari denean ez daki
|
zertaz
ari den.
|
|
|
Eta, batez ere, oraindik beste gauza bat da" zertan" ari naizen, hau da," pentsatzen ari naiz" en kontzientzia, pentsatzen dihardudan aldean (‘ari’ ‘naiz’ ‘pentsatzen’). Eta aztertzen badut zertan edo
|
zertaz
ari naizen kontziente naizenean —maitagogo esna eta erne—, ezin dut erantzun beti" pentsatzen" ari naizela; bai, ordea, beti, maitatzen dihardudala. Adibidez, zeru izartsuari, margo hunkigarri bati, itsasoari begira nagoela; edo nire emazteari, maitasunez, inongo pentsamendurik gabe; edo sinfonia bat entzuten69; edo nire lan mahaira azterketa hau lantzera natorrela; edo ama bat so dagoenean adi adi bere semearen aurrean.
|
|
|
–Mairos?
|
Zer
ari haiz ordu hauetan herriko plazan bakarrik?
|
|
|
–eta jarraitzen nuen bezperako agerindearen ildotik, bat batean, nirekiko arranguraz hanpaturik: baina
|
zer
ari naiz ezer ulertu nahi ez duten hauei neure bizitza pribatu eta intimoaren azaltzen?
|