|
2000
|
|
|
Baina, geroko kontuak aitzinatzen ibili gabe, derradan ezen Mattin arras gogaitzen zela eskola haietan, batik bat bakarkako trabailuan jartzen gintuenean, halako tailuz, non zernahiren aitzakia egiten baitzuen haietarat ez azaltzeko,
|
zer
erranik ez aita etxeratzen zenean, zeren eta aitak, orduan, anitzetan eramaiten baitzuen goizean goiz ehizarat edo txakurren paseatzerat, jaun Marcelek eskola emaiten zigun orduetan, hain zuzen ere. Eta, ehiza zela eta ezpata zela, burua ere anitzetan joaiten zitzaion Mattini, eta orduan jaun Marcelek —zeina baitzen, bertzenaz, gizon pazientziatsua—, erraiten zion:
|
|
|
Eta solasean hasten gara, eta ni sagar batez ari naiz eta zuk bertze sagar bat ulertzen didazu, eta hala bihurtzen da hizkuntza bakoitza ere babel dorre bat eta hala erran liteke ezen Bibliako dorre hura ez zela bakarra izan eta zenbat hizkuntza, hainbat babel dorre direla munduan. Eta osaba eta Alessandro ere hala ibiliko ziren, segur, italianoaren babel dorrean... eta nik,
|
zer
erranik ez, zeren, haien konbertsazionetik ez bainituen hitz solte batzuk baizik ulertzen.
|
|
|
—Atzo, zera... —erran nion, begi haien galderari ihardetsi nahian, urduri,
|
zer
erran ez nekiela, zeren hiruzpalau ideia korapilatu baitzitzaizkidan buruan, denak baterat, harik eta burutik mihirat jaitsi zitzaidan lehenari ekin nion arte—: Atzo, egin behar ez nuen zerbait egin nuen, baina, egin ere, egin behar nuen, nahiz eta, bertzalde, ez nuen egin behar, zeren...
|
|
|
|
Zer
erran ez nekiela utzi ninduen, kikildurik. Zeren ez bainekien zinez ari ote zitzaidan edo txantxetan.
|
|
|
Guretzat Galileo zena, ordea, Fra Filippo Gentile zen bertze guztientzat, zeren osabak Frantziatik ekartzen zituèn Galileoren liburuak —gehienetan Piarres Oihartzabal kapitainaren bidez— azal aldaturik iristen baitziren, jakinik ezen Galileoren izena, artean, perilos eta arriskutsu izan zitekeela anitz tokitan, Espainian eta Nafarroan
|
zer
erranik ez, Elizak Inkisizionearen bidez bazter orotarat hedatu Index librorum prohibitorum ezagunaren zentsura bitarteko.
|
|
2001
|
|
|
Luxia eta Juana hantxe zeuden, aitzurra eta pala, ostatutik lohia ateratzeko ideian. Keinua egin zioten eskuarekin, baina bera kieto eta mutu gelditu zen,
|
zer
erran ez zekiela. Uraldeko Maritxurekin solasean ari ziren.
|
|
2004
|
|
|
Elebitasun eta ofizialtasuna aldarrikatu eta 20 urteren buruan, Euskal Autonomia Erkidegoko leku gehienetan, publikoak barne, gaztelania beharrezkoa da. Estatuko agintariena
|
zer
erranik ez. Euskara lantzea bera delitu bihurtu du Gobernu espainolak, eta hainbat euskaldun zigorra jasaten ari da, kartzelako zuloan, edo epaitegira noiz deituko zain, sos multzoa ordaindu eta behin behineko askatasunean.
|
|
|
Baina jira labur hark biharamuneko eginbeharra lasaitasun handiagoz hartzeko balioko zidalakoan nengoen. Gainera,
|
zer
erranik ez, Paris hiri erraldoia apur bat ezagutzeko gogoa nuen, ordu arte Bilbo baitzen nik ikusitako hiririk handiena. Eta, zoritxarrez, bertan izan nintzen garaian, Nerbioiko hiriburua ez zen preseski munduko tokirik alaiena.
|
|
2006
|
|
|
Ane
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Telebistako irudiei so egin zien, eta bihotz bihotzez damutu zen deia hartu izanaz.
|
|
|
Haren azpian, bulegoko idazkaria zegoen. Ane
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen, ikuskizunak perlesiaturik. Amesgaizto batean egotea bezala zen.
|
|
|
Ane
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Urrutiaren hilketaren berri eman behar zion Gepperti?
|
|
2007
|
|
|
Gaur, ez A ren aldeko erantzuna kontuan hartu duzulako, zure pentsamenaren erraietatik berdin etorri zaizulako baizik, B ri egin diozu bertze kritika bat:
|
zer
erranik ez, A ren astakeriak jarri dizkizute aurpegiaren aurrean, zurea entzun bezain fite. Bai A ren aldekoek nola B renek leporatu dizute nahita nahiez hor dagoen ezpataren aho gainean bizi nahi duzula, ez alde batera ez bertzera erori nahi ezean, eta errealitatetik kanpo bizitzea dela hori, guztien gainetik zeure burua kokatu nahi ezina dela:
|
|
|
Eta denek denak trahitu genituen, denek denak trahitu gintuzten bezala. Bidenabar, Jean d’Amou ene manatzaile sibilinoaz
|
zer
erranik ez. Izturitzeko harpean ez nuen ikusi ere egin!
|
|
|
Zineman sartu nahi baitzuen,
|
zer
erran ez zekien mutikoaren aitzinean paratu zuen ordaina bezeroak. Aspaldiko diru hartan ez zen oraino Cheren aurpegia ageri, baina Arseniok bazekien nor zen, eta irri bat eskaini zion.
|
|
2008
|
|
|
aginteak higatzen ditu indarrak, bai horixe, baina are gehiago oposizio lanak.
|
Zer
erranik ez, lan hori alderdi ustez kohesionatu batek ez, alderdi anitzetako koalizio batek egin behar duenean. Eta are gehiago, legebiltzarreko bigarren indarrak lehia bizian ibili behar duenean hirugarrenarekin, nork irabaziko domina agintedunak kontrolatzeko merituetan.
|
|
|
Marketin operazio hutsa, euskaltzale inozo edo gaizki informatuak engainatzeko.
|
Zer
erranik ez, euskararen mundutik urrun dabiltzanak.
|
|
|
Piroteknia gehiegi
|
zer
erranik ez duzunean".
|
|
2009
|
|
|
Kontent bizitzea, luzaro bizitzea, pertsona ona izatea, norbere buruari gehiago begiratzea, koherentea izatea, gozatzea, horiek ere izan litezke gure begiko fitsak edo kezka printzipalak. eta
|
zer
erranik ez, osasuna. Osasunik gabe bertze guztia, zertarako?
|
|
|
Nortasunari bukaeran dario sua, maitasunari bezalaxe. Intsumisioak ere badu suzko osagaia,
|
zer
erranik ez odoltsuak, eta amultsuak. Itsuari begiak erre zaizkio, baina faltsuagoa da begiak onik dituen itsua.
|
|
|
–Hori ez? , une batez
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen?. Jainkoarren, ez zaizu susmagarria iruditzen enpresak oraintxe amore ematea?
|
|
|
Une batez
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen Oskar. Posible zen Anak bere benetako izena ez erabili izana.
|
|
|
Ez nuen lantzarekin basurdearen zurden gainean haztatzen. Mihia trabatzen zitzaidan,
|
zer
erran ez nekiela, nire lagun eta jaunak unaiesa edo artzaintsaren bati galaikeriaren bat erratera ziztatzen ninduelarik.
|
|
|
Baina ni ez naiz ez NUP ez NUPekoa, eta NUPekin zerikusirik baldin badut oso kontu berria da, eta, gainera, NUPeko Kontseilu Sozialaren partaide soilaren gisa, hau da, unibertsitatearen gainean eraginik izan behar duen erakunde batekoa naiz, baina betiere gizartearen aniztasuna kontuan hartuz (kontuan hartuz, alegia, gizartearen barnean interes, pentsamolde eta sentikortasun anitz daudela, NUPeko Kontseiluak berak, neurri oso errealean ez izanik ere, islatzen duen bezala). Horrela bada, ni neu, eragile soziala naizen aldetik (nire neurri apalean,
|
zer
erranik ez, baina eragile azken finean), ustean nago onarturiko Hitzarmena Unibertsitatearen autonomiari emaniko kolpe onartezina dela, Gobernuak emaniko kolpea. Horren kontrako botoa eman behar nuela uste izan nuen, eta hala egin (zuzen ala oker, baina kritika guztietara irekirik, noski).
|
|
|
Haatik, hala naiz. Eta horregatik errepresio ezin bortitzagoa pairatu behar dut, arnasa hartzea ere bekatua baitzaigu,
|
zer
erranik ez jokoan dagoena Iruñea denean.
|
|
2010
|
|
|
Usaian Toulon txantxetan hartzeko taldea ez bada,
|
zer
erranik ez garai honetan. Txapeldunei bi aldiz jarraian galtzea ez zaie laket, eta Baionara garaipenaren bila etorriko dira:
|
|
|
Bortz partida jokatu behar izan ditu, bortzetan arerioa zen faborito, baina bortzak berak irabazi ditu. “Hagitz kontent nago –adierazi digu Maiak– ezusteko handia izan zen finalea ailegatzea eta
|
zer
erranik ez, modu horretan txapela irabaztea”.
|
|
2011
|
|
|
Zuk
|
zer
erranik ez, Satur: zure kasuan, izan ere, noiznahi sartzen eta ateratzen ziren pertsonaia haiek guztiak errealitatearen zirrituetarik, zure bizitzan nola edo hala parte hartzeko.
|
|
|
Guri, berriz, lekutik ateratzen zitzaizkigun, halakoetan, begiak: zuri
|
zer
erranik ez, Satur, harritzeko modukoa baitzen, zinez, nola egin zuen profetak zerura hondarrean, suzko zaldi batzuek tiratutako gudu gurdian:
|
|
|
ez duzue bizitza sekula ulertuko, ulertzen ez duzuen bitartean eguneroko eguzkiak baino argi distiratsuagoa ematen ahal duela eguzki beltzak: Saturrek margotutako eguzki beltz honek
|
zer
erranik ez?!
|
|
|
Nik zerbait edan nuen, zuk gehiago, eta Florianek
|
zer
erranik ez. Eta ohartu ginenerako, berant genbiltzan?
|
|
|
–Bajan nago. Lucía
|
zer
erran ez zekiela gelditzen zela ikusita, Mikelek hasperen egin zuen. Zer arraio?.
|
|
|
Mikel une batez
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Ez zitzaion oso arraroa gertatu Julenek drogak hartzen zituelako ideia, ederki baitzekien haxixa erretzen zuela nerabea zenetik.
|
|
|
Galderak ustekabean harrapatu zuen Mikel.
|
Zer
erran ez zekiela gelditu zen, burua hutsik. Azkenean, pentsatu gabe erantzun zuen.
|
|
2012
|
|
|
Garai hartako jeltzale buruek ez dute sekulan azaldu zergatik jokatu zuten horren desberdin bi herrialdeetan. Urkulluren alderdiarentzat,
|
zer
erranik ez, Ajuria Eneak helburu nagusia izaten jarraitzen du, eta Nafarroari dagokionez, Geroa Bairen aldeko apustua ongi atera zaio. EAJk, dena den, aski ongi daki (edo jakin luke), bere kabuz aurkeztuz gero, ez duela nafar Parlamentuan ere ordezkaritzarik lortuko, eta Geroa Baiko boto emaile gehien gehienak ez direla inola ere jeltzaleak.
|
|
|
Espainiaren historiari dagokionez, itzal handi eta luzeko paradigma baten sortzailea izan zen Modesto Lafuente, ñabardura eta egokitzapen" zientifikoago" batzuekin gehienbat Menendez Pidalek eginikoak indarrean egon dena 1980ko hamarkada arte.
|
Zer
erranik ez, paradigma hura baitaratu egin zuen Falangearen fundatzaile Jose Antonio Primo de Riverak ez al du irakurleak haren" España es unidad de destino en lo universal" definizio hartan Lafuenteren oihartzuna aditzen?.
|
|
|
Gure alaba Irati ere autoan zihoan. Biak hil ziren, une batez Jon
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen?. Duela hamaika urte gertatu zen.
|
|
|
Tuneletatik joaten zen beti. Errepide hori laburragoa, zuzenagoa eta,
|
zer
erranik ez, arrisku txikiagokoa da.
|
|
|
Segundo luze batzuez Jon
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen.
|
|
|
Nafarroa, egun on, entzun zuen telefonoan. Jon
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen.
|
|
|
Eta zubi lerroak. Merkatuko burdineria orlegiaz
|
zer
erranik ez. Ikaragarria zen kaioen harramantza.
|
|
2013
|
|
|
munduan atentatu suizidaren bat agitzen zenean, noiznahi, beraz?
|
zer
erranik ez: entzuten zuen berri gaiztoa irrati edo telebistatik, eta entzun ahala hasten zitzaion bihotza lauhazka, gero eta abiada bizkorragoan, segundo ezin luzeago batzuen ondoren pausatzera eta bere ohiko erritmora itzultzen zen arte; gero, telefono deiak egiten zituen hedabideetara, interneten sartzen ere ikasi zuen, halako batean?, xehetasunen bila, ea atentatugileen zerrenda ematen zioten?
|
|
|
gero eta estimu handiagoan hartzen zituela: etxeko neskameetarik batek zerbitzatutako te gozo ahotik ezin utzizkoa, gailetatxo are gozoago batzuk lagungarri; patioko iturrietako ur txorroten hotsa; hiriko ur termaletan bainu bat hartzea,
|
zer
erranik ez?.
|
|
|
ezkaiarena, erromeroarena eta mihiluarena? baita musikariek jotzen zutèn musikarena eta bere amaren dantzarena ere, ilargiarena
|
zer
erranik ez?, estasira eraman zuenarena.
|
|
|
hasteko, ez zuen ulertzen nola bizi zituen, hain urrunetik, garai batean bere baitaren baitarik bizi izandako sentimenduak: gurasoenganako eta Raissarenganako maitasuna, adibidez, bikienganakoa
|
zer
erranik ez. Haiek guztiak maite zituen, buruz bai bederen, eta inoiz baino gehiago, ausaz?, baina ez bihotzez; izoztu egin ote zitzaion, bada, bihotza, bat batean eta ezustean, auskalo zergatik??
|
|
|
gainetik bezala begiratzen ziola arrebari? osaba Tayyeb bizi izan zen artean
|
zer
erranik ez, hain ikusten zuen hura. Raissa, osabaren iritzi, ipuin eta superstizioen mende.
|
|
|
Ilargia argi begi biribil bezain dirdaitsua zen, argia hara eta hona barreiatzen zuena: goi mendietako harkaitz labainetara eta mendi mazeletan beheiti jauzika abiatutako errekasto bakanetara; giro hartan, zuhaitz batean hontz zuri handi bat pausatu, eta uluka hasi zen bat batean?, guztiak zuen, komandantea eta Hamza hartzen zituèn kobazuloak
|
zer
erranik ez, halako ukitu fantastiko bat, irreala.
|
|
|
begiek erraten zioten, belarriek, sudurrak? eskuek
|
zer
erranik ez: jaso ez zuten, bada, haiek guztiek zerutik argiaren fruitua, kosmosaren zati bat izatetik, atomo bat, bertzerik ez?
|
|
|
Arrosa gorri sorta bat duk seme batek ama bati egin diezaiokeen oparirik onena?
|
zer
erranik ez, datorren urtean lore bakarra oparitzen badidak: arrosa zuri ezin ederrago bat, adibidez; gero, harekin ezkondu, eta?
|
|
|
Oporretan, batzuetan, Hamza amaren jaioterrira joaten zen, non, aitona Abdul Alim hilik jada? bere osaba Moshenen familiari egiten baitzion bisita, Yazîden hilobiari
|
zer
erranik ez; bertze batzuetan, berriz, hegazkina hartu eta Teheranera joaten zen, non egiten baitzuen lan Faysalek, bertako unibertsitatean, arkitekturako espezialitatean?, bere aspaldiko amets bat betez, bide batez.
|
|
|
Jai hura, guztiaz ere, jai lokal bat zen, Wadi Abyadeko hainbat etxetan bakarrik ospatzen zena, etxe bakoitzak bere erara. Zahrak bazituen bi neba, batek qanuna jotzen zuen, eta bertzeak, kantari on samarra ere bazenak, edozein perkusio instrumentu?, eta haiek nahikoa izaten ziren festa hari halako ukitu bizi berezi bat emateko, guztiek eskertzen zutena, Zahrak
|
zer
erranik ez, hura dantzari trebea baitzen, bere trebetasun dohainak etxekoen arteko jai haietan bakarrik erakusten zituena:
|
|
|
gizonari bururatu ez zitzaion, bada, herritar bakoitzari bere sarreratxoa kobratzea, zinema aretoetan bezala! Batzuek, hasieran. Tayyebek eta bere irizkideek?, boikota egin zioten, aste bat bera ere iraun ez zuena, sarrera ere ez zen garestia, egia erran?, halako moldez, non, denborarekin, gero eta jende gehiago biltzen hasi baitzen zorioneko aparailuaren ingurura, herriko festetan
|
zer
erranik ez: Ramadanaren bukaeran, edo Mahomaren jaiotza ospatzen zutèn egunetan?
|
|
|
baita, prozesuaren buruan, ikasi ere nork bere bizi esparrua zuela, bere mugak eta hesiak?, eta haiek hausteak problema bat zuela betiere eranskin: mugak hausteko ahaleginean, alegia, nork bere burua hausten zuela gehienetan, hain ziren muga haiek zurrunak, betoi armatuzkoak iduri; guztiaz ere, Raissaren aldaketa hartan, Omarrenak ere izanen zuen, seguruenik, bere eragina; Omar, izan ere, pozak airean zegoen, Butanbeteko eskolan hasi zelako, geroago, hiriburuko unibertsitatean medikuntza ikasten hasi zenean, berriz,
|
zer
erranik ez??: bere barne poz hura, gainera, noiznahi ateratzen zitzaion barrutik, baita Raissarekin mintzatzen zenean ere, oporretan etxeratzen zen bakoitzean, adibidez, Raissaren jakin mina putzu sakon agorrezin bat baitzen, eta edonoiz egiten baitzizkion nebari galderak, orain jakin nahi zuen zer zen hipokondria, eta orain nola funtzionatzen zuten birikek zehatz mehatz??, bion arteko harremanak estutzera eraman zituztenak, harik eta nebarekin zuèn sentimendu bikoitza, maitezkoa, alde batetik, odol berekoak baitziren, eta amorruzkoa, bertzetik, Omarrek gainetik begiratzen baitzion beti?
|
|
|
miresteaz gain, etxeko ku ttuntzat zuen? osaba Tayyeb hil zenetik
|
zer
erranik ez. Egia da, hala ere, maiz etortzen zitzaiola bere osaba hura gogora, baina egia da, halaber, Raissak Omarri ziòn maitasunak anai arreben arteko maitasun gero eta sendoagora egiten zuen bitartean, osabari zionak gero eta gehiago egin zuela errukira, harekin zituèn oroitzapenek, osaba Tayyeb galtzaile bat zen, azken batean, modernitateak irentsia?
|
|
|
–Aitona Ibrahimen esku luzeagatik edo, ez. Gainerakoan, baina, abereek ukuiluan nola, antzeko tratua hartzen genian, poliziek eta funtzionarioek begiz joak zituztèn presoek
|
zer
erranik ez. Guztiaz ere, nik banian gelakide bat, xakean ongi zekiena eta auskalo zer diru konturengatik atxilotu zutena:
|
|
|
eta bere burua edireiten zuen errudun: ez al zuen, bada, berak Yazîd mundura ekarri, eta ez al zen, ondorioz, hari gerta zekizkiokeèn gauza ororen erantzule, baita zorigaitzik zorigaitzekoenena ere, Yazîden heriotzarena
|
zer
erranik ez?
|
|
|
akats bat baitzen funtsean, munduari, errealari eta benetakoari? buru egiteko orduan
|
zer
erranik ez?
|
|
|
Raissa gezurretan ari zen. Berak bakarrik baitzekien zenbat nozitu zuen anitzetan galdutzat jotzen zuèn bere seme harengatik... munduan atentatu suizidaren bat agitzen zenean –noiznahi, beraz–
|
zer
erranik ez: entzuten zuen berri gaiztoa irrati edo telebistatik, eta entzun ahala hasten zitzaion bihotza lauhazka, gero eta abiada bizkorragoan, segundo ezin luzeago batzuen ondoren pausatzera eta bere ohiko erritmora itzultzen zen arte; gero, telefono deiak egiten zituen hedabideetara –interneten sartzen ere ikasi zuen, halako batean–, xehetasunen bila, ea atentatugileen zerrenda ematen zioten...
|
|
|
Horrela ibili zen urtebetean, amiñika zentratzera eta orekatzera egin zuen arte, eguneroko bizimoduari lotuak zeudèn plazer tipi handiak –biziro gorrotatzen zuèn komandante pashtunaren itzalpetik urrun sentitze hutsa ere ez zen nolanahiko plazera! – gero eta estimu handiagoan hartzen zituela: etxeko neskameetarik batek zerbitzatutako te gozo ahotik ezin utzizkoa, gailetatxo are gozoago batzuk lagungarri; patioko iturrietako ur txorroten hotsa; hiriko ur termaletan bainu bat hartzea,
|
zer
erranik ez....
|
|
|
Jai hura, guztiaz ere, jai lokal bat zen, Wadi Abyadeko hainbat etxetan bakarrik ospatzen zena, etxe bakoitzak bere erara. Zahrak bazituen bi neba –batek qanuna jotzen zuen, eta bertzeak, kantari on samarra ere bazenak, edozein perkusio instrumentu–, eta haiek nahikoa izaten ziren festa hari halako ukitu bizi berezi bat emateko, guztiek eskertzen zutena, Zahrak
|
zer
erranik ez... hura dantzari trebea baitzen, bere trebetasun dohainak etxekoen arteko jai haietan bakarrik erakusten zituena: Abdul Alim eta Zahraren leinuko kideek, izan ere –musulman anitzek ez bezala–, goretsi egiten zituzten dantza eta dantzariak, haiek guztiek, gero, giro intimoetara mugatzen zituzten arren beren emanaldiak, ekitaldi publikoak debekatuta.
|
|
|
Omarrek, izan ere, izugarri estimatzen zuen bere arreba. Egia da, bai, Omarrek –mutila zen, eta Raissa baino zaharragoa... – gainetik bezala begiratzen ziola arrebari... osaba Tayyeb bizi izan zen artean
|
zer
erranik ez, hain ikusten zuen hura –Raissa– osabaren iritzi, ipuin eta superstizioen mende. Gero, baina, osaba Tayyeb hil zen, erabat hil ere –alderantziz sinetsi nahi izan arren, ederki egiaztatu zuen hura Raissak, halako batean, osabarenak izan zitezkeèn bertze munduko seinale arrastoei itxaroteaz gogaituta–, eta zeharo aldatu ziren gauzak:
|
|
|
–Aitona Ibrahimen esku luzeagatik edo, ez. Gainerakoan, baina, abereek ukuiluan nola, antzeko tratua hartzen genian, poliziek eta funtzionarioek begiz joak zituztèn presoek
|
zer
erranik ez... Guztiaz ere, nik banian gelakide bat, xakean ongi zekiena eta auskalo zer diru konturengatik atxilotu zutena:
|
|
|
Eskerrik anitz, Hamza –eta, semeari kopetan musu ematen ziola, jarraitu zuen–: Arrosa gorri sorta bat duk seme batek ama bati egin diezaiokeen oparirik onena...
|
zer
erranik ez, datorren urtean lore bakarra oparitzen badidak: arrosa zuri ezin ederrago bat, adibidez; gero, harekin ezkondu, eta...
|
|
|
Oporretan, batzuetan, Hamza amaren jaioterrira joaten zen, non –aitona Abdul Alim hilik jada– bere osaba Moshenen familiari egiten baitzion bisita, Yazîden hilobiari
|
zer
erranik ez; bertze batzuetan, berriz, hegazkina hartu eta Teheranera joaten zen, non egiten baitzuen lan Faysalek, bertako unibertsitatean –arkitekturako espezialitatean–, bere aspaldiko amets bat betez, bide batez.
|
|
|
sentitu ez zituen, bada, haiek, Abdel Haqqen biriketarik arnaska! Hesteek erraten zioten, gibelak, urdailak, bareak... begiek erraten zioten, belarriek, sudurrak... eskuek
|
zer
erranik ez: jaso ez zuten, bada, haiek guztiek zerutik argiaren fruitua, kosmosaren zati bat izatetik –atomo bat, bertzerik ez– oso sentitzerainoko bidean...!
|
|
|
honek, izan ere, bere seme Abdel Haqqi buruz egiten zituèn laudoriozko hitzalditxoetan, erran bat erantsi ohi zuen, bere jardunaren erremate gisa: " Beti pentsatu izan dut onegia zela mundu honetarako", bere baieztapen hark semearen ereduzkotasunaren aurkako ezezko bat ere gordeko balu bezala, semearekiko nolabaiteko kritika ere bazena," onegia izatea" akats bat baitzen funtsean, munduari –errealari eta benetakoari– buru egiteko orduan
|
zer
erranik ez...
|
|
|
amorruzko eta mendekuzko garrasi betiko hura zen, dantza etetera eta bertan behera uztera behartzen zuena; eta, errudunen bila abiatzen zela, errudunaz ahantzi –Yazîdez, alegia– eta bere burua edireiten zuen errudun: ez al zuen, bada, berak Yazîd mundura ekarri, eta ez al zen, ondorioz, hari gerta zekizkiokeèn gauza ororen erantzule, baita zorigaitzik zorigaitzekoenena ere, Yazîden heriotzarena
|
zer
erranik ez?
|
|
|
hasteko, ez zuen ulertzen nola bizi zituen, hain urrunetik, garai batean bere baitaren baitarik bizi izandako sentimenduak: gurasoenganako eta Raissarenganako maitasuna, adibidez, bikienganakoa
|
zer
erranik ez... Haiek guztiak maite zituen, buruz bai bederen –eta inoiz baino gehiago, ausaz–, baina ez bihotzez; izoztu egin ote zitzaion, bada, bihotza, bat batean eta ezustean, auskalo zergatik...?
|
|
|
Raissak Omar miresten zuen: miresteaz gain, etxeko ku ttuntzat zuen... osaba Tayyeb hil zenetik
|
zer
erranik ez. Egia da, hala ere, maiz etortzen zitzaiola bere osaba hura gogora, baina egia da, halaber, Raissak Omarri ziòn maitasunak anai arreben arteko maitasun gero eta sendoagora egiten zuen bitartean, osabari zionak gero eta gehiago egin zuela errukira, harekin zituèn oroitzapenek –osaba Tayyeb galtzaile bat zen, azken batean, modernitateak irentsia– hala bideratuta.
|
|
|
herriko lehen telebista zen, zeinari nagusia bere etekina ateratzen hasi baitzitzaion, ohartu zenean ezen herritarrek hura ikusi nahi izaten zutela; telebista berea zen, jakina, baita negozio sena ere... gizonari bururatu ez zitzaion, bada, herritar bakoitzari bere sarreratxoa kobratzea, zinema aretoetan bezala! Batzuek, hasieran –Tayyebek eta bere irizkideek–, boikota egin zioten, aste bat bera ere iraun ez zuena –sarrera ere ez zen garestia, egia erran–, halako moldez, non, denborarekin, gero eta jende gehiago biltzen hasi baitzen zorioneko aparailuaren ingurura, herriko festetan
|
zer
erranik ez: Ramadanaren bukaeran, edo Mahomaren jaiotza ospatzen zutèn egunetan... edo festa lokaletan.
|
|
|
alde batetik, bi urte zaharragoa zuen neba, eta bertzetik, mutila... baita, mutila izateagatik, harrotasun inkontziente irmo eta sendo baten jabea ere, zeina baitzetorkion, ez Islameko gizartearen mendeetako egitura sozialetik bakarrik, Islam aitzineko basamortuko jendearen azturetarik ere bai, gizonezkoak nagusi, emakumezkoak mendeko; urte haietan, beraz, zeinetan ume izateari utzi eta emakume egin baitzen, bere egokitze prozesua izan zuen Raissak... baita, prozesuaren buruan, ikasi ere nork bere bizi esparrua zuela –bere mugak eta hesiak–, eta haiek hausteak problema bat zuela betiere eranskin: mugak hausteko ahaleginean, alegia, nork bere burua hausten zuela gehienetan, hain ziren muga haiek zurrunak, betoi armatuzkoak iduri; guztiaz ere, Raissaren aldaketa hartan, Omarrenak ere izanen zuen, seguruenik, bere eragina; Omar, izan ere, pozak airean zegoen, Butanbeteko eskolan hasi zelako –geroago, hiriburuko unibertsitatean medikuntza ikasten hasi zenean, berriz,
|
zer
erranik ez... –: bere barne poz hura, gainera, noiznahi ateratzen zitzaion barrutik, baita Raissarekin mintzatzen zenean ere, oporretan etxeratzen zen bakoitzean, adibidez, Raissaren jakin mina putzu sakon agorrezin bat baitzen, eta edonoiz egiten baitzizkion nebari galderak –orain jakin nahi zuen zer zen hipokondria, eta orain nola funtzionatzen zuten birikek zehatz mehatz... –, bion arteko harremanak estutzera eraman zituztenak, harik eta nebarekin zuèn sentimendu bikoitza –maitezkoa, alde batetik, odol berekoak baitziren, eta amorruzkoa, bertzetik, Omarrek gainetik begiratzen baitzion beti– mirespen hutsezko bihurtu zitzaion arte.
|
|
|
Nire txanda ailegatzean, bertzeekin bezalaxe, ez zuen ama aipatu" ¿ Hijo de Ramon?". Gu harriturik,
|
zer
erran ez genekiela," ¡ Qué ojos más grandes!... ¡ Y qué labios!".
|
|
2014
|
|
|
Asiain
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Ez zegoen ohiturik lausenguetara.
|
|
|
Asiain
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Lasterka alde egiteko gogoak eman zion.
|
|
|
Alde batetik. Urunia, izan ere, hiri turistiko bat zen, sanzferminetan
|
zer
erranik ez!?, garbitasunaren aldeko politika ezinbertzekoa behar zuena. Peter Planek bazekien hori, eta egin ere egin zuen bere ahalegina.
|
|
|
Bai, ez argiegi ezker/ eskuin, espainol/ euskaldun erradikal zenbaiten us tetan, baina olerkari batek ez du alderdi baten zerbitzuan izan behar. Hire Lau> teatro> Arestiar> liburuaren kontrazalean argita letxeak jarri hitzengatik Anaitasunako ateak itxi omen zizkioten hala dio behintzat Anaitasunako zuzendariari bidalitako gutunean Errebistaren ideologiaren kontrako
|
zer
erranik ez nuela erran be har. orduan hau eskatu nuen: erran zekidala, ea zein gai ukitu behar ez nituen, eta zein uki ahal nitzakeen Ez nengoela ni batere konforme zentsurarekin; eskritoreari mintzatzeko libertatea uka tzen baldin bazitzaion hobe zuela eskritoreak, klasikoen hiztegia taxutzea eta pinpilinpauxak bildumatzea.
|
|
|
Ikastolak auzitegietan, azken aldian, sarritan agertu errealitatea, Ipar Euskal Herriko honetan, dela Hendaiakoa, Beskoitzekoa, eta Ziburukoa,
|
zer
erranik ez. Ikastolen errealitatea globalki hartuz, alta, auzitegien errealitatearen prismak ezin dena gorde.
|
|
2015
|
|
|
|
Zer
erran ez genekiela gelditu ginen. Egia erran, hitz erdirik ere ez nuen sinetsi Bidaztiaren ustezko magia erakustaldiei buruz.
|
|
|
|
Zer
erran ez nekiela gelditu nintzen. Une hartan ez nituen nire aukerak aztertu, baina ez zegoen zer azterturik.
|
|
|
|
Zer
erran ez nekiela gelditu nintzen. Maisuak deskribatzen zuen plan hura erraldoiegia, burugabeegia zen egia izateko.
|
|
|
Ni, Angelaren hanka luzeei ezin segituz, nora gindoazen galdezka. Bera,
|
zer
erranik ez,, ikusiko duzu, ka. Karrika mehar batera heldu ginen.
|
|
|
Azken batean, erran nuen neure kolkorako, hura etxe arrunt bateko soto arrunta zen, ez nire irudimen asaldatuak marraztu zuen labirinto arriskuz josia. Bihurgune bat hartuta, zoko usaina baino sarkorragoa eta,
|
zer
erranik ez, garbiagoa zen euriarena sudurreratu zitzaidan. Une hartan zeruko lurrina iritzi nion usain hari:
|
|
|
eskupeko eder bat eta kitto. Eta,
|
zer
erranik ez, zeuk ere jasoko duzu zeurea. Nire lagunen laguna naiz.
|
|
|
hala eginez gero, garbi neukan hertsiki debekatuko zidala garagardotegi hartara berriro hurbiltzea. Amaren irudimen xaloan, kafe etxeak, tabernak eta,
|
zer
erranik ez, garagardotegiak zuzenean infernura eramaten zuten zulo zikin eta jendaila arriskutsuz beteak ziren. Gainera, ni xaketik aldendu eta beste jolas jendeartekoagoetara hurbiltzea nahi zuen.
|
|
|
|
Zer
erranik ez, frankismoaren indar biziek instrumentalizatu egin zuten euskaro zahararren oharra kausa nazionalaren alde, errepublikanismoa eta euskal nazionalismoa deskalifikatzeko. Gutunaren inguruan sekulako kanpaina mediatikoa orkestratu zuten, eta Arriba España egunkari falangistak, zeinak La Voz de Navarra okupatu baitzuen, proposatu zuen azaroaren 20an Iruñeko karrika baten izena Campioni eskaintzea, baina xedeari puntualizazioa egin zion biharamunean Eladio Esparzak Diario de Navarratik," polemikoa da, eta denborak behar du oraindik hondarrak pausatzen utzi".
|
|
|
Maria Ajarnauteren euskal nazionalismoak osagai liberala zeukan,
|
zer
erranik ez, familiaren herentzia. Migel Jabier Urmenetaren arabera, kristau kongregazio bateko domina aldean eramanik ere, ez omen zen elizkoi beroenetarik.
|
|
|
Aipatutako koloso bi horiek bezala, Arrate ll.ak jokoan kokapenaren sentsu zorrotza zeukan.
|
Zer
erranik ez dago, kokapenaren sentsua edukitzea pilota jokoan dena edukitzea dela. Halaber, bere jokoaren beste ezaugarri bat zen enraketatzea, badirudi ziurtasun handiarekin enraketatzen zuela.
|
|
|
|
Zer
erranik ez, jokatzeko arauak antzekoak direla denetan. Adibidez, eskuzko modalitatean pilota jotzen da esku batekin beste gorputz atalik ukitu gabe eta bigarren aldiz bote egin gabe frontisko paretera botatzen da.
|
|
|
Hobe beharrez, sendatu egin zenean, militarrek baimenak ematen zizkioten partidak jokatzeko publiko baten aurrean.
|
Zer
erranik ez, bere jokoa jendeari gustatu egin zitzaiola.
|
|
|
|
Zer
erranik ez, XIX. mendearen bukaeran emazteen artean kirol onartuena dantzan egitea zela. Hala ere, pixkanaka pixkanaka hasten dira emazteak ariketa fisikoa eta kirola egiten.
|
|
|
Kolegioen erreforma dela eta, euskarari eman nahi zaion leku eskasak, berriz ere bazter guziak aztoratu ditu.
|
Zer
erranik ez, Baxoa Euskaraz pasatzeko asmatzen dituzten aitzaki eta oztopoak so eginez gero. Euskarak aitzinurratsak
|
|
|
|
Zer
erranik ez liburu hortan, besteak beste, agertuak zaizkigun argazki dokumentuetaz ere. Hain leku gutitan gainera, berrogoi bat zinez bereziak eta gehienak nehoiz ez ikusiak bertze nunbait.
|
|
2016
|
|
|
Asiainek
|
zer
erran ez zekiela entzun zuen zoritxar sorta hura. Behartuta sentitu zen galdetzera.
|
|
|
Asiain
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Ander hizketan ari zitzaion.
|
|
|
–Urduri jarri zen horretaz galdetu nionean, gogoratu zuen?. Une batez
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen, eta azkenean Bilbotik bidali zela erran zidan.
|
|
2017
|
|
|
Epaile horiek, zeinen meritu literario bakarra argudiatzeak bihurritzean datzan, euren testuetan kriptikotasunaren maisu gaindiezinak agertzeraino," denok ulertzen dugun" hizkuntza koofizial bakarrean,
|
zer
erranik ez.
|
|
|
Girotze zerbait lortu da menturaz, baina mugak erakutsi ditu: zilegitasun puntu batetik, eragin puntu batetik, eta,
|
zer
erranik ez, ekintza aldetik. Zaila da esplikatzea, baina erran nezake halako" intrusismo" baten sentipena izan dela oinarrian, eta hortik zerbait eraikitzea gaitza ateratzen dela.
|
|
|
Are gehiago elkarren arteko konexioa lortu nahi baldin badugu. Herri mailan
|
zer
erranik ez.
|
|
|
Une batez Oskar
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Ahalegin larri batekin, etxetik arrapaladan alde egin zuenean errandako gezurra gogoratu zuen.
|
|
|
Asiain
|
zer
erran ez zekiela gelditu zen. Urteak ziren neska hura ezagutzen zuela.
|
|
|
bere gaitasunen erakustaldia urtez urte, plazaz plaza eta jaialdiz jaialdi egin zuen. Eta
|
zer
erranik ez, etxeko lasaitasuna eta pausatuki sortu ahal izatea lagun, maisutasunaren distiraz ondu zituen bertso-paper paregabeetan. Hauetan zein bat bateko bertsoetan zirtolari, arrai, jostalari edota pindartsu izateko gai bazen ere, bere bertsokeraren ezaugarririk behinenak ziratekeen Urepeleko artzainak berezkoak zituen lirikotasuna eta sentiberatasun poetikoa, bertzeak bertze malenkonia eta seriostasun filosofikoz elikatuak.
|