|
2002
|
|
|
Horrekpentsarazi zigun, ikerketa historikoetan generoaren perspektiba erabiltzeko egondaitekeen zailtasunaz. Eta zehatzago, pentsarazi zigun, agian, ulertu beharkogenuela zein eduki ematen zion kapareen estamentuak
|
emakumeen
generoari, etanola, agian, generoa ez zen etxearen barruan zeukaten posizioa azaltzen zuenelementu bakarra. Taldea, estamentua, etxea eta haienganako partaidetza kontuanedukitzekoak ziren horiek guztiak.
|
|
|
Baina ordainetan (edo horretarako baldintza bezala) gizonei eta emakumeei aurrezartzen zitzaien eginbeharra gizarte garaikidean ahuldu egiten da. Gizonen eta
|
emakumeen arteko
generoaren auzien berregituratzeak (emakumeak heziketan eta lan merkatuan txertatzeak, dibortzioak, haurdunaldia ekiditeko bideak, etxeko lanen deskualifikazioak, etab.),, familia txikiak, bere baitan jasotzen zuen oro eraldatzen du.
|
|
2008
|
|
|
Irudia: Hellwig estadioak
|
Emakumeen
generoak berak bultzatuta, gizonezkoen presioengatik baino gehiago, zirujau plastikoek argudiatzen dutenez, bularrek esku hartzen dute bolumena irabazteko, autoestimuarekin batera. 15 herrialdetako 300 zirujau inguru bildu dira Zaragozan, Kirurgia Plastikoaren, Konpontzailearen eta Estetikoaren Espainiako Elkartearen (SECPRE) XLIII. Kongresua dela eta, espezialitate mediko horretako azken aurrerapenak aztertzeko.
|
|
2009
|
|
|
Genero indarkeriaren aurkako nazioarteko eguna ospatu zen asteazkenean. Gure herrian ere, Gizarte Zerbitzuak eta Emakumeen Zentro Zibikoak antolatuta, hainbat ekitaldi burutu ziren egun hori gogoratzeko.Goiz osoan zehar, Brigitarren eta Dorre parkearen artean Zentro zibiko
|
emakumeak
genero indarkeriarekin lotutako herritarren esaldiak, pentsamenduak, e.a. bildu zituzten kutxa batean. Kontzentrazioa eta hitzaldiaEra berean, herritar batzuk eta udal ordezkariek pankarta batean idatzi zituzten gaiari buruzko gogoetak eta honekin kontzentrazioa egin zuten.Ostean, eguerdi aldera, koloreetako globoak askatu zituzten aurten indarkeriaren biktima izan diren emakumeen oroimenez.
|
|
|
10.3.4 Osasun mentalaren eta
|
emakumeari
genero ikuspuntutik eragitendioten aldagaien arteko harremanak
|
|
|
Emakumeei dagokienez, oro har, dominaziozko harremanen integrazioa dagoela esan daiteke. Funtsean, langabeziaren irudikapen sozialak gizonen eta
|
emakumeen arteko
genero asimetriairaunkor mantentzen laguntzen du, gizonen eta emakumeen estereotipo tradizionalei eutsiz eta sistema soziala justifikatuz (Jost eta Banaji, 1994). Ikerketa honetanlanbide ikasketak egiten dituzten ikasleen erantzunak landu ditugula jakinik, honekguztiak orientazio profesionalerako inplikazio garrantzitsuak dakartza.
|
|
2010
|
|
|
Urteko lehenengo seihilekoan 1.763
|
emakume
genero indarkeriaren biktima izan dira, Mariola Serrano Genero Indarkeriaren Biktimei Laguntzeko zuzendariak zabaldu dituen datuen arabera. Era berean, Serranok onartu du datuok bakarrik errealitatearen zati bat erakusten dutela emakume askok oraindik isilean pairatzen dutelako gizartearen gaitz hori.
|
|
2011
|
|
|
Horrez gain, beste hamazazpi delitu ere jaso dituzte testuan; esate baterako, behartutako immolazioa, bortxaketak eta baad ohitura: familien arteko liskarrak konpontzeko emakume bat oparitzea.NBEko Giza Eskubideen arduradun Navi Pillayren arabera, oraindik bide luzea dago egiteko Afganistango
|
emakumeak
genero indarkeriatik babesten dituen legeak benetan eragin arte: «Epaileak, fiskalak eta Polizia hasi dira legea betetzen Afganistango zenbait tokitan, baina emakumeen aurkako indarkeria kasuetan oso gutxitan erabili dute behar bezala».Pillayren hitzetan, oraindik lan handia dago egiteko Afganistango emakumeak genero indarkeriatik erabat babesteko, eta eman beharreko lehen pausoa heziketa da:
|
|
|
familien arteko liskarrak konpontzeko emakume bat oparitzea.NBEko Giza Eskubideen arduradun Navi Pillayren arabera, oraindik bide luzea dago egiteko Afganistango emakumeak genero indarkeriatik babesten dituen legeak benetan eragin arte: «Epaileak, fiskalak eta Polizia hasi dira legea betetzen Afganistango zenbait tokitan, baina emakumeen aurkako indarkeria kasuetan oso gutxitan erabili dute behar bezala».Pillayren hitzetan, oraindik lan handia dago egiteko Afganistango
|
emakumeak
genero indarkeriatik erabat babesteko, eta eman beharreko lehen pausoa heziketa da: «Indarkeria salaketei erantzun egokia eman diezaieten, legea betetzen irakatsi behar zaie epaileei, poliziei, langileei, fiskalei».Osatu gabeko legeaUnamaren esanetan, legearen arabera zigortutako kasu asko ez dira behar bezala epaitu, eta, gehienetan, salaketak kendu egin dituzte, xaria legea erabiliz.
|
|
|
Hala ere, arduratzeko modukoa da esparruan lanean ari diren agenteen arteko koordinaziorik eza, profesionalek emakume etorkinen egoera espezifikoari buruz erakusten duten analisi integralaren falta eta, bereziki, talde horrek legeak aurreikusitako laguntza ekonomikoak jasotzeko orduan jasandako diskriminazioa. 1/ 2005 Lege Organikoak eta 4/ 2005 legeak aldarrikatutako unibertsaltasuna pitzatu egiten da egoera irregularrean dauden
|
emakumeei
genero indarkeriaren biktimentzat propio abiatutako diru-laguntzak jasotzeko eskubidea onartzeko orduan. Beste hainbeste gertatzen da formazioarekin eta birgizarteratzeko egitasmoekin, bai Espaniar estatuan eta bai EAEn.
|
|
|
Herrizaingo Sailak kaleratutako Genero Indarkeriaren Emakume Biktimak EAE n 2010 urteko txostenaren arabera, aiaraldean 71
|
emakume
genero indarkeriaren biktimak izan ziren. 2009 urtean berriz, 47 biktima egon ziren.
|
|
|
Herrizaingo Sailak kaleratutako Genero Indarkeriaren Emakume Biktimak EAE n 2010 urteko txostenaren arabera, aiaraldean 71
|
emakume
genero indarkeriaren biktimak izan ziren. 2009 urtean berriz, 47 biktima egon ziren.
|
|
2012
|
|
|
Espainian, berriz, 80 txikitatik batek du gaixotasun hori. Eta, gainera, maizago eragiten dio
|
emakume
generoari: glutena onartzen ez duen haur bakoitzeko bi neska zeliako daude.
|
|
|
Emakumeak eta neskak, hezkuntzarik ez izateak gehien eragiten dienak Irudia: kabulpublicdiplomacy Alfabetatze indizeetan
|
emakumeen
generoa falta da. Ehunekorik okerrenak emakumeen eta nesken ingurukoak dira.
|
|
|
Erakunde feministakSakanako Bilgune Feministak eta Alsasuko Feministak taldeak nabarmendu dutenez," eskubide laboral zein sozialen murrizketek pentsaezinak ziren atzera pausoak izan dira indarkeria sexista gainditzeko urte luzez egindako bideetan". Krisia" eraso neoliberal patriarkal murriztaile" gisa definitu dute eta salatu dute" gizon eta
|
emakumeon arteko
genero rolak indartu eta dominazioa zein zapalkuntza areagotu baizik ez du egiten". Erakunde feministek azaldu dutenez, ahulenek krisiaren ondorioak jasaten ari direla.
|
|
2013
|
|
|
Baina Zergatik panpox eko amak abandonua eta zainketa sufrimendu gisa, eginbehar gisa, nahitaezko gisa ikusten du; Adrianne Richek esango zukeen bezala, maitasun gaindosi gisa ikusten du. Aldiz, Koaderno gorria ko amak eta Hiru Mariak nobelako protagonistek oso modu diferentean plazaratzen dute
|
emakumeontzat
genero edota kategoria politikoa den maitasuna.
|
|
|
Ondoriorik interesgarrienetako bat da langabezian eta gizarte egoera onean dauden emakumeak direla buru nahasmendua izateko arrisku handiena duen kolektiboa. Depresioa, antsietatea eta elikadura arazoak Langabezian eta gizarte egoera onean dauden emakumeak dira buru nahasmendua izateko arrisku handiena duen kolektiboa Azterketa askok adierazten dutenez,
|
emakumeen
generoak arrisku handiagoa du buruko gaixotasuna gizonek baino. Batez ere depresioaren eragina eta antsietate trastornoak askoz handiagoa delako horietan.
|
|
|
Hormonek azaltzen dutenez, ugalketa adinean dauden emakumeen %3 eta %8 artean, menstruazioaren aurreko nahasmendu disforikoa nozitzen dute, hau da, hilekoaren aurretik depresio sintoma larriak, suminkortasuna eta tentsioa. Hala ere, badira faktore sozialak, esate baterako, langabezian egotea, lan gainkarga edo indarkeria psikologiko edo fisikoa,
|
emakumeen
generoari gehiago eragiten diona eta patologia psikiatriko bat garatzeko joera duena. Gaur egun, langabezia tasa handiagoa da emakumeen artean gizonen artean baino.
|
|
2014
|
|
|
Kenyako Pokot herriarentzat, adibiderako, gizabanako hermafroditek ezin zuten gizonaren edo
|
emakumearen
generoa hartu, ez baitziren ez bata ez bestea beren kulturaren arabera. Jaio eta berehala hiltzen ez zituztenak, genero estatusik gabeko inframunduan bizitzera zeuden derrigorturik.
|
|
2015
|
|
|
Subirats eta Bulletek (2008) diotenaren arabera zenbait autorek «bereganatutako ezgaitasuna» izendatzen dutena sexu diskriminazioa baino ez da izango, zeinaren eraginez ez den lortuko eskola arrakastarik, eta bai, ostera, emakumeen lanbide aukerak murriztea. Gainera, lanbide aukeraketak sarritan jarrera imitatzailea du, eta
|
emakumeek
genero bereko erreferenteak dauden ikasketak aukeratzeko joera izango dute (Ibañez, 2010; Alemany, 2003).
|
|
|
• Lankidetza Hitzarmena Bilboko Udalaren eta Bizkaiko Gutxitu Fisiko eta/ edo Organikoaren Federazioaren (FEKOOR) artean, Dibertsitate Funtzionala daukaten
|
Emakumeetan
genero indarkerian sentsibilizatu, prebenitu eta artatzeko (2010eko urria).
|
|
2016
|
|
|
Lantzean behin, indarkeria matxistaren inguruko eztabaidan salaketa faltsuen zurrumurruak indarra hartzen du:
|
emakumeek
Genero Indarkeriaren Kontrako Legea etengabe erabili ei dute, bikotekide edo bikotekide ohien kontrako mendekua hartzeko edota dibortzioaren guda irabazteko: etxea, kotxea...
|
|
|
53 kontsultaAltsasuko Udalaren emakumeendako aholkularitza juridiko zerbitzuak 34 emakumeren 53 kontsulta jaso zituen joan den urtean. Haietatik 8
|
emakumek
genero indarkeria salatu dute eta 4k indarkeria bizi dutela kontatu dute, salatu gabe. Aholkularitza erabili duten 24 emakume altsasuarrak dira, 5 olaztiar, 3 urdiaindar eta arbizuar eta etxarriar bana.
|
|
2017
|
|
|
–Lurraren gainean ez dago ezer lotsagabeagorik eta nazkanteagorik emakumea baino?, zein dena delako Homeroak dio jada Odisean (XI, 427). Tradizio biblikoan Eba dagoen maneran, Hesiodoren Teogonian ama guztien amagoia Pandora dago, munduko lau aldeak gaitz guztiekin bete dituen bere kutxatilarekin,, honela etorri zen mundura
|
emakumearen
genero hondagarria, kalte handia gizonentzat? (Theog.
|
|
2018
|
|
|
Iruñeko
|
emakumeen
genero historia aztertzeko, ezinbesteko liburua dugu Ellas: las mujeres en la historia de Pamplona lana (Fernandez eta Roda, 1998).
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, ezin dugu ahaztu indarkeria honen adierazpen gehienek, egunero gertatzen direnak, normalizatuak eta inbisibilizatuak jarraitzen dutela, orden sozial, kultural, ekonomiko eta sinboliko baten parte direlako. Bizitzaren arlo guztiak, publikoak nahiz pribatuak blaitzen dituen orden bat, eta,
|
emakumeak
genero mandatu patriarkalapean izateko asmoz, indarkeria matxistaren adierazpen guztiak erabiltzen dituena.
|
|
2020
|
|
|
etxerik gabe gelditzearen zergatiek eta ondorioek desberdin eragiten dietela emakumeei. Adibidez, kalean egoteko arrazoi ohikoena lanari lotutakoa zen gizon etxegabeen artean, eta
|
emakumeen artean
genero indarkeria eta harreman sentimentalen banaketak ziren nagusi. Ez hori bakarrik, bizitokirik gabeko emakumeek gizonek baino adierazle okerragoak zituzten maila gehienetan:
|
|
|
Jo, ba nik ez dakit, emakume asko daude munduan, bananbanan galdetuko diegu nahi baduzue. Gizonek beren burua ordezkatzen dute, eta
|
emakumeok
generoa ordezkatzen dugu oraindik, eta horrek pisu izugarria jartzen digu gainean, gizonak unibertso bat kubritzen du, edo edozer gauzari buruz hitz egin dezake, eta emakumeok, berriz, gure gauzez hitz egin dezakegu, bai?
|
|
|
esklusiboak eta baztertzaileak, osagarriak eta haien artean hierarkiakoak, maskulinoa femeninoa baino balioetsiago izanik (Platero, 2014; Segato, 2016). Hori horrela, genero binarismoak
|
emakumeei
genero femeninoa eta gizonezkoei maskulinoa esleitzea dakar, aukera hori nahitaezkoa bilakatu eta bestelakoak ukatuz edo normatik alboratuz, araututakotik at. Kontzeptu horiek genero agindu kultural bihurtzen dira eta inguratzen gaituen mundua egituratzen dute (Alvarez Uria, 2013). Mohantyk (2008) genero dikotomiaren eraikuntza normatiboari beste hainbat dimentsiotako intersekzioak emendatzen zaizkiola mahaigaineratu du, hala nola arraza, kultura, klase soziala, leku geografikoa, aukera/ identitate sexuala eta gorputza, beste batzuen artean.
|
|
2021
|
|
|
Gizon eta
|
emakumeen arteko
generoa bereizteko aukera ere ematen du.
|
|
|
Salaketa kopuruaren beherakada horren ondorioz, 10.000
|
emakumeko
genero indarkeriaren biktimen tasa jaitsi egin da Nafarroan, iazko hirugarren hiruhilekoko 13tik 10,7ra; erkidegoen artean baxuena hiruhileko honetan, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak jakitera eman duenez.Era berean, txostenak adierazten du uztaila eta iraila bitartean biktimen babeserako eta segurtasunerako 87 agindu ireki zirela (2020ko aldi berean baino 8 gutxiago), eta emakumeen aurkako ...
|
|
|
Sanchezek azpimarratu du diru publiko horren helburua dela
|
emakumeen aurkako
genero indarkeriaren sentsibilizazio eta prebentzio kanpainak finantzatzea, materialak, laguntza unitateak, koordinazio mahaiak edo lankidetza tresnak egitea, eta biktimei arreta eta informazioa emateko udal zerbitzuak indartzea.
|
|
|
Zahartze prozesuari lotutako genero indarkeriaren/ narriaduraren ibilbide luzeak eragin handia du osasunean, eta, beraz, gero eta beharrezkoagoa da adineko
|
emakumeengan
genero indarkeria detektatzeko protokolo integralak aplikatzea erakundeetako osasun eremuetan, detekziorako jagole puntu gisa.
|
|
2022
|
|
|
Maskulinitatea objektu gisa definitzen saiatu baino (karaktere mota naturala, batez besteko jokamoldea, araua), hobe dugu prozesu eta harremanetan jarri arreta, horien bitartez bizi baitituzte gizon eta emakumeek bizitza generodunak. Terminoa inondik ere labur labur defini badaiteke," maskulinitatea" aldi berean da leku bat genero harremanen baitan, gizon eta
|
emakumeek
generoaren baitan leku horri heltzeko dituzten praktikak, eta praktika horiek gorputz esperientzian, nortasunean eta kulturan duten eragina.
|
|
|
Aldaketa horien atzean dauden arrazoiak izugarri konplexuak dira, baina nik iradokiko nuke funtsezkoak hiru direla:
|
emakumeek
genero ordenari desafio egitea, metaketa prozesu generodunaren logika kapitalismo industrialean eta inperioaren botere harremanak.
|
|
|
Haatik,
|
emakumeek
genero ordenari zuzendutako desafioak ez ziren mugatzen boto eskubidearen aldeko mugimendura, horrek helmen mugatua baitzuen. Nobleziako eta erdiko klaseko emakumeek modu aktiboan parte hartu zuten arau moralen eta etxeko ohituren erreforman XIX. mendearen hasieran, eta horrek argi eta garbi egiten zien aurre nobleziako gizonen eskumen sexualei.
|
|
|
Emakumeen ondasunak eta dohainak goraipatzen dituenean, gizona bere jabetzaren oparotasuna azaltzen ari da.
|
Emakumeen
genero ezberdintasunak mugatzerakoan bere jabetzaren mugak zehazten eta finkatzen ari da.
|
|
2023
|
|
|
Lehenengo protokoloa 2011n sinatu zen, indarkeria matxistaren inguruko arreta eta koordinazioa hobetzeko beharraren ondorioz,
|
emakumeen aurkako
genero indarkeria eta sexu abusu kasuetan erakundeen arteko elkarlana bultzatzeko. Udalak, Debagoieneko Ospitaleko Larrialdi Zerbitzuak, Osasun Zentroak eta Bergarako Ertzain etxeak sinatu zuten orduan.
|
|
|
Galdetu ziguten ea josteko makinarik nahi genuen". 55 Emakume haiek armak hartzera ere iritsi ziren, aldaketa politikoa gauzatu nahi zutelako eta eskubide politikoak lortu nahi zituztelako. GKEak, aldiz, haien identitate politikoak baliatu beharrean,
|
emakumeok
genero eta erreprodukzio roletara itzularazten eta despolitizatzen saiatu ziren. GKEak han egoteko arrazoi nagusia politikoa izan arren, rol teknokratikoa hartu zuten, eta traba gisa ikusten zuten politika, beren lana zailtzen zuen zerbait balitz bezala.
|