|
2000
|
|
|
Ondorioz, geroz eta gehiago gure zapalkuntza egituratua ezkutatu eta desitxuratu egiten dute instituzio eta alderdi politiko ezberdinek. Honen adibide gisa hainbat politika instituzional ditugu, zeintzuk eraginkortasun eskasa izaten bukatzen duten, emakumeon arazoa kulturala balitz bezala tratatzen duten, arazoa sektorializatzen duten eta honela sistemaren mantenimendurako izaten bukatzen duten eta ez
|
emakumeok
behar dugun iraulipenerako. Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida genuke, zeintzuk emakumeon presentzia kontuari lehentasun gehiago eman dioten, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta lan ildo politikoei baino.
|
|
|
Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida genuke, zeintzuk emakumeon presentzia kontuari lehentasun gehiago eman dioten, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta lan ildo politikoei baino. Nahiz eta egia izan ere,
|
emakumeok
oso presentzia txikia dugula zuzendaritza postuetan, eta horren aurrean partaidetza politikak eraman diren, baina guztiz garrantzitsua iruditzen zait emakumeon presentzia hutsak emakumeen aldeko borroka bermatzen ez duela azpimarratzea.
|
|
|
Eta zurrunbilo honen erdian aldiz, gu,
|
emakumeok
, pobrezia eta mixeri gorrian (3 pertsona langabetuetatik 2 emakumeak dira), lan merkatuaren aukerak zabaldu direlaren inguruko hausnarketak geroz eta gehiagotan entzun behar ditugularik, eta horietan bizi ditugun oztopoak, diskriminazioak, sesgoak, mailaketak... alde batera utziz eta horiek gainditzeko bidean baleude bezala tratatuz, geroz eta gehiago emakumeon pobrezia hazkorra ahantzaraziz eta ...
|
|
|
Artikuluan arretaz irakurri ahal izan dudanez, Helen Fisher antropologoaren iritziz,
|
emakumeok
genetikoki markaturik gaude, bikotekidearekin hiru urte eman eta gero, bereiztera. Nonbait, ba omen daude gu maitemintzea bideratzen duten garun batzuk, eta horiek isurtzen dituzten substantzia kimikoak agortu egiten dira 36 hilabeteren buruan.
|
|
|
Funtsean, begirada desberdinak genituela esa  ten zuen berak: aurrena, eztabaidaren hastapenean,
|
emakumeok
zikinkeriarako begirada mikroskopikoa dugula esaten zuen, hauts arteko akaroak antzemateraino; hurrena, nik leihoetako kristalak, lanparako, komuneko ispiluko zipriztinak eta ohepeak oroitarazten nizkionean, berak obsesionatua nengoela leporatzen zidan; hurrenago.....
|
|
|
Bada hor nonbait joera feminista arraro bat. Haren aburuz,
|
emakumeok
gizonezkoen parekoak izan behar dugu... segun eta zein arlotan.
|
|
2001
|
|
|
Elkarrizketa, proposamen eta eztabaida guztien ostean alderdi guztiek adostasun bat lortuko balute (bagenu), edota gehiengoaren borondatea proposamen zehatz baten alde azalduko balitz, Eusko Alkartasunako gizon
|
emakumeok
leialki errespetatuko genuke emaitza. Zalantzarik gabe.
|
|
|
Biktimak izango dira bi
|
emakumeok
, gizonezko baten biktimak, hain zuzen, eta narratiboki Floraren kasua suertatzen zaigu nobela honetan garrantzizkoena. Emazteak adarrak jarri dizkiola jakitun denetik, deliriora eramango duten obserbazio eta antsietateak guztiz ezkutagaitzak suertatuko zaizkio protagonistari.
|
|
|
desioa, debekua eta abismoaren amaieran dagoen heriotza. Misterio edo fantasiazko narrazio askotan bezala, argazki baten azterketak erakutsiko dio heriotzaren ikurra lepoan daramaten
|
emakumeok
debekatutako desioaren ikurrak direla.
|
|
|
Biktimak izango dira bi
|
emakumeok
, gizonezko baten biktimak hain zuzen, eta narratiboki Floraren kasua suertatzen zaigu nobela honetan garrantzizkoena. Emazteak adarrak jarri dizkiola jakitun denetik, deliriora eramango duten obserbazio eta antsietatea areagotuz joango zaizkio.
|
|
|
desioa, debekua eta abismoaren amaieran dagoen heriotza. Misterio edo fantasiazko narrazio askotan bezala, argazki baten azterketak erakutsiko dio protagonistari heriotzaren ikurra lepoan daramaten
|
emakumeok
debekatutako desioaren ikurrak direla. Ezin da ukatu nobela honek ikutu melodramatikoak dituena, David Lean ek zineratutako Zhivago Doktorea hartan bezala, tentsioa areagotzeko trebetasunez erabiltzen direnak.
|
|
|
Tamalez, euroaren sarrerak prezioak garestituko dituela espero dute
|
emakumeok
, gainerako kontsumitzaileek baino tinkoago.
|
|
|
Biktimak izango dira bi
|
emakumeok
, gizonezko baten biktimak hain zuzen, eta, narratiboki, Floraren kasua suertatzen zaigu nobela honetan garrantzizkoena.Emazteak adarrak jarri dizkiola jakitun denetik, deliriora eramango duten obserbazioa eta antsietatea areagotuz joango zaizkio. Desiratutako objektuak ihes egitendiola pentsatzeak beragan sortzen duen urrikaltasun eta ziurtasunik ezaren adierazleditugu, bere buruaz dituen irudi penagarriak.
|
|
|
Azken batean, esan nahi dudana da,
|
emakumeok
–emakume euskaldunok, behintzat, ez dugula beste sortzaileek izan ditzaketen baino arazo gehiago, plazaratzeko orduan.
|
|
|
Nor dira
|
emakumeok
–Legenak jotako gizakiak?
|
|
2002
|
|
|
Kirmen Uriberen lehen poema bilduma da Susa argitaletxearen eskutik plazaratu duen" Bitartean heldu eskutik", non jaiotzetik heriotzaraino doan pasartean gizon
|
emakumeok
aurkitzen ditugun une gozagarri eta ilunetan jartzen duen bere arreta, maitasun keinu bat eskatuz, denok dugulako barruan uhola dakarren ibai estali bat, ez badira beldurrak, damuak dira, ez badira zalantzak, ezinak. Unerik zoriontsuenak ere etorkizun tristeago baten iragarpena izan dezakeelako, gerizondo baten ihartzeak maite zuenaren heriotza gogora ekar dakiokeelako, bonbardaketak hasteak supermerkatuan sortu ez duen zalaparta bi magrebiar agertze hutsarekin piztu daitekeelako, gerrako haurren gurasoek, etsiturik, nahiago izan dezaketelako beren umeak auto istripu batean galtzea eguneroko bonbek urratzen duten hirian baino...
|
|
|
" Nor naiz?" edo" Zer egiten dut mundu honetan?" galderen erantzun literarioa, emakumezkoen nobelagintzaren ezaugarri bihurtu da XX. mendean. Urteetan ahaztuak izan ondoren, berezkoak zaizkien bizipenetan sakondu nahiko dute
|
emakumeok
, eta, horretarako, lehenengo pertsonan idatzitako testuak edo genero autobiografikoaren aldakiak (memoriak, egunkariak, gutunak...) hobetsiko dituzte. Simone de Beauvoirrek zioen moduan, emakumezkoek atxikimendu handiagoa diote oroimenari, eta horregatik, ez da harritzekoa, oroimen honen zolan, beren haurtzaroan, gaztaroan edo zahartzaroan sakondu nahi izatea.
|
|
|
Pauline harrituta geratu zan. " Arean,
|
emakumeok
be, ba dogu ixiltasuna geure zeregin gorenean, behar bada."
|
|
2003
|
|
|
Hainbat publikaziotan ohiko kolaboratzaile eta heziketa sexualeko espezialisten irakasle izaki, Arasanzen iritziz, sexualitatea ugalketara bakarrik bideraturiko jokamolde gisa gainditurik, sexua jolas eta laket bide gisa ulertzean maila humano hutsera bideratzen dugula aldarrikatzen du, atsegin egitea gizon
|
emakumeok
bakarrik dugun ahalmena delako.
|
|
|
Berriro irakurri nituen duela gutxi, eta biziro hunkitu ninduten, neure garaikoak direlako, neure adineko neskei egindakoak kontatzen dituelako, ankerrak guztiz, sexu mailako laidoz eta jazarpenez beteak. (Honetan ere,
|
emakumeok
kaltetuenak). Jesus Maria Biurrunek idatzia dauka Las relaciones de tortura (para una psicopatología de la crueldad civilizada) (Iralka, 1994) eta Joseba Zulaikak gai bera landu du Enemigos, no hay enemigo.
|
|
|
Eta, seguruenik, barre egingo duzu. " Doala infernuko zulora,
|
emakumeok
...", esan dezakezu berriro ere. Aitzitik, esan ez duzu egingo, baina zeure baitan pentsatuko duzu ikuskatzailearekikoak nire irudipenak direla.
|
|
2004
|
|
|
Oso argi dut gaitzespenek ez dituztela gauzak konpontzen. Eta horren adibide nabarmena
|
emakumeok
jasaten dugun biolentzia dugu: guztiok gaitzesten dugu biolentzia sexista, baina egunez egun esnatzen digun berria da gizon batek eraildako emakume batena.
|
|
|
Taldean emakume bi ginen eta dozena erdi bat gizon... Halako batean,
|
emakumeok
gure artean ari ginela, biok ezagutu genuen gizon xarmagarri hil berri bat hartu genuen hizpide. Gutako batek goraipatu zuen gizon zahar eder haren bizitasuna, nola zuen koketo izatearen punttua, xahar lizun izan gabe" berde" izan zen hitza.
|
|
|
Halaz ere, gizonezko batzuei zail gertatzen omen zaie bereiztea. Ez omen dakite
|
emakumeok
zergatik hitz berarekin batzuetan haserretu egiten garen eta beste batzuetan maitemintzen.
|
|
|
Aipatu bezala, badago zer egiterik, zer hobeturik, eta horretan dihardugu, Eusko Alkartasunako gizon eta
|
emakumeok
, urteetan zehar ALEko »ia 30 alderdiz osaturiko alderdi politiko europarra» gure beste kideekin batera, eta honela jarraituko dugu aurrerantzean ere.
|
|
|
Gizon
|
emakumeok
lehenengo sentitu egiten dugu eta ondoren arrazoitu. Gure emozio hori argumentuz janzten dugu aurrean dugunarentzat ulergarri eta, noizbehinka, konbentzigarri ere izan dadin.
|
|
|
Onartu beharra dago Descartesen argudioaren indarra esaten digunean sentimen hutsen bidez zaila, edo ezinezkoa, dela ezagutza justifikatzea; horregatik izango zaio beharrezkoa sentimenez eta baita fedezko kontuez gaindiko irtenbide bat aurkitzea. Eta horretarako, garbi geratu den bezala, pentsamenduan jarriko du gizon
|
emakumeok
mundua ulertu ahal izateko oinarria eta hastapena. Dena dela, arazo zailentzako ebazpen errazik ez dagoen legetxe, hemen ere hainbat oztopo aurkituko dugu Descartesen proposamena onartzea korapilatsua bihurtuko duena.
|
|
|
Jadanik aurreratu dugu zientzia ulertzeko era ezberdinak badaudela eta, nolanahi ere, etika eta erlijioa, estetika bezala, benetako jakintzaren eremukoak direla eskubide osoz. Gizon
|
emakumeok
, pertsonak gareno, jakinduriaren beharrean gaude zientziaren adina eta areago ere. Jakineta uler minak definitzen gaitu eta gizaki egiten.
|
|
|
Animaliek —zenbat eta eboluzioan gorago, hainbat eta ageriago— nolabaiteko kontzientzia dukete, nolabaiteko lengoaia eta adimena dituzten bezala. Gizon
|
emakumeok
artikulazio bikoitza eta unibertsaltasun semantikoa duen hizkuntzaren jabe gara, eta hori jada harrigarria da oso. Gizakiok adimen sentikor harrigarri baten jabe gara halaber.
|
|
|
Gizakiok adimen sentikor harrigarri baten jabe gara halaber. Baina are harrigarriago eta txundigarriago da gizon
|
emakumeok
dugun kontzientzia etikoa.
|
|
|
Kontzientzia ezagutzaileak subjektu ezagutzaile egiten du gizakia. Kontzientzia etikoak subjektu etiko egiten gaitu gizon
|
emakumeok
. Ez gara bi kontzientziaz ari, kontzientzia bakar baten bi aurpegiez baizik, aurkia eta ifrentzua bailiran.
|
|
|
Balioeste edo baloratze horren bidez gizakiak bere egiteen zentzuari antzematen dio. Eta, funtsean, prozesu honetan datza gizon
|
emakumeok
egiten duguna zuzenesteko dugun joera geure geurea, zuzenespena hainbatetan (maizegi!) oinarrigabea edota eztabaidagarria izango bada ere. Etikaren bihotzean gaude dagoeneko, bihotz hori nahi eta uste bezain garbia eta aratza ez izan arren.
|
|
2005
|
|
|
Tradizioa omen, ere, etxe barruetan
|
emakumeok
ederki egurtu eta gero, familiaren aginte eta etxekoen okerrak zuzentzeko gizonezkoek zuten ahalmen barruan kokatzen zituzten epaiak eta ez hain aspaldian, ni abokatu lanetan hasi nintzenean halakoak irakurrita nago eta. Pertsonaren duintasunaren aurrean halako traizioarekin bukatzeko bideak irekitzen ea noiz zabaltzen diren zeharo hasiak bagara ere.
|
|
|
Hori gezur hutsa da, Euskal Herrian ez da inoiz matriarkaturik egon. Konparatzen baldin badugu, egia da
|
emakumeok
beste leku batzutan baino botere handiagoa eduki dugula, baina beti gizonaren menpe. Euskal Herrian ez da egon matriarkaturik, baina guk sinestu egin dugu, eta horrek kalte handia egiten digu, ez daukagulako gure benetako irudiaren neurririk.
|
|
|
feminismoa emakumeen inguruko diziplina da. Eta
|
emakumeok
gara emakumeez gehien dakigunak. Baina feministon lan teoriko ikaragarriak ez dauka aitortzarik.
|
|
|
Bai, eta aurrerapauso guztiak ongi etorriak dira. Baina aldaketa hori
|
emakumeok
hala eskatu dugulako eman da, ez gizonek sistema osoari kritika sakona egin diotelako.
|
|
|
Amesetan zagoz, ala? Zuok,
|
emakumeok
, beti amesetan!
|
|
|
–Ongi dago pairamena, eta ongi dago eraman ona, esan zuen Kontxik, behin batean?, baina geure eskubideak defendatu nahi baditugu,
|
emakumeok
matxinatu egin dugu noizbait?!
|
|
|
Azkeneko helburua Alarde bakar bat egotea izan behar da: denok,
|
emakumeok
zein gizonezkook, aukera eta eskubidea izatea Alarde bakar bateanparte hartzeko, alegia. AEBn eskubide zibilen aldeko aktibistek, adibidez, ez zutenbeltzentzako eskola bat nahi, baizik eta denok izatea eskola berdinera joateko eskubidea.
|
|
|
Dena pasatzen da Kosmosean, galaxiak berak barne. Eta gizateria osoa ere bai, eta herriak, eta hizkuntzak, eta gu gizon
|
emakumeok
ere bai... Eta ni neu gauza bera...
|
|
2006
|
|
|
Borroka feministaren ildoak instituzionalizatu eta beronen gainbehera eragin zuen. Baina genero desberdintasunen aferari ebazpen integralak eman beharrean partxeak jartzera mugatu da, irakurketa orokorrean ematen diren desdoitze kasuak egoera indibidual izaera hartu dute, finean, ez baita eraginkorra
|
emakumeok
egun burutzen dugun ordaindu gabeko lan sozio-ekonomiko guztia azaleratzea.
|
|
|
Lan mundura eta ikasketetara sarbidea izanda beste guztia kasualitatez tokatu zaigun zerbait bezala hartzera iritsi gara patriarkatuaren tranpan zuzenean eroriz; gutxiago kobratzen dugu, lanetik etxera itzulitakoan dena egiteko egoten da oraindik, amatasunaren inguruko erabakiak gure bizi profesionalaren inguruan hartu arazten dizkigute… baina ez gara kontziente hau guztia emakume izateagatik gertatzen zaigula. Eskubideetan parekatuta bagara ere, gizon eta
|
emakumeok
ez dugu tratu berdina jasotzen lege horiek betearaztean.
|
|
|
Lau urte martxan daramagun eragile gazte baina sendo honetatik argi dugu bidea kontzientziazioa eta elkarlanak izaten jarraitzen dutela, metodologia eta elkarreragin berrituekin. Egun dugun jendartea ez da boteretik irauliko,
|
emakumeok
gure eskubideen lorpenean markatzen ari garen bidea da oinarria.
|
|
|
Ni feminista naizenetik, beti eduki dut gure mugimenduan konfiantza handia. Ezaugarri batzuk baldin baditugu
|
emakumeok
hauek dira: etengabeko langileak garela eta behin eta berriro berrikusten eta berrirakurtzen gabiltzala.
|
|
|
Bada, esan behar diogu: nola,
|
emakumeok
emakumeekin zuzenean lotutako gaiak bakarrik jorratu ditzakegu. Ez al gara gai, ba, esparrua mugatu gabe pentsatzeko?
|
|
|
Bigarrenik, esan behar da feminismoaeta emakumeen aurrerapausoak ulertzeko modu ugari egon daitezkeela, denakerrespetagarriak bezain eztabaidagarriak. Hala ere, azken ideia horrekin erlazionatuta,
|
emakumeok
izan ditzakegun kontraesanen gaia gaineratu nahi nuke. Esanliteke Mendebaldeko hainbat emakume, emakumeentzako egoera sozial berriekinpozik egoteaz gain, gertatzen ari diren aldaketez eta aldaketa horiek iragartzenduten etorkizunaz ez daudela oso ziur, ez direla fio, eta batzuetan zaila egitenzaiela/ zaigula mundu berdintzaile eta alternatibo hori irudikatzea.
|
|
|
–Orduan
|
emakumeok
ez zineten horrenbeste kexatuko etxeko lanak egin behar izateagatik.
|
|
|
–Eta
|
emakumeok
oztopoa edo pentsatzeko ezgauza garelakoan, etxeetan eta sakristietan sartuta nahi gaituzue.
|
|
|
Ez, ez. Kapela bat edo beste zernahi erostea,
|
emakumeok
ez dugu besterik buruan, hala uste duzue gizonezkoek. Eta Marlenek azpiak ateratzen dizkio uste zabaldu horri:
|
|
|
Hitlerrek berak esan ez du ba
|
emakumeok
ez dugula zertan karrerarik egin. Soldaduak izateko behar zaituzte zuek, soldaduen ama izateko behar gaitu gu.
|
|
2007
|
|
|
Hala da, bai, koipe gutxi hartzen saiatzen gara kolesterola ebitatzeko, makillatu egiten gara
|
emakumeok
, dentistarengana goaz arazoren bat badugu, behar bezala lo egiten dugu,...
|
|
|
Aspaldiko mitoa da,
|
emakumeok
ez dugula uzkerrik botatzen. Baina bai, botatzen ditugu.
|
|
|
Orduko azterketaren arabera,
|
emakumeok
askoz gutxiago jaten omen duzue hitzordua zeuen begiko mutil batekin izanez gero.
|
|
|
Kultura zer den arinki argitu eta gero, hel diezaiogun Euskal Herrikokulturari. Horri ekiteko psikologia mailan ez dugu ezer berezirik aipatu behar, mundu guztiko gizon
|
emakumeok
garun antzekoak ditugulako, eta, beraz, ezagueraren prozesu berbera. Era berean, beste edozein kulturatan bezala, kultura, herri kultura eta masa kultura aurkituko ditugu.
|
|
|
–Gu
|
emakumeok
–,. Gu euskaldunok. Hasi da nortasunberriaren egun berria.
|
|
|
den elkarte baten ordua da. . Gu,
|
emakumeok
–,, gu, gayok?,, gu, beltzok?: batu eta gure tasun hau, orain arte gu baztertzekobalio izan duen ezaugarri sasipribatu eta sasipertsonal hau eraman dezagunespazio publikora.
|
|
|
Alderatzen ditugu hirurok, «guk ez dugu oker hau inoiz berrirotuko!», «oker hau ez da inoiz berrirotuko», «Jainkoak eman biezagu oker honetatik jagotea», eta horra: lehenbizikoan gizon
|
emakumeok
agertzen gara subjektu gisa eta gizon emakumeon egintzaren objektu gisa okerra. Bigarrenean okerra bera da subjektua.
|
|
|
Bigarrenean okerra bera da subjektua. Hirugarrenean subjektua Jainkoa da eta haren egintzaren objektua gizon
|
emakumeok
, okerra (tik atzizkiaz markatua) perpausean elementu osagarri bat da. Hizkuntza alemanean subjektu gisa zer agertu, horrek erabakitzen du perpausaren karakterea.
|
|
|
Abeltzainek zaintzen dituzten behiek oso osasun ona dute, titia kendu ondoren esnea kontsumitu beharrik gabe. Era berean, gizon eta
|
emakumeok
osasun bikaina izan dezakegu behi esnea kontsumitu beharrik gabe. Asmatutako beharra dela uste duzu? «Esnea ez da funtsezko elikagaia inola ere, nahiz eta urtetan ideia horrekin bat egin» Izan ere, esnea ez da funtsezko elikagaia inondik inora, nahiz eta urtetan ideia horrekin bat etorri.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde, 2008ko irailean, INEMen izena emondako 815 durangarretik 463 ziren luzaro lanik gabe zeuden emakumeak. “Arazo erantsia”Bizitzeneko gerente Birginia Lizarragaren berbetan,
|
emakumeok
“arazo erantsia” dute lan munduan sartzeko: “Ez dute seme alabak zaintzeko babes sozial edo familiarrik”; horretan eta, behar duenari, formazioa lortzen lagundu gura die.
|
|
|
Emakumearen rola politikan izan dugu hizpide segidan: " Ez naiz karguen zereginean diskriminatua sentitu, baina
|
emakumeok
ez gara gizonak bezain lehiakorrak, ez ditugu euren anbizioak. Gizonek zerrendaburu izateko borrokatzen dute, gu aldiz apur bat kokiltzen gara".
|
|
|
Eta den bezalakoa onartu behar da, baita maitatu ere. Baina gizartearen gainetik gizon
|
emakumeok
gaude, bakoitza bere keria eta tasun guztiekin, eta horiek guztiak onartu behar dira, baita maitatu ere.
|
|
|
Atea ireki dugu eta bidean hasteko prest gaude. Eusko Alkartasunako gizon
|
emakumeok
bide horretan aurkituko gaituzte, bidelagun, bakarrik gure eskubide nazionalen aldeko gehiengo demokratiko zabala egituratzeak ekarriko duelako gatazka politikoaren konponbidea.
|
|
|
Etxeko martxan amari lagundu eta sailean be hantxe, gizonezkoen pare, beharrari muzin egin barik. Ez doguz
|
emakumeok
sekula behar bestean goraipatuko.
|
|
|
Nire eskuetatik pasatu diren emakume andana bat ikusi nahi nuke inguruan, soineko arin eskotedunekin. Bertan bilduko diren gizonezkoak deseroso sentituko dira, ederregiak dira
|
emakumeok
eta dotoreegi jantzita daude dabiltzan lekuan ibiltzeko. Zapata takoidunak belarretan iltzatu eta trauskildu egiten dira tarteka.
|
|
|
Emakumeen ikusezintasunari buruzko azalpenak eman ohi dira, hala nola gure lana oso sakrifikatua dela eta gauez eta jaiegunetan lan asko egitea eskatzen duela. Onartu behar dugu, oraindik ere, gizonok
|
emakumeok
baino askoz errazago atera gaitezkeela etxetik. Hala ere, EFORTn traumatologoen proportzioa %8tik %12ra igo da azken urteotan.
|
|
|
Hizkuntza elkar komunikatzeko da, ez gizakien artean hesiak eraikitzeko. Desiragarria bezain komenigarria da nazioarteko hizkuntza bat egotea mundu guztiko gizon
|
emakumeok
elkar uler dezagun. Izan ere, jende gehienak mintzatzen duen hizkuntza jakiteak gizakion arteko elkartasuna errazten baitu.
|
|
|
«Zer gertatzen ari da inoiz baino hobeto prestatutako emakumeak dauden tokian egon daitezen? Zein dira
|
emakumeok
ikusezin bihurtzen gaituzten erresistentzia basati eta suntsitzaile horiek?». Emakume askoren etsipena eta borroka adierazi zituen atzo Maite Erro Euskal Autonomia Erkidegoko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako defendatzaileak galdera horien bidez. Izan ere, gizonak nagusi dira zuzendaritza postuetan, eta emakumeek hamarretik hiru baino ez dute eskuratzen.
|
|
|
Herrerako
|
emakumeok
Donostiako alkateari
|
|
|
Gutun hau sinatzen dugun
|
emakumeok
oso emakume ezberdinak gara. Jaio garen garai ezberdinek askotariko aukerak eman dizkigute gure bizi proiektua erabakitzeko.
|
|
|
«Behingoz politikan buru belarri murgildu behar dute, gainerako indar soberanistekin bat eginez gizartearen gehiengoaren atxikimendu demokratikoa lortzeko». Izan ere, Eusko Alkartasunak dioenez, «EAko gizon
|
emakumeok
bakarrik ezin dugu independentziara helburu duen bidea egin; indar soberanista guztien parte hartzea beharrezkoa da, eta baita euskal gizartearen gehiengoaren atxikimendua ere».
|
|
|
Hori guztia gogor salatzen dugu, bizi dugun egoerak hobera egin beharrean txarrera bidean ari baita. Azken finean, eskubide eta betebehar berak nahi ditugu
|
emakumeok
, baina inolako zapalkuntzarik jasan gabe.
|
|
|
Berehala, berdintasun lortuaren eredu gisa aurkezten zaigun emakume homologatu exitoso bati (sendagile arrakastatsua bide da) eman zitzaion hitza, eta orduan ere, euri zaharra: lanbide honetan, gaur egun, dagoeneko,
|
emakumeok
dominamos. Alegia, gizonkeriaren arketipo patriarkala onartua, bereganatua eta hobetua: dominus= jauna, menperatzen duena.
|
|
|
Neolitiko aroan
|
emakumeok
jainkosak ginela diote, baina, gero, hortik aurrera, patriarkatuak berehala bidali gintuen etxera... Urte askoan, emakumeek egiten zituzten manifestazioak histerikoak izan zirela esan zuten.
|
|
|
Dena den, atzoko egunari lotuta antolatuko hainbat ekimen kritikatu zituen. «Indarkeriaren gaia era isolatuan lantzen dute, edo jarrera salbatzaile eta paternalista batetik abiatzen dira, argi utziz helburua ez dela
|
emakumeok
sufritzen dugun zapalkuntza bukatzea». Horren adibidetzat Emakundek bultzatutako Gizonduz edota Eudelek (Euskal Udalen Elkartea) ateratako puntu moredun kartelak jarri zituzten.
|
|
|
Ekimen horien artean Emakundek bultzatutako Gizonduz dugu bat. Gure ustez, horrelako ekimenei ezin zaie erakunde hori ematen dien lehentasuna eman, kontuan hartuta gaur egun
|
emakumeok
sustatutako beste hainbat ekimenek inolako babesik jasotzen ez dutela, ez mediatikoa ezta ekonomikoa ere. Zenbat diru publiko inbertitu da horrelako ekimen batean?
|
|
|
Nik ez dakit gazteek zer esango duten, baina nik alde handia nabaritzen dut. Nire adineko
|
emakumeok
zer izan nahi ez genuen jakin izan dugu, gizon izaten ahalegindu gara urteetan, sumatu baitugu baloratuak izateko modu bakarra zela. Orduan, heldu da momentu bat non ez dakigun nor garen.
|
|
|
Eguraldi txarrari edo bolada txarrei aurre egiteko
|
emakumeok
erabiltzen dugun estrategia bide da kosmetikoak erostea, batez ere ezpainetako barrak: ez dira garestiak eta autoestimu maila igotzen dute.
|
|
|
I wanna know what, s in their minds... Zer ote dugu
|
emakumeok
buruan. Zer ote dute gizonek.
|
|
|
Gizonezkoek zergatik egin dezakezue bururatzen zaizuen guztia eta
|
emakumeok
ez?, diotso Rosak, berak ere irribarrez. Zerbait gehiago erantsi behar duela ematen du, baina Goñiri buruzko gaizki ulertua eragin duen puntura itzulirik, diotso:
|
|
|
...orala, zorrotza eta ezpainestua bera, galderak egiten hasi zitzaidan berriro, etxekoandrea haserretzea lortu zuen arte, ez ahal zuen ikusten zein egoeratan nengoen, ordubete lehenago senarrarekin afaltzen goxo goxo, eta orain berriz..., eta etxekoandrea, esaldia bukatu ezinik, negarrez hasi zen hura ere, ez diot sekula behar bezala eskertuko hain ondo portatu izana nirekin, eta hartan geundela, bi
|
emakumeok
zinkurinka eta polizia ezpainestua, berriz, begirada zorrotzez, ordu laurden bat lehenago doi alde egindako poliziek telefonoz deitu zuten, auto bat ikusi zutela amildegian, eta Audi bat zela esango zioten telefonoaren beste aldetik, Audi bat al da?, galdetu baitzidan gurekin gelditu zen polizia ezpainestuak, eta nik, berriro ere negarrari ekinez, baietz, baina galdetzeko nola zegoen senarra, gal...
|
|
2009
|
|
|
Ikerketa batzuek erakusten dute, ekimena batik bat gizonezkoena dela. Baina
|
emakumeok
ekimena gehiago aktibatzen dugula beharrak eraginda, aukerek eraginda baino. Ez du esan nahi beharragatik bakarrik ekiten dugunik, baina bai gehiago ekiten dugula beharragatik aukerengatik baino.
|
|
|
M. Goikoetxea. Haurrak haztea bien kontua dela ulertu behar dugu, hasteko,
|
emakumeok
. Gure zorionerako haurdunaldia emakumeok daramagu nire bizitzako hiru garai onenak izan ziren.
|
|
|
Haurrak haztea bien kontua dela ulertu behar dugu, hasteko, emakumeok. Gure zorionerako haurdunaldia
|
emakumeok
daramagu nire bizitzako hiru garai onenak izan ziren. Baina hori enpresara eramanda, da ginekologora joateko baimena, erditzea prestatzeko ikastarora joateko baimena... horiek denak derrigor emakumeak egin behar ditu.
|
|
|
Eta gainera besteari ezin zaio ukatu gauza horiek eskuratzea, gizona edo emakumea delako. Marisol, zuk zenion bezala,
|
emakumeok
utzi egin behar diogu sentitzeari haurren eremua gurea bakarrik dela. Zentzu horretan emakumea ireki egin behar da.
|
|
|
Carla Bruniren eta Letizia Ortizen ipurdiak, Nicolas Sarkozyk eta haren emazteak Espainiara egindako bisita ofiziala ilustratzeko. Argazkian zehazki bi
|
emakumeok
Zarzuela jauregiko eskailerak igotzen ikus zitezkeen, tutu soinekoak jantzita eta takoidun zapatekin, atzetik harturiko irudian. Nabarmenena, beraz, ipurdiak.
|
|
|
Eta hala ere makina bat arrazoi dago borroka egiteko eta feminista izateko, kontua da borroka egite hori ez dela lehen bezain erraza, garbia, ideia nagusi bakar batek gidaturik. Munduko
|
emakumeok
elkar gaitezen. Bale.
|
|
|
' Ze emakume klase da hau, zapatak erosi eta janzten ez dituena?' Bidezidorretatik ibiltzen ginen, garagar irina eta kanaberazko azukrea janaz. Gizonak mozkortzen ziren,
|
emakumeok
ez. Guayllabamban oinak garbitu eta espartinak janzten nituen.
|
|
|
Niri, asko gustatu zaidana protagonista emakume edadetua izatea da, Uxue Alberdik bere Aulki jokoan (2009) eta Xabier Montoiak Golgotan (2008) paratu berri dituztenen antzera. Gustatu zait, izan ere, kritika feministak Naomi Wolfen El mito de la belleza (1991) liburua datorkit burura esaten zuen
|
emakumeok
edade batera arte edertasunarekin borrokan aritzen garela eta horrek erremediorik ez duenean, zahartzaroak uzten dituen aztarnen aurkako intentsitate handiko gudari ekiten diogula. Emakume adinduak ikusezinak dira.
|
|
|
Abadearenera heldu orduko, han eukazan deika eta garrasika gure
|
emakumeok
:
|
|
|
–Anima, liek,, anima, rik ba ote dute? Ez dutela, pentsatu ohi baitugu; edo, gutxienez, guk gizon
|
emakumeok
daukaguna, bestelako zerbait dela.
|
|
|
Grezian gaizki, natural, aren arazorik ez dago, Natura ez baita Jainkoaren obra: eta gizon
|
emakumeok
hilkorrak izatea naturala da(, hilkorrak?, gizakiok aipatzeko modu bat da, Jainkoei aldiz, hilezkorrak, deritze).
|
|
|
Gazteentzat adineko emakume batekin ibiltzea abentura goxoa da. Adineko
|
emakumeok
oso ongi hartzen dituzte gaztetxoak. Gazte batekin bizitzea beraientzat gaztetzea da, bizi berriari lotzea, zainetan odol berria sumatzea.
|
|
|
Eta, segur aski, ez da bakarrik sentituko gizon bakarra izanagatik; laurogeita hamar urterekin bakardadera ohituegi gaude bakarrik sentitzeko. Baina orain
|
emakumeok
baino ez diogu begiratzen. Gure begietan bakarrik existitzen da, eta hori emakume bihurtzea bezalakoa da.
|
|
|
–Nik ere maite dut Eliza, aizu, eta igandero kantatzen dut meza emakumez osatutako parrokiako koruarekin, neure bizitzako mementorik ia ederrenetan, baina Elizak ez ditu gauza guztiak ongi egiten. Hasteko,
|
emakumeok
koruan kanta dezakegu, bai, baina ez goian koruan, gizonezkoak bakarrik igo daitezke-eta. Zergatik?
|
|
|
–Berorrek arrazoi du, jaun prestu horrek, baina jakin luke etxeko seme bat dugula hilzorian, soldadutzan izandako istripu batengatik, eta berorrek badaki halakoetan zer egiten dugun
|
emakumeok
: etxea, kalea eta trena eliza bihurtzen dugu, eta, hortik aurrera, zernahi?
|
|
|
–eta, nola trenak ziztu egiteari ekin baitzion, erantsi zuen?: Halakoetan, izan ere, behin martxa hartuz gero,
|
emakumeok
ez gara gelditzen, ezta trena ziztuka hasten bazaigu ere?
|
|
|
–Zergatik igo zuhaitzetara,
|
emakumeok
gorago egin dezakegunean, baita ilargiraino ere??
|
|
|
–mutila?, eta jarri zenuen harresia! Baina
|
emakumeok
ere izan dugu noizbait ausartak, noizbait egin dugu urrats bat aurrera: ez al zaizu iruditzen?
|
|
|
Gaztetan bai, orduan gauak gustatzen zitzaizkigun. Gutxitan geneukan gauez irteteko aukerarik
|
emakumeok
, baina herriko jaietan eta irteten ginen. Eta gogoratzen dut nola hartzen nuen udako gauetan arnasa sakon, gauetako airea eta egunekoa ezberdinak direlako.
|